Achterhoek

Streek
Achterhoek
Gelderland

achterhoek_2030_samen_slim_bezig_kopie.jpg

Achterhoek 2030 is een samenwerking van ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden. Zij zetten zich in voor een (economisch) sterke Achterhoek, met een aantrekkelijke woonomgeving en goede verbindingen, zowel fysiek als digitaal.

Achterhoek 2030 is een samenwerking van ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden. Zij zetten zich in voor een (economisch) sterke Achterhoek, met een aantrekkelijke woonomgeving en goede verbindingen, zowel fysiek als digitaal.

Varsselder wsv t lup zo as t lup [640x480].jpg

Achterhoek, de gemoedelijkheid van de Achterhoeker komt mooi tot uitdrukking in de naam van de wandelsportvereniging te Varsselder.

Achterhoek, de gemoedelijkheid van de Achterhoeker komt mooi tot uitdrukking in de naam van de wandelsportvereniging te Varsselder.

achterhoek_smart_hub.jpg

Tegelijkertijd is men in de Achterhoek grootschalig bezig met innovaties op allerlei gebieden, vooral in de maakindustrie. De regio profileert zich dan ook als SmartHub. Wat dat inhoudt, kun je lezen in het hoofdstuk Recente ontwikkelingen.

Tegelijkertijd is men in de Achterhoek grootschalig bezig met innovaties op allerlei gebieden, vooral in de maakindustrie. De regio profileert zich dan ook als SmartHub. Wat dat inhoudt, kun je lezen in het hoofdstuk Recente ontwikkelingen.

zelhem_varkens_in_de_wei_kopie.jpg

Niet alleen koeien, ook varkens spelen liever in de wei dan met zijn duizenden opgesloten te zitten in een 'megastal'. Dat dat kan, bewijst o.a. deze boer uit Zelhem. Voor nadere toelichting zie het hoofdstuk Landbouw etc.

Niet alleen koeien, ook varkens spelen liever in de wei dan met zijn duizenden opgesloten te zitten in een 'megastal'. Dat dat kan, bewijst o.a. deze boer uit Zelhem. Voor nadere toelichting zie het hoofdstuk Landbouw etc.

Achterhoek gemeentekaart.jpg

Achterhoek, gemeentekaart

Achterhoek, gemeentekaart

achterhoek_graafschap_zutphen.jpg

Kaart van het 'Kwartier Zutphen' anno 1757 (dat toen een groot deel van de huidige Achterhoek besloeg), door Isaak Tirion

Kaart van het 'Kwartier Zutphen' anno 1757 (dat toen een groot deel van de huidige Achterhoek besloeg), door Isaak Tirion

Achterhoek

Terug naar boven

Status

- De Achterhoek is een streek in het oosten van de provincie Gelderland. De grootste steden in deze streek zijn Doetinchem en Zutphen.

- De streek Achterhoek omvat de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doesburg (die soms ook wel tot de Liemers wordt gerekend, en/want op de grens van beide streken ligt), Doetinchem (waarbij de voormalige gemeente Wehl onder de Liemers valt), Lochem, Montferland (geografisch gezien alleen het deel O van de heuvel Montferland), Oost Gelre, Oude IJsselstreek, Winterswijk en Zutphen.

- Sinds juli 2018 heeft de Achterhoek eindelijk zijn eigen vlag; een groen-witte vlag die het Achterhoekse landschap symboliseert. Het is een initiatief van de Zwarte Cross, die een ontwerpwedstrijd heeft uitgeschreven. De jury koos uit 475 inzendingen het ontwerp van Paul Heutinck. Als basis gebruikte hij een luchtfoto van zijn geliefde regio, waarop hij de kronkelende wegen, het vele groen en maisvelden zag. Die keerden terug in het uiteindelijke ontwerp.

Terug naar boven

Naam

In het Nedersaksisch
Achterhook.

Alternatieve naam
Ook de naam Graafschap kom je regelmatig tegen in deze contreien. Tegenwoordig wordt dat doorgaans als synoniem voor deze streek beschouwd. Oorspronkelijk duidde dit op het Graafschap Zutphen. De naam Achterhoek had oorspronkelijk alleen betrekking op het oostelijke deel van de Graafschap. Voor nadere details over de bestuurlijke en geografische geschiedenis van deze gebieden zie de links.

Terug naar boven

Nedersaksisch

- Om het belang van streektaal te onderstrepen, hebben de Oost-Achterhoekse gemeenten Aalten, Oost Gelre en Winterswijk ervoor gekozen om hun gezamenlijke Erfgoednota 2021-2024 uit te brengen in het Nedersaksisch (waarvan de Achterhoekse streektaal een onderdeel is). De colleges van de drie gemeenten hebben in oktober 2020 ingestemd met de ‘Arfgoodnota Oost Achterhook, Wi-j doet ’t samen!’ en leggen deze ter vaststelling voor aan de gemeenteraad. Met de Arfgoodnota geven de gemeenten invulling aan het ‘Convenant inzake erkenning van de regionale Nedersaksische taal’. Dit convenant is in oktober 2018 ondertekend door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en diverse andere partijen. “Het is moeilijk om de streektaal levend te houden”, zegt de burgemeester van Aalten, Anton Stapelkamp tegen Aalten Vooruit. “Daarom willen we zelf het goede voorbeeld geven. Dat is het minste wat we kunnen doen.” Het Nedersaksisch is inmiddels al een beschermde taal. De burgemeester vindt daarom dat de streektaal niet alleen gekoesterd moet worden door een kleine kring van liefhebbers, maar breder aandacht verdient. Alle gemeentelijke nota’s tweetalig uitgeven is echter nog een stap te ver. Diana Abbink van Dialectkring Achterhook en Liemers zorgde voor de vertaling. Lees hier een interview met haar in de Gelderlander.

Terug naar boven

Ligging

- De Achterhoek ligt tussen de IJssel in het westen, de Duitse grens in het zuiden en oosten en de Overijsselse streken Salland en Twente in het noorden. Ten onrechte wordt de ZW hiervan gelegen streek de Liemers er soms ook toe gerekend. Het gebied ten O van de heuvel Montferland behoort wel tot de streek. De grenzen van de streek zijn niet exact aan te geven, de visies hierover verschillen. Wat het extra verwarrend maakt is dat er ook nog verschillen zijn tussen de geografische en de bestuurlijke situatie. Zo valt de gemeente Montferland geografisch weliswaar deels onder de Liemers, maar valt het bestuurlijk onder de Regio Achterhoek.

- De rijksgrens tussen Oost Gelderland en West Münsterland is na vele conflicten over grond en rechten op 19 oktober 1765 definitief vastgelegd in het Convent van Burlo. Hierna zijn in 1766 de kenmerkende grensstenen van Bentheimer zandsteen geplaatst. De grens is daarna niet meer gewijzigd. Onder de titel 250 Jaar Grens is dit in 2015 en 2016 gevierd door allerlei activiteiten te organiseren, onder andere om mensen aan beide zijden van de grens bij elkaar te brengen.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze streek, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Beschrijving van de Achterhoek op Berghapedia.

- Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers is in 2011 ontstaan uit een fusie van het Achterhoeks Archief met het Staring Instituut. Het Achterhoeks Archief is de archiefdienst voor de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Oost Gelre, Montferland, Oude IJsselstreek en Winterswijk. Tevens is het de archiefdienst voor de gemeenschappelijke regelingen Wedeo en Hameland. Bovendien worden de archieven beheerd en bewaard van instellingen als kerkgenootschappen, bedrijven en verenigingen, maar ook van families, personen en huizen (waaronder het huisarchief van kasteel Bergh).

- De Graafschap in de middeleeuwen.

- Beschrijving van stadjes en dorpen in de Achterhoek.

Historische Vereniging Achterhoek en Liemers is na 88 jaar te hebben bestaan in 2013 opgeheven. Oorzaak was vooral het feit dat de vereniging er niet meer in slaagde voldoende bestuursleden te werven.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Vanwege de krimp van de bevolking in de regio is het aantal nieuw te bouwen woningen in de Regionale Woonagenda Achterhoek 2015-2025 beperkt tot 2.400. Een nieuwe, begin 2019 verschenen bevolkingsprognose verruimt dat aantal weer. Daardoor kunnen de komende zes jaar - vanaf 2019 gerekend dus - 1.000 woningen extra worden gebouwd. Ouderen wonen tegenwoordig namelijk langer zelfstandig. Als ze verhuizen is dat daarom vaak niet meer naar een kamer in een zorginstelling, maar naar een zelfstandige woning in zo’n complex. Ouderen laten dus geen woning meer achter. Dat was wel het uitgangspunt in de vorige berekening.

