Gemeente Millingen aan de Rijn anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Millingen aan de Rijn is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Rijk van Nijmegen, gemeente Berg en Dal. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2014.
- Wapen van de voomalige gemeente Millingen aan de Rijn.
- Onder de plaatsnaamborden staat de slogan 'Hart van de Gelderse Poort'. De Gelderse Poort is een complex van natuurgebieden in deze regio, waar o.a. de Millingerwaard (waarvoor zie het hoofdstuk Landschap etc.) deel van uitmaakt.
- Onder het dorp Millingen aan de Rijn valt ook de buurtschap Zeeland.
Terug naar bovenNaamgeving
Bijzonderheid 1): Dorp en gemeente hebben oorspronkelijk altijd Millingen geheten, zonder toevoeging. De post werd vroeger nog weleens in de verkeerde plaats bezorgd, omdat er ook bij Apeldoorn een plaatsje (buurtschap) Millingen was en de postcode ook nog niet was uitgevonden (tegenwoordig heet dit Nieuw Milligen, zonder tussen-n dus, met daarnaast iets naar het W een hoeve Oud-Milligen). De gemeentenaam is per 1-7-1954, naar wij vermoeden om aan deze verwarring een einde te maken, formeel gewijzigd in Millingen aan de Rijn.
Bijzonderheid 2): Maar... Millingen ligt eigenlijk niet aan de Rijn, maar aan het Bijlands Kanaal (= het verlengde van de Rijn die O hiervan bij Spijk en Lobith als Boven-Rijn ons land binnenkomt en die op Duits gebied nog Niederrhein heet), dat in de 18e eeuw is gegraven om een scherpe bocht (meander) in de Waal af te snijden. Het Bijlands Kanaal gaat na Millingen over in het eveneens in de 18e eeuw gegraven Pannerdens Kanaal, dat bij Westervoort weer in de aldaar inmiddels Neder-Rijn geheten rivier uitkomt. Met beide kanalen wordt ook een stuk van de oude Rijn afgesneden. Deze Oude Rijn is nu nog maar een smal riviertje - tegenwoordig onderdeel van natuurgebied de Rijnstrangen - en loopt bij Lobith O van Millingen met een noordelijke boog N langs Herwen, Aerdt en Pannerden, waarna zij bij Loo, Z van Duiven, op de huidige Neder-Rijn uitkomt.
Millingen ligt dus wel nabij maar niet aan de Rijn. Vermoedelijk zal om redenen van naamsbekendheid voor de Rijn in de gemeente- en plaatsnaam gekozen zijn in plaats van het buiten de regio onbekende Bijlands Kanaal. Overigens hebben wij op school altijd geleerd dat de Rijn bij Lobith Nederland binnenkomt, wat ook al niet klopt: de Rijn komt bij het O hiervan gelegen dorpje Spijk Nederland binnen (ook dat zal wel om naamsbekendheid-redenen zijn. Bovendien zijn er nog 3 Spijk-en in Nederland, dus ook dat wekt verwarring). En om het nog ingewikkelder te maken: van Spijk tot Millingen aan de Rijn is de Z helft van de rivier nog Duits grondgebied. Pas bij Millingen wordt de rivier geheel Nederlands. Sommige Millingers stellen daarom dat de Rijn bij Millingen pas écht (helemaal) Nederland binnenkomt. Maar ja, op die plek heet de 'rivier' nu eenmaal al Bijlands Kanaal...
Oudere vermeldingen
721-722 kopie 1191 Millingi, 790-793 kopie 1170-1175 Millinga, 1167-1174 Millingen.
Naamsverklaring
Betekent 'bij de lieden van de persoon Milo of Millo'. Niet te verbinden met mijl, ontstaan uit het Latijnse milia 'duizend schreden'.(1)
Millingen aan de Rijn ligt NO van Nijmegen en Ubbergen, en grenst in het O aan Duitsland.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Millingen 191 huizen met 1.412 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 188/1.386 (= huizen/inwoners) en buurtschap Zeeland 3/26. Tegenwoordig heeft Millingen aan de Rijn ca. 2.500 huizen met ca. 5.900 inwoners.
