Tiengeboden

Plaats
Buurtschap
Berg en Dal
Rijk van Nijmegen
Gelderland

tiengeboden_ii.jpg

Een van de drie monumentale boerderijen in de buurtschap Tiengeboden

Een van de drie monumentale boerderijen in de buurtschap Tiengeboden

tiengeboden_i_kopie.jpg

Tiengeboden, dit is het blokje van oorspronkelijk twee maal vijf arbeidershuisjes, waaraan de buurtschap dus haar naam heeft te danken.

Tiengeboden, dit is het blokje van oorspronkelijk twee maal vijf arbeidershuisjes, waaraan de buurtschap dus haar naam heeft te danken.

Tiengeboden

Terug naar boven

Status

- Tiengeboden is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Rijk van Nijmegen, gemeente Berg en Dal. T/m 2014 gemeente Ubbergen.

- De buurtschap Tiengeboden valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Ooij.

- De buurtschap Tiengeboden heeft geen plaatsnaamborden en ook geen gelijknamige straatnaam, zodat men ter plekke op geen enkele wijze kan zien dat men in deze monumentale, cultuurhisorisch interessante buurtschap is aangekomen. (tip: áls men hier borden wil plaatsen, dan s.v.p. witte buurtschapsborden en geen bruine borden zoals men bij Persingen, Groenlanden en Wercheren heeft gedaan. Bruine borden horen bij toeristische-attracties-die-geen-woonplaats-zijn en buurtschappen zijn dat wél).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Tien Geboden.

Naamsverklaring
De naam heeft betrekking op het complex van aanvankelijk 10 (2x5) arbeidershuisjes (zie hieronder bij Bezienswaardigheden) en is later overgegaan op de gehele buurtschap.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Tiengeboden ligt N van Ubbergen, W van Ooij, rond de splitsing van de Ooijse Bandijk en de Hezelstraat.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap omvat vandaag de dag 8 huisnummers, verdeeld in 3 voormalige boerderijen met 4 huisnummers en het arbeidershuisjescomplex Tiengeboden, dat oorpronkelijk 10 huisjes waren maar door verbouwing is teruggebracht tot nu nog 4 woonhuizen. Zie verder hieronder. De buurtschap zal tegenwoordig ca. 20 inwoners hebben.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het rijtje woningen aan de Hezelstraat 4-8 en Ooijse Bandijk 16 is oorspronkelijk een complex van 2 x 5 rug aan rug gebouwde arbeidershuisjes ten behoeve van de voormalige steenfabriek aan de Ooijse Bandijk. Binnen is het een en ander doorgebroken, waardoor het vandaag de dag formeel nog 4 woonhuizen zijn. Aan weerszijden van dit complex bevinden zich in totaal nog 3 monumentale voormalige boerderijen, thans woonboerderijen (Ooijse Bandijk 10-12, 14 en 18). Zowel het arbeidershuisjescomplex als de woonboerderijen zijn gemeentelijke monumenten. Toen in de jaren zestig sloop van het gehele complex Tiengeboden dreigde, hebben de bewoners zich ingezet voor het behoud ervan, en sindsdien veel geïnvesteerd in de restauratie. In 2009 hebben zij hiervoor de Ton Gijsbers Monumentenprijs toegekend gekregen. Deze prijs heeft betrekking op de gehele buurtschap.

Uit het juryrapport: "De buurtschap Tiengeboden bestaat uit niet meer dan 3 voormalige boerderijen en een blok arbeidershuisjes. Dankzij de inzet van de huidige bewoners vormt dit ensemble, dat aanvankelijk gesloopt zou worden, een belangrijke en gave herinnering aan de economische bedrijvigheid in de Ooijpolder in de 18e en 19e eeuw. Het grootste deel van deze periode werd de polder gebruikt voor de grootschalige vetweiderij door grootgrondbezitters, die veelal in Nijmegen woonden. Op en vanuit het boerderijcomplex van De Grote Kat (Ooijse Bandijk 10-12) vond een dergelijke bedrijfsvoering plaats.

Toen in het midden van de 19e eeuw de baksteenindustrie in de Ooijpolder opkwam, gingen diverse grootgrondbezitters zich hiermee bezighouden, onder wie de eigenaar van De Grote Kat. Voor de arbeiders van de steenfabriek liet hij vervolgens 10 huisjes bouwen naast het boerderijcomplex, die in de volksmond al snel de Tien Geboden gingen heten en vervolgens hun naam gaven aan de buurtschap als geheel. Alle panden hebben de laatste jaren groot onderhoud gehad of zijn op verantwoorde wijze gerenoveerd.

Van Ooijse Bandijk nummer 10, bestaande uit de helft van het voorhuis en de deel van De Grote Kat, is de kapconstructie hersteld en het riet vervangen. Door het aanbrengen van twee dakvlakken met doorzichtige golfplaten wordt de fraaie kap met gebintconstructie prachtig aangelicht. Op grond van een advies van de Monumentenwacht is een zijmuur op verantwoorde wijze opnieuw opgemetseld en is er een zalinggoot aangebracht tussen de deel en de bedrijfsruimte van de buren. Op de deel is de woonruimte vergroot dankzij de plaatsing van een eenvoudige ‘woondoos'. Van Ooijse Bandijk 14 is de rieten kap deels vervangen; het riet van woonboerderij De Kleine Kat nr. 18 is opgestopt. De eigenaars van de Tiengeboden Ooijse Bandijk 16 en Hezelstraat 4-8 hebben vensters, luiken en pleisterwerk laten herstellen en schilderwerk laten verrichten."

Reactie toevoegen