- De Achterhoek vergrijst; jongeren trekken weg. Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft 20 miljoen euro uitgetrokken voor de regio om bedreigingen om te buigen naar kansen en heeft de regio in november 2018 bezocht om ter plekke goede voorbeelden te bekijken, zoals integraal bouwinstallatiebedrijf BINX in Groenlo. Directeur Bas Hommelink stelde bij dat bezoek onder meer dat het geld van de minister naar 'slimme' projecten gaat: "Het gaat om wonen, werken, perspectief bieden, goed onderwijs. En dat vanuit een gezamenlijke mindset: het moderne naoberschap. De regio heeft het geld gekregen om die samenwerking te intensiveren. Om er een nog leefbaarder gebied van temaken." Een voorbeeld? "In mijn dorpje Beltrum kijken we bij woningbouw niet meer naar aantallen, maar naar behoefte. De focus komt veel meer te liggen op kwaliteit. We hebben met jong en oud nagedacht over hoe we de bestaande woningvoorraad aanpassen, zodat we er morgen en overmorgen ook kunnen blijven leven." Hommelink denkt dat de regio als inspiratiebron kan dienen voor andere regio's: "Iets negatiefs omzetten in iets positiefs. Het naoberschap is een gevoel, dat moet je ervaren hebben. Problemen op tafel leggen en met elkaar aanpakken." (bron en voor nadere informatie zie Omroep Gelderland, 29-11-2018)

- De circa 45 km lange N18 tussen Varsseveld en Enschede is recentelijk vernieuwd. Deze Nieuwe Twenteroute is een weg geworden waarop het veiliger is om over te rijden of over te steken, waardoor minder verkeersslachtoffers vallen. De nieuwe weg vergroot de leefbaarheid in Eibergen, Haaksbergen en Usselo, en is goed ingepast in het mooie landelijke gebied van de Achterhoek en Twente. De Nieuwe Twenteroute zorgt dat Achterhoekers en Twentenaren sneller van A naar B komen, en maakt daarmee dat de regio aantrekkelijk blijft om in te wonen, te werken en te ondernemen. De Nieuwe Twenteroute bestaat uit een verbrede N18 bij Varsseveld, veiligheidsmaatregelen tussen Varsseveld en Groenlo en een 27 km lange nieuwe weg tussen Groenlo en Enschede. De nieuwe weg gaat om Eibergen, Haaksbergen en Usselo heen en heeft ongelijkvloerse kruisingen, viaducten en fietstunnels. De Nieuwe Twenteroute is in mei 2018 gereed gekomen. - Stichting N18 Drone Projects heeft mooie drone-filmpjes gemaakt van de - soms spectaculaire - werkzaamheden, zoals het verwijderen, transporteren en plaatsen van bruggen.

- Achterhoek2020 was een samenwerking van ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden. Zij zetten zich in voor een (economisch) sterke regio met een aantrekkelijke woonomgeving en goede verbindingen, zowel fysiek als digitaal. De basis hiervoor was de Uitvoeringsagenda 2.0, een dynamische lijst van activiteiten en projecten. Centraal staat het verder ontwikkelen van smart industry. De Achterhoek met z’n vele innovatieve MKB-bedrijven is hiervoor de ideale broedplaats. Het binden van (jong) talent is een belangrijke opgave. Daarom profileert de regio zich als SmartHub: dé stage-, trainee- en afstudeerregio van Nederland, met als slogan ‘Toekomst in de Maak’. In juli 2018 is Achterhoek2020 opgevolgd door Achterhoek2030. De regio intensiveert daarmee de samenwerking tussen de drie O's (overheid, ondernemers en maatschappelijke organisaties). Doel is een krachtige regio die snel en besluitvaardig samenwerkt om de regio (economisch) sterk te houden. Dat gebeurt met de Agenda2030. Die is in de maak. Zie ook de ToekomstKrant.

- De Achterhoek doet niet direct denken aan innovaties en export. Ten onrechte, zo blijkt uit een reportage over 'de streek van de verborgen kampioenen'. Niet elke krimpregio is hetzelfde: als je voortbouwt op wat er al is, kan dat goed uitpakken. Een krimpende regio, zo leert deze regio, kan uitstekend samengaan met economische innovatie. Hoogleraar Gert-Jan Hospers en André Oosterink komen aan het woord in een serie over de ‘Economie aan de randen van Nederland’, in het artikel 'Trots, trend en traditie in de Achterhoek' (Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, najaar 2015).

- IDeefabriek Achterhoek biedt een podium aan goede ideeën. Samen werken ze aan het versterken van de regionale regionale identiteit van de eigen leefomgeving. Heb jij een idee om je regio te versterken? Of wil je verhalen over jouw regio koppelen aan kunst, cultuur of educatie? Bij de IDeefabriek ben je daarvoor op de juiste plek. De IDeefabriek gaat om het verbinden van mensen die samen werken aan het versterken van de kwaliteit van de omgeving. Ze willen een verbinding leggen tussen landschap, cultureel erfgoed en beleving, kunst en cultuur. De IDeefabriek helpt een goed idee om te zetten in een concreet uitvoerbaar plan. Het idee dat je inlevert kan van alles zijn, van een theatervoorstelling tot een boek dat je wil schrijven, tot een concert of een game. Belangrijk bij het idee is het aangaan van interessante cross-overs. Zo kunnen zij de kennis van deskundigen als historici en architecten koppelen aan nieuwe media, theater, muziek en de creatieve industrie. Door de verhalen van mens en landschap als uitgangspunt te nemen, komen activiteiten tot stand die mensen bewust maakt van het bijzondere van hun omgeving.

- Anno 2015 werd overwogen een 'Noordtak' van de Betuweroute aan te leggen, via de Achterhoek naar Duitsland. De notitie 'Noordtak Achterhoek, vergeet 't maar!' doet uit de doeken waarom dit volgens de opstellers geen goed plan is.

- Toenmalig Minister Cramer van VROM heeft in 2010 een pluim uitgedeeld aan de West-Achterhoek (de gemeenten Doetinchem, Bronckhorst, Oude IJsselstreek en Montferland). Die regio ontwikkelt namelijk slechts zeer beperkt en in samenwerking en samenhang nieuwe bedrijventerreinen, waarvan de opbrengst ten goede komt aan het revitaliseren (opknappen) van bestaande bedrijventerreinen. Zo wordt het landschap gespaard en nodeloze concurrentie tussen gemeenten voorkomen. Minister Cramer heeft deze aanpak als goed voorbeeld aangemerkt voor andere regio's elders in het land.

Terug naar boven

Agrarisch

- De afgelopen jaren is én de komende jaren wórdt gewerkt aan de voltooiing van het Natuurnetwerk Nederland (voorheen Ecologische Hoofdstructuur, EHS). Dit grootschalige en veeljarige project beoogt een netwerk van robuuste, grote aaneengesloten natuurgebieden te creëren door het hele land. In dat kader moeten veehouderijen soms wijken die in of nabij een natuurgebied 'in de weg zitten'. Om die elders huisvesting te kunnen bieden is een aantal Landbouwontwikkelingsgebieden (LOG's) ingesteld, doorgaans in buurtschappen waarvan men het landschap kennelijk minder kwetsbaar acht. In de Achterhoek gaat het daarbij met name om de dorpen en buurtschappen Azewijn, Beltrum, Halle-Heide, Lintelo en Ruurlosebroek en in Twente om Fortwijk, Markelosebroek en Sint Isidorushoeve.

