Status

- Berg en Dal is een dorp en gemeente in de provincie Gelderland, in de streek Rijk van Nijmegen. De hoofdplaats van de gemeente is Groesbeek.

- De gemeente Berg en Dal is in 2015 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Millingen aan de Rijn, Ubbergen en Groesbeek. Buurgemeenten Heumen en Mook en Middelaar waren uitgenodigd om ook aan het fusieproces deel te nemen, maar deze hebben er voor gekozen vooralsnog zelfstandig te willen blijven.

- Onder de gemeente Berg en Dal vallen naast het gelijknamige dorp verder nog de dorpen Beek, Breedeweg, De Horst, Groesbeek, Heilig Landstichting, Kekerdom, Leuth, Millingen aan de Rijn, Ooij, Persingen en Ubbergen, en de buurtschappen Bruuk, De Vlietberg, Erlecom, Grafwegen, Groenlanden, Haukes, Holdeurn (grotendeels), Plak, Tiengeboden, Wercheren, Wyler en Zeeland. In totaal zijn dit 12 dorpen en 12 buurtschappen.

- Het dorp Berg en Dal viel t/m 2014 grotendeels onder de gemeente Groesbeek, deels onder de gemeente Ubbergen. Beide delen hebben een eigen postcode, om de respectievelijke delen te kunnen herkennen, resp. 6571 en 6572. Voor de gemeentelijke basisregistratie BAG waren er administratief gezien 2 plaatsen met deze naam: 1 per gemeente. Per 1-1-2015 zijn die opgeheven en is er - wederom administratief gezien - 1 'nieuw dorp' met deze naam opgericht.

- Het gebied Wylerberg valt tegenwoordig grotendeels onder het dorp Berg en Dal. Tot 1949 was dat nog Duits grondgebied. Zie daarvoor de beschrijving op de pagina Wyler(berg).

- Onder het dorp Berg en Dal valt ook de buurtschap Holdeurn (grotendeels, een klein deel van de buurtschap ligt onder de naam Hohldörn in Duitsland).

Naam

Werknaam gemeente i.o.vóór de fusie
In de aanloop naar de daadwerkelijke fusie, dus t/m 2014, werkten de gemeenten al intensief samen aan de totstandkoming van de nieuwe gemeente. Gedurende die tijd was de werknaam 'MUG-gemeenten', waarbij MUG staat voor de eerste letter van de respectievelijke gemeenten.

Definitieve naam
Middels een referendum in november 2014 konden de inwoners kiezen voor de namen Groesbeek of Berg en Dal. Met een kleine meerderheid is dat de laatstgenoemde geworden. Formeel moest de nieuwe gemeenteraad hier eigenlijk over besluiten (wat zij bij haar aantreden ook heeft gedaan), maar alle partijen hebben aangegeven de uitkomst van het referendum te zullen respecteren. De naam kon desondanks pas in 2016 in werking treden, omdat er wettelijk minimaal 1 jaar moet zitten tussen het besluit en de inwerkingtreding. Daarom was gedurende het jaar 2015 de naam van de gemeente tijdelijk - wettelijk - de naam van de grootste fusiepartner: Groesbeek. - Geograaf dr. Klaas Bouwer onderbouwt hier waarom ook hij Berg en Dal de beste keuze vindt.

Naamgeving
De gemeente is genoemd naar het gelijknamige dorp. Velen vonden dit een passende naam voor de nieuwe gemeente, omdat deze zowel heuvelachtig als lagergelegen gebied omvat (dat laatste met name in de Ooijpolder).

Ligging

- Het dorp Berg en Dal ligt ZO van Nijmegen, Z van Beek, N van Groesbeek. De gemeentegrens Groesbeek-Ubbergen liep hier vanuit Nijmegen gezien langs de Stollenbergweg, die noordelijk om het westelijke deel van het dorp loopt. Na het eind van de Stollenbergweg liep de gemeentegrens verder langs de Oude Kleefsebaan richting Duitsland (Wyler).

