Franeker

Plaats
Stad
Waadhoeke
Fryslân

gemeente_franeker_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Franeker anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Franeker anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

franeker_collage.jpg

Franeker, collage van stadsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Franeker, collage van stadsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_stadhuis_kopie.jpg

Het in 1594 gereed gekomen Stadhuis van Franeker is gebouwd in Friese renaissancestijl. Het gebouw staat in de Top 100 van rijksmonumenten in Nederland. (© Jan Dijkstra, Houten)

Het in 1594 gereed gekomen Stadhuis van Franeker is gebouwd in Friese renaissancestijl. Het gebouw staat in de Top 100 van rijksmonumenten in Nederland. (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_planetarium_eise_eisinga_kopie.jpg

In Franeker bevindt zich het oudste nog werkende planetarium ter wereld: het Eise Eisinga Planetarium. In zijn grachtenpand uit 1736 bouwde wolkammer en amateur-astronoom Eise Eisinga een nauwkeurig model van het zonnestelsel. (© Jan Dijkstra, Houten)

In Franeker bevindt zich het oudste nog werkende planetarium ter wereld: het Eise Eisinga Planetarium. In zijn grachtenpand uit 1736 bouwde wolkammer en amateur-astronoom Eise Eisinga een nauwkeurig model van het zonnestelsel. (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_martinikerk_kopie.jpg

De Hervormde Martinikerk (Breedeplaats 2) is een in 1420 gebouwde laatgotische pseudobasiliek, opgetrokken in oude kloostermoppen. Het is een van de weinige kerken in het noorden van het land met een ronde kooromgang. (© Jan Dijkstra, Houten)

De Hervormde Martinikerk (Breedeplaats 2) is een in 1420 gebouwde laatgotische pseudobasiliek, opgetrokken in oude kloostermoppen. Het is een van de weinige kerken in het noorden van het land met een ronde kooromgang. (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_martinikerk_interieur_kopie.jpg

Interieur Martinikerk in Franeker, met schilderingen op de pilaren (© Jan Dijkstra, Houten)

Interieur Martinikerk in Franeker, met schilderingen op de pilaren (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_weeshuis_godsacker_kopie.jpg

Het Klaarkampster Weeshuis (Godsacker 35) is in 1552 gebouwd als gasthuis. In de periode 1597 tot 1665 diende het als weeshuis. In het gebouw is welzijnsinstelling De Skûle gevestigd. (© Jan Dijkstra, Houten)

Het Klaarkampster Weeshuis (Godsacker 35) is in 1552 gebouwd als gasthuis. In de periode 1597 tot 1665 diende het als weeshuis. In het gebouw is welzijnsinstelling De Skûle gevestigd. (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_martenastins_kopie.jpg

In het hart van de prachtige historische binnenstad van Franeker staat de Martenastins. Een stadskasteel gebouwd in 1506 door edelman Hessel van Martena. Hier is sinds 2006 Museum Martena gevestigd. (© Jan Dijkstra, Houten)

In het hart van de prachtige historische binnenstad van Franeker staat de Martenastins. Een stadskasteel gebouwd in 1506 door edelman Hessel van Martena. Hier is sinds 2006 Museum Martena gevestigd. (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_martenastins_deuren_met_wapen_kopie.jpg

Franeker, ingang Martenastins (© Jan Dijkstra, Houten)

Franeker, ingang Martenastins (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_martenastins_gevel_wapen_kopie.jpg

Franeker, wapen boven de ingang van de Martenastins (© Jan Dijkstra, Houten)

Franeker, wapen boven de ingang van de Martenastins (© Jan Dijkstra, Houten)

franeker_noord_kopie.jpg

De Noord is een van de monumentale straatjes in de binnenstad van Franeker (© Jan Dijkstra, Houten)

De Noord is een van de monumentale straatjes in de binnenstad van Franeker (© Jan Dijkstra, Houten)

Franeker

Terug naar boven

Status

- Franeker is een stad in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1983. In 1984 over naar gemeente Franekeradeel, in 2018 over naar gemeente Waadhoeke. Het is de hoofdplaats van de gemeente Waadhoeke, en was ook de hoofdplaats van de gemeente Franekeradeel. Het is een van de Friese "elf steden".

