Azewijn

Plaats
Dorp
Montferland
Achterhoek
Gelderland

azewijn_plaatsnaambord_kopie.jpg

Azewijn is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Montferland. T/m 1820 gemeente Netterden. In 1821 over naar gemeente Bergh, in 2005 over naar gemeente Montferland.

Azewijn is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Montferland. T/m 1820 gemeente Netterden. In 1821 over naar gemeente Bergh, in 2005 over naar gemeente Montferland.

azewijn_en_groot_azewijn_poststempels.jpg

Ter onderscheiding van buurtschap Klein-Azewijn werd het dorp Groot-Azewijn genoemd. Pas in 1969 verdween dat voorvoegsel in de poststempels uit de naam. (© Cees Janssen / http://poststempels.nedacademievoorfilatelie.nl)

Ter onderscheiding van buurtschap Klein-Azewijn werd het dorp Groot-Azewijn genoemd. Pas in 1969 verdween dat voorvoegsel in de poststempels uit de naam. (© Cees Janssen / http://poststempels.nedacademievoorfilatelie.nl)

azewijn_op_kaart_openstreetmap.jpg

Azewijn ligt ONO van 's-Heerenberg en grenst in het NW aan Zeddam, in het N aan de buurtschappen Vethuizen, Ziek en Rafelder, in het O aan Varsselder-Veldhunten, in het ZO aan Gendringen, in het Z aan Netterden, en in het ZW aan Duitsland (kern Emmerik).

Azewijn ligt ONO van 's-Heerenberg en grenst in het NW aan Zeddam, in het N aan de buurtschappen Vethuizen, Ziek en Rafelder, in het O aan Varsselder-Veldhunten, in het ZO aan Gendringen, in het Z aan Netterden, en in het ZW aan Duitsland (kern Emmerik).

azewijn_flyer_azum_fm_inzameling_acties_voor_dorpshuis_kerst_2021.jpg

De lokale radiozender Azum FM heeft met Kerstmis 2021 non-stop live uitgezonden met muziek, gasten en verenigingen aan het woord én inzamelingsacties voor de verbouwing van dorpshuis 't Aschwinhuus in 2022. Waar een klein dorp groot in kan zijn!

De lokale radiozender Azum FM heeft met Kerstmis 2021 non-stop live uitgezonden met muziek, gasten en verenigingen aan het woord én inzamelingsacties voor de verbouwing van dorpshuis 't Aschwinhuus in 2022. Waar een klein dorp groot in kan zijn!

azewijn_25_jaar_azewijnse_broek_2019.jpg

Zandwinning Azewijnse Broek is in 1994 van start gegaan. "Een betrokken bedrijf en een waardevolle, meedenkende partner voor Min40celsius, waarvoor we zeer erkentelijk zijn." Daarom hebben ze in 2019 deze mooie kaart gemaakt t.g.v. het 25-jarig bestaan.

Zandwinning Azewijnse Broek is in 1994 van start gegaan. "Een betrokken bedrijf en een waardevolle, meedenkende partner voor Min40celsius, waarvoor we zeer erkentelijk zijn." Daarom hebben ze in 2019 deze mooie kaart gemaakt t.g.v. het 25-jarig bestaan.

azewijn_azewijnse_broek_log_kaart.jpg

Azewijn, kaart van het Landbouwontwikkelingsgebied (LOG) Azewijnse Broek (bruine gedeelte)

Azewijn, kaart van het Landbouwontwikkelingsgebied (LOG) Azewijnse Broek (bruine gedeelte)

Azewijn

Terug naar boven

Status

- Azewijn is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Montferland. T/m 1820 gemeente Netterden. In 1821 over naar gemeente Bergh, in 2005 over naar gemeente Montferland.

- Onder het dorp valt ook de buurtschap Klein-Azewijn.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Azem of Azum.

Oudere vermeldingen
1025 kopie 18e eeuw Asawon, 1142-1145 kopie 1211 Asven, 1200 Asewen, 1308 Magnum Asuen, eind 14e eeuw groten aeswyn en lutken Aesswijn broec, 1665 Aswyn, 1840 Groot-Azewijn. Deze laatste naam is pas rond 1970 (o.a. blijkend uit de stempels van het lokale postkantoor) gewijzigd in de huidige naam, zonder het voorvoegsel dus.

Naamsverklaring
Herkomst en betekenis onzeker. Men vermoedt in deze naam winne 'weide', maar gezien de ouidste vormen is het tweede deel pas later gereïnterpreteerd als wijn, winne. Het in 828 genoemde Asnon wordt niet langer met dit dorp geïdentificeerd (ligging onbekend, in het zuidoosten van Gelderland). Zie ook Klein-Azewijn.(1)

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Vossendorp.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Azewijn ligt ONO van de stad 's-Heerenberg en grenst in het NW aan het dorp Zeddam, in het N aan de buurtschappen Vethuizen, Ziek en Rafelder, in het O aan het dorp Varsselder-Veldhunten, in het ZO aan het dorp Gendringen, in het Z aan het dorp Netterden, en in het ZW aan Duitsland (kern Emmerik).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Azewijn 124 huizen met 525 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met tegen de 800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
"Ridder Geroward* schenkt in het jaar 828 aan de Sint-Maartenskerk te Utrecht de Hof Kniphees bij Emmerik, met alle daaronder horende goederen in Langerak en Heelweg, Aalten, Varsseveld, Hummelo, Heze en Azewijn, met groenlanden, weiden, wateren en waterlopen, bovendien met alle horige lieden. Dit is de vroegste vermelding van een Berghse buurschap in de schriftelijke bronnen. Op de Hof Kniphees moeten de opbrengsten van de ondergeschikte hoeven worden afgeleverd. Hij komt in handen van de Domproost van Utrecht en wordt daarom ook 'Domproostenhof' genoemd.
* De Gerwardstraat in Klein-Azewijn is hiernaar genoemd.