- De gemeente Berg en Dal ligt in het uiterste Midden-Zuiden van de provincie Gelderland, W van Duitsland, N van de provincie Limburg en NO van de provincie Noord-Brabant. Verder ligt de gemeente Z van de rivier de Waal en, O daarvan, Z van de overgang van het Bijlands en Pannerdens Kanaal, en ligt de gemeente Z van de dorpen Pannerden, Doornenburg, Gendt, Haalderen en Bemmel, Z en ZO van het dorp Lent, ZO van het dorp Oosterhout, O en ZO van de stad Nijmegen, NO, O en ZO van het dorp Malden, NO en O van de dorpen Molenhoek, Mook, Katwijk, Heumen, Linden en Overasselt, NO van de rivier de Maas, de dorpen Cuijk, Vianen en Beers en de A73, N en NO van de dorpen Plasmolen, Middelaar en Sint Agatha, NW, N en NO van de dorpen Oeffelt en Ottersum en de stad Gennep, NW en N van het dorp Ven-Zelderheide, W en N van het Reichswald en de plaats Kranenburg, beide in Duitsland, ZW, W en N van het Duitse deel van Wyler en de Duitse plaatsen Zyfflich en Niel en W en ZW van de plaatsen Keeken, Düffelward en Schenkenschanz en de rivier de Rhein, alle in Duitsland, en de rivier de Boven-Rijn.

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt Berg en Dal nog niet als kern genoemd. Er was toen ook nog niet echt sprake van een kern. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners; de gelijknamige gemeente heeft ca. 13.700 huizen met ca. 34.000 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Stichting Heemkunde Berg en Dal, bezoekadres: Nassaulaan 9, 6571 AC. Tel. 024-6842525.

Bezienswaardigheden

- Het dorp Berg en Dal heeft 5 rijksmonumenten.

- Het dorp Berg en Dal heeft 39 gemeentelijke monumenten, zijnde 35 in de voormalige gem. Groesbeek en 4 in de voormalige gem. Ubbergen.

- Het Afrika Museum biedt een aantrekkelijke combinatie van enerzijds een binnenmuseum met een fraaie collectie en anderzijds een buitenmuseum met een educatief en recreatief karakter. Het museum laat met inspirerende presentaties en speciale activiteiten bezoekers kennismaken met de rijkdom van Afrikaanse culturen.

- Gevelstenen in het dorp Berg en Dal.

- Stichting tot Behoud van Monument en Landschap in de gemeente Berg en Dal houdt zich bezig met bescherming en behoud van het gebouwd erfgoed en het cultuurlandschap in deze gemeente. Vier keer per jaar verschijnt er een informatieve nieuwsbrief. Elk jaar organiseert de stichting de Open Monumentendagen, een Voorjaars- en een Najaarsbijeenkomst. Daarnaast is de stichting actief in het uitgeven van boeken, brochures en ansichtkaarten en is zij vertegenwoordigd in het bestuur van Stichting Het Persings Kerkje. Vóór de herindeling van 2015 had de stichting de gemeente Ubbergen als werkgebied, sinds de herindeling heeft zij haar werkgebied verbreed tot de huidige gemeente.

Sinds 1986 reikt Stichting Monument en Landschap Berg en Dal ook elke twee jaar - tegenwoordig in de oneven jaren - prijzen uit aan eigenaren/gebruikers van monumentale gebouwde objecten en landschapselementen, initiatiefnemers van landschapsprojecten en andere personen en/of organisaties die een bijdrage leveren aan het instandhouden van erfgoed. Sinds 2017 worden deze Erfgoedprijzen toegekend aan objecten in de gehele huidige gemeente. Ook de jury is samengesteld uit een poule van deskundigen met gemeentebrede inhoudelijke expertise. Onder de link vind je het juryrapport van de nominaties en toekenningen m.b.t. het jaar 2017.