Maar de inwoners van die buitengebieden zitten doorgaans niet te wachten op de grootschalige intensieve veehouderijen die het vaak betreft, in verband met toename van verkeer, stank en aantasting van het landschap door 'megastallen'. Want vaak willen de boeren op de nieuwe locatie ook gelijk uitbreiden tot een omvang van vele duizenden varkens omdat dat zou 'moeten' om een economisch gezond bedrijf te houden. Dat het ook anders kan en schaalverkléíning ook een optie is die voor boer, varken, consument, landschap én toerisme gunstig kan uitpakken, bewijst deze boer uit Zelhem die zijn 'veldvarkens' mét hun biggen lekker in de wei laat lopen. Wat ons betreft een vorm van duurzame veehouderij die - naast schaalvergroting die in een aantal gevallen wellicht noodzakelijk zal zijn - navolging verdient.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De prachtige gebouwen en monumenten die deze regio rijk is, verdienen het om vastgelegd en tentoongesteld te worden. Zo vond Stadslab Doetinchem, die daarom in samenwerking met cultuurcentrum Gruitpoort begin 2017 het project Achterhoek in 3D lanceerde. De Achterhoekse gemeenten konden ieder vijf bijzondere gebouwen en monumenten uit hun gemeente nomineren. Het gebouw met de meeste stemmen per gemeente wordt in 3D geprint en tentoongesteld op verschillende locaties in de regio, waaronder in de binnenstad en in het Stadsmuseum van Doetinchem. De winnaars zijn geworden: Aalten: Oude St. Helenakerk in Aalten; Berkelland: RK kerk St. Cecilia in Rietmolen; Bronckhorst: Gemaal Grote Beek in Bronkhorst; Doesburg: De Waag in Doesburg; Doetinchem: Villa Ruimzicht in Doetinchem; Montferland: Kasteel Huis Bergh in ‘s-Heerenberg; Oost-Gelre: Werenfriduskerk in Zieuwent; Oude IJsselstreek: DRU Cultuurfabriek in Ulft en Winterswijk: steengroeve en Steengroevetheater in Winterswijk-Ratum.

- Een museumbezoek inspireert jong en ouder. Geniet van prachtige kunstwerken, luister naar boeiende verhalen en leer meer over de cultuur en de geschiedenis van de regio. In de Achterhoek vind je heel veel musea. Kom een dagje cultuursnuiven en proef de Achterhoekse sfeer. Zet je zintuigen open voor het brede scala aan musea dat de streek voor je in petto heeft. Ook als kunstliefhebber kun je je hart hier ophalen. Bezoek een van de prachtige musea vol toonaangevende schilder-, glas- en beeldhouwkunst van internationale grootmeesters. Ook vind je in elk dorpje of stadje wel een bijzonder museum dat je mee terug neemt naar historische gebeurtenissen, het verzet in de Tweede Wereldoorlog of de maakindustrie in de regio, of je alles laat zien over oude gewoonten en vervlogen gebruiken.

- Stichting Transit Oost verwerft en restaureert oude bussen, treinen, auto's en dergelijke die in de regio werden ingezet voor het streekvervoer. Zo was er tot 1926 de stoomtram Doetinchem-Doesburg, die door haar vorm ook wel het Striekiezer werd genoemd. Transit Oost heeft als doel de unieke collectie te tonen aan publiek en te behouden voor komende generaties. De stichting is ontstaan door een samenwerking van twee organisaties: Vereniging het GOLS-station (opgericht in 1983) en Stichting HSA (opgericht in 2002), ook wel bekend als Historisch Streekvervoer Achterhoek. Voor beide partijen was huisvesting lange tijd onzeker, wat een bedreiging vormde voor het behoud van beide OV-collecties . Door de handen ineen te slaan hebben zij een eigen onderkomen weten te realiseren: de Museumwerkplaats in Winterswijk.

Beleef de historie van textielindustrie, kolenvervoer en het openbaar vervoer in Oost-Nederland. Ontdek hoe belangrijk de spoorwegen waren in de vorige eeuw. En waarom het aardgas in Groningen ervoor zorgde dat het kolenvervoer vanuit het Ruhrgebied verdween in de jaren zestig van de vorige eeuw. Maak kennis met Jan Willink, grondlegger van het eerste spoor in de Achterhoek. En hoe dit veranderde met de komst van de vrachtwagens en autobussen. Binnen Transit Oost zijn meerdere historische voertuigen ondergebracht die actief waren in Oost-Nederland. De collectie mobiel erfgoed geeft een goed beeld van hoe het openbaar vervoer op de weg zich heeft ontwikkeld. Van de eerste T-Ford bus uit 1923 van de GTW (Geldersche Tramwegen) tot de laatste GSM (Gelderse Streekvervoer Maatschappij)bus die nog tot eind jaren negentig in dienst was. Ook beschikken ze over een Bedford vrachtwagen. Tijdens museumopenstellingsdagen zijn de bussen te bezichtigen gedurende de rondleiding door de werkplaats. De bussen worden ook regelmatig ingezet voor rondritten. Jonge bezoekers ontvangen de Spoorzoeker: een boekje vol kleurrijke animaties, opdrachten en leuke weetjes. Leuk om samen op zoek te gaan naar de 14 opdrachten. De opdrachten zijn verspreid door het museum te vinden. De spoorzoeker is bij de entreeprijs voor kinderen (4 t/m 12 jaar) inbegrepen.

- De Architectuurprijs Achterhoek is een tweejaarlijkse - sinds 2017, daarvoor was het een jaarlijkse - prijs voor architecten voor het mooiste en interessantste project dat in de twee voorafgaande jaren is gerealiseerd. De gelijknamige stichting, daartoe in staat gesteld door een groep enthousiaste sponsors, wil door het uitreiken van regionale architectuurprijzen (vakjuryprijs en publieksprijs) een bijdrage leveren aan de stimulering van de kwaliteit van de architectuur en de gebouwde omgeving in de regio.

- In 2019 is het project ‘Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’ van start gegaan. De elf Achterhoekse gemeenten hebben de handen ineen geslagen om samen het erfgoed van de wederopbouw in deze regio onder de aandacht te brengen. De wederopbouw van Nederland, in de periode 1940-1965, is van grote invloed geweest op onze omgeving zoals we die nu kennen. Weinig mensen realiseren zich hoe belangrijk deze periode is geweest voor de manier waarop er bijvoorbeeld decennialang is gebouwd. Na de bevrijding brak er een nieuwe spannende tijd aan waarin er veel gebeurde in Nederland. Deze periode kende allerlei uitdagingen en vernieuwingen. Naast de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog was er een tekort aan materiaal en woningen, een enorme technologische vooruitgang en waren er veel veranderingen voor het dagelijks leven, zoals de grootschalige opkomst van de auto en de televisie. Het was een tijd van schaarste, maar ook van economische groei, welvaart, optimisme en vernieuwing. Er werden op grote schaal nieuwe wijken, kerken, wijkcentra, industrie en scholen gebouwd en ook het landschap veranderde door het begin van de ruilverkaveling.

De wederopbouwtijd krijgt vaak het etiket saai, lelijk, gezapig en braaf opgeplakt. Dat geldt voor de architectuur, stedenbouw en monumentale kunst. Maar de wederopbouw bevat ook veel kwaliteit en bijzondere verhalen die de moeite waard zijn om te laten zien en te horen. Daarbij heeft de wederopbouwperiode veel parallellen met de uitdagingen waar wij tegenwoordig mee te maken hebben. Om te laten zien hoe bijzonder deze periode eigenlijk is, is in 2019 het project ‘Een nieuwe Tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’ gestart. Een project waarin de verhalen en de bijzondere tijdsgeest van deze periode centraal staan, maar waar ook een brug wordt geslagen naar de opgaven van nu. Veel gebouwen uit deze periode zijn bijvoorbeeld niet energiezuinig en staan aan de vooravond van een grootschalige modernisering en verduurzaming. Hoe kun je de cultuurhistorische kwaliteiten van de wederopbouw gebruiken voor inspiratie in deze toekomstige ontwikkelingen? (bron: Gelders Genootschap, februari 2019)

Binnen het project vraagt men onder meer aandacht voor de 'Ruwe Diamanten', bijzondere wederopbouwpanden in de streek, maar net zoals bij ruwe diamanten ziet nog niet iedereen de schoonheid van het erfgoed uit de wederopbouwperiode in. In 2019 is aan sommige ruwe diamanten al aandacht gegeven tijdens Open Monumentendag. In 2020 is hier een vervolg aan gegeven door middel van een verkiezing. De wederopbouwperiode bevat zoveel kwaliteit en bijzondere verhalen die de moeite waard zijn om te laten zien en te horen. Om deze kwaliteit beter zichtbaar te maken heeft de projectgroep samen met de gemeenten een aantal panden in de regio geselecteerd die illustratief zijn voor de ontwikkeling van de Achterhoek tijdens de Wederopbouwperiode. - Hier vind je de winnaars en de genomineerden per gemeente voor de Ruwe Diamant 2020.