- Wapen van de voormalige gemeente Franeker.

- Onder de stad Franeker vallen ook de buurtschappen Arkens, Kie, Lutjelollum, Salverd en War, delen van de buurtschappen Doijum en Kiesterzijl en het grootste deel van de buurtschap Miedum. Dit zijn 8 buurtschappen in totaal.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Frjentsjer.

Oudere vermeldingen
1085 vervalst ca. 1200 Fronakre, 1216 Fronacker, 1296 Froneckere, 1310 Vroenackere, 1328 Vranekere. De identificatie van de oudste vorm Fronakre met Vrouwenakker is onjuist.

Naamsverklaring
Het eerste deel is fron = vroon 'van de heer', vergelijk het Oudfriese frâna 'vertegenwoordiger van de graaf, schout', en het Oudengelse fréa 'heer'. De mogelijkheid dat Franeker te vergelijken is met het Oudnoorse Freysakr 'de aan de god Frô gewijde akker' wordt niet langer aanvaard.(1)

Terug naar boven

Ligging

De stad Franeker ligt ONO van Harlingen, Z van de A31 en grotendeels N van de spoorlijn Leeuwarden-Harlingen (met inmiddels een kleine stadsuitbreiding Z daarvan), en grenst in het N aan Dongjum, in het NO aan Schalsum, in het O aan Zweins, in het ZO aan Wjelsryp, in het Z aan Tzum en Hitzum, en in het W aan Herbaijum. Centraal tot Z door het stadsgebied loopt het Van Harinxmakanaal.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Franeker 733 huizen met 5.241 inwoners, verdeeld in de gelijknamige stad 556/3.968 (= huizen/inwoners), de 'voorsteden' Oostvliet en Westvliet, samen 81/569, de 'voorstad' Kaatsveld 9/68 en de buurtschappen Vijfhuizen 10/66, Zevenhuizen 12/79 en de volgende reeks buurtschappen, die ook wel Franeker Uitburen wordt genoemd, Erkens, Salvert, Luttje-Lollum, Miedum, Doijum, De Kie, Lankum en War, samen 65/491. In 1840 wordt het buitengebied van de stad De Klokslag genoemd, dit gebied heeft dan 640 inwoners. Tegenwoordig heeft de stad ca. 5.000 huizen met tegen de 13.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Franeker, kun je terecht bij de volgende instanties en literatuur:

- In het hart van de prachtige historische binnenstad staat de Martenastins. Een stadskasteel gebouwd in 1506 door edelman Hessel van Martena. Hier is sinds 2006 Museum Martena gevestigd. Het museum laat allerlei aspecten van de geschiedenis van Franeker zien. De universiteit en de allereerste vrouwelijke student, de 17e-eeuwse Anna Maria van Schurman, komen aan bod in de vaste tentoonstellingen. De tijdelijke tentoonstellingen zijn gewijd aan de hedendaagse Friese kunst of de Friese geschiedenis. Op de bel-etage proef je de sfeer van voorbije tijden in de schilderijenzaal en de porseleinzaal.