Terug naar bovenRomeinse tijd
Rond 18 v.Chr. komen de Romeinen voor het eerst in ons land. In Nijmegen bouwen ze een groot legerkamp en een stad. Drusus, de zoon van keizer Augustus, laat ook waterstaatkundige werken uitvoeren om ons drassige landje beter begaanbaar te maken: zo laat hij vlakbij Millingen een dam in de Rijn aanleggen om het water tussen Rijn en Waal te reguleren.
Millingen lag aan een knooppunt van wegen en rivieren. De verschillende delen van het Romeinse Rijk waren verbonden door een netwerk van goed onderhouden, verharde wegen. De Heerbaan in het dorp maakte hier deel van uit. Het was de hoofdontwikkelingsas die deel uitmaakte van een tracé van Leiden tot Keulen. Deze route stamt uit de Romeinse tijd en is zelfs ouder dan de huidige loop van de rivier. Die wegen waren belangrijk voor het verplaatsen van troepen, voor de handel en voor de communicatie tussen Rome en de provincies. De Rijn vormde het meest noordelijk gedeelte van de oostelijke grens van het Imperium Romanum. Deze grens wordt wel aangeduid met de latijnse term Limes. Millingen lag net achter Waal en Rijn, in de luwte van de Limes.
Een aantal zaken herinnert in Millingen nog nadrukkelijk aan het Romeinse verleden, zoals de Liburna, een replica van een Romeins patrouilleschip. En de Romeinse vondsten in het aan de Rijndijk gelegen informatiecentrum. In het centrum van het dorp staat de beroemde altaarsteen voor de godin Rufia Materna. (bron: toenmalige gemeente Millingen aan de Rijn)
Tweede Wereldoorlog
Ook in Millingen aan de Rijn heeft de Tweede Wereldoorlog nogal wat teweeggebracht. Zo moeten in het kader van de bevrijdingsgevechten, de inwoners van Millingen op 18 oktober 1944 binnen 24 uur het dorp verlaten, op last van de Duitsers. De inwoners worden geëvacueerd naar het noorden des lands.
- Stichting BurgerPlatform Millingen (BPM) is vemoedelijk inmiddels opgeheven, omdat wij daar geen recente informatie meer over/van kunnen vinden. Ze hebben in ieder geval in 2007 en 2008 een 4-tal rapporten over het dorp en de toenmalige gemeente uitgebracht. Nr. 4 is 'Het groene deel van Millingen aan de Rijn. Verleden, heden en toekomst van het buitengebied?' (dec. 2008).
Terug naar boven- Millingen aan de Rijn heeft 2 rijksmonumenten.
- Gevelstenen in Millingen aan de Rijn.
Terug naar boven- In 1988 was een ritje van kameraden in hun oldtimers het begin van het jaarlijkse Millings Oldtimer en Klassieker Treffen (MOKT). Binnen enkele jaren groeide het evenement uit tot landelijke bekendheid, met ca. 250 deelnemers. Na het 15e jaar stopten drie van de zes organisatoren met hun werkzaamheden voor het MOKT en daarmee kwam ook het MOKT tot een einde. Gelukkig werden al na enkele maanden voorbereidingen getroffen voor een nieuw evenement, jaarlijks op de 1e zondag in juli: Historisch Vervoer Millingen aan de Rijn. Het evenement sloeg direct aan en trok meer dan 250 deelnemers.