Terug naar boven

Evenementen

- In de Achterhoek Agenda vind je vele honderden evenementen in deze streek door het hele jaar heen.

- De vele culturele evenementen die in de zomer in de streek plaatsvinden, vind je gebundeld op de site Cultuurzomer Achterhoek.

- Bandjes Kieken post elke week tips waar het komend weekend livebands spelen in de Achterhoek.

- De Achterhoekse Wandel4daagse (eind mei, in 2019 voor de 15e keer) start in Doetinchem, waar duizenden deelnemers zich verzamelen om routes van circa 12, 20, 30 en 40 kilometer door de mooiste delen van de streek te wandelen. Welke afstand je ook kiest, je kunt je hart ophalen aan de rijke cultuurhistorie en de mooie natuur van de Achterhoek. De routes lopen door bossen, idyllische dorpjes en over adembenemende landgoederen en boerenakkers. Wil je geen vier dagen meewandelen, dan is het ook mogelijk om een of meerdere dagen mee te doen. Waarom is de Achterhoekse Wandel4daagse zo bijzonder?: start en finish in centrum Doetinchem; ideale voorbereiding op Nijmegen; bezoeken musea; gratis parkeren mogelijk; dagdeelname mogelijk; bezichtiging kerken en molens; wisselende ondergronden; gratis gezondheidschecks; de mooiste van Nederland. Aldus de site van de organisatie.

- De Achterhoek Spektakel Toer doet in juli en augustus een zestal plaatsen aan waar je per dag kunt kiezen uit circa 50 evenementen op het gebied van onder ander muziek en theater. Gratis toegang.

- Fietsvierdaagse De Achterhoek (vanaf de eerste dinsdag in augustus).

- Jumping de Achterhoek (paardensport, gedurende circa tien dagen eind november/begin december) vindt plaats op Paardensportcentrum Lichtenvoorde. Het evenement is alle dagen gratis toegankelijk.

- Op de Talententuin (op een vrijdag eind november) kom je als talentvolle student of starter in contact met meer dan 50 inspirerende bedrijven en instellingen uit de Achterhoek. Bedrijven tonen hun productinnovaties en laten zien met welke projecten zij bezig zijn. Je ontmoet als stage- en/of werkzoekende ook stagiairs en jonge medewerkers die vertellen over hun ervaringen in de desbetreffende organisatie. Je kunt meedoen aan diverse workshops. De Talententuin wordt afgesloten met een netwerkborrel waar je in een ongedwongen sfeer kunt netwerken met Achterhoekse bedrijven. Er zijn bedrijven uit de sectoren techniek, zorg, financiële sector, groothandel, design en toerisme.

- Achterhoekse rock, hiphop, folkpop, electro, blues en nog veel meer soorten muziek staan centraal op de Dag van de Achterhoekse Popmuziek (op een zaterdag eind november, in 2019 voor de 6e keer). Het initiatief van Erik Ramaker (DRU Cultuurfabriek) en Meindert Bussink (Behind the Corner, Popgilde) groeit ieder jaar en biedt aan meer dan 50 Achterhoekse topmuzikanten en jonge talenten een podium op meer dan 20 locaties door de hele Achterhoek. Een levend bewijs hoe vruchtbaar de Achterhoekse popcultuur al decennia en nog altijd is.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 2014 is de Fietsroute Oude IJssel gereed gekomen. Dit is een 44 km lange fietsroute langs de Oude IJssel van Doesburg naar Anholt/Bocholt (Duitsland). De Oude IJsselroute maakt deel uit van het Achterhoekse Fietsroutenetwerk dat zo'n 300 knooppunten telt en ruim 1.400 kilometer lang is.

- Op de site Wandelbeeld vind je ca. 50 wandelroutes in de Achterhoek, beschreven in tekst en beeld door Peter Polter, die ze allemaal zelf heeft gelopen en ze dus uit eigen ervaring beschrijft.

- In de Achterhoek zijn op 33plaatsen de startpunten van gemarkeerde routes markant vormgegeven. Ze zijn te herkennen aan de ca. 4 m hoge gazen kegel met keien erin. Op deze plaatsen parkeer je je auto en stap je over op een andere manier van voortbewegen, bijvoorbeeld te voet, op de skeelers, per kano, te paard of op de fiets. Vandaar ook de naam Toeristisch Overstappunt (TOP). De startpunten zijn per auto goed bereikbaar. Aan de doorgaande wegen zijn speciale verkeersborden geplaatst die je naar de TOP's toeleiden. Ook zijn de meeste startpunten per openbaar vervoer bereikbaar. Elk startpunt is verschillend en kenmerkt zich door zijn eigen routeaanbod. De recreatieve mogelijkheden zijn dus legio!Heb je zin in een hapje of drankje? Ook dan kun je bij de TOP’s terecht. De meeste overstappunten staan namelijk bij een horecagelegenheid. Op de kaart onder de link staan alle TOP’s aangegeven. De locaties zijn verdeeld over stad en platteland en liggen verspreid over de hele streek plus Liemers. Klik je op een TOP dan krijg je meer informatie in beeld over dat startpunt en een overzicht van de bewegwijzerde routes die je daar kunt starten.

- Staatsbosbeheer-Boswachtersblog van de boswachters in de Achterhoek.

- Natuurgebieden van Natuurmonumenten in de Achterhoek, met wandelroutes.

- Het karakteristieke Achterhoekse coulisselandschap dreigt te verdwijnen omdat steeds meer houtwallen, heggen, kruidenrijke greppels en natuurlijke bermen worden verwijderd. Dit heeft ook grote gevolgen voor de biodiversiteit; insecten hebben hierdoor minder plek en vogels minder voedsel. Uit recent onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van deze landschapselementen een groot positief effect heeft op de biodiversiteit. Het behoud daarvan is dus van groot belang, zoals ook blijkt uit onderzoek dat uitwijst dat de insectenstand de afgelopen 30 jaar met zo’n 75% is teruggelopen. De Gelderse Natuur en Milieufederatie (GNMF) roept daarom samen met Natuurmonumenten de gemeenten in de Achterhoek op om hier iets aan te doen. Daarom hebben zij een petitie gelanceerd voor behoud van het karakteristieke Achterhoekse coulisselandschap. Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018 is de petitie aangeboden bij de gemeenten in de regio.

Zij roepen de gemeenten in de Achterhoek op om houtwallen, heggen en greppels terug te brengen in het landschap door de volgende maatregelen: "Neem eigen grond weer in eigen beheer; beheer deze grond ecologisch, zodat bloeiende planten, insecten en vogels de kans krijgen om zich hier te nestelen. Maai op de juiste manier en op het juiste moment; bescherm alle landschapselementen in het bestemmingsplan; zorg voor voldoende handhaving. Volg hierin het voorbeeld van de gemeente Berkelland; neem uw maatregelen op in het bestuursconvenant dat u na de verkiezingen opstelt." Een excursie van de GNMF met raadsleden van de Achterhoekse gemeenten overtuigde onder andere D66 Doetinchem ervan dat de gemeente maatregelen moet nemen om het coulisselandschap te behouden. De partij diende een motie in, gesteund door ChristenUnie/SGP en GroenLinks. Eugenie Ketting, Fractiesecretaris D66 Doetinchem: “Wij zijn verheugd dat de Doetinchemse gemeenteraad unaniem heeft ingestemd met deze motie. Ook wethouder Ingrid Lambregts was enthousiast over de motie en heeft deze overgenomen. Wij zullen als raad de vinger aan de pols blijven houden.” Eerder al diende D66 Montferland een motie in om maatregelen te nemen voor behoud van het coulisselandschap, wat de biodiversiteit in het gebied ten goede komt. De GNMF is blij dat de partijen actie ondernemen en hoopt dat andere gemeenten in de regio het voorbeeld van Doetinchem en Montferland volgen.

- Vereniging Agrarisch Landschapsbeheer Achterhoek (VALA) is het samenwerkingsverband van zes agrarische natuurverenigingen in deze streek: - 't Onderholt, - Particulier Agrarisch Natuurbeheer PAN (Aalten, Winterswijk en omgeving), - Vereniging Agrarisch Natuurbeheer Berkel & Slinge, - Vereniging Agrarisch Natuurbeheer Groen Goed, - Vereniging Agrarisch Landschapsbeheer Oude IJssel en - Stichting Marke Vragender Veen.

Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) pleit voor effectievere natuurcompensatie. De enorme hoogspanningsleiding langs de Oude IJssel, windmolens bij Azewijn en Netterden, de vernieuwing van de N18, grootschalige industrieterreinen als DocksNLD en steeds grotere melkveestallen veranderen het aangezicht van de regio. Bij sloop, bouw en vernieuwing worden afspraken over natuurcompensatie gemaakt: verdwijnend groen moet elders - maar wel zo veel mogelijk in de nabijheid van de bouwprojecten - worden aangeplant. Hoe dat tot heden gebeurt is te weinig zinvol, vindt VALA. Dat kan beter en effectiever. VALA pleit bij de Achterhoekse gemeenten voor meer compensatie, en pleit er meteen voor die uit te voeren op plekken waar dat zinvol is. Secretaris Rob Geerts: "Grote masten krijg je echt niet achter groen verborgen. Dus moet je dat geld inzetten op plaatsen waar het wél tot een grotere natuurwaarde en verfraaiing van het landschap leidt. Knap het bestaande landschap op. Ontkoppel de plek waar landschap wordt aangetast van de plek waar je compenseert. En ontzorg boeren bij het onderhoud van het landschap."

De schadevergoeding voor de aantasting van het landschap, het geld voor de natuurcompensatie, kan volgens hem het best in een streekfonds worden gestort. Daaruit kan dan verbetering elders in de regio worden betaald. De VALA ziet in de voor de Achterhoek kenmerkende houtwallen een goede bestemming van de compensatiegelden. Geerts: "Door achterstallig onderhoud zijn veel houtwallen en singels uitgegroeid tot forse bomenrijen, vaak eiken met weinig ondergroei. Dit geeft schaduw en bladval. Daar zijn boeren niet blij mee, terwijl de biodiversiteit er weinig voorstelt." Zijn pleidooi is die singels onder hakhoutbeheer te brengen. "Dat betekent dat we dan veel grote eiken weghalen. Dat stuit vaak wel op weerstand bij burgers en gemeenten, maar het is voor de biodiversiteit een verbetering, en boeren zullen die hakhoutsingels meer waarderen dan uitgegroeide houtwallen." Het geld wordt volgens Geerts zo effectiever ingezet en het landschap knapt ervan op. (bron: VALA)

"De Achterhoek is voor de boomkikker momenteel het belangrijkste gebied in Nederland. Naast de boomkikker komt ook de knoflookpad op 2 plekken in de streek voor. De knoflookpad komt nog maar op 40 plekken in Nederland voor. Redenen te meer om extra inspanning te leveren om deze zeldzame soorten te koesteren in het agrarische cultuurlandschap. Samen met onze leden van VALA zetten we ons al jaren in voor het beheer en de instandhouding van poelen en het omliggende leefgebied van amfibieën. De komende tijd zullen we ons in het Poelenproject richten op onder meer concrete inrichtings- en beheersmaatregelen. We zetten daarbij groots in op het betrekken en enthousiasmeren van grondgebruikers zoals agrariërs, particulieren en landgoedeigenaren. Vandaag de dag heeft VALA maar liefst 369 poelen in beheer.

Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) wil de leefgebieden van boomkikker en knoflookpad in haar werkgebied verbeteren. Daartoe inventariseerde Staring Advies in opdracht van VALA zo’n 80 actuele, verlaten en potentiele leefgebieden van beide soorten in particuliere terreinen. Ook zijn concrete inrichtings- en beheermaatregelen voor het optimaliseren van het leefgebied in beeld gebracht.

De inventarisatie heeft in 2019 en 2020 plaatsgevonden, dankzij cofinanciering van de provincie. Jan Stronks, ecoloog bij Staring Advies en VALA, deed de inventarisatie en gaf advies. Hij doet al ruim 30 jaar onderzoek naar de boomkikker in de Achterhoek: ‘Afgelopen tien jaar zien we dat de boomkikker in een aanzienlijk deel van de leefgebieden achteruitgaat en in sommige terreinen zelfs weer verdwenen is. We moeten de vijf nog bestaande (meta)populaties in de streek versterken en met elkaar verbinden om de boomkikker hier duurzaam te behouden. Deze populaties bevinden zich in de ruime omgeving van de volgende gebieden: Heidenhoekse Vloed- Veengoot, Stelkampsveld / Beekvliet, Roeterinksbroek, Neede en Holterhoek. De knoflookpad komt nog in twee gebieden in de streek voor: in Gorssel en bij Zieuwent. Er zijn maatregelen nodig voor het herstel en verdere verbetering van de leefgebieden van beide soorten. In de praktijk zie je vaak dat het onderhoud achter is gebleven. We proberen de mensen zo praktisch mogelijk op weg te helpen, zodat ze met het onderhoud aan de slag kunnen.’

Praktische beheer- en inrichtingsadviezen. Staring Advies heeft 80 beheerplannen opgesteld. Op grond van boeren en particulieren zijn 73 plannen voor de boomkikker en 7 voor de knoflookpad opgesteld. Deze plannen bevatten praktische beheer- en inrichtingsadviezen voor de korte en langere termijn. De adviezen hebben betrekking op de poel zelf, maar ook op de ontwikkeling van een geleidelijke overgang van lage vegetatie naar opgaand bos bij een bosrand (bosmantel) of randjes met ruigte, bijvoorbeeld bramen of struiken (struweel). De adviezen gaan ook over het instellen van gefaseerd hakhoutbeheer van houtwallen of het verwijderen van bomen. Deze werkzaamheden kunnen de eigenaren in het najaar of de winter oppakken. Nu de beheerplannen klaar zijn, gaat Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA) samen met de coördinatoren kijken hoe deze plannen in afstemming met de eigenaren tot uitvoering te brengen.

Grote slag. VALA is een agrarisch collectief waarvan de leden bestaan uit deelnemers aan de provinciale subsidieregeling Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Het collectief wil samen met agrariërs, particulieren en landgoedeigenaren een grote slag maken in het verbeteren van het leefgebied voor de boomkikker en de knoflookpad. VALA verwacht met de beheerplannen en adviezen een impuls te geven aan de grondeigenaren die hun eigen boomkikkerleefgebieden optimaal proberen te beheren en in te richten. Naast de beheerplannen en adviezen worden ook cursussen rondom beheer en onderhoud georganiseerd. Doel is daarbij vooral naar buiten te gaan: met eigen ogen zien hoe een goede poel er uit ziet en hoe een minder optimale poel kan worden verbeterd. Verder zijn er brochures ontwikkeld waarin wordt uitgelegd hoe je bepaalde amfibieën herkent en hoe je een optimale leefomgeving kunt creëren voor de desbetreffende amfibie. Het betreft brochures over de boomkikker, de knoflookpad en de kamsalamander." (bron: Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA), november 2020)

- Stichting Achterhoek weer Mooi (StAM) zet zich in voor landschap en landschapsherstel, en koppelt dat aan cultuur, geschiedenis en leefomgeving. Daarbij is belangrijk dat: landschap beschouwd wordt als een cultureel erfgoed (buiten de musea); een toegankelijk en beleefbaar landschap positieve emotie en herkenning geeft bij mensen; identiteit en streekeigenheid belangrijke maatschappelijke thema’s zijn; natuur en ecologie er beter van worden en 'witte gebieden' speciale aandacht krijgen (iedereen heeft recht op een mooi landschap).

Wat vooropstaat is het efficiënt en verantwoord werken aan het landschap via creatieve en praktische oplossingen. Het doel moet steeds vooropstaan, niet het proces. Hierdoor kan schade aan het landschap worden voorkomen door in een vroeg stadium het ruimtelijk beleid bij te sturen. Soms is hierbij een top-downbenadering via beïnvloeding van beleidsmakers nodig, de andere keer ligt een bottom-upproces meer voor de hand. Essentieel is goede benutting van landschapskennis van en in het gebied zodat de landschapsversterking (wetenschappelijk) verantwoord en met voldoende draagvlak kan gebeuren.