Deze hof ligt op de Kapellenberg bij Emmerik die bij de aanleg van de Autobaan voor het grootste deel is afgegraven. Op de top van de Kapellenberg staan toevallig een paar huizen die bij de afgraving zijn ontzien. Kniphees is een van de zogeheten 'Vier Hezen' tussen Emmerik en de huidige grens met Nederland. Bij het Wener Congres in 1816 werd dit gebied bij Nederland gevoegd.

Burcht
Eveneens in de middeleeuwen is aan de rand van Azewijn een kleine burcht gebouwd van waaruit de Ridders van Aswin de omgeving onveilig maakten. De restanten hiervan zijn nog altijd zichtbaar op de hoek van de Dr. Hoegenstraat en de Marssestraat." (bron: Heemkundekring Bergh)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Herinrichting dorpskern
Het Arnhemse stedenbouwkundig bureau Ontwerp en Omgeving heeft in 2019 in opdracht van de gemeente een plan opgesteld voor verlevendiging van de dorpskern. Het gaat om een ruimtelijke invulling van het gebied rondom de kerk, het dorpshuis en het water de Laak. "In februari 2019 zijn de eerste ontwerpschetsen voor het plan 'Aantrekkelijk Azewijn' getoond aan afgevaardigden van een aantal verenigingen en stichtingen uit ons dorp. Het ontwerp omvat de dorpskern, waarin de kerk een prominente rol krijgt. De openbare ruimte tussen het dorpshuis, de kerk en het Van Halplein krijgt een meer samenhangend, sfeervol en groen karakter met multifunctionele mogelijkheden. Motorvoertuigen wanen zich hier te gast, wat ook een veiliger dorpshart oplevert.

Waterloop de Laak vertegenwoordigt, mede door het plaatsen van een fraaie steiger, ook een belangrijke rol in het ontwerp. Ook werden in een animatie 3d-beelden van de toekomstige kerk getoond, met een gerestaureerde toren en het schip als gecontroleerde ruïne. De aanwezigen, waaronder ook een afvaardiging van de gemeente Montferland, waren enthousiast over de getoonde ontwerpen. Tijdens een discussie-sessie waren er op een aantal details op- en aanmerkingen. Deze waardevolle input zal zeker worden meegenomen in het verdere ontwerptraject." (bron: Dorpsraad)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Gemeentelijke monumenten
- Azewijn heeft 9 gemeentelijke monumenten.

RK Mattheuskerk
De RK Sint-Mattheuskerk in Azewijn (Mattheusplein 1) is in 1890-'91 gebouwd naar een ontwerp van architect Gerard te Riele. De kerk is opgezet als driebeukige pseudobasiliek. Aan de westzijde heeft de kerk een bakstenen toren, bestaande uit drie geledingen. Boven de entree is klein raamwerk geplaatst met onder andere twee driebladen als maaswerk. Daarboven is een veel grotere raampartij aangebracht met een uitgebreider maaswerk. In de tweede geleding zijn versieringen aangebracht door uitgediepte velden. De toren werd oorspronkelijk bekroond door een ingesnoerde naaldspits. In de bovenste geleding zijn galmgaten aangebracht. Aan de zuidzijde wordt de toren vergezeld door een traptoren.

De kerk raakte tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd, doordat Duitse militairen het gebouw op 31 maart 1945 in brand staken. Daarbij brandde de kerk volledig uit en stortte ook de torenspits in. Daarop werd door architect Antonius Vosman een nieuw schip en priesterkoor ontworpen, dat in de jaren 1950-'51 tot stand kwam. De verwoeste naaldspits van de oude kerk is vervangen door een tentdak. Sinds de herbouw is het gebouw meerdere keren opgeknapt. De RK H. Mattheuskerk maakte voorheen deel uit van de Verrijzenisparochie. Tegenwoordig maakt de geloofsgemeenschap deel uit van Parochie Maria Laetitia, een regionale parochie met 15 lokale geloofsgemeenschappen.

Door de terugloop van het aantal parochianen raakte de kerk in onbruik. Van gemiddeld 90 personen per week in de kerk in 2004, was dat aantal in 2013 gehalveerd. In totaal is er plek voor 300 mensen in de kerk. Sinds 2015 waren er geen weekenddiensten meer en was de kerk alleen nog in gebruik voor rouw- en trouwdiensten. Sinds 2019 mocht ook dat niet meer, "omwille van de bouwkundige staat", aldus de parochie. Het is een van de kerken uit de voormalige Verrijzenisparochie die is gesloten vanwege bezuinigingen en teruglopend kerkbezoek. De inwoners is geadviseerd een plan voor herbestemming van de kerk te maken, omdat anders sloop zou dreigen. Men heeft hiervoor de tijd gekregen tot medio 2018. In dat kader hebben de studenten Dion Verheij en Thijs Kusters (Avans Hogeschool) in hun bachelor-afstudeerscriptie 'Herbestemming Sint Mattheüskerk te Azewijn' (2017) onderzocht of en hoe een herbestemming mogelijk is.

Een citaat uit de samenvatting: "Het kerkgebouw kan herbestemd worden met een minimale terugverdientijd wanneer de woningen speciaal zijn ontworpen voor ouderen. Uit cijfers blijkt dat deze functie het beste aansluit op een herbestemming van de Sint Mattheüskerk. Om het oorspronkelijke gevoel van het kerkgebouw te behouden, zijn de authentieke details en de ruimtelijke sfeer behouden met het creëren van een gezamenlijke leefruimte. De leefruimte is voor iedereen toegankelijk waardoor het kerkgebouw zijn maatschappelijke betrokkenheid bij het dorp behoudt.

