Beltrum

Plaats
Dorp
Berkelland
Achterhoek
Gelderland

beltrum_plaatsnaambord_kopie.jpg

Beltrum is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. Het was een zelfstandige gemeente van 1796 t/m 12-4-1819. Per 13-4-1819 over naar gemeente Eibergen, in 2005 over naar gemeente Berkelland.

Beltrum is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. Het was een zelfstandige gemeente van 1796 t/m 12-4-1819. Per 13-4-1819 over naar gemeente Eibergen, in 2005 over naar gemeente Berkelland.

gemeente_beltrum_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Kaart van de in 1819 opgeheven gemeente Beltrum, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Kaart van de in 1819 opgeheven gemeente Beltrum, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

beltrum_willys_feestje.jpg

In Beltrum houden ze wel van een feestje. Er zijn er nogal wat door het jaar heen. Een ervan is Koningsdag en Koningsnacht, wat ze hier Willy's Feestje noemen. Koningsnacht 2019 was met 2.300 bezoekers helemaal uitverkocht (dat was ook eerdere jaren al).

In Beltrum houden ze wel van een feestje. Er zijn er nogal wat door het jaar heen. Een ervan is Koningsdag en Koningsnacht, wat ze hier Willy's Feestje noemen. Koningsnacht 2019 was met 2.300 bezoekers helemaal uitverkocht (dat was ook eerdere jaren al).

beltrum_rk_kerk_onze_lieve_vrouwe_tenhemelopneming_2.jpg

Dé trots van Beltrum is de RK kerk Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming, met links het gebouw van de H. Gerardus Majella Stichting en rechts de oorspronkelijke pastorie uit 1853. Architecten Wennekers en Tepe hebben er niet onverdienstelijk aan gesleuteld.

Dé trots van Beltrum is de RK kerk Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming, met links het gebouw van de H. Gerardus Majella Stichting en rechts de oorspronkelijke pastorie uit 1853. Architecten Wennekers en Tepe hebben er niet onverdienstelijk aan gesleuteld.

beltrum_rk_kerk_onze_lieve_vrouwe_tenhemelopneming_1.jpg

Van welke kant je het ook bekijkt: het blijft een pareltje, de driebeukige pseudobasiliek met neogotische toren RK kerk Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming in Beltrum met bijbehorende pandjes.

Van welke kant je het ook bekijkt: het blijft een pareltje, de driebeukige pseudobasiliek met neogotische toren RK kerk Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming in Beltrum met bijbehorende pandjes.

Beltrum

Terug naar boven

Status

- Beltrum is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. Het was een zelfstandige gemeente van 1796* t/m 12-4-1819. Per 13-4-1819 over naar gemeente Eibergen**, in 2005 over naar gemeente Berkelland.
* Na de opheffing van de heerlijkheid Borculo in 1795 is in 1796 deze gemeente ingesteld, die naast de gelijknamige buurtschap verder nog de buurtschappen Avest, Lintvelde en Zwolle omvatte.
** Dat de gemeente in 1819 niet bij Groenlo werd gevoegd, werd mede veroorzaakt door het feit dat de oude Gelderse steden na het herstel van de onafhankelijkheid in 1813 een bijzondere positie kregen binnen de provincie, die herinnerde aan de periode van ridderschap en steden tot 1795. Daardoor werden ook de oude stads- of gemeentegrenzen gehandhaafd. Pas de fusie van de gemeenten Groenlo en Lichtenvoorde en delen van de gemeente Eibergen, waaronder Zwolle, delen van Avest en Voor-Beltrum tot de nieuwe gemeente Oost Gelre in 2005, betekende voor deze buurschappen het einde van de in 1236 ontstane scheiding tussen de stad en het kerspel Groenlo.

- Wapen van de voormalige gemeente Beltrum.

- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Avest (grotendeels), Lintvelde en Voor-Beltrum. Volgens het Dorpsplan wordt ook het Beltrumse Veld, het buitengebied Z van het dorp, als buurtschap beschouwd, maar wij hebben daar nergens nadere informatie over kunnen vinden.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1134 vervalst ca. 1180-1190 Beltram, 1316 Beltrerem, 1381-1383 Beltrem, Beltrum, 1457 Beltram, 1460 Belteren.

Naamsverklaring
Wellicht ontstaan uit Belterham* met als betekenis ham 'aangeslibd land gelegen in een bocht van een waterloop' behorend bij de (niet meer bestaande) plaats Belt*.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Beltrum ligt ZW van Eibergen, NW van Groenlo.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Bij de volkstelling van 1748 zijn er 122 gezinnen in de buur­schap Beltrum, 40 in Lintvelde, 34 in Avest en 27 in Zwolle. In totaal 223 gezinnen. Uitgaande van een aantal van 5 personen per gezin in die tijd, wordt de totale bevolking in deze buurtschappen in dat jaar geschat op 1115 personen. In 1811 telt de gemeente, dus alle hiervoor genoemde buurtschappen bij elkaar, 1.724 inwoners. In 1840 heeft Beltrum - exclusief de onder Status vermelde buurtschappen - 168 huizen met 1.068 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp - inclusief de onder Status vemelde buurtschappen - ca. 1.200 huizen met ca. 3.000 inwoners, waarvan 1.600 in het buitengebied, en is daarmee de grootste 'kleine kern' van de gemeente Berkelland.

Terug naar boven

Geschiedenis

Kerkelijk
In het verleden zijn er meerdere pogingen gedaan om in Beltrum een zelfstandige kerk te stichten. In 1843 probeert een commissie opnieuw een zelfstandige statie met kerk en pastorie in de nederzetting te krijgen. De Hollandse zending geeft een voorlopige goedkeuring voor een hulp- of filiaalkerk, afhankelijk van de parochiekerk te Groenlo en te bouwen in de nabijheid van de school op de Hassinkkamp. Als in 1844 ook de Aartspriester van Gelderland zijn voorlopige goedkeuring geeft voor een hulp- of filiaalkerk, kan de bouw van de kerk in 1845 beginnen. Voor de bouw stelt de familie J. H. Hassink, toen woonachtig aan de tegenwoordige Dorpsstraat (Gerardus Marjellagebouw), een stuk grond beschikbaar in de hoek van twee toen nog onverharde wegen, de doorgaande weg van Borculo naar Groenlo (nu Heelweg) en de weg die liep vanaf Beltrum/Lindvelde naar Groenlo (nu Zwarteweg/Mr. Nelissenstraat).