Het Deltaplan voor het Landschap, uit 2005, is een groot landelijk initiatief voor landschapsherstel dat door burgers én politiek/bestuur enthousiast is ontvangen. Daarom is het belangrijk om dit initiatief nog meer onder de aandacht te brengen van bestuurders in de Achterhoek, met het doel om landschap een centrale plaats te geven in het ruimtelijk beleid. De ideeën van het Deltaplan Landschap moeten regionaal en gemeentelijk uitgewerkt worden in de regio. Het is een paraplu voor diverse andere concepten voor landschapsherstel, zoals: herstel van landschapsmonumenten, oude structuren en elementen en oud cultuurlandschap waar mogelijk; wateropgave landschappelijk uitwerken: groene/blauwe netwerken, bufferzones, klimaatproof, waterberging. Een actueel project hiervoor is gebiedsproces Baakse Beek-Veengoot: kwelzones herstellen en oude wandelpaden en zandwegen bewaren en herstellen. Deze zijn historisch van groot belang en maken het landschap toegankelijk.

Het Deltaplan is een goede manier om de relatie tussen de moderne landbouw en het landschap te verbeteren. Denk hierbij aan: inspringen op nieuw plattelandsbeleid EU en Nederland: inkomenssteun boeren verbinden met beheer landschap; groene randen langs percelen en watergangen; boerennatuur terugkrijgen (schrale stukken, veldleeuwerik en dergelijke).

- Weidevogelvereniging Achterhoek zet zich in om de achteruitgang van de weidevogelstand te keren. Bij boeren plaatsen ze nestbeschermers en brengen ze het aantal nesten per gebied in kaart. Naast nestbescherming is bescherming van de kuikens (pullen) van groot belang. Vrijwilligers overleggen met boeren over hun maaibeleid en geven graag voorlichting.

Anno 2018 zoekt de weidevogelvereniging grondeigenaren die in actie willen komen tegen het verdwijnen van vogelsoorten. De vereniging helpt hen met het gratis inzaaien van stroken land, overhoekjes en akkertjes met bloemen- en kruidenmengsels. Het kan ook gaan om stroken grond langs wegen en paden die ingezaaid kunnen worden. Er wordt vooral gekeken naar gebieden waar van oudsher weidevogels voorkomen, zoals het Beltrumse Veld en het Noordijker Veld. De vereniging is geïnteresseerd in alle landelijke gebieden die als plas-dras kunnen worden ingericht. Niet de bosrijke delen, maar vooral het open veld. De provincie Gelderland heeft voor dit project in de Achterhoek 700.000 euro beschikbaar gesteld.

- Het IVN heeft in deze streek drie afdelingen: - Oost-Achterhoek, - Noord- en Midden-Achterhoek, en - De Oude IJsselstreek.

- De in 2011 opgerichte Bomenstichting Achterhoek heeft als doelen: het bevorderen van zorg en aandacht en het in stand houden en waar mogelijk verbeteren van de groene leefomgeving van deze streek en de karakteristieke groene structuren in het Achterhoekse landschap en de karakteristieke Achterhoekse dorpskernen, met name gericht op bomen en de daarbij horende biodiversiteit en ecosystemen. Deze vormen een onmisbare keten in het leven op aarde. Zij doen dat door: het adviseren over en het stimuleren tot behoud van bestaande bomen en het her- en aanplanten van bomen en struiken; voorlichting aan particulieren inzake bezwaar- en beroepsprocedures; het organiseren van lezingen en excursies; structureel overleg opbouwen met de diverse gemeenten in de regio; samenwerking met gelijkgestemde organisaties; bezwaar aan te tekenen tegen onnodige kap van gezonde bomen en zo nodig hiertegen in beroep te gaan via de rechtbank.

Anno 2019 is de (voorgenomen) bomenkap langs provinciale wegen in de streek actueel. De Bomenstichting voert hier actie tegen, en stelt in dat kader onder meer het volgende: "Als het aan de provincie ligt, gaat de kettingzaag in duizenden volwassen laanbomen langs de N-wegen in de Achterhoek. Volwassen bomen die zo bepalend zijn voor het Achterhoekse landschap. Honderden zijn er al gesneuveld, en nu is het klaar! Volwassen bomen dienen vele doelen - ze zorgen voor zuurstof, voor verkoeling, houden vocht vast in de bodem, nemen fijnstof op, bieden schuilplaats aan vogels en insecten en zijn ook gewoon mooi. Ze brengen toeristen naar de Achterhoek. Terwijl maatschappelijk de weerstand tegen de bomenkap door overheden en bosbeheerders steeds groter wordt, dreigt kap van duizenden bomen in de regio. De provincie heeft oogkleppen op en kijkt alleen naar verkeersveiligheid. Als er geen obstakels langs een weg staan, kun je er ook niet tegen aan botsen. Maar wordt een weg er veiliger door? Nee, want er zal harder worden gereden en je krijgt last van een laagstaande zon. Er is geen onderzoek dat aantoont dat een weg veiliger is geworden na het kappen van bomen.

Beleidsdoel en maatregel staan in geen verhouding tot elkaar. Het hele leven is een afweging van risico’s. Dempen we alle sloten en vijvers omdat er per jaar 80 mensen verdrinken in Nederland? Kappen we 100.000 bomen per jaar omdat er in Gelderland een tiental mensen tegen een boom botst soms met dodelijke afloop? Nog even los van of de boom de doodsoorzaak is. De provincie schermt met het herplanten van nieuwe bomen. Dat is een farce. In het huidige klimaat met hogere temperaturen en lagere grondwaterstand zullen dit kwetsbare, miezerige boompjes blijven. Bovendien, de CO2-bindende kracht van bomen hebben we nú nodig en niet over 30 of 50 jaar als de nieuwe aanplant - misschien - volwassen is geworden. Eén volwassen boom staat voor 1.500 nieuwe bomen. De provincie compenseert maar een fractie, en als huisvesting voor spechten of vleermuizen is een jong boompje per definitie waardeloos. Een complete degradatie van het landschap en de natuurwaarden is het gevolg. Wij willen daarom: behoud van alle vitale bomen en lanen; een nieuw provinciaal beleid; een verkeersveiligheidsbeleid waarin natuur, cultuur, leefbaarheid een gelijkwaardige plaats hebben en dat gestoeld is op feiten in plaats van veronderstellingen." Voor actuele ontwikkelingen op dit gebied zie de Facebookpagina Stop bomenkap N-wegen Achterhoek.

- Vogelwerkgroep (VWG) Zuidoost-Achterhoek is een vereniging van mensen met interesse in vogels, vogels kijken en het onderzoek verrichten naar vogels. Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld door vogeltellingen uit te voeren. Ook zijn er leden die heel gericht onderzoek doen naar bijvoorbeeld de oehoe of steenuilen. Van oudsher is de VWG geen vereniging die tal van activiteiten organiseert voor haar leden. Af en toe wordt er een excursie of een lezing georganiseerd. De vereniging verbindt vooral vogelliefhebbers die het leuk vinden om zelfstandig op pad te gaan. Wel worden er regelmatig gezamenlijke tellingen georganiseerd, waarbij samen een groot gebied onderzocht wordt en er een gezamenlijke publicatie wordt opgesteld. De VWG houdt zich onder andere bezig met de volgende onderzoeken: broedvogelonderzoek, broedvogelmonitoring in vaste gebieden, eenmalige inventarisaties van grotere gebieden, verspreiding van zeldzame vogels en kolonievogels, trekvogelonderzoek en watervogelonderzoek Boven Slinge en Hilgelo.

- Recreatieschap Achterhoek-Liemers (RAL) beheerde de volgende recreatiegebieden: de Hambroekplas in Borculo (gemeente Berkelland), 't Hilgelo (Winterswijk), De Nevelhorst in Didam (gemeente Montferland), Slingeplas in Bredevoort (gemeente Aalten), Stroombroek in Braamt (gemeente Montferland) en het Horsterpark (gemeente Duiven). RAL is in 2014 opgegaan in RGV, dat later is hernoemd in Leisurelands. Deze firma beheert nu de genoemde recreatiegebieden, met uitzondering van het Horsterpark, dat nu door de gemeente Duiven wordt beheerd.

- Bevers zijn in 1826 in Nederland uitgestorven. Vanaf 1988 zijn de dieren echter uitgezet op verschillende plaatsen in het land, waaronder de Gelderse Poort en het Hunzedal. Vanuit deze populaties verspreiden bevers zich sindsdien gestaag en vullen tussenliggend geschikt habitat geleidelijk op. Na herintroductie in de Gelderse Poort neemt het verspreidingsgebied van de bever in Oost-Nederland toe, vooral langs de grote rivieren. Sinds 2016 trekt de bever via de kleine waterwegen oostwaarts. Vraatsporen tonen aan dat bevers inmiddels de Achterhoek hebben bereikt. Ecologen Sil Westra en Michiel Schaap volgen deze ontwikkeling in Oost-Nederland op de voet.