De gestelde levensduur van het kerkgebouw dient behaald te worden in slimme toepassingen van materialen. De 15 wooneenheden zijn speciaal ontworpen voor ouderen en zijn alle integraal toegankelijk vanuit de leefruimte. De woningen zijn zeer energiezuinig door de toepassing van goede isolatie en installaties. Het gebouw bezit na de verbouwing en herbestemming een EPC waarde van 0.2 wat gelijk staat aan een energielabel van A+++." Voor de volledige scriptie zie de link. Verder heeft de gemeente Montferland in januari 2019 bekendgemaakt dat zij de dorpen die met de overname van de kerken bezig zijn gaat helpen. Een regiegroep van de gemeente gaat de dorpsraden helpen bij de zoektocht naar subsidies die bijdragen om het religieuze erfgoed in stand te houden.

De kerk van Azewijn is verkocht per september 2021. De nieuwe eigenaar, projectontwikkelaar CV Capital, is van plan 15 tot 16 woningen in de kerk te bouwen. De buitenkant van het gebouw blijft intact. De toren wordt opgeknapt en daarna beheerd door een stichting. De klokken en bellen in de kerk worden waarschijnlijk in de renovatie meegenomen. Verder komt er op de begraafplaats ruimte voor een twee-onder-een-kap woning. De projectontwikkelaar heeft ook plannen om woningen te bouwen op het Pastoor van Halplein. Hoewel woningbouw van belang is voor het dorp vindt de dorpsraad dit geen goed plan. Het lijkt haar namelijk een beter idee in het kader van de leefbaarheid en sociale cohesie als het Pastoor van Halplein niet wordt bebouwd en daarmee behouden blijft voor dorpsactiviteiten zoals de kermis, de schutterij, het verenigingsleven en als parkeerplaats. In dat kader heeft de Dorpsraad in september 2021 een petitie opgesteld, die door meer dan 500 inwoners en andere betrokkenen is ondertekend.

Pastorie
"De pastorie (Mattheüsplein 2) is in 1867 gebouwd. Het is evenals de kerk een gemeentelijk monument. De allereerste Monumentenprijs van de gemeente Montferland - in 2006 - was voor deze pastorie (vanwege een kennelijk geslaagde restauratie?, red.). Bij de prijsuitreiking hield John Thoben een toespraak, waarin hij het volgende over de pastorie vertelde: 'In 1853 wordt in ons land de bisschoppelijke hiërarchie hersteld, d.w.z. de katholieken krijgen opnieuw bisschoppen, die sedert 1590 - d.i. ruim 260 jaar lang - officieel waren verboden. De eerste bisschop na de Reformatie wordt Johannes Zwijsen. Onder zijn bewind begint het katholicisme aan een enorme ontwikkeling, die na jaren uitmondt in het Rijke Roomse Leven dat in mijn jeugd, vóór de Tweede Wereldoorlog en ook daarna nog, glorierijke hoogtepunten beleefde. De ouderen onder u zullen zich dat getwijfeld herinneren. Aan de lopende band werden parochies gesticht en kerken gebouwd. Ook Azewijn werd tot zelfstandige parochie verheven en Hendrik Meurs werd de eerste pastoor.

Ja, en toen had het dorp een probleem: die pastoor moest natuurlijk een huis hebben. En niet zo’n kneuterig huisje als waarin de meeste Azummers woonden, maar een royaal vlot huis waarin zelfs een baron zich heerlijk kon voelen. Want een soort baron was toch mijnheer pastoor in die tijd van het oprukkende katholicisme. – Maar zo’n huis kost geld, veel geld! Hoe los je dat op? Eerst maakte de befaamde Azewijnse architect Arnold te Wiel een begroting: hij had in de streek al meer pastorieën gebouwd. Zijn becijfering kwam uit op ƒ 6295,00. - Langs de huizen in Azewijn werd een collecte gehouden voor de pastorie en die bracht circa ƒ 1500,00 op. Namens het kerkbestuur schreven Jacobus Hoegen en Bernardus Beijer op 18 april 1867 een brief aan de Vorst van Hohenzollern, graaf van Bergh. Wat die precies heeft bijgedragen, weet ik niet, maar hij heeft zich vast - zoals altijd - van zijn beste kant laten zien. Om kort te gaan: de pastorie is er na een geslaagde aanbesteding gekomen en op 10 oktober 1867 kon pastoor Hendrik Meurs het betrekken.'" (bron: Berghapedia)

'Heks'
In de dorpskern van Azewijn ligt het water de Laak, waar in 1605 Mechteld ten Ham, een vrouw uit 's-Heerenberg, in het water is gegooid, om te beproeven of ze ja of nee een heks was. Een heks weegt niets en blijft drijven, zo geloofden velen in die tijd. Bij zinken was het bewijs geleverd dat de dame in kwestie geen heks was. Soms was de beschuldigde dan wél verdronken... Mechteld bleef drijven, wat in die tijd als bewijs gold van heks-zijn. Vervolgens is deze 'laatste heks van Nederland' in 's-Heerenberg op de brandstapel gezet. Een beeld nabij het kasteel aldaar herinnert aan dit verhaal. Aan de Laak staat voor haar een bronzen plaquette met een gedicht.