Evenementen en activiteiten

- Stichting Berg en Dals Bloei is opgericht in 1917 en organiseert door het jaar heen allerlei evenementen en activiteiten in het dorp zoals Sint-intocht, Koningsdag, Kerstbingo, Midzomerfeest, Historische wandeling, Avondtweedaagse.

- Het Duivelsberg Vertelfestival (in het vaderdagweekend) is een festival vol prachtige verhalen voor jong en ouder. De verhalen worden verteld in tenten rondom De Duivelsberg.

- De Herfstdagtocht Berg en Dal (op een zaterdag in oktober), georganiseerd door wandelsportvereniging s.v. De LAT (= de Lange Afstand Tippelaars), gaat door natuurgebieden als de Duivelsberg, het Nederrijk en de Jansberg. Uit deze namen kun je al opmaken dat de tocht door een heuvelachtig gebied gaat. De vele klimmen brengen je naar prachtige vergezichten en liefelijke doorkijkjes. Andere natuurgebieden van deze wandeling zijn onder andere de Mookerheide, boswachterij Groesbeek en de Heumense Schans. Elk van deze gebieden kent zijn eigen karakter, waar ze de mooiste paden en plaatsen van hebben uitgezocht. Hou er wel rekening mee dat vanwege de vele pittige klimmen en de vaak onverharde paden de Herfstdagtocht tot de zwaardere tochten wordt gerekend. Daarom is er voor wie de gebruikelijke 40 en 60 km toch net een paar stappen te ver is, nu ook een route van 25 km toegevoegd. Ook ultralopers zijn welkom.

Landschap, natuur en recreatie

- "Kom spelen, genieten, gillen en ravotten in Amusementspark Tivoli, het leukste pretpark voor basisschoolkids. Het park heeft meer dan 30 superleuke attracties en speeltoestellen waar kinderen niet op uitgekeken raken."

- "Werkgroep Milieubeheer Groesbeek (WMG) is in 1973 opgericht. Het statutaire doel van de WMG is: "Hhet (doen) bewaren en scheppen van een goede verhouding tussen natuur, woon-, werk- en leefmilieu." Omdat het werkgebied tegenwoordig de hele huidige gemeente beslaat, is de naam in 2018 gewijzigd in Werkgroep Milieubeheer Berg en Dal. Vanwege de naamsbekendheid van de afkorting blijven we onszelf WMG noemen. Wij zijn een onafhankelijke vereniging met ruim 270 leden. Een deel daarvan is actief in een of meer activiteiten van de vereniging, zoals Landschapsbeheer Groesbeek, een van de jeugdnatuurclubs of het Groesbeeks Milieujournaal.

We streven ons doel na door o.a.: overleg te voeren met relevante organisaties; zienswijzen en evt. bezwaren in te dienen tegen overheidsplannen; concrete projecten voor te stellen en uit te voeren; het organiseren van educatieve activiteiten; het uitvoeren van vrijwillig landschapsbeheer; het geven van voorlichting; publicatie van het Groesbeeks Milieujournaal. Huisvesting. De WMG is sinds 2005 gehuisvest in de Tullekesbôm aan het Nijerf. Tullekesbôm is Groesbeeks dialect voor Eik. Naast het gebouw staat een imposante eik van meer dan 100 jaar oud. De Tullekesbôm is de vaste uitvalsbasis van de jeugdnatuurclubs. Daarnaast maakt Kindervakantiewerk Groesbeek jaarlijks gebruik van de faciliteiten. Ook scholen en andere belangstellenden kunnen hier op verzoek terecht voor tal van leuke en leerzame activiteiten op het gebied van natuur, milieu en landschap."

- De Ploegdriever is een vereniging die landschapsbeheer in de gemeente Berg en Dal stimuleert en uitvoert. De vereniging steunt de boeren in het deskundig beheer van het fraaie cultuurlandschap en zorgt dat zij daarvoor een passende beloning krijgen. De boeren worden daarbij ondersteund door betrokken burgers met kennis van en liefde voor natuur en landschap in onze woonomgeving. - De Ploegdriever op Facebook.