Het doel van een dag Historisch Vervoer is om deelnemers met een voertuig (vrachtauto, personenauto, tractor, motor, bus, bromfiets etc.) t/m bouwjaar 1975 een onvergetelijke dag te bezorgen. De nieuwe slogan werd: "Een evenement voor alles wat wielen heeft!" Deelnemers betalen inschrijfgeld en krijgen daarvoor een geheel verzorgde dag inclusief lunchpakket. De dagindeling van het evenement ziet er als volgt uit: omstreeks 08.30 uur ontvangst op een passende locatie buiten het dorp waarna aansluitend een mooie landelijke toertocht naar Millingen aan de Rijn. Aankomst omstreeks 12.30 uur, waarna het middagprogramma van start gaat, dat ieder jaar een deels andere invulling heeft. Vaste ingrediënten zijn: een onderdelenmarkt, muziek, demonstraties en natuurlijk vele duizenden bezoekers!
Terug naar boven- De Millingerwaard is een grote uiterwaard W van Millingen aan de Rijn. De toegang tot het gebied is via buurdorp Kekerdom. De Millingerwaard is onderdeel van de Gelderse Poort, een complex van ca. 20 natuurgebieden in deze regio. In de Millingerwaard zijn tal van bedreigde plantensoorten door de invloeden van hoogwater weer in groten getale zichtbaar op de oeverwallen. Dat constateert natuurorganisatie Stichting Ark in een in 2009 verschenen florarapport over het gebied. De groei in diversiteit komt doordat het hoogwater nieuwe lagen zand heeft afgezet. De natuur heeft zich zodoende kunnen herstellen. De vegetatie op de lage delen van de uiterwaard, waar het rivierwater klei heeft afgezet in plaats van zand, ontwikkelt zich veel minder snel en heel anders.
De onderzoeksresultaten tonen ook een uitbreiding van plantensoorten door de introductie van gallowayrunderen en konik-paarden. De dieren grazen in een groot gebied en verspreiden via de mest de zaden van zeldzame planten. In de Millingerwaard heeft het hoogwater nog een ander markant effect. In de kleiputten kwam voorheen alleen regen- en kwelwater terecht. Omdat er geen slibrijk water meer instroomt, is de waterkwaliteit heel anders en dat komt weer tot uiting in de afwisselende flora in het gebied. Bij extreem hoogwater stromen de putten weer vol, waardoor een bijzondere dynamiek ontsaat, wat de afwisseling ten goede komt. - Nadere informatie over de Millingerwaard op de site van Stichting Ark.
- "Begin 2021 zijn in de Millingerwaard bij Millingen aan de Rijn verschillende laagtes verder uitgediept, waar onder andere amfibieën van profiteren. Een samenwerking van Kurstjens ecologisch adviesbureau, Bureau Natuurbalans/Limes divergens, provincie Gelderland, ARK Natuurontwikkeling en Staatsbosbeheer. Een belangrijke soort die hiervan profiteert is de knoflookpad. Met zijn beschermde status is het een zeldzame vertoning in Nederland. Door het verdiepen van laagtes in het natuurlijk patroon van stroomruggen wordt de herinrichting van de Millingerwaard geoptimaliseerd en wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het herstel van bestaande en nieuwe populaties amfibieën.
Een bijzonder dier. Knoflookpadden zijn kleine, gedrongen padden met een kenmerkend uiterlijk. Je kunt ze goed herkennen aan de grote uitpuilende ogen met oranje iris en langgerekte pupillen. Deze amfibieën zetten hun eitjes in het water af, waarna zij de rest van het jaar op het land leven. De knoflookpad heeft een grote graafknobbel. Deze gebruikt hij om zich in te graven in het zand of de strooisellaag in het bos. Zij kunnen tot wel 1 meter diep graven om te overwinteren. Zijn naam heeft het dier te danken aan de kenmerkende geur die hij afscheid als hij verstoord wordt. Een geur die doet denken aan knoflook.