De raad van goedbedoelende medeburgers om naar Oudewater in Holland te gaan had Mechteld om onbekende redenen niet opgevolgd. Uit heel Europa gingen mensen die van hekserij waren beschuldigd daar namelijk naartoe om zich op de Heksenwaag te laten wegen. Na controle of men geen gewichten aan het lichaam had gehangen werd men gewogen. Indien de weegschaal uitsloeg, wat natuurlijk altijd gebeurde, stelde men vast dat de gewogen persoon geen heks kon zijn. Een heks kon immers vliegen en woog daarom niets. Met een officieel weegcertificaat werd een en ander door de autoriteiten bevestigd.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

Carnaval
- Carnavalsvereniging CV De Vossenjagers. "Aanleiding tot de oprichting van een carnavalsvereniging in Azewijn was de opkomst van het Carnaval in de verschillende buurplaatsen, waardoor met name bij de jeugd de vraag naar een plaatselijke vereniging steeds vaker werd gehoord. Alle reeds bestaande Azewijnse verenigingen staken dan ook de koppen bij elkaar en belegden een bijeenkomst op 12 en 30 oktober 1967 bij Café Wim Berntsen, respectievelijk Café Wim Alofs om tot oprichting van een carnavalsvereniging te komen. De oprichtingsvergadering werd gehouden op 6 november 1967 bij Café Wim van Clé. Tijdens de vergadering van 10 december 1967 werd uit de namen Laakdempers, Dröpmulekes en Vossenjagers de laatste als verenigingsnaam gekozen." - Videoreportage met Cor Berntsen en Jan Raben, twee van de oprichters, over de geschiedenis van CV De Vossenjagers (februari 2021). - Carnavalsvereniging Vaak Bu-j Te Bang. - Hofzangers.

- Paasvuur.

- Mai-j Feest (muziekevenement op een zaterdag eind mei).

- Toneelvereniging Ons Genoegen brengt elk jaar door zowel jeugd als volwassenen een uitvoering op de planken om te lachen, genieten en te ontspannen.

- In 1820 is men hier begonnen met de jaarlijkse Sacramentsprocessie, op de zondag na de feestdag van de Heilige Mattheus (eind september). De processie werd destijds toegelaten omdat het dorp net als onder meer Duiven, Huissen, Lobith en Zevenaar tot de voormalige Pruisische districten behoorde. Toch werd er rond 1840 weer over gediscussieerd omdat protestanten de processie bedreigend vonden. Koning Willem II besloot de processie in 1842 toch voort te laten bestaan. Azewijn is de enige plaats in de voormalige gemeente Bergh waar een Sacramentsprocessie wordt gehouden op de openbare weg.

- Kermis (eind september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Azewijnse Broek
In het Azewijnse Broek* wordt van 1994 tot 2022 in een gebied van 130 hectare klei, zand en grind gewonnen. Tegelijkertijd ontwikkelt de natuur in het gebied zich. Door de natuurtechnische inrichting moet een aantrekkelijk gebied voor planten en dieren ontstaan. Er zijn al bijzondere vogelsoorten in het nieuwe natuurgebied waargenomen. Uiteindelijk zal ongeveer de helft van de oppervlakte van het gebied diep open water worden; de andere helft zal gaat bestaan uit grasland, bosschages, ondiep water en brede natte natuuroevers. Rondom de zandwinning is een tweede wandelroute gerealiseerd. Het is een route van ongeveer twee uur. Het pad loopt langs slootkanten, akkers, natuurzones en paden. Op een enkele plek is een overstap gemaakt over afrasteringen. - Overzicht van waargenomen dier- en/of plantensoorten in het Azewijnse Broek (tip: als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resultaten ziet, leg de datum dan een stuk, bijvoorbeeld een jaar, terug).
* Gezien de naam en ligging valt dit gebied in de praktijk, cultuurhistorisch en maatschappelijk gezien, natuurlijk onder Azewijn. Voor het deel W van de plassen, rond de Broekstraat, is dat formeel ook zo. Het O aangrenzende gebied van de zandafgraving met de plassen valt formeel echter nét buiten het formele dorpsgebied, en ligt op grondgebied van buurdorp Gendringen.

"De aanwezigheid van kwalitatief hoogwaardige grondstoffen vanuit een voormalige rivierbedding van de Rijn maakt Azewijnse Broek tot een uitstekende locatie voor het winnen van industriezand en -grind. Het grootste deel van de afzet vindt zijn weg per as naar afnemers in de regio Oost-Gelderland en Twente. Azewijnse Broek levert onder andere: - Beton- en metselzand 0-2 en 0-4 mm in diverse gradaties; - Drainage- en sportveldenzand; - Ophoogzand; - Grindzand; - Grind in diverse gradaties; - Valdempend zand onder TÜV-certificaat; - Zanden voor paardenbodems; - Achterhoeks Padvast onder NL Greenlabel-keur. De winning Azewijnse Broek levert niet aan particulieren." (bron: fa. Netterden zand en grind) Zie ook de bedrijfsfilm die t.g.v. het 25- jarig jubileum in 2019 van de zandwinning Azewijnse Broek is gemaakt, waarin duidelijk wordt gemaakt hoe zo'n zandwinnning in zijn werk gaat. Erg leerzaam!

In het voorjaar en najaar is er ca. 1x per maand een excursie naar het Azewijnse Broek, na een bezoek aan bezoekerscentrum Min40celsius in buurdorp Varsselder, waarbij je in de zandwinning kunt zoeken naar stenen, fossielen en botten. Zoekexcursies zijn onder voorbehoud dat de bedrijfsvoering het op dat moment toe staat en er voldoende grind aanwezig is. Trek niet je beste kleren aan en een emmer en hamer is handig. - Kijk hier voor een verslag van een zoekexcursie.

Terug naar boven

Beeld

- "Op Facebookpagina 'Kom je ook uit Azewijn?' kun je terecht voor herinneringen uit het vroegere Azem, met foto's en verhalen en vooral mooie foto's uit de oude schoenendoos."

- Ook op deze pagina een aantal oude foto's en ansichtkaarten van het dorp.