De RAAK Stimuleringsprijs is ingesteld voor instellingen die een innovatief plan hebben om hun instelling aantrekkelijk(er) te maken voor mensen met een visuele handicap. Voor editie 2020 is onder meer Museum Martena in Franeker genomineerd, vanwege haar plan voor de Aaitour: "De Aaitour is een rondgang op eigen gelegenheid, of met een persoonlijke gids, door het museum met een audiotour bij 30 objecten. In de audiotour worden beeldbeschrijvingen gecombineerd met achtergrondinformatie en anekdotes. De beeldbeschrijvingen zijn noodzakelijk voor blinden en slechtzienden, zodat ‘er meer gebeurt in je hoofd’. Maar met alleen beeldbeschrijvingen ben je er niet. De combinatie met leuke informatie maakt dit een uniek en nieuw concept. Daarnaast mag je bij alle 30 onderdelen een object voelen. Dit kan variëren van het volledige gereconstrueerde kostuum van Saepck van Vervou dat op haar portret te bewonderen is (droeg ze eigenlijk ondergoed?), tot de geplooide kraag van een professor of een gondel uit het reuzenrad van Kooistra’s Kermis. Het aanraken (aaien) van de objecten geeft blinden en slechtzienden informatie en zorgt voor een beleving voor gewoon zienden. ‘Je kunt je beter tot de omgeving en de spullen verhouden, als je het mag aanraken.’ zegt een bezoeker.

Voor iedereen. In een museum is veel te zien. De Aaitour is een audiotour met een speciale component voor mensen met een visuele uitdaging, maar de tour is voor iedereen! Dit wordt de enige audiotour van Museum Martena. In het Nederlands, Fries, Engels en Duits, maar ook in gebarentaal. Een inclusieve tour met een belangrijke voelcomponent is toekomstbestendig en duurzaam en past bij onze filosofie. Museum Martena wil de objecten dichter bij de mensen brengen: geen touwtjes voor de stijlkamers, geen vitrines als het niet nodig is en op alle stoelen mag je zitten. In onze aanraakstijlkamer mag je authentieke voorwerpen aanraken en gebruiken (thee drinken, spelletjes doen, op het harmonium spelen). In de Aaitoer gaat het natuurlijk deels om replica’s. Maar toch: wie wil er niet een klein houtsnijwerkje als dat van Anna Maria van Schurman aaien en voelen hoe nauwkeurig zij een portret in hout kon maken?" - Beluister hier de audioreportage over de nominatie van Museum Martena in Franeker voor de RAAK Stimuleringsprijs 2020.

- De in 2019 opgerichte werkgroep Historisch Centrum Franeker (HCF) is onderdeel van Vereniging Vrienden van de Stad Franeker. Doel is het zoeken, scannen, documenteren en toegankelijk maken van historische informatie over de stad. Het bestuur van de Vrienden zorgt voor de bestuurlijke ondersteuning van de werkgroep. Het HCF bestaat uit 15 vrijwilligers die zorgen voor fotograferen, inscannen en documenteren van foto’s en historische documenten. Geïnteresseerd om als vrijwilliger mee te helpen? Ben je benieuwd wat je kunt betekenen voor het documenteren en digitaliseren van de historie van de stad? Wij zoeken altijd vrijwilligers voor onze stichting. Neem dan contact op voor meer informatie.

De website van HCF is het digitale toegangsportaal tot historisch Franeker. Door te zoeken op naam of adres krijg je toegang tot de gegevens van de bewoners en van de woning. Het HCF beschikt tevens over een uitgebreide beeldbank. Ons Centrum is ook daadwerkelijk te bezoeken. Er is een ruimte beschikbaar in het oude stadhuis, die is te bereiken via de achteringang aan het Noord. Hier kun je boeken doornemen, foto’s en films bekijken en eventueel vragen stellen over gegevens van je voorouders in de stad. Met een bakje koffie staan wij je graag te woord." Het Historisch Centrum is elke maandagmiddag en elke 1e zaterdag van de maand geopend van 14.00-17.00 uur. De ruimte in het oude stadhuis opereert onder de naam Historisch Centrum Waadhoeke, dat - in participatie met andere geschiedkundige instellingen in de gemeente - een samenwerkingsverband is van HCF, Stichting Bildts Aigene en Stichting Erfgoed Fundaasje.