De inzegening vindt plaats op 27 oktober 1847. Beltrum blijft vanaf die tijd nog wel een filiaalkerk of bij-statie van Groenlo. Een jaar later, in 1848, wordt het kerkhof in gebruik genomen. In 1853 komen er bisdommen, verdeeld in dekenaten en parochies. Uit deze veranderingen in kerkelijk recht komt voort dat op 13 februari 1855 wordt besloten dat de 'canoniek wordt opgericht eene parochie Onze Lieve Vrouwe Hemelvaart' en dus vrijkomt van het Groenlose kerkbestuur. Later wijzigt de naam in Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming. Zie verder bij Bezienswaardigheden.

Stormramp
De Stormramp van 1927, ook bekend als de Cycloon van Neede of Vergeten Cycloon, betreft het noodweer dat in Nederland in de namiddag en vroege avond van 1 juni 1927 van zuidwest naar noordoost over de Achterhoek trok. Een buiencomplex trok vanaf Millingen aan de Rijn over de Achterhoek naar Twente naar Duitsland, slechts twee jaar na de Stormramp van 1925 in dezelfde regio. De meeste slachtoffers vielen in de gemeente Eibergen. Van alle plaatsen raakte het gebied tussen Lichtenvoorde en Neede het zwaarst getroffen. Ook Beltrum heeft zwaar geleden onder de Stormramp van 1927; ongeveer twintig boerderijen zijn verwoest omdat ze midden in de baan van de tornado lagen.

Zuivelfabriek
In 1894 stichten 50 boeren op de Beltrumse Es een fabriek voor melkverwerking en de bereiding van boter. Tot 1972, toen de productie stopte, was de fabriek een belangrijke werkgever en een bindend element in de plaatselijke samenleving. Het in bakstenen opgetrokken fabriekscomplex ademde de sfeer van zakelijk functionalisme uit de eerste helft van de vorige eeuw. Indrukwekkend was de 35 meter hoge schoorsteen. De bekende architect Gerrit Feenstra tekende voor het ontwerp. De voormalige zuivelfabriek van Beltrum aan de Mr. Nelissenstraat is in 2013 afgebroken. Op die plek komen ca. 23 nieuwe woningen.

Grootste klompenfabriek ter wereld
Klompenfabriek Nijhuis in Beltrum is in 1938 opgericht door Theo Nijhuis. In 1980 bouwt zoon Paul een ultramoderne fabriek. De jaarlijkse productie bedraagt momenteel ruim 300.000 paar draagklompen. Het is daarmee de grootste klompenfabriek ter wereld. Ook worden er aanverwante producten gemaakt, zoals kleine souvenirklompjes.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende sites en instantie:

- Geschiedenis van Beltrum op de lokale dorpssite.

- Sinds 2015 is er de website Archief Beltrum, die voortdurend in ontwikkelling is en waar allerlei aspecten van de geschiedenis van het dorp - zoals de scholen en andere gebouwen, en het verenigingsleven - in tekst en beeld worden vastgelegd.

- Stichting Oud-Beltrum, p/a voorzitter Martin Bouwmeesters, Mr. Nelissenstraat 71, 7156 MB, tel. 0544-481633, e-mail st.oudbeltrum@gmail.com. Voor zover ons bekend is de stichting nog niet met een website of -pagina op het internet aanwezig. We kunnen daarom helaas niet vertellen over - dan wel linken naar - wat ze allemaal gedaan hebben en nog doen, omdat ze dat zelf ook niet doen (op het internet). Het enige dat wij kunnen vinden, is dat ze een tijdschrift Beltrums (G)old uitgeven (hoe vaak: geen idee), en dat ze jaarlijks een excursie organiseren, voor leden en niet-leden, naar een interessante locatie in de regio. Zo gingen ze in 2017 naar Vreden en in 2018 naar landgoed Warmelo in Diepenheim. In 2018 heeft de stichting ook de 'kuierroutes' in ere hersteld. Zie daarvoor het hoofdstuk Landschap etc.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In juli 2018 zijn 10 starterswoningen opgeleverd in Beltrum, op het vroegere ABTCA-terrein. Ze zijn ontwikkeld volgens de principes van CPO, oftewel Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Bij CPO zijn de toekomstige bewoners zelf projectontwikkelaar. Gedurende het gehele ontwikkel- en bouwtraject nemen zij, georganiseerd in een vereniging, de beslissingen. Ze kiezen zelf een architect en een aannemer en werken direct samen met alle professionele partijen in het bouwproces. Doordat ze het hele proces in eigen hand houden scheelt dat veel geld, wat woningen voor starters bereikbaar maakt, en ze hebben daardoor natuurlijk ook veel meer invloed op het ontwerp van de huizen en de directe omgeving.

- Jongeren uit het dorp hebben bij de gemeente Berkelland, ook na het in de vorige alinea beschreven project, aangedrongen op de bouw van betaalbare starterwoningen in het dorp. Die zijn er namelijk nog altijd te weinig, waardoor ze gedwongen worden te verhuizen naar grotere kernen zoals Groenlo. Terwijl ze veel liever in hun eigen dorp blijven wonen waar ze een sociaal netwerk hebben opgebouwd. Voor het dorp zelf zou het ook veel beter zijn omdat met minder jongeren immers ook de school en verenigingen het moeilijker krijgen en dreigen 'leeg te lopen', waardoor het dorp in een negatieve spiraal dreigt te komen. Berkelland kent nog amper nieuwbouwmogelijkheden vanwege de door de regio gekozen maatregelen om leegstand door de krimpende bevolking tegen te gaan, wat o.a. inhoudt dat er vooral nog gebouwd wordt in de grotere kernen. ‘Krimpwethouder’ Patricia Hoytink heeft, om ‘extreem wegtrekken’ van jongeren uit het dorp te voorkomen, eind 2018 toegezegd zich te zullen inspannen voor bouwmogelijkheden in Beltrum.