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Media: - Azum FM is een radiozender voor en door Azewijners, zowel online als in de ether. Ze zijn op kerstavond 2020 van start gegaan en zijn sinds die tijd door het jaar heen af en toe 'in de lucht' als ze daar een aanleiding voor hebben. Een groot memorabel evenement hebben ze gedaan met Kerst 2021, toen ze van zaterdag 25 december 12:00 uur tot en met zondag 26 december 23:59 uur non-stop live te horen en te zien waren via een livestream op hun website Azum FM en op hun Facebookpagina (= de 1e link in deze alinea). Men kon een verzoeknummer aanvragen vanaf €1,- via de website, bieden op een veilingitem en/of zelf iets aanbieden voor de veiling. De opbrengsten gingen 100 procent naar Stichting Dorpshuis Azewijn ten behoeve van de verbouwingen die daar in 2022 gaan plaatsvinden. Wat ons betreft een mooi voorbeeld van waar een klein dorp groot in kan zijn! Voor nadere informatie over dit evenement zie de flyer elders op deze pagina.

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Azewijn is een onafhankelijke stichting die zich inzet voor de woon- en leefbaarheid van het dorp. Ze doen dit door gevraagd en ongevraagd advies te geven aan de gemeente, waarbij de belangen van de bewoners altijd centraal staan, en door contacten te onderhouden met o.a. politie, provincie, woningcorporaties en de verenigingen in het dorp.

- Dorpshuis: - Café De Vergulde Kip / Café Alofs (Leppestraat 2) was van 1882 tot 2006 eigendom van de familie Alofs. Veel Azewijnse verenigingen hadden hun onderkomen in de Vergulde Kip. Dit dreigde verloren te gaan nadat de familie Alofs in 2006 stopte met de exploitatie van het café. De Azewijnse verenigingen wilden het pand natuurlijk graag behouden, wat ertoe leidde dat sinds december 2008 Stichting Dorpshuis Azewijn de eigenaar van het pand is. In 2009 sloot Stichting Dorpshuis een overeenkomst met Marcel en Judith Beekman van Partycentrum De Dèèl uit Loerbeek om het Dorpshuis als horecabedrijf te runnen. In oktober 2009 kreeg het Dorpshuis de naam 't Aschwinhuus. Na precies 10 jaar zijn Marcel en Judith Beekman ermee gestopt:

"Na 10 jaar dorpshuis 't Aschwinhuus te hebben gerund komt er op 1 september 2019 een einde aan een mooie periode. Marcel en Judith Beekman geven de sleutels door aan een nieuwe uitbater. In de zomer van 2009 kwam ons ten ore dat Stichting Dorpshuis een huurder zocht voor het dorpshuis. Na enig overleg hebben we deze kans met beide handen aangegrepen en hebben we samen met Linda van Moerkerk de eerste stappen gezet om het dorpshuis weer nieuw leven in te blazen. Na enkele verbouwingen aan de keuken, café, ontvangsthal en toiletruimte hebben we mooie jaren gehad in het dorp. Bijna het hele dorp konden we tot onze klantenkring rekenen. Vele bijeenkomsten, feesten, vergaderingen, maar ook uitvaartceremonies hebben we mogen verzorgen. Dan kun je echt zien waar een klein dorp sterk in is! Azewijn, een gemeenschap met veel tradities en saamhorigheid onder alle bewoners, bedrijven en verenigingen.

De meeste verenigingen hebben 't Aschwinhuus als hun vaste thuisbasis. De schutterij tijdens de kermis, de toneelvereniging met hun uitvoering, de carnavalsvereniging met hun avonden en vele andere bijeenkomsten hebben 't Aschwinhuus tot het middelpunt van het dorp gemaakt. Ook de fanfare, de spaarkas, Zij Actief, de vendeliers, het dartteam, Den Dam, de senioren, de muziekgroepen, de Dorpsraad en het gemengde koor wisten ons te vinden. We danken bij deze alle gasten, klanten en verenigingen voor hun aanwezigheid en vertrouwen in de afgelopen 10 jaar dat we 't Aschwinhuus hebben gerund. Ook alle medewerkers van Partycentrum De Dèèl die een steentje hebben bijgedragen danken we voor hun inzet." (bron: Partycentrum de Dèèl) Medio 2022 gaan er verbouwingen in 't Aschwinhuus plaatsvinden. - Pagina over de geschiedenis van De Vergulde Kip / Café Alofs / 't Aschwinhuus, op Berghapedia.

- Onderwijs: - "De St. Jozefschool in Azewijn is een klein dorpsschooltje met betrokken leerkrachten die aandacht voor uw kind hebben. Wij vinden het belangrijk dat elk kind met plezier naar school gaat en zich veilig voelt zodat het zich optimaal kan ontwikkelen. Ieder kind is uniek en heeft eigen talenten. Het kind staat daarmee centraal in onze school. De St. Jozefschool biedt kinderen de ruimte om zich zo breed mogelijk te ontwikkelen en het maximale uit zichzelf te halen. Ons onderwijs staat in dienst van deze ambitie. Wij willen dat het kind vanuit een veilige en vertrouwde schoolomgeving kan groeien. Vanuit een omgeving waarin respect voor de ander en een goed gevoel voor jezelf centraal staat. Samengevat in de volgende uitgangspunten m.b.t. onze kijk op mensen: “Je bent goed zoals je bent”. “Wat kan het kind wel, waar liggen mogelijkheden”. “Er zijn voor een ander geeft voldoening en kracht”. Wilt u meer weten over onze school loop dan gewoon binnen of maak een afspraak voor een gesprek. Wij willen u graag meer vertellen over onze uitgangspunten. U bent van harte welkom!"

- Muziek: - "Fanfare St. Joseph uit Azewijn heeft als doel om samen leuke en goede muziek te maken. Iedereen die muziek wil spelen moet daar de kans voor krijgen. Om deze reden zetten wij ons erg in voor muzikaal onderwijs voor de jeugd. Je kunt hier meer over lezen op de pagina Project “Muziek in de klas”. Vroeger heeft de fanfare vele concerten gegeven, vaak ook samen met andere orkesten zoals harmonie Kunst na Arbeid uit Zeddam en Die West-Deutsche Musikverein Vynen. Hierdoor ontstond er een gevarieerd programma waar het publiek graag naar kwam luisteren. Tegenwoordig is de belangstelling voor concerten een stuk minder geworden. Als we een concert geven is dit vaak in het voorjaar, in combinatie met de jeugd, om hen een podium te geven en te laten horen wat ze geoefend hebben. Het orkest laat nu vooral van zich horen tijdens evenementen als de Taptoe, 11 dorpentoer, kerstmarkt, carnavalsmis etc.