Stroomruggen en laagtes: een paddenparadijs in de Millingerwaard. De knoflookpad heeft een voorkeur voor stroomdalen van beken en rivieren met rivierduinen en halfnatuurlijke graslanden. Voor de voortplanting zijn wateren nodig die vrij zijn van grote vissoorten en water bevatten in de periode april-augustus. Daarbij houdt deze soort van randen van bos en struweel. Elementen die terug te vinden zijn in de uiterwaarden van de Gelderse Poort. Nabij de oeverwallen in de Millingerwaard bij Millingen aan de Rijn liggen nu al enkele wateren die bij een hogere rivierwaterstand vollopen. Om een duurzame populatie te kunnen krijgen en behouden zijn vijf laagtes verder verdiept. Deze passen binnen het natuurlijke patroon van stroomruggen en laagtes.
In het voorjaar trekken volwassen knoflookpadden naar de geïsoleerde laagtes en plassen om zich voort te planten. Zomer- en overwinteringsplekken bevinden zich vaak binnen 500 meter van deze voortplantingsplekken. Door de ontwikkeling van laagtes wordt een basis gelegd voor verder herstel van amfibieënpopulaties in een natuurlijk rivierengebied. Helaas zijn amfibieën minder mobiel en kunnen zij in het versnipperde landschap moeilijk op eigen kracht terugkeren. Met actieve bijplaatsing zullen de komende jaren populaties worden opgebouwd en versterkt. Dit draagt bij aan een vergroting van de diversiteit en daarmee aan de robuustheid van natuurgebieden." (bron: boswachter Daan Meeuwissen, Staatsbosbeheer Rivierengebied)
- De aanpak van rivierverruiming in combinatie met ecologisch herstel van de Waal in de Gelderse Poort is een mooi voorbeeld van hedendaagse natuurontwikkeling. Met de natuur als bondgenoot bij het oplossen van wateroverlast door overstromingen, verantwoorde kleiwinning en het stimuleren van andere maatschappelijke functies zoals recreatie en kwaliteit van wonen en werken. Daarmee is de Gelderse Poort een leerschool voor andere rivieren in Europa, waar door slimme inrichting en beheer zowel mens als natuur profiteren. Die conclusie werd in juni 2018 getrokken tijdens bijeenkomsten in Nijmegen, georganiseerd door stichting Rewilding Europe en de gemeente Nijmegen in het kader van Nijmegen EU Green Capital 2018.
Stichting Rewilding Europe stelt dat spectaculaire wilde natuur in Europa een basis is van een nieuwe natuurvisie. Daarin staat natuur meer op eigen benen, de mens is een welkome bezoeker om van deze wilde natuur te genieten. Lokale economie profiteert van een natuurlijker landschap en de terugkeer van wilde diersoorten. Inmiddels zijn 61 initiatieven in 26 Europese landen onderdeel van een groeiend Europees netwerk, waarvan ook een aantal in Nederland, zoals de Millingerwaard bij Millingen aan de Rijn.
Rewilding Europe is een initiatief dat met lokale partnerorganisaties verspreid over Europa werkt aan een netwerk van innovatieve projecten, waaronder 8 spectaculaire natuurgebieden van elk minimaal 100.000 hectare. Ze dienen als voorbeeld voor een nieuwe natuurvisie in Europa, waarbij natuur meer op eigen benen staat en ook de economie profiteert van een natuurlijker landschap. Door gebruik van slimme combinaties van belangen, dienen deze projecten als inspirerende en opschaalbare voorbeelden voor andere gebieden in Europa. In samenwerking met wetenschappelijke instellingen en natuurorganisaties uit heel Europa werkt Rewilding Europe aan het verankeren van deze nieuwe visie in het Europese natuurbeleid. (bron: Stichting Rewilding Europe, 21-6-2018)
Plas Biesterveld
De zandwinning in plas Biesterveld, gelegen ZW van Millingen aan de Rijn en in het uiterste Z puntje van het dorpsgebied van dat dorp, tussen de Botsestraat en de Zeelandsestraat, is in 2021 geëindigd. Zandwinner firma De Beijer gaat daarom in de eerste maanden van 2022 met de mensen uit de polder praten - met inwoners en met ondernemers - over wat er met de plas en directe omgeving kan worden gedaan. "Het moet een meerwaarde voor de polder opleveren; denk bijvoorbeeld aan de extra werkgelegenheid die een recreatiepark oplevert. We gaan straks niet zelf bouwen - onze business is zandwinning - maar zoeken er dan een andere partij bij", aldus firma De Beijer. (bron en voor nadere informatie zie de Gelderlander, 30-12-2021)
- Op de site 'Millingen aan de Rijn in oude en nieuwe ansichten' kun je de collectie ansichtkaarten van Erik Janssen van dit dorp bekijken. De oudste is gedateerd 1899, inmiddels bijna 120 jaar geleden. De ansichten zijn gerubriceerd op gebouw, straat of wijk.