Het college van B&W heeft daartoe samen met de Raad van Overleg een aantal mogelijke locaties in het dorp in kaart gebracht. Naar aanleiding hiervan is gemeente Berkelland akkoord gegaan met het opstarten van een nieuw CPO woonproject voor jongeren in het dorp. Samen met de projectgroep Toekomst Wonen in Beltrum en enkele medewerkers van de gemeente is gekeken naar potentiële nieuwe locaties voor het ontwikkelen van starterswoningen. Voor de locaties is onderzoek gedaan naar o.a. archeologie, bodem, cultuurhistorie en milieuaspecten (licht, geluid, hindercirkels). Op basis van dit onderzoek zijn drie meest kansrijke locaties benoemd. Welke locatie het eerst ontwikkeld kan worden, staat anno begin 2019 nog niet vast. Hierover moet o.a. nog overleg plaatsvinden met Provincie Gelderland. De verwachting is dat het nieuwe CPO-project eind 2020 gerealiseerd is.

- In 2011 is een geactualiseerd Dorpsplan Beltrum opgesteld.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De RK kerk Onze Lieve Vrouwe Tenhemelopneming in Beltrum (Mariaplein 4) bevindt zich tussen twee beeldbepalende panden: links van de kerk het gebouw van de H. Gerardus Majella Stichting en rechts de oorspronkelijke pastorie uit 1853. Het is een driebeukige pseudobasiliek. De huidige kerk is het resultaat van een vernieuwing en een uitbreiding van het eerste kerkgebouw, een filiaalkerk van de Calixtus-parochie van Groenlo uit 1846. In 1864 is de filiaalkerk door architect H.J. Wennekers voorzien van een priesterkoor, stenen kolommen en (gestucte) gewelven. Architect Alfred Tepe (1840-1920) ontwierp in 1894 de neogotische toren en de ontmanteling van het schip.

Binnen de buitenmuren, met behoud van de toren, is de kerk in 1929 door bouwkundig ingenieur G.A.P. de Kort vernieuwd en uitgebreid. In het interieur heeft hij gebruikgemaakt van expressieve baksteenarchitectuur met decoratieve glas-in-loodramen van kunstenaar Kocken uit Utrecht. De Groningse schilder F.H. Bach kreeg de opdracht schilderingen aan te brengen in het priesterkoor, waarna schilder K.W. Wenzel uit Kevelaar de rest van de kerk heeft beschilderd. De muurschilderingen van Bach hebben in de loop der jaren veel van de oorspronkelijke kwaliteit verloren. In 2016 is besloten om de schilderingen in oude luister te herstellen. De restauratie wordt medio 2021 afgerond. Daarna kan de kerk weer met recht de bijnaam de “Sixtijnse kapel van de Achterhoek” dragen. De kerk maakt sinds 2010 deel uit van de regionale St. Paulusparochie. - Lees hier de uitvoerige geschiedenis van de kerk. - Mooie fotoserie van de kruiswegstaties in de kerk, met per onderdeel een toelichtende tekst. - Fotoalbum met meer dan 200 foto's e.d. van de kerk.

- Projectgroep 'Trots op Beltrum' heeft een aantal projecten gerealiseerd die beogen de levendigheid van deze kleine kern en het buitengebied te vergroten. Een van de projecten betrof de renovatie en herplaatsing van het Mariamonument bij de kerk. Een monument met een belangrijke cultuurhistorische betekenis voor het dorp. De totale kosten bedroegen € 9.000.--. De gemeente heeft hiervan € 2.000.-- voor haar rekening genomen. Hiervoor konden de initiatiefnemers geen dekking vinden. Het geld is door de gemeente beschikbaar gesteld met een eenmalige subsidie uit het budget voor Plattelandsvernieuwing. De renovatie betrof een lokaal initiatief, grotendeels bekostigd met lokale giften en sponsoren en gerealiseerd door vrijwilligers uit het dorp.

Het dorp heeft het Mariamonument te danken aan haar zesde pastoor, Hendrikus Fr. van der Horst, die in 1927 vanuit Groningen naar Beltrum kwam. Tijdens zijn predicaties liet de pastoor steeds weer blijken een innige Mariavereerder te zijn. Hij verzocht zijn parochianen hem daarin te steunen en te volgen. Zijn verering van Maria ging zo ver dat hij in 1937, bij zijn 40-jarig priesterjubileum, door zijn parochie het beeld kreeg aangeboden dat nu als Mariamonument bekend staat. Het beeld kreeg aanvankelijk een plaats achter de kerk, tussen de kerk en de openbare weg. Op de marmeren onderbouw staat met grote letters MARIA REGINA MUNDI (Maria koningin van de wereld). Daarboven staat het levensgrote beeld dat de moeder Maria met Kind voorstelt. Met haar Iinkervoet staat ze op een slang. Het Mariamonument stelt de gekroonde Moeder Gods voor, die haar kind Jezus boven zichzelf heeft verheven. Het gerenoveerde beeld staat nu rechts van de ingang van de kerk. Het bouwmateriaal is van een verbouwing binnen in de kerk. Daar is een nieuwe vloer gelegd. Bovendien is de kerk binnen nu zo ingericht dat deze multifunctioneel kan worden gebruikt. (bron: St. Paulusparochie)

- Naast de kerk heeft Beltrum nog 1 rijksmonument: hoeve 't Nienhuis uit 1806 op Zwarteweg 5. Hoeve 't Nienhuis wordt als bewoningsplaats al in 1614 vermeld. In de loop van de tijd heeft het vele functies gehad, waaronder herberg, bierbrouwerij, boerderij, vergaderplaats voor de markegenoten en gemeentehuis. Momenteel is op het erf een moderne boerderij gehuisvest. De huidige monumentale gebouwen dateren uit 1806 en verkeren in slechte staat, omdat deze niet meer gebruikt worden voor bewoning en veestalling. Tot het erfgebied behoort ook een monumentale oprijlaan met 2 x 2 rijen eiken. (bron: Heemschut)

- Beltrum heeft 4 gemeentelijke monumenten, zijnde de RK pastorie (Mr. Nelissenstraat 14a), de RK begraafplaats (Achterom bij 1a), de schuur op Grolseweg 23, de bijschuur bij Ringweg 24, en de boerderij op Ringweg 25.