- "Lieve Vrienden, 'Voersint*eer*ghy*begint' staat er te lezen boven het poortje van het Planetarium. Toen ik deze groep wilde opstarten, heb ik mij dat ter harte genomen en na veel wikken en wegen heb ik toch doorgezet, ondanks het feit, dat ik geen idee had van wat er op mij afkwam. Dan moet je nog een naam bedenken en dat werd: Friends of Frjentsjer. Dit in de eerste plaats omdat de mensen die iets met onze stad hebben overal in Nederland en zelfs ook daarbuiten en in de tweede plaats is het een knipoog naar de Vereniging Vrienden van de Stad Franeker. De vereniging, die hart voor onze stad heeft.

Geschiedenis heeft altijd mijn grote interesse gehad en die van Franeker in het bijzonder, omdat ik er geboren en getogen ben. Er valt nog zoveel te vertellen over het ontstaan van de stad en alles wat daarna plaatsvond! Wij, en dan doel ik op de generatie die inmiddels de 50 gepasseerd is, hebben vele herinneringen aan wie waar destijds hebben gewoond. Of die verhalen uit overlevering van je vader of moeder, opa's en oma's/pake's en beppe’s hebben meegekregen over wat hier vroeger allemaal gebeurd is en ook de markante Franekers niet te vergeten natuurlijk! Persoonlijke verhalen uit jullie eigen jeugd zijn ook heel leuk om op deze site te plaatsen. Dus iedereen die foto's heeft of filmmateriaal enz. over ôns stadsy van toen én van nu vraag ik: schroom niet om het hier te plaatsen en het met ons te delen. Dat geeft deze site zijn meerwaarde en het kan heel waardevol zijn voor het nageslacht! Het mag in het Fries en het Nederlands verteld worden, maar natuurlijk ook in ôns eigen taalsy: ut Franekers! Roelina Tuinstra (en mede-beheerder Hylke Beerstra)."

- "Op 8 januari 2021 zijn tijdens een virtuele presentatie de eerste twee exemplaren van een nieuw historisch boek over de stad aangeboden aan Arno Brok, Commissaris van de Koning in Fryslân, en aan Marga Waanders, burgemeester van de gemeente Waadhoeke. Het betreft een plaatjesalbum over de geschiedenis van de stad en omgeving, dat medewerkers van het lokale Historisch Centrum op initiatief van de Albert Heijn in de stad hebben samengesteld. De titel van het boek, 'Onder de klokslag van Franeker', verwijst naar een oude term voor het hele gebied rondom de stad waar men de klok kon horen wanneer die geluid werd. De klok die ooit in het stadswapen gekozen werd, omdat die vroeger zo’n belangrijke rol speelde in het leven van de burgers in de stad; als de stadsklok luidde dan was er iets bijzonders aan de hand!

Albert Heijn Franeker heeft huis-aan-huis een envelop bezorgd met daarin een flyer, waarmee men het plaatjesalbum gratis kon afhalen bij de AH-winkel aan de Leeuwarderweg. Tevens bevatte de envelop al een eerste zakje met enkele plakplaatjes. Klanten van de AH-winkel krijgen bij elke 10 euro aan boodschappen een zakje met 4 historische stickers die in het album kunnen worden geplakt.

Geschiedenis is spannend en boeiend voor iedereen: oude verhalen over wie wij zijn en hoe we zo geworden zijn. Maar onze geschiedenis is soms ook ingewikkeld: Hoe is Franeker eigenlijk ontstaan? Hoe kon er zomaar een Universiteit in de stad komen en lange tijd blijven bestaan? Welke verhalen zijn er te vertellen over de vele oude stinsen in de stad, het fraaie stadhuis en over het Planetarium? En hoe kwam het dat de stad al sinds 1853 jaarlijks de PC, de belangrijkste kaatspartij van het jaar, organiseert?