De fanfare trekt ook regelmatig door de straten, vaak samen met Schutterij Wilhelmina Azewijn. In eigen dorp zijn dit vaak de bekende carnavals- en kermisrondgangen, en niet te vergeten de intocht van Sinterklaas, en de versierde fietsenrondgang met Koningsdag. Verder trekken we er ook op uit om met kermissen en concoursen in buurplaatsen muziek te maken. Bij jubilea verzorgt de fanfare een muzikale omlijsting in de vorm van een serenade. Sinds 2014 is Martin Jansen dirigent van de fanfare. Hij is als dirigent erg betrokken bij de vereniging en heeft veel aandacht voor het jeugdonderwijs."

- "Popkoor U-nique uit Azewijn bestaat uit super enthousiaste dames, variërend in de leeftijd van ca. 30 tot 50 jaar. Wij gaan graag muzikale uitdagingen aan! We laten onze stem graag horen, dit kan zijn bij een kerstmarkt, een korenfestival of een optreden in het theater, maar ook zijn wij in staat een muzikale invulling aan een uitvaart te geven. Inmiddels zijn er vele bijzondere optredens geweest, maar ook de normale repetitieavonden zijn inspirerend, gezellig en vol met muzikaliteit. Het belangrijkste voor ons is het dat we allemaal veel plezier aan onze gezamenlijke hobby kunnen beleven. Wil jij ook graag komen zingen bij ons koor meld je dan aan via onze pagina 'Lid worden. Onze dirigent Emma Lukassen woont in Lengel. Zij speelt piano en zingt pop, soul en jazz. Als zangeres en dirigent weet Emma als geen ander hoe belangrijk een goede zangtechniek en inlevingsvermogen tijdens het zingen is. Niet alleen tijdens een uitvoering, maar ook tijdens de repetities schenkt zij hier veel aandacht aan. Haar enthousiasme en liefde voor muziek weet zij dusdanig om te zetten dat het hele koor hier in meegaat, waardoor er een energiek en overtuigend verhaal ontstaat wat het luisterend publiek een bijzondere beleving geeft."

- Sport: - Nadat in Azewijn al vanaf ongeveer 1936 'wild' wordt gevoetbald in de wei van Venhoeven, worden in 1944 concrete plannen gemaakt om een officiële vereniging op te richten. In 1945 wordt dit een feit en wordt voetbalvereniging v.v. Den Dam opgericht.

- Schutterij: - Hoewel Schutterij Wilhelmina Azewijn in 'dienstjaren' een van de jongste schutterijen c.q. gilden van de gemeente Montferland is, zet zij een traditie voort die reeds eeuwen wortelt in de Azewijnse samenleving. Bij deze traditie behoort niet alleen de verschijningsvorm, maar vooral de geest van saamhorigheid en gemeenschapszin, die zulke kenmerkende eigenschappen zijn in het Azewijnse dorpsleven. Bij feestviering vormt de schutterij een onmisbaar element in het dorp en de mooie en zinvolle gebruiken van het verleden. De organisatie van feestelijkheden vormde ook de aanleiding tot de oprichting van de schutterij in 1889. De schutterij heeft ca. 85 leden en omvat o.a. een tamboerkorps, vendeliers, geweerdragers, kruisboogdragers, marketentsters, bielemannen, officieren en een commandant.

- Duurzaamheid: - "Solarpark Azewijn Montferland (video), onderdeel van Pfixx Solar groep, voorziet met 17.273 PV panelen in een groot deel van de energiebehoefte van de naastgelegen steenfabrieken van Wienerberger. Het park is gerealiseerd op een afgedekte vuilstortplaats en levert aan de fabrieken via een directe elektriciteitskabel naar haar transformatorgebouw. Daarbij wordt geen gebruik gemaakt van het publieke elektriciteitsnetwerk. Bij normaal gebruik benutten we 84% van de opgewekte groene stroom, de overige 16% wordt op het net geleverd voor circa 1.500 huishoudens. In totaal wordt 4,7 miljoen kWh opgewekt, dit komt overeen met jaarlijks ruim 2 miljoen kg minder CO2-uitstoot." (bron: Wienerberger) De eerste versie van het Solarpark is aangelegd in 2011. Het was het op dat moment grootste Solarpark van Nederland. Zie de 7 videoreportages over de aanleg van het solarpark (op de pagina onder de link vind je tevens nog veel meer filmpjes m.b.t. dit dorp). - In 2019 is het Solarpark vernieuwd.

- Bedrijfsleven / ondernemen: - De afdelopen jaren is aan de Z dorpsrand bedrijventerrein DocksNLD gerealiseerd. De gemeente Monterland heeft plannen om bedrijventerrein DocksNLD in het buitengebied tussen Azewijn, Netterden en ’s-Heerenberg uit te breiden (video). Voorzitter Henk Wassing van de Dorpsraad heeft in een inspraakreactie bij de gemeenteraad de bezwaren van de Dorpsraad aangegeven. Zo is er in hun ogen sprake van overcapaciteit van bedrijventerreinen, komt de verkeersveiligheid in het geding en verdwijnt het vergezicht in het buitengebied. Bovendien heeft het dorp voor de eerse fase al grondgebied moeten inleveren (door een grenscorrectie is dat grondgebied van 's-Heerenberg geworden) en voor de uitbreiding zou dat ook weer het geval zijn. "De vraag is: kiest u voor de korte termijn, of voor de leefbaarheid van het platteland?", aldus Wassing.