- De Mariakapel in Beltrum (Möllepad) is gebouwd t.g.v. het 40-jarig bestaan van koor Kiddoesj in 2009.

- Een deel van de schoorsteen van de in 2013 afgebroken zuivelfabriek is in de tuin van de lokale heemkundige Jan Kok aan de Hofstraat geplaatst, als eerbetoon aan de fabriek.

- Gevelstenen in Beltrum.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Op de 1e zondag van januari is er de Survivalrun Beltrum (in 2020 voor de 31e keer). Er is dan tevens het Open Nederlands Kampioenschap LSR (Lange Surivalrun). Deze staat open voor eenieder die een licentie heeft voor de KSR, MSR of LSR. Daarnaast zijn er nog de volgende recreatieve categorieën: hele run individueel, hele run koppel, halve run individueel, halve run 4-persoons groepsrun, halve run jeugd 15-17 jaar, jeugd 12-14 jaar korte afstand, jeugd 10-11 jaar korte afstand, jeugd 8-9 jaar korte afstand (alleen SSB-trainingsgroep aangesloten jeugd). De Survivarun is in de loop der jaren steeds groter geworden, zowel qua aantal deelnemers als qua opzet van het parcours. De 1e editie waren er nog maar 15 hindernissen en ging het ook nog niet door het water. Tegenwoordig zijn er maar liefst ca. 60 hindernissen. Editie 2019 trok het recordaantal van bijna 1.400 deelnemers. Het is daarmee een van de grootste eendaagse survivalwedstrijden ter wereld. Natuurlijk is het ook een prachtig schouwspel om te zien, dus uiteraard zijn er ook altijd veel kijkers. Voor een indruk van het evenement zie de trailer van editie 2019.

- Carnaval. - Carnavalsvereniging CV De Hof(k)narren. - CV De Belhamels.

- Toneelgroep D.O.E.K. ('Doorgaan Op Eigen Kracht') is opgericht in 1993 als club binnen sportvereniging VIOS en is in 2011 een zelfstandige vereniging geworden. De naam heeft twee betekenissen: zonder doek geen toneel, en de naam staat symbool voor het zelfstandig doorgaan van de club. Jaarlijks brengen ze in maart een nieuw stuk op de planken, in zes voorstellingen, waarvan een speciaal voor de leden van KBO Beltrum. Er wordt altijd gezocht naar een leuk stuk, passend bij de spelers (van dat jaar) en het pubiek.

- "Houden jullie ook zo van de Passion op tv? Kom dan vooral ook kijken naar de uitvoeringen van De Passie Beltrum (die ook wordt uitgevoerd in Rietmolen en Vorden). Oude en nieuwe verhalen, ondersteund door aansprekende dia's en gecombineerd met hedendaagse (pop)muziek. O.a. nummers van Blof, De Dijk, Volumia, Rob de Nijs, 3 J's etc. Dit alles wordt uitgevoerd m.m.v. een projectkoor van ongeveer 80 personen, en met hulp van mede-Beltrumnaren. In 2018 was dit evenement voor het eerst in het dorp. Het is jaarlijks op Witte Donderdag. Aanvang 20.00 uur. Je kunt niet reserveren. Gewoon zorgen dat je op tijd binnen bent. De entree is slechts 2 euro. Daarvoor krijg je dan ook nog een boekje met teksten en liedjues." Voor een indruk zie hier een fragment van editie 2018.

- Tijdens Koningsdag, dat ze hier 'Willy's Feestje' noemen, is er - onder het motto "Dat Willy niet missen!"- altijd heel veel te doen in Beltrum. Kijk maar op de poster elders op deze pagina. Koningsnacht 2018 was met 2.300 bezoekers helemaal uitverkocht.

- Wandelen op Wielen (juni, in 2020 voor de 5e keer) is een wandeldriedaagse voor rolstoelers met hun duwers. Drie dagen lang worden er drie verschillende routes afgelegd door de omgeving van het dorp. Op de pauzeplekken worden de mensen door de vrijwilligers van Meldpunt Beltrum en 't Eetcafé getrakteerd op koffie, wat lekkers en muziek. Traditiegetrouw worden de deelnemers, die geholpen worden door de vele vrijwilligers van de Zonnebloem en Marga Klompé, op vrijdagavond ingehaald door Harmonieorkest Concordia. Een van de vele deelnemers zei na afoop van editie 2019: "De organisatie krijgt op alle punten een dikke tien! Alles is goed geregeld. Wat heb ik genoten afgelopen drie dagen." Chantal Huinink van Stichting Jongerenwerk: "Een beter compliment kunnen we ons niet wensen, hier doen we het voor. Het doet ons erg goed dat we op deze manier vele mensen blij kunnen maken."

- Boerendag Beltrum met o.a. Trekkertrek (weekend in juli, alleen in de even jaren). "Wie heeft er een full pull en welke motor gaat er in vlammen op? Op de zaterdagavond wordt het feestweekend afgetrapt met een waar Full Pull Fest. Zondag is een echte familiedag. Ontdek het Stoer Voer plein met foodtrucks, activiteiten voor de kinderen en natuurlijk waar iedereen al het hele jaar op zit te wachten... gave tractoren en spannende wedstrijden."

- De Beachparty Beltrum (weekend in augustus) tovert het ABCTA-terrein in het dorp om tot een mini-Ibiza met leuke dagactiviteiten en een knallende beachparty. Met een cocktailbar, tropische palmbomen en een wit strand is de party helemaal compleet. Kom langs of doe mee met een van de activiteiten. Met op zaterdag beachtennis en op zondag beachvolleybal.