- In de in 2018 van start gegane Omroep Gelderland-serie 'Ons dorp' is de film van Millingen aan de Rijn uit 1972 de absolute koploper wat betreft het aantal keren bekeken via de website van de omroep; ruim 13.000 mensen hebben de fraaie filmbeelden van het dorp al bekeken. Nu blijkt er een nóg oudere dorpsfilm van Millingen te bestaan, namelijk uit 1950. De bijna 70 jaar oude film werd verloren gewaand, maar is nu door intensief zoekwerk weer beschikbaar; Jan van Wijk uit Millingen had de film indertijd aangeschaft en al die tijd bewaard in zijn privé-archief. Naar aanleiding van de serie 'Ons Dorp' zijn al eerder diverse dorpsfilms weer 'opgedoken'.
De film wordt genoemd in een geschiedenisboek uit 1957, waarin de Millingse onderwijzer Jeurissen schrijft: "In 1950 kwam op initiatief van fanfare St. Cecilia een klank- en filmwagen van de Nederlandse federatie naar Millingen aan de Rijn om karakteristieke plekjes, momenten uit sportwedstrijden, van de inwoners, van het bedrijfsleven, kortom van het bevolkingsleven een film samen te stellen". Filmer Johan Adolfs begon eind jaren veertig met zijn heel eigen aanpak om het dorpsleven in Nederland vast te leggen. In Gelderland zijn naar schatting 250 van deze films gemaakt.
Terug naar boven- Onderwijs: - De St. Martinusschool in Millingen aan de Rijn gaat ervan uit dat ieder kind uniek en gelijkwaardig is en zij erkennen en accepteren dat kinderen verschillen. Dit houdt in dat zij verschillen tussen kinderen als uitgangspunt nemen voor hun onderwijs en daarnaast een compleet, waar mogelijk geïntegreerd, schoolbreed en kerndoel dekkend lesaanbod bieden, zodat zij werken aan de totale ontwikkeling van ieder kind. Bij het aanleren van de basisvaardigheden (rekenen / taal / lezen / spelling / begrijpend lezen) bieden zij gedifferentieerd onderwijs aan binnen de groep, door middel van het werken met een drietal instructieniveaus. Daarnaast streven ze naar een inspirerende leer-, leef- en werkomgeving middels het structureel werken met schoolbrede thema’s en projecten, waarbij zo veel mogelijk vakken worden geïntegreerd. Het werken met een weektaak en de ICT als middel neemt hierbij een belangrijke plaats in. - Zie deze link voor nadere informatie over de visie van de school.
- Muziek: - Fanfare St. Cecilia is een vereniging die al sinds 1919 actief is in Millingen aan de Rijn als vooruitstrevende dorpsfanfare. Dit doen ze door onder andere unieke themaconcerten voor een breed publiek te organiseren, deelname aan concoursen in de 1e divisie en muzikale omlijsting van de welbekende dorpsactiviteiten.
- Sport: - Voetbalvereniging SC Millingen is in 1997 ontstaan, voortgekomen uit een fusie van de verenigingen Concordia34 en MVV18.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Millingen aan de Rijn RK en - idem algemeen.
Reactie toevoegen