- "Met het Programmaplan ‘Doen, delen, doordénken en doorpakken’ moet de droogte in de Achterhoek worden aangepakt. Een samenwerkingsverband tussen provincie Gelderland, Waterschap Rijn en IJssel, tien gemeenten, Vitens(drinkwaterbedrijf), diverse natuurorganisaties, LTO Noord (land- en tuinbouworganisatie) en 8RHK ambassadeurs. Betrokkenen willen doorpakken, ook via ambitieuze maatregelen. De droge en zeer warme zomers van de afgelopen jaren hebben ernstige consequenties voor de streek. Het hellende landschap ligt op verdichte, zanderige grond. Neerslag stroomt weg of verdampt, in plaats van dat het door de bodem wordt opgenomen.

‘Doen, delen, doordénken en doorpakken’ wordt nu verder uitgewerkt. Woorden zoals doen en delen behoeven nauwelijks toelichting. Doordenken doen de deelnemers door een lange termijnvisie te ontwikkelen, gericht op 2050. Het doorpakken bestaat uit experimenteren en leren van alle inspanningen. Lees: fundamentele ruimtelijke keuzes maken om met weersextremen om te gaan: met piekbuien én zeer warme, droge periodes. Inwoners, bedrijven en organisaties kunnen zich uitgebreid laten informeren over de aanpak, via de zogeheten ‘etalage’. Deze etalage, waarmee verbinding wordt gezocht met betrokkenen, zal zichtbaar maken wat er in de omgeving gaat gebeuren. Naar verwachting kan deze etalage in 2021 bezoekers ontvangen.

Er zijn al verschillende locaties die integraal worden aangepakt, initiatieven die aansluiten bij toekomstige plannen. Met name in Winterswijk, Landgoederenzone Baakse Beek, 't Klooster en Zutphen. Zo wordt in 't Klooster geëxperimenteerd met een duurzamere manier van drinkwaterwinnen, gaan partijen in de landgoederenzone samen met landgoedeigenaren en boeren zoeken naar klimaatbestendige inrichting in combinatie met betere verdienmodellen en wordt in Nationaal Landschap Winterswijk de koppeling gelegd tussen maatregelen tegen droogte in combinatie met de aanpak van bijvoorbeeld de stikstofproblematiek.

Gelders gedeputeerde Peter van ’t Hoog: “De Achterhoek heeft een doortastende aanpak nodig. Ik waardeer de grote betrokkenheid van onze partners.” Hein Pieper, dijkgraaf Waterschap Rijn en IJssel: “We gaan belangrijke stappen zetten die ook op langere termijn effect moeten hebben. Daarom ben ik blij met de etalage, zodat omwonenden goed betrokken blijven over de manieren waarop droogte en weersextremen regionaal worden aangepakt.” Joost van Oostrum, burgemeester van Berkelland vult aan: “Nu moeten we met elkaar structurele oplossingen zoeken om een balans te vinden tussen nat en droog. Dat vraagt om lef en investeringen van ons allemaal.” De provincie Gelderland, waterschap Rijn en IJssel, 10 gemeenten, LTO Noord, natuurorganisaties, 8RHK ambassadeurs en Vitens hebben inmiddels ingestemd met de aanpak of doen dat binnenkort. We nemen nu al maatregelen om dit winterseizoen zo veel mogelijk water vast te houden en werken ondertussen plannen voor meer structurele maatregelen uit." (bron: Waterschap Rijn en IJssel, november 2020)

- De watercrassula bedreigt de poelen in de Achterhoek, zoals natuurgebied Koolmansdijk bij Lievelde. Dat is nu nog een heel nat gebied. Het probleem met de watercrassula is dat hij in de poelen een hele dichte mat vormt. Hierdoor komt er geen licht meer in het water en ook geen zuurstof. En eigenlijk sterft de poel daardoor uit. Zo'n niet in ons land thuishorende plant die onze lokale flora aantast wordt een 'invasieve exoot' genoemd. Om verdere verspreiding van deze plant te voorkomen heeft Staatsbosbeheer in de winter van 2019-2020 maatregelen genomen: op een aantal plekken in de streek waar het plantje groeit zijn strobalen en een afrastering geplaatst. Staatsbosbeheer heeft hier een soort dam van strobalen geplaatst. Deze strobalen moeten het plantje tegenhouden zodat het niet het hele gebied doordrijft. Op deze manier kunnen ze het nu op één plek houden en kijken ze daarna wat ze verder nog kunnen doen.

De exoot is voor de planten en dieren die in de poelen leven een probleem, want als een poel uitsterft, dan is er geen water meer. En juist dieren die afhankelijk zijn van water in gebieden waar het heel voedselarm is, zijn de poelen van belang. In de poelen leven bijzondere planten en die worden nu 'weggepest' door een plant die hier helemaal niet hoort. Het is een soort sluipmoordenaar van de poelen. Staatsbosbeheer waarschuwt met borden in gebieden in de Achterhoek waar het plantje voorkomt dat je de watercrassula onder je schoenzolen kunt meenemen naar andere natuurgebieden. Daarnaast houden honden in de zomer van een frisse duik in een poel. Maar watercrassula blijft makkelijk in de vacht van een hond zitten en als je een week later ergens anders gaat wandelen met de hond, dan heb je het plantje alweer verspreid. Dus verzoekt Staatsbosbeheer hondenbezitters ook daar alert op te zijn.

De watercrassula komt van oorsprong uit Australië en was vroeger te koop bij tuincentra en daarom hebben veel mensen het in hun vijver. Staatsbosbeheer drukt daarom iedereen op het hart om niet te denken dat je de natuur goed doet door de goudvissen die je niet meer wilt in de natuur vrij te laten. Hierdoor kun je watercrassula meenemen en dat kan dus grote gevolgen hebben. De Tweede Kamer besloot onlangs de verkoop van watercrassula in tuincentra te verbieden. Op Terschelling zijn in 2020 de duinen voor miljoenen afgegraven vanwege de watercrassula. Staatsbosheer hoopt dat het door de hiervoor vermelde maatregelen, waarschuwingen en tips in de Achterhoek niet zover komt. In sommige poelen kan het plantje nog makkelijk verwijderd worden, maar op andere plekken zullen poelen helemaal verwijderd moeten worden omdat het plantje niet meer te bestrijden is. Daarvoor in de plaats moeten dan nieuwe poelen worden gegraven. (bron: Staatsbosbeheer, maart 2021)

Terug naar boven

Beeld

- Mooie foto's uit de Achterhoek, door professionele fotografen.

Terug naar boven

Links

- Media / nieuws: - RTV Achterhoek. - Achterhoek FM. - Nieuws uit deze regio van: - Dagblad de Gelderlander. - Dagblad de Stentor. - Dagblad Tubantia. - Omroep Gelderland. - Facebookpagina met berichten over de regio en het Achterhoeks.

- Regionaal Mediacentrum REGIO8 zendt 7 dagen per week uit via radiozender Optimaal FM, televisie en verschillende onlinekanalen in de Achterhoek en Liemers. REGIO8 brengt dagelijks regionaal nieuws op alle kanalen en informeert inwoners over gebeurtenissen in de streek. REGIO8 is een multimediaal platform met een professionele nieuwsredactie van jonge en ambitieuze journalisten en programmamakers. De nieuwsredactie wil Achterhoekers informeren en betrekken bij actualiteiten die spelen in de samenleving. REGIO8 richt zich echter niet alleen op het op journalistieke wijze verslaan van regionaal nieuws, maar biedt ook graag ruimte aan positieve ontwikkelingen in de regio. Zo maakt het programma Expeditie Achterhoek tweewekelijks een reis langs bijzondere initiatieven en ontwikkelingen van inwoners, verenigingen en het bedrijfsleven. Ook worden Achterhoekse talenten in verschillende disciplines, van wielrenners tot muzikanten, gevolgd op hun weg naar de top en zijn wedstrijden van De Graafschap via Optimaal FM iedere week integraal te beluisteren. In 2017 is het mediacentrum door koepelorganisatie OLON uitgeroepen tot Lokale Omroep van het Jaar.