- In Beltrum hebben ze al meer dan een halve eeuw een passie voor dahlia’s. In 1961 trok voor de eerste keer een bloemencorso door de straten van het dorp en werd de basis voor een prachtige traditie gelegd die jaarlijks door vele duizenden mensen werd bezocht. Maar... heeft het traditionele Bloemencorso ook richting toekomst bestaansrecht? In de winter van 2011/2012 staken de Beltrumse wagenbouwers de hoofden bij elkaar en discussieerden over de toekomst van hun corso. De gezamenlijke wagenbouwers ontwikkelden een nieuwe opzet: een totaalevenement voor het hele gezin, waarvan het Bloemencorso - een defilé van praalwagens - in een compleet nieuw jasje onderdeel is. Andere pijlers onder het nieuwe totaalevenement zijn straattheater en live muziek. Het nieuwe unieke festijn kreeg de toepasselijke naam Festunique (1e zondag van september, in 2020 voor de 9e keer). Na de succesvolle edities sinds 2012 is duidelijk dat de nieuwe opzet van Festunique een schot in de roos is geweest. Na Festunique op zondag feesten ze tijdens het Volksfeest op maandag en dinsdag nog even door. Ook tijdens het Volksfeest is er genoeg te beleven voor jong en ouder.

- Carbidschieten (oudjaarsdag).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De in 2014 overleden Jan te Vogt trok met wandelaars door het dorp, waarbij hij zijn publiek verhalen vertelde die vaker spannend dan correct waren. Alhoewel de kern van het dorp betrekkelijk jong is, valt er toch veel over te vertellen en te bekijken. Stichting Oud-Beltrum heeft die 'kuierroutes' daarom in 2018 nieuw leven ingeblazen. Bestuurslid Martin Bouwmeesters: "We beginnen met twee begeleide wandelingen van pakweg een tot anderhalf uur. De afstand valt te overzien, zo groot is het dorp niet. Maar er is hier wel meer dan alleen de kerk waar de dorpsgids over kan vertellen."

In de zomer zijn er enkele keren wandelingen waar je bij kunt aansluiten. Voor groepen is het mogelijk om op afspraak en onder begeleiding van een dorpsgids een wandeltocht langs interessante plekken in het dorp te maken. Je zult dan met eigen ogen zien dat er gebouwen en plekken in het dorp zijn die een uitgebreide geschiedenis achter zich hebben. De rondgang duurt ongeveer anderhalf uur. De start is vanaf het Mariaplein bij de Witte Olifant. Voor de gegevens van de stichting zie de laatste alinea van het hoofdstuk Geschiedenis. Kosten van de wandeling, voor individuen en groepen: een vrije gift voor Stichting Oud-Beltrum.

- Het ca. 30 ha gote natuurgebied Grevengracht kan middels een wandelroute worden bekeken. Door een bovenlaag van 30 tot 40 centimeter te verwijderen, is de oude, arme grond weer aan de oppervlakte gekomen. Deels door ontkiemend zaad uit de ca. 200 jaar oude 'zaadbank' van voor de ontginning en het begin van de moderne landbouw, maar ook door overwaaiend zaad van onder meer orchideesoorten, laat het gebied inmiddels weer 'oorspronkelijke' natuur zien. Wel moet de mens blijven maaien om te voorkomen dat het gebied als gemengd bos eindigt.

- In 1985 telde Nederland nog maar 5.000 tot 8.000 broedparen van de oeverzwaluw en was het daarmee een bedreigde diersoort. Sindsdien is er veel gedaan om het tij te keren, o.a. door de aanleg van speciale oeverzwaluwwanden in het hele land, waar de vogels in kunnen broeden. Momenteel ligt het aantal broedparen alweer rond de 20.000 tot 24.000 stuks. In 2011 is ook NO van Beltrum, bij het Noasman aan de Meenweg 4, een oeverzwaluwwand (en vleermuiskelder) aangelegd. Pas sinds 2015 zijn de oeverzwaluwen er nestgangen gaan graven en broedden er gelijk al 16 paren, plus een paartje ijsvogels. In 2016 broedden er nog meer paren, dus het is een goede zet geweest. Er staan bankjes waar vanaf je de activiteiten van de zwaluwen kunt volgen.

- Het gebied 'Ruilverkaveling Beltrum I' (= op hoofdlijnen het grootste deel van het dorpsgebied, minus de dorpskern) is 1 van de 30 gebieden in ons land die zijn aangewezen als 'Wederopbouwgebied van nationaal belang' (1940-1965) (zie hier nog een artikel hierover). Het uit 1950 daterende plan voor deze ruilverkaveling liep vooruit op de Ruilverkavelingswet van 1954. Er was namelijk een landschapsplan opgesteld, een instrument dat pas met die wet verplicht zou worden. Het project diende diverse doelen, zowel agrarisch als maatschappelijk. Zo werd ernaar gestreefd om de voornaamste karakteristieken van het bestaande landschap herkenbaar te houden. Voor die tijd een nieuwe werkwijze. Daarnaast was de herontwikkeling van dit gebied een van de eerste streekverbeteringen in Nederland met als doel om maatschappelijke achterstanden te bestrijden. Voor nadere informatie zie het rapport 'Beltrum: een toonbeeld van wederopbouw' (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2016). Als je weinig tijd hebt, is er ook een samenvatting van 5 pagina's.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Beltrum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Beltrum (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Beltrum.

- Belangenorganisaties: - De Raad van Overleg Beltrum (RvOB) stelt zich ten doel het behartigen van zaken die van algemeen belang zijn voor het dorp en de buurtschappen Avest, Lintvelde en Voor-Beltrum, in het kader van behoud en waar mogelijk verbetering van de leefbaarheid. Hun nieuwsbrief 't Belletje is onderaan de pagina onder de link ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Stichting Naoberfonds Beltrum is in 2018 in het leven geroepen om de gelden die rond 1976 door de Beltrumse bevolking zijn bijeengebracht voor de oprichting en exploitatie van dorpshuis De Wanne, na de verkoop hiervan (omdat het pand overbodig was geworden i.v.m. het nieuw gerealiseerde Kulturhus), opnieuw aan de leefbaarheid van het dorp ten goede te laten komen. De stichting heeft als missie en visie om initiatieven voor en door de Beltrumse gemeenschap te stimuleren, zodat in de toekomst vele creatieve en innovatieve plannen met behulp van dit fonds gerealiseerd kunnen worden.