- In de omgeving van Berg en Dal valt direct de stuwwal op uit de voorlaatste ijstijd: 200.000 tot 130.000 jaar geleden. De stuwwal bestaat uit omhoog en scheef geduwde lagen klei, leem, grint en zand. Hierdoor komen op relatief grote hoogte watervoerende lagen voor. Toen de Romeinen een aquaduct wilden bouwen om het legioenskamp op de Hunerberg in Nijmegen-Oost van water te voorzien, was het dus logisch dat zij hun bronnen zochten op de stuwwal. Door het hoogteverschil werd de aanvoer van het water automatisch aangevoerd naar het kamp. De waterleiding bereikte uiteindelijk een lengte van ongeveer 5 km.

Voor de aanleg van het aquaduct is in totaal zo'n 300.000 m3 grond verplaatst. Het aquaduct van Berg en Dal is daarmee een sterk staaltje Romeinse ingenieurskunst en is rechtstreeks familie van beroemde voorbeelden in het buitenland zoals de 90 kilometer lange waterleiding van Keulen, de Pont du Gard bij Nîmes en de 11 aquaducten van Rome. Stille getuigen van deze indrukwekkende logistieke prestatie zijn 3 geulen (Kerstendal, Louisedal en Mariënbosch) en 3 dammen (Cortendijk, Swartendijk en Broerdijk). In 2009 heeft minister Plasterk ze aangewezen als archeologisch monument. Samen vormen zij het grootste Romeinse monument van Nederland. (bron: de Spannende Geschiedenis van Gelderland) - Wandelroute Romeins Aquaduct (ca. 5 km) speelt hierop in en voert je langs de meest indrukwekkende stukken van dit vermoedelijke watertracé.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Berg en Dal, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Berg en Dal (online te bestellen).

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Berg en Dal. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Media / nieuws: - Omroep Berg en Dal is de publieke lokale zender voor het grondgebied van deze gemeente. - Nieuws uit de kernen van deze gemeente op de site van dagblad De Gelderlander. - Nieuws- en fotosite In Het Laag e.o. is er voor de kernen in de gemeente Berg en Dal, opgezet en onderhouden door Bert Roodbeen. In zijn Fotoalbum vind je honderden fotoreportages van evenementen e.a. gebeurtenissen in deze gemeente van de afgelopen jaren.

- Belangenvereniging: - Dorpsraad Berg en Dal.

- Dorpshuis: - Dorpshuis Kerstendal heeft als doel activiteiten die bijdragen tot het sportief, sociaal, cultureel en maatschappelijk welzijn van de inwoners van Berg en Dal te stimuleren. Het dorpshuis heeft een beheerder die overdag aanwezig is. Daarnaast beschikt Kerstendal over veel vrijwilligers die actief zijn om het dagelijks reilen en zeilen in goede banen te leiden. Kerstendal biedt een onderkomen voor diverse verenigingen, instellingen en instanties. Verder kun je er vergaderen, sporten of een boek lenen en lezen, of een drankje drinken aan de bar.

- Onderwijs en kinderopvang: - "De leerlingen van Basisschool Titus Brandsma in Berg en Dal werken in ruim opgezette lokalen, op twee gemeenschappelijke leerpleinen en in een multifunctioneel ingericht lokaal. Daarnaast trekken wij er graag op uit met onze leerlingen en vinden onze lessen ook plaats buiten de muren van de school. Kinderen leren van en met elkaar. Wij zetten dan ook in op maatjeswerk en samenwerkend leren. Hierbij worden ook coöperatieve werkvormen ingezet. Kinderen helpen en coachen elkaar bij het werken in de klas. De handvatten die de leerlingen hiervoor nodig hebben, worden al vanaf groep 1 aangeleerd. De 21e eeuw vraagt om andere vaardigheden en competenties dan het onderwijs uit de 20e eeuw. Daarom besteden wij veel aandacht aan de ontwikkeling van de volgende competenties: samenwerken; creativiteit; ict; geletterdheid; communiceren; probleemoplossend vermogen; kritisch denken en sociale en culturele vaardigheden.