“Wij vinden dit echt een beroerd plan“, zegt ook Sandra Braam van Dorpsraad Azewijn. Een van de kritiekpunten van de dorpsraad is dat het buitengebied volgens hen verpest gaat worden. Ze zien het niet zitten dat er, in hun woorden, blokkendozen van wel 22 meter hoog komen. “Dat is niet het enige. De gemeente wil ook nieuwe windmolens plaatsen. Dat betekent dat de inwoners te maken krijgen met heel veel meer verkeer, geluidsoverlast, luchtvervuiling en stikstof. Het punt van verkeer is voor de dorpsraad en de inwoners een enorm zorgpunt”, aldus Braam. Zie ook de videoreportage met Dorpsraadslid Sandra Braam over de bezwaren tegen DocksNLD2 (2019).

De uitbreiding, genaamd DocksNLD2, zou aanvankelijk ten oosten van DocksNLD1 komen, maar een stedenbouwkundig bureau heeft eind 2020 geadviseerd eerst een stuk grond N van de Meilandsedijk en N van DocksNLD1 (eveneens op grondgebied van Azewijn) te ontwikkelen. De Regio Arnhem-Nijmegen, waar dit terrein onder valt, heeft dat goedgekeurd. De uitbreiding zou volgens het interview met mevr. Braam aanvankelijk 60 hectare beogen te beslaan, maar uiteindelijk ie het 'slechts' 20 hectare geworden. DocksNLD1 is 34 hectare groot. Een lokale band heeft als protest dit protestlied tegen DocksNLD1+2 gemaakt.

- Landbouw: - De gemeenteraden van Oude IJsselstreek en Montferland hebben in 2009 het Landbouwontwikkelingsgebied (LOG) Azewijnse Broek aangewezen als 1 van de 6 LOG's in de Achterhoek. Dat betekent onder meer dat daar ruimte wordt of is geboden aan intensieve veehouderijen. In het LOG Azewijnse Broek is het de bedoeling om "megastallen" zo veel mogelijk te clusteren op drie voorkeursplekken: het eerste deel van de Driekoningenweg, rond de knik in de Broekweg en een gebiedje halverwege de Papenkampseweg. Daarnaast is nu ruimte geboden voor intensieve veehouderijen langs de grotere wegen. Het gaat daarbij om de N335 tussen Etten en Zeddam, de N816 tussen Ulft en 's-Heerenberg en de Papenkampsweg. De intensieve veehouderijen moeten minimaal 350 meter van bestaande bebouwing af komen te liggen. Ook is er een maximaal bouwblok van 1,5 hectare beschikbaar.

Inwoner van het buitengebied van Azewijn Christien Gerrits-Ketelaar heeft middels een inspraakreactie bij de Provincie Gelderland in 2012 haar zorgen geuit over de gevolgen van een intensieve veehouderij in de nabijgelegen buurtschap Vethuizen, die in een aantal jaren tijd van de aanvankelijke 100 varkens is uitgebreid naar 200, naar 1000, naar 3000 en in 2008 naar 6000 varkens. Ook Stichting MOOIJ Land vindt het LOG geen goed plan en heeft daarom een alternatieve Gebiedsvisie LOG Azewijnse Broek gemaakt.

Dorpsraad Azewijn en het Comité Dorpsbelangen Etten hebben de handen ineen geslagen tegen de plannen voor een landbouwontwikkelingsgebied (LOG) in het Azewijnse Broek. Volgens de beide belangengroepen wordt in de PlanMER geen duidelijkheid gegeven over de risico's van de intensieve veehouderij voor omwonenden. "We zijn erg geschrokken van de inhoud van de PlanMER. Er wordt in het rapport onvolledige informatie gegeven over de risico's voor de volksgezondheid. Het enige wat echt duidelijk wordt als je de PlanMER leest, is dat er nog ontzettend veel onduidelijk is", schrijven de dorpsraden in een persbericht. Door de clubs word gewezen naar risico's als de Q-koorts en de MRSA bacterie. "We snappen dat de intensieve veehouderij een plek moet hebben in Nederland. Maar wij vinden dat de volksgezondheid minstens zoveel aandacht verdient te krijgen als aspecten als landschap en milieu." De dorpsraden roepen bewoners op mee te doen aan een handtekeningenactie tegen het LOG. (bron: De Gelderlander, 21-1-2010)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Azewijn RK.

- "Mijn onderzoek naar de vroegere bewoners van Azewijn is begonnen met de vraag wie mijn eigen voorouders zijn, en waar die woonden. Al meerdere decennia zijn door de familie van mijn oma (Marietje Simmes, geboren in 1921 in Netterden) pogingen gedaan om de afkomst van de familie Simmes te achterhalen. Haar vader was de uit Klein-Netterden afkomstige landbouwer Heinrich Franz Simmes, die in 1911 boer werd op de Bergeländjes bij Netterden, de boerderij van zijn schoonvader. Vanwege zijn Duitse nationaliteit werd aangenomen dat zijn roots in Duitsland lagen. De vroegst bekende voorouder was zijn grootvader: Wilhelm Siemes, waarvan alleen de naam bekend was. Bezoeken in de jaren '90 aan kerkelijke archieven van Emmerich en Netterden, en het bisschoppelijk archief Münster leverden niks op. De afkomst van de familie bleef in nevelen gehuld. Ook mijn pogingen om de herkomst van de familie te vinden bleven vruchteloos.