Uitgangspunt is dat een project inhoudelijk bijzonder, kwalitatief goed en uniek is. Tevens dient een project gericht te zijn op een of meer van de volgende gebieden; de leefbaarheid in Beltrum stimuleren en de burgerkracht versterken, de ideeën dienen innovatief, creatief en/of ondernemend te zijn en het dient ten goede te komen aan de uitstraling en profilering van het dorp in de breedste zin van het woord. Er kan per jaar maximaal ca. 10.000 euro worden besteed. Projecten worden nooit geheel, maar alleen deels gefinancierd. Er moet dus altijd sprake zijn van mede-financiering door andere fondsen.

- Kulturhus: - Beltrum heeft een florerend verenigingsleven. De inwoners kunnen deelnemen aan een rijke schakering activiteiten voor zowel jong als ouder. In 2014 is het nieuwe Kulturhus De Wanne in gebruik genomen. Het Kulturhus biedt o.a. onderdak aan Sociaal Cultureel Werk, activiteiten van Jong en Oud, de school, het Hassinkhof en de Kerk. "Een kulturhus is geen gebouw maar een resultaat van mensen die via samenwerking een gemeenschap willen vormen." Kortom vanuit de Kulturhus-gedachte wordt niet alleen gekeken naar de gebouwen waar activiteiten plaatsvinden. Er wordt met name gekeken naar onderlinge samenwerking en bovenal bevorderen dat samenwerking tot stand komt, waardoor mensen elkaar blijven ontmoeten en boeien zodat er binding ontstaat. Door het ontmoeten ontstaan er nieuwe netwerken en activiteiten. Hierbij is een ontmoetingspunt belangrijk en dat is het nieuwe Kulturhus.

“De burger staat centraal. De einddoelgroep is leidend. Burgers zijn betrokken.” Ik verbaas me vaak hoe snel en makkelijk dit gezegd wordt. In de praktijk ervaar ik dat burgerparticipatie of zelfs overheidsparticipatie niet vanzelfsprekend is. Met participeren bedoel ik niet informeren of de standaard inspraakmomenten, maar daadwerkelijk meedoen en meebeslissen vanaf het begin van een proces. Natuurlijk maakt het een proces meer divers en wellicht complexer. Voor mij als professional is het juist een uitdaging om de dialoog aan te gaan en te luisteren wat burgerinitiatieven te bieden hebben. Door te leren van ambitieuze burgerinitiatieven geven we handen en voeten aan de nieuwe democratie.

Zo was ik afgelopen jaar in Beltrum, een dorp in de Achterhoek, waar inwoners een nieuw Kulturhus realiseerden. Het dorp heeft te maken met krimp van bevolking en voorzieningen. Daarbij komt dat het zorgcentrum dreigde te sluiten en het dorpshuis uit de jaren zeventig versleten was. Er ontstond een actiegroep met vrijwilligers die vanaf het begin alle inwoners in het dorp heeft betrokken. In plaats van te denken in stenen is er gedacht vanuit mensen. Kulturhus De Wanne is geen standaard gebouw, maar bestaat uit slimme verbindingen tussen bestaande accommodaties. De actiegroep heeft tijdens het proces veel met inwoners, verenigingen en betrokken professionals gesproken over de mogelijkheden. Uiteindelijk delen alle betrokkenen het besef dat je het alleen niet meer redt in een kleine kern.

Het resultaat van de samenwerking is dat ieder het gezamenlijk belang voorop zet. In stenen resulteert dat in een nieuw concept. Het hart van het Kulturhus van Beltrum vormt het verbouwde Wit Gele Kruisgebouw met ruime openingstijden, een bar, bibliotheekhoek, enkele kantoorruimten en de op het nippertje geredde pinautomaat. Na schooltijd zijn de gymzaal en computers van de basisschool te huur via Stichting Kulturhus De Wanne. In het zorgcentrum is naast woonruimte voor kwetsbare ouderen nu ook het jeugdhonk gevestigd en de kapel is omgevormd tot een moderne, multifunctionele ruimte. De grootste zaal van het Kulturhus is gerealiseerd in de kerk, inclusief vloerverwarming en verplaatsbare wanden. De exploitatie is sluitend en er komt geen subsidie aan te pas. Door de dynamische beheervorm kunnen ruimten in de toekomst worden afgestoten als blijkt dat deze niet meer nodig zijn.

Ik bewonder het geduld en durf van de actiegroep. Het burgerinitiatief heeft de behoeften en bijdragen van inwoners van Beltrum opgehaald, om vervolgens professionals van gemeente, basisschool, zorgcentrum en kerk hiermee te confronteren. Het is de actiegroep gelukt om het belang van de burgers voorop te houden. Het resultaat inspireert en het initiatief levert meer op dan van tevoren verwacht. Zo is naast het verbinden van burgers, professionals en accommodaties ook de openbare ruimte aangepakt. Het nieuwe plein is als een tapijt: “it really ties the room together”. (aldus Daniëlle Damoiseaux, onderzoeker lectoraat Lokale Dienstverlening vanuit Klantperspectief, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, 21-3-2016) (bron: Yurps.nl)

"Gemeenten in krimpregio’s benadrukken graag het belang van burgerbetrokkenheid bij het verbeteren van de lokale leefbaarheid. Zelfbestuur en zelfredzaamheid leiden geregeld tot succesvolle projecten om dorpsvoorzieningen op peil te houden. Hiska Ubels concludeert dat vernieuwende vormen van zelfbestuur ook minder rooskleurige kanten hebben, die ten onrechte onderbelicht zijn gebleven. Zij is hierop in januari 2020 gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen, met haar proefschrift 'Novel forms of governance with high levels of civic self-reliance'. Ubels stelt vast dat burgerzelfsturingstrajecten grillig kunnen verlopen. ‘Dit soort initiatieven hebben vooral een positief effect op de zelfsturingscapaciteit en burgerkracht van een kleine groep direct betrokken inwoners’, zegt Ubels. ‘Maar daar zijn ook kanttekeningen bij te maken. Een belangrijke les uit mijn onderzoek is dat gemeenten uiteindelijk altijd de eindverantwoordelijkheid moeten houden voor lokale leefbaarheid en welzijn.’ Ubels onderzocht de burgerinitiatieven Kulturhus Beltrum (gemeente Berkelland), Dorpscoöperatie Nieuw-Dordrecht (gemeente Emmen), Dorps Ontwikkeling Maatschappij Ee (gemeente Noardeast-Fryslân) en Project Ulrum 2034 (gemeente Het Hogeland)." - Hier vind je de Nederlandstalige samenvatting van het proefschrift.