Wij laten kinderen ook kennismaken met kunst en cultuur. Wij laten ze hierbij graag hun eigen talent(en) ontdekken en doorontwikkelen. Daarnaast zien wij het ook als onze taak om kinderen te leren functioneren in een complexe, pluriforme en snel veranderende maatschappij. Cultuureducatie willen wij daarom ook inzetten om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van leergebied-overstijgende vaardigheden, zoals analyseren, evalueren en creëren. Wij leren de kinderen vragen stellen, onderzoeken, ontwerpen, problemen oplossen en redeneren. Wij hechten veel waarde aan professionalisering van de leerkrachten op dit gebied. Wij zetten daarom in op teamontwikkeling en werken hiertoe samen met iXperium (gezamenlijk initiatief van Pabo Nijmegen, iXperium/Centre of Expertise leren met ict en verschillende schoolbesturen)." . - Kinderdagopvang De Bellenboom. - BSO De Banjo's / De Basgitaren.

- Muziek: - "In 1928 is in Berg en Dal Fanfare Edelweisz opgericht. De vereniging heft zichzelf in de oorlog op, omdat zij weigert zich aan te sluiten bij de door de bezetter verplicht gestelde 'Cultuurkamer'. Na de oorlog is de vereniging nieuw leven ingeblazen. Sinds de jaren zestig daalt het ledenaantal geleidelijk. Uiteindelijk moet men in 1975 het moeilijke besluit nemen de vereniging wegens gebrek aan leden op te heffen. In 1982 ontwaakt Edelweisz echter weer uit haar lange winterslaap. Van heel jong tot heel oud grijpen velen die een instrument kunnen vasthouden de kans om (weer) iets aan muziek te gaan doen. Het gevolg is een mengelmoesje van koperblaasinstrumenten, saxen, fluiten en zelfs een accordeon. Als gevolg van die merkwaardige start met diverse instrumenten die niet thuis horen in een fanfare, zitten er in Edelweisz nog altijd verschillende fluitistes. Zodoende is Edelweisz geen fanfare en geen harmonie, en daarom is het ook Muziekgezelschap Edelweisz.

Wij willen graag meer mensen betrekken bij de vrijetijdsbesteding waaraan wij zoveel plezier beleven. Dat kunnen jonge mensen zijn, maar ook op gevorderde leeftijd is het heel goed mogelijk alsnog een muziekinstrument te leren bespelen. Het belangrijkste is enthousiasme en een beetje doorzettingsvermogen. En daar krijg je heel veel voor terug. Edelweisz biedt de mogelijkheid om een opleiding tot muzikant te volgen. Je krijgt een instrument in bruikleen en een deel van de opleidingskosten wordt vergoed. Voor de slagwerkgroep zijn nog extra slagwerkers welkom. Verder zijn mensen welkom die een blaasinstrument willen (leren) bespelen, o.a. trompet, bugel, hoorn en bariton. Belangstellenden zijn van harte welkom om eens bij een repetitie te komen kijken. We repeteren elke vrijdagavond van 20.00-22.00 uur in Dorpshuis Kerstendal in Berg en Dal.

- Sport: - Bij Tennisverreniging Berg en Dal vind je in 2015 aangelegde graveltennisbanen en all weather smashcourt banen, een sfeervol, modern clubhuis en aantrekkelijke kennismakingsarrangementen. Ook bij vorst zijn de banen bespeelbaar.

- Zorg: - Villa Hamer is een particuliere zorgvilla. De recentelijk nieuw en duurzaam gebouwde villa staat op de locatie van voormalig hotel Hamer, van oorsprong een beeldbepalende plek in Berg en Dal. Je woont er in stijl in je eigen huurappartement in een mooie kleinschalige villa met 21 appartementen variërend in grootte van 60 tot 75 m2.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Berg en Dal.