Ik had me er al een beetje bij neergelegd dat de historie van de familie Simmes van voor 1850 in de mist der geschiedenis verdwenen was. Tot ik in augustus 2017 het doopboek van Zeddam doorspeurde en daar ene Willem Siemes tegen kwam. Het bleek de 'Wilhelm Siemes' te zijn waar al zo lang naar gezocht was. Hij werd in 1793 in Zeddam gedoopt, woonde in Azewijn en vertrok eind jaren 1820 naar Klein-Netterden. De roots van de Netterdense familie Simmes liggen dus in Azewijn, en de familie bleek daar eeuwenlang te hebben gewoond. Het nieuws werd de eerstvolgende reünie bekend gemaakt.

Onderzoek naar de bewoningsgeschiedenis van het dorp. Op oude kadastrale kaarten vond ik de exacte locatie van de boerderij van de familie Siemes (alternatieve schrijfwijze voor dezelfde familie) in het dorp, maar daar bleek nu geen huis meer te staan. Door de behulpzame mensen van de Facebookgroep 'Kom je ook uit Azewijn?' werd de locatie al snel herkend als de plek waar tot de jaren 1960 de boerderij van Te Boekhorst stond. Om er achter te komen hoe lang de familie al in die boerderij woonde, en of zij op andere plekken in het dorp gewoond hadden, moest ik bronnen van voor de invoer van het kadaster (1832) doorspitten. Waaronder o.a. verpondingskohieren (registers van betalingen van grondbelasting), en transportakten (overdracht van grond).

In deze bronnen kwam ik heel veel andere vroegere bewoners van het dorp tegen, waarvan ik aantekeningen maakte om een beeld te krijgen van het Azewijn in de tijd dat mijn voorouders er woonden: wie hun buren waren, wat hun relatie was tot mensen die optraden als doop- en trouwgetuigen, wie de Azewijners waren waarmee zij trouwden. Ik had al snel zoveel gegevens verzameld over het dorp van vroeger, dat het mij een leuk idee leek om de bewoningsgeschiedenis niet alleen uit te zoeken voor mijn eigen familie, maar voor alle Azewijnse families die er voor de invoer van het kadaster woonden.

Inspiratie. Een grote inspiratie voor dit onderzoek was het boek Bergh; Heren, Land en Volk van A.G. van Dalen uit 1979. In dat boek hebben de Berghse historici Ben Herfkens en John Thoben (inmiddels beiden overleden) de bewoningsgeschiedenis opgesteld van verschillende Berghse dorpen. Voor Azewijn waren zij met dit onderzoek nog niet ver genoeg, dus die ontbrak in dit boek. John Thoben bracht in 1999 'Het Kerspel Beek in de Liemers' uit. In dit indrukwekkende uit twee delen boeken bestaande werken van in totaal ruim 1500 pagina's, staat de geschiedenis van alle huizen in Beek en Loerbeek beschreven, en de gezinnen die daar woonden. Het uiteindelijke resultaat en de werkwijze zijn voor mij ook een waardevolle bron van inspiratie en informatie geweest.

In 2004 verscheen het boek 'Azem van 't Hof tot heden', met daarin veel interessante informatie over de bewoners van Azewijn van rond 1950. In dit boek heeft Gerdi Scholten een bewoningsgeschiedenis opgesteld m.b.t. de huizen die rond 1969 in het dorp stonden. Deze bewonersreeksen gaan terug tot omstreeks het jaar 1829; het jaar waarin het gemeenteregister ingevoerd is. Mijn onderzoek borduurt daarop voort door verder terug de geschiedenis in te gaan, ook bewonersreeksen te achterhalen van huizen die in 1969 al verdwenen waren, en meer informatie van de bewoners boven water te halen.

Livegang en presentatie. Op 26 oktober 2019 is mijn website 'Bewoningsgeschiedenis van Azewijn' online gegaan en sindsdien voor iedereen toegankelijk. Op 26 november 2019 heb ik de bewoningsgeschiedenis gepresenteerd in het stadhuis van 's-Heerenberg. In de activiteitengids van de Heemkundekring Bergh als volgt beschreven: "Een tot de laatste stoel bezette trouwzaal was getuige van een bijzonder interessante presentatie van Misha Tomassen. Misha heeft via een zelfontworpen computerprogramma vele oude huizen en boerderijen in het dorp in kaart gebracht. Hij heeft per woning of boerderij de geschiedenis proberen te achterhalen zoals bijvoorbeeld de oudste bewoners en hun opvolgers. Ook heeft hij geprobeerd om vandaag de dag niet meer bestaande woningen of boerderijen toch nog in kaart te brengen."

Gebruik van de website. Met de knop 'Kaart: heden' en 'Kaart: 1822' kun je afwisselen tussen de kadasterkaart uit 1822 en de satellietfoto van Google Earth. In het zoekveldje kun je iets typen, waarop de adressen direct gefilterd worden: de adressen waarbij het getypte woord niet in de bewonersgeschiedenis voorkomt, verdwijnen van het kaartje. Door het zoekveld leeg te maken verschijnen ze weer. Met 'Huisnr. jaar' selectbox kies je welke huisnummers in de markeringen op het kaartje weergeven worden. In de 19e en 20e eeuw is de huisnummering namelijk meerdere keren aangepast. Als in een bewonersreeks een huisnummer wordt vermeld, dan is dat altijd het huisnummer dat in die tijd van toepassing was. Bijvoorbeeld: de familie Jansen vertrekt in 1855 naar nummer 6. Dan is dat het huisnummer 6 dat van toepassing was sinds de huisnummering van 1850.

Toekomst. Het onderzoek naar de vroegere bewoners van Azewijn is nog in volle gang. De bewonersreeksen van 1750 tot en met 1950 zijn vrijwel compleet. Maar in de tijd vóór 1700 zijn er nog zo'n 12 hoofdbewoners die in het dorp woonden, wiens exacte woonplek nog onbekend is. Mijn wens is om dat aantal zo klein mogelijk te maken. Ook blijf ik altijd op zoek naar meer informatie over de al bekende bewoners, om de bewonersreeksen meer kleur te geven. Misha Tomassen."

Reactie toevoegen