- Onderwijs en kinderopvang: - "Elk kind is een ster op zijn eigen manier. Een kind laten stralen doordat het verbondenheid ervaart, ontdekkingen doet en eigenaarschap toont. Zelfstandig waar het kan en met ondersteuning waar nodig. Op Basisschool De Sterrenboog in Beltrum vinden wij de verbondenheid tussen ouders, kinderen en de school erg belangrijk voor de ontwikkeling van de leerlingen. De Sterrenboog is een optelsom van leerlingen, ouders, het schoolteam en de gemeenschap. We zien elkaar! We bieden een uitdagende, thematische leeromgeving waarin ruimte is voor groepsdoorbrekend werken. Kinderen van verschillende groepen ontmoeten elkaar en leren van elkaar.

Op Basisschool De Sterrenboog zorgen we er voor dat iedereen optimaal tot ontdekken komt. Dit doen we door thematisch te werken in alle groepen. Groepsdoorbrekend werken en de inzet van coöperatieve werkvormen zijn hierbij onze kracht. Zo stimuleren we de intrinsieke motivatie. Dit alles gebeurt in een rijke, motiverende en inspirerende omgeving die uitdaagt tot zelf ontdekkend leren. Verder gaan wij respectvol om met elkaar, met onze omgeving en met de materialen waarmee we werken. Wij vinden het belangrijk dat we allemaal zelf verantwoordelijkheid dragen voor onze eigen ontwikkeling. We helpen kinderen om eigen keuzes te maken en initiatief te nemen vanuit ieders intrinsieke motivatie. Dit willen we bereiken door feedbackgesprekken en door het eigen leerproces samen met elk kind inzichtelijk te maken."

- "KIndercentrum 't Belhameltje is een jonge, kleinschalige organisatie voor kinderopvang. Wat ’t Belhameltje zo bijzonder maakt, zijn het gebouw en de omgeving. ’t Belhameltje is gevestigd op een mooie, ruimtelijke en natuurlijke locatie in het buitengebied van Beltrum, in een verbouwde koeienstal. De omgeving is landelijk, veilig en rustig; er is een overdaad aan ruimte, zowel binnen als buiten, er zijn dieren en er is veel variatie in groen. De ruimte biedt een scala aan mogelijkheden. De buitenomgeving bestaat uit een uitdagende, afwisselende ruimte met straat, zand en gras, heggen en paadjes, picknickbankjes en speeltoestellen, bomen en struiken, een sportveldje en een dierenweide. Ook binnen is er onbegrensde ruimte met een grote, gemeenschappelijk hal en ruime, overzichtelijke groepsruimtes.

’t Belhameltje is een gecertificeerde Groene Kinderopvang. Dit komt naar voren in de visie en wijkwijze: natuurbeleving en buiten spelen zijn belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. 't Belhameltje biedt verantwoorde kinderopvang middels ruimte in kleinschaligheid. Aan kinderen wordt in een ruime en natuurlijke omgeving de mogelijkheid geboden om allerlei vaardigheden te leren ontdekken en ontplooien. De kleinschaligheid staat garant voor persoonlijke aandacht voor elk kind, voor een goede communicatie met ouders en voor een prettig werkklimaat voor medewerkers."

- Muziek: - Muziekvereniging Concordia Beltrum is opgericht in 1922. Op het concours d.d. november 2017 hebben ze een 1e prijs gehaald met promotie van de 2e naar de 1e divisie.

- Het in 1969 opgerichte Koor Kiddoesj zingt ca. 1 x per maand in een kerkelijke viering. Een aantal koorleden vormt samen de liturgiegroep die in samenwerking met de voorganger passende teksten en liederen uitzoekt voor een viering. Binnen het koor zijn een aantal lectoren die teksten voorlezen in een viering. Een aantal keren per jaar verzorgt het koor een Woord- en Communieviering of Gebedsviering waarin door enkele koorleden wordt voorgegaan. Op verzoek zingt het koor ook buiten de Beltrumse kerk. "Zou je het leuk vinden om met ons mee te zingen of alleen te komen luisteren: het koor repeteert elke donderdagavond van 20.00-21.15 uur in de kerk in Beltrum."

- "Met enthousiaste zangers en onder zeer deskundige leiding worden door het in 1989 opgerichte Beltrums Mannenkoor de meest uiteenlopende werken ten gehore gebracht, zowel Nederlandstalig als Frans-, Duits- en Engelstalig en zowel kerkelijke liederen als nummers uit musicals, zowel oude als nieuwe liederen. De vooruitstrevende dirigent Hans Kienhuis durft muziek te brengen die niet in de repertoiremappen van andere koren te vinden is. Veel mensen weten dit te waarderen, gezien het vele publiek tijdens de concerten. Om het koor ook financieel gezond te houden, ontwikkelen we jaarrond tal van activiteiten. Zo halen we elke maand samen met de leden van het koor Rhumtas oud papier op. Tijdens de Survivalrun Beltrum en de kermis verkopen we altijd koffie met broodjes worst. Met de kermis opereren ook veel leden als parkeerwacht. En in maart vindt traditioneel onze potgrondactie plaats."