Deze spaaractie is bedoeld voor jong en oud om samen een reis door onze eigen geschiedenis te maken. Zo kunnen bijvoorbeeld kinderen de afbeeldingen sparen en kunnen ouderen hen helpen om de soms lastige teksten te begrijpen (en er zelf misschien ook iets van leren). In het kleurrijke album staan trouwens al vele afbeeldingen voorgedrukt en ook de informatie en de verhalen die daarbij horen. Al met al biedt het boek een prachtig en compact overzicht van de historie van onze oude stad en omgeving." (bron: Historisch Centrum Franeker) Mis je plaatjes of heb je plaatjes dubbel? Op Facebook is een speciale ruilpagina aangemaakt voor wie zijn dubbelen met anderen wil ruilen voor exemplaren die hij/zij nog mist.

- Stichting Trezoor tot Instandhouding en Verbreiding van de Historische Documentatie over Franekeradeel is opgericht in 1994, als opvolger van de in 1987 opgerichte Historische Werkgroep Franekeradeel. Vier keer per jaar wordt, gedurende de wintermaanden, een bijeenkomst georganiseerd met een spreker die een historisch onderwerp behandelt. Dat heeft altijd direct of indirect met Franeker(adeel) te maken.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Na Gennep en Woerden is Franeker sinds april 2017 de 3e 'Reformatiestad' van Nederland. Het is een Europese erkenning van de stad door een gemeenschappelijk project van Europese protestantse kerken (Duitstalige website). O.a. dominee Lieuwe Bergsma heeft zich er voor ingezet om de titel naar de stad te krijgen. De stad speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van de Reformatie. De beweging had een centrum in de stad en de toenmalige lokale universiteit speelde een belangrijke rol bij de opleiding van studenten die daar veilig theologie konden studeren. Voor de stad is de titel een extra element om zich toeristische mee 'op de kaart te zetten'. (bron en beluister ook het interview hierover op de site van Omrop Fryslân, 11-5-2017)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Franeker heeft 178 rijksmonumenten.

- De Hervormde Martinikerk (Breedeplaats 2) is een in 1420 gebouwde laatgotische pseudobasiliek, opgetrokken in oude kloostermoppen en gedekt met een houten kap. Het is een van de weinige kerken in het noorden van het land met een ronde kooromgang. In de jaren 2000 en 2001 is de eerste fase van een restauratie voltooid. Toen is het houtwerk in de kap hersteld en zijn de leien vervangen. Ook is afgerekend met de boktor. In 2007 zijn alle 27 glas-in-loodramen gerestaureerd. Alle ramen zijn in fasen verwijderd en in de werkplaats van een glazenier gerestaureerd. Al het lood van de ramen moest worden vervangen. De vorige restauratie was in de Tweede Wereldoorlog. Toen was het lood van een veel slechtere kwaliteit dan tegenwoordig. Ook is alles schoongemaakt. Alle ruitjes moesten eruit en de kapotte zijn vervangen. De restauratie van de ramen heeft ruim 300.000 euro gekost. Het orgel uit 1842 is gemaakt door de fa. Van Dam.

- In Franeker bevindt zich het oudste nog werkende planetarium ter wereld: het Eise Eisinga Planetarium. In zijn grachtenpand uit 1736 bouwde wolkammer en amateur-astronoom Eise Eisinga (1744-1828) een nauwkeurig en bewegend model van het zonnestelsel. Op 8 mei 1774 vond een samenstand van planeten plaats. Er werd beweerd dat deze planeten op elkaar zouden botsen, waardoor de aarde uit haar baan geslingerd zou worden en in de zon zou verbranden. Voor Eisinga was dit de aanleiding om in zijn woonkamer een model te bouwen van het zonnestelsel. hiermee wilde hij laten zien dat er geen reden was voor paniek. Hij heeft zeven jaar gewerkt aan dit model, tussen 1774 en 1781.