- Dialect: - 'Ne toeten vol Achterhookse möpkes' (B. Stegeman, 1933) is een boekje met circa 40 gedichten over de Achterhoek en ook ín het Achterhoeks. Via de link ook online te lezen.

- Belangenorganisatie: - "Tijdens een verkennend mini-congres in juni 2019 bleek dat onder boerderij-eigenaren, gemeenten en erfgoed-organisaties in de regio grote behoefte bestaat om de krachten bundelen. Tijdens deze door LEADER en Agrarisch Erfgoed Nederland (AEN) georganiseerde bijeenkomst is de basis gelegd voor de in december 2019 opgerichte Boerderijenstichting Achterhoek. De deelnemers gaven desgevraagd aan dat een boerderijenstichting vooral een functie heeft als belangenbehartiger, als het zijn van kennisplatform en als verbinder van belanghebbenden. Het bestuur heeft daar goed naar geluisterd en zal zich dus in de eerste plaats richten op deze doelen. Samen met LEADER en AEN gaat de Boerderijenstichting op zoek naar concrete mogelijkheden om eigenaren tegemoet te komen in de kosten van het onderhoud van hun boerderij.

Het ligt in de bedoeling om omstreeks april 2020 met uitvoerbare plannen naar buiten te treden. Tegen die tijd wordt het ook mogelijk voor eigenaren en andere belangstellenden om zich aan te melden als donateur. Voor de donateurs wordt een kennisprogramma opgezet onder meer gericht op de geschiedenis van de ontwikkeling van de boerderijen in de Achterhoek, op het toepassen van bouwkundige oplossingen, op verduurzaming en op erfinrichting. Allemaal onderwerpen waar boerderijbewoners behoefte aan blijken te hebben. Een website is in de maak en zal op korte termijn worden opengesteld. Voor voorlopig contact: klik hier. De Boerderijenstichting maakt deel uit van de inmiddels 16 bij AEN aangesloten boerderijenstichtingen." (bron: Agrarisch Erfgoed Nederland, december 2019)

- Onderwijs: - Achterhoek VO is het bestuur van 12 scholen voor voortgezet onderwijs in deze streek. De stichting verenigt scholen van openbare en bijzondere signatuur. De organisatie stelt zich ten doel in deze streek een zo divers, dekkend en kleinschalig mogelijk aanbod van (unieke) voortgezet-onderwijsvoorzieningen van goede kwaliteit te realiseren. Elke school heeft daarbij een eigen context, een eigen cultuur en kiest een wijze van werken die daarbij past.

- Jongeren: - Jongerensite Achterhoekers.com. - LEO Club Achterhoek is een gezellige club jonge mensen van 18 t/m 30 jaar die regelmatig bij elkaar komt om zich in te zetten voor de maatschappij.

- Muziek: - De leden van Seniorenorkest De Achterhoek, dat repeteert in Eibergen, komen uit de hele streek en uit buurstreek Twente. - Muziek in het Achterhoeks: - Boh Foi Toch. - Normaal. - Jovink en de Voederbietels. - Kiek Now Us. - Ook De Boetners uit Braamt maken nummers in hun moerstaal. Rock-'n-rollnummers in het Achterhoekse dialect. Grote inspiraties zijn dan ook Jovink & The Voederbietels, Normaal, Boh Foi Toch en internationale bands als AC/DC en Status Quo. De band heeft in 2014 haar eerste album uitgebracht onder de titel ‘A-j Moar Schik Hebt’ en sindsdien speelt de band regelmatig in alle hoeken van de regio en omstreken.

- Schutterijen en gilden: - Bij Kring De Achterhoek zijn 28 schutterijen en gilden aangesloten. Zij vormen samen met hun leden de kring. Via hun website willen zij buitenstaanders een kijkje gunnen in de keuken van hun mooie cultuur en hoe actief zij zijn, hoe zij op een ontspannen manier met elkander omgaan om de strijd aan te gaan, maar bovenal om hun gebruiken en tradities in ere te houden.

- Zorg: - De overheid verwacht van ons steeds vaker dat we bepaalde delen van onze zorg zelf gaan regelen en betalen. Als wij het dan zelf moeten regelen, laten we het dan samen doen, coöperatief. Dat is de gedachte van een Wijzelf Zorgcoöperatie. Wijzelf Zorgcoöperatie Achterhoek behartigt de belangen van de leden door betrouwbare aanbieders te werven. Deze aanbieders zijn altijd particulieren of zzp'ers en komen ook uit dezelfde woonplaats, vertrouwd dichtbij. Leden en aanbieders vinden elkaar via de website van Wijzelf. Op het platform vind je aanbieders voor praktische zorg in en om huis. Huishoudelijke hulp, klussen in en om huis, werkzaamheden in de tuin, burenhulp en persoonlijke verzorging. Deze diensten worden aangeboden door inwoners van (vooralsnog) Doetinchem, Bronckhorst en Oude IJsselstreek, vrijwillig of betaald.

- Duurzaamheid: - "De Achterhoekse gemeenten hebben de ambitie uitgesproken om in 2030 energieneutraal te zijn. Dat wil zeggen dat er net zoveel stroom en gas duurzaam wordt opgewekt als in totaal in de Achterhoek wordt gebruikt. Dit is hard nodig om de opwarming van de aarde en de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. Maar ook worden we door het besparen en duurzaam opwekken van energie minder afhankelijk van grote buitenlandse organisaties en stimuleren we de werkgelegenheid in de regio. En, ook niet onbelangrijk: energiebesparing zorgt voor een lagere maandelijkse energierekening en meer comfort in de woning.

We kunnen echter niet de hele huidige energiebehoefte in de Achterhoek duurzaam opwekken. Daarom moeten we eerst fors besparen op ons energieverbruik, zodat we daarna de resterende behoefte duurzaam kunnen opwekken en gebruiken. Het verduurSaam energieloket is door de Achterhoekse gemeenten opgericht om inwoners en bedrijven in de regio hiermee op weg te helpen. Het verduurSaam energieloket informeert, adviseert en begeleidt inwoners en bedrijven vanaf het eerste idee tot aan de uitvoering van maatregelen. Dit alles op een onafhankelijke manier en zonder winstoogmerk.

Omdat het verduurSaam energieloket op regionaal niveau actief is, kunnen de krachten uit de betrokken gemeenten worden gebundeld en ontstaat er één aanspreekpunt voor alle informatie en antwoorden over energiebesparing en energieopwekking in de gebouwde omgeving. Het verduurSaam energieloket werkt nauw samen met deskundige adviseurs, waardoor we beschikken over veel kennis en ervaring. Ook werken we nauw samen met lokale netwerken als dorpsraden, energiecoöperaties, buurtverenigingen et cetera om gezamenlijk mensen bewust te maken van de mogelijkheden. Daarnaast verwerkt het verduurSaam energieloket in een aantal gemeenten de aanvragen van de duurzaamheidslening en beschikt het verduurSaam energieloket over een groep vrijwillige energiecoaches die je vrijblijvend op weg kunnen helpen om energie te besparen.

Het besparen van energie en het duurzaam opwekken van de resterende energiebehoefte (de ‘energietransitie’) is een enorme uitdaging. Natuurlijk zijn er allerlei grote bedrijven en overheden die hier een belangrijke bijdrage aan kunnen en moeten leveren (kijk bijvoorbeeld naar het Parijs-akkoord dat eind 2015 is gesloten). Maar ook in de lokale regio en zelfs op woningniveau kan het verschil al gemaakt worden! Als we allemaal ons eigen steentje bijdragen aan het besparen van energie door bijvoorbeeld ons huis goed te isoleren, zuinige apparatuur en verlichting te gebruiken en bewust om te gaan met het gebruik van energie, kunnen we al een groot verschil maken. Als we de energie die we dán nog nodig hebben duurzaam opwekken door bijvoorbeeld zonnepanelen of te kiezen voor groene energie (die liefst lokaal is opgewekt), dan vormen alle kleine beetjes een groot resultaat! Energiebesparing begint bij jezelf. En daar helpt het verduurSaam energieloket je graag mee op weg!"

- Genealogie: - Genealogiedomein: digitale genealogische brongegevens van alle plaatsen in de Achterhoek.

Reactie toevoegen