- Sport: - Voetbalvereniging VIOS Beltrum is opgericht in 1932. De naam betekent 'Vooruitgang Is Ons Streven'. De vereniging heeft ca. 10 herenteams (waarvan 1 45+ team), 2 damesteams, 14 jeugdteams (waarvan 1 meidenteam en enkele gemengde teams) en 1 mini F-team.

- Senioren: - "De lokale KBO-afdeling heeft in 2016 haar naam veranderd in SamenLeven Beltrum. In lijn met de landelijke trend wil ook de lokale KBO verjongen en aantrekkelijker worden voor de 50-plusser, de jonge senioren. De KBO is landelijk gezien de grootste ouderenorganisatie die zich actief inzet voor het wel en wee van de senioren, m.b.t. thema's als langer thuis wonen, koopkracht, digitalisering, veiligheid en zingeving. Een van de grootste problemen bij ouder worden is de eenzaamheid. Ouderen verstoppen zich vaak achter de geraniums. SamenLeven wil voorkomen dat dit bij jou gebeurt. Erop uit, tussen de mensen, erbij willen horen, lief en leed delen, zijn zo van die levensfactoren die bij het ouder worden steeds waardevoller gaan worden. Maar ook samen dingen doen, je verdiepen in vraagstukken, je ergens in ontwikkelen en bekwamen kan bij SamenLeven. Onze bijeenkomsten (minimaal 1x per maand) geven je de kans om nieuwe en bekende mensen te ontmoeten. Daarnaast organiseren we diverse leuke uitjes en interessante excursies."

- Zorg: - Zorg- en logeerboerderij Landgoed 't Hulsevoort in Beltrum heeft een varkenshouderij en houdt hobbymatig pony's, kippen, poezen, honden en konijnen. Op het landgoed is een biologische groentetuin en veel fruitsoorten die ter plaatse verwerkt worden. In de groentetuin wordt samengewerkt met cliënten. Met de kinderen wordt tevens brood gebakken. In de kruidentuin zijn veel soorten kruiden te vinden die gebruikt worden in de keuken. Muziek, kunst en sport zijn erg belangrijk op het 't Hulsevoort. Zo is dieren verzorgen mogelijk, maar ook hardlooptraining, paard/pony rijden, muziek maken, creatief bezig zijn en fitnessen. Een kunstatelier waar kinderen schilderen en potten maken met een pottenbakkersschijf maakt eveneens deel uit van de begeleiding.

- Duurzaamheid: - Duurzaam Beltrum is een initiatief van een groep enthousiaste inwoners die als doel hebben een duurzame toekomst te creëren voor het dorp en zijn inwoners. Dit doen ze door het opstarten en bemiddelen van duurzame projecten binnen en buiten het dorp, in samenwerking met enthousiaste en betrokken partijen. In 2017 hebben ze hun 1e postcoderoosproject samen met 56 enthousiaste deelnemers daadwerkelijk kunnen realiseren en inmiddels voorzien 852 panelen hen van zonne-energie. Anno 2019 zijn ze doende met het ontwikkelen van een 2e project.

- "In 2019 is de eerste Groene Minerale Centrale van ons land gerealiseerd (en in september 2019 door koningin Máxima geopend), bij de firma Groot Zevert Vergisting in Beltrum. Op deze locatie wordt jaarlijks 100 kton varkensmest vergist waarbij biogas wordt gewonnen. De bestaande installatie is nu uitgebreid met innovatieve installaties voor de terugwinning van mineralen. De installatie produceert minerale stikstof- en kaliummeststoffen produceren middels het GENIAAL-concept, ontwikkeld door Nijhuis Industries. De terugwinning van mineraal fosfaat gebeurd met de Re-P-eat technologie, ontwikkeld door Wageningen UR. Grootschalige verwerking van mest met deze technologieën is uniek in Nederland. De installaties verwerken varkensmest tot minerale meststoffen, bodemverbeteraar en schoon water. Dit verlaagt de CO2-uitstoot en de Achterhoek wordt zo minder afhankelijk van de import van kunstmest.

De Groene Mineralen Centrale in Beltrum produceert de volgende producten: groene energie in de vorm van biogas, stroom en warmte; minerale stikstofmeststof (ammoniumsulfaat); stikstof-kalium concentraat; mineraal fosfaat (struviet); organische bodemverbeteraar met een laag fosfaatgehalte; schoon (d.w.z. loosbaar) water. De geproduceerde producten worden zoveel mogelijk in de regio afgezet. Zo wordt het geproduceerde biogas via een 1-op-1 verbinding getransporteerd naar de nabijgelegen fabriek van FrieslandCampina, waar het aardgas vervangt. De herwonnen stikstof- en kaliummeststoffen zijn in de regio gewild als meststoffen. Ook de nutriënt-arme bodemverbeteraar zal regionaal in de akkerbouw worden afgezet. Deze bodemverbeteraar draagt bij aan het behoud van organische stof in de bodem, waardoor de bodemkwaliteit verbetert. Het herwonnen fosfaat wordt geëxporteerd naar gebieden met een tekort aan fosfaatmeststoffen. Zo worden kringlopen van nutriënten gesloten. De samenstelling van de meststoffen en bodemverbeteraars wordt afgestemd op de gewasbehoefte. Hierdoor kunnen landbouwgronden op een efficiënte wijze worden bemest zonder verliezen van nutriënten naar het milieu." (bron: Groene Mineralen Centrale.nl)

Reacties

(2)

Geen commentaar.

Dank voor je compliment! Ik neem althans aan dat je bedoelt dat je geen opmerkingen of aanvullingen hebt en dat de nuchtere Achterhookse opmerking gelezen moet worden als 'Goed gedaan jochie'! ;-) Zelf heb ik nog wel een aantal aanvullingen gevonden, en de meeste hoofdstukken nog wel kunnen uitbreiden, met bijv. evenementen en verenigingen, die ik nog niet vermeld had, of waar ik nog geen toelichting op had. Overigens heeft buurtschap Voor-Beltrum een eigen, inmiddels ook al behoorlijk uitvoerige pagina. De link naar die pagina staat in de 3e alinea onder het kopje Status. Ook die heb ik zojuist nog behoorlijk aangevuld.

Reactie toevoegen