Alle planeten bewegen in dezelfde tijd rond de zon als in werkelijkheid, Mercurius in 88 dagen, de aarde in één jaar en Saturnus in meer dan 29 jaar! Na meer dan 200 jaar kan nog altijd de actuele stand van de planeten worden afgelezen. Daarnaast bouwde hij allerlei speciale wijzers in, die de dag, datum, de opkomst en de ondergang van zon en maan, beweging van de sterrenhemel en tal van andere verschijnselen laat zien. Dit alles wordt in beweging gebracht door een indrukwekkend raderwerk van houten hoepels en schijven met 10.000 handgesmede spijkers als tanden. Een slingerklok en negen gewichten sturen dit raderwerk aan. Eisinga maakte het zijn opvolgers makkelijk. Hij legde alles vast en schreef voor zijn kinderen een handleiding over het onderhoud. Bij de eerste grote onderhoudsbeurt legde het Planetarium ook nog eens vast wat er allemaal moet gebeuren.

Het planetarium is wereldberoemd en trekt jaarlijks dan ook meer dan 50.000 bezoekers uit de hele wereld. Het planetarium staat in de Top 100 van rijksmonumenten in Nederland. Het is wereldwijd ook zo uniek en bijzonder dat het ook wordt voorgedragen als Werelderfgoed (indiening aanvraag beoogd in 2021, toekenning beoogd in 2022). In december 2018 heeft de regering laten weten dat zij deze aanvraag steunt. Niet alleen toeristen weten het Planetarium te waarderen, ook de Friezen zelf, blijkt bij een verkiezing van de Leeuwarder Courant in 2017. Uit 100 geselecteerde monumentale objecten eindigde het woonhuis van Eise Eisinga als eerste in de categorie Fries erfgoed. Zeer bijzonder is dat het pand, inclusief het interieur, al die jaren helemaal intact is gebleven. Als je de opkamer binnenkomt, is het alsof Eisinga nog in zijn kantoor aan het werk is.

Het museum beslaat naast dit woonhuis, dat eigendom is van de gemeente, nog twee panden: een huis dat eigendom is van Vereniging Hendrick de Keyser en - sinds 2015 - het door het Planetarium aangekochte bakkerspand. Die extra ruimte was hard nodig. In het pand kwamen de entree, de museumwinkel, het kantoor en horeca. Daardoor kwamen in de oude panden ruimtes vrij om alle instrumenten tentoon te stellen en de ruimtes meer educatief te maken. Bestuurslid Jenny Schoute vond het Planetarium direct al geweldig, toen ze vanuit Rotterdam in Franeker was komen wonen. "Het is een fenomeen. Iedereen uit het Westen die bij ons komt, neem ik ermee naartoe. Want wie hier nog niet geweest is, moet dit wetenschappelijke kunstwerk gaan zien." (bron: LC, 11-8-2017)

- Het in 1594 (na 3 jaar bouwtijd) gereed gekomen Stadhuis van Franeker (Raadhuisplein 1) is gebouwd in Friese renaissancestijl. Boven de hoofdingang is het Wapen van Friesland afgebeeld. Bij de glas-in-loodramen van de eerste verdieping zijn 27 wapenschilden geplaatst. Het gebouw staat in de Top 100 van rijksmonumenten in Nederland.

- Kaatsen, voor velen in Nederland nog onbekend, is in Fryslân volkssport nr. 1. Er zijn overigens minstens 50 landen over de hele wereld waar wordt gekaatst. Sinds het eind van de middeleeuwen wordt de sport in Nederland beoefend. In Fryslân worden jaarlijks tussen de 1500 en 2000 wedstrijden gespeeld. Het Kaatsmuseum is in 1972 geopend en is daarmee het oudste sportmuseum van Nederland.

- Het grootste rijksmonument van Fryslân is het voormalige psychiatrische ziekenhuis Groot Lankum uit 1930, dat sinds 2015 onder de naam Kening State een luxe woonzorgcomplex voor ouderen is. In juli 2018 is het complex overgenomen door de Blueprint Group.

- Het Klaarkampster Weeshuis (Godsacker 35) is in 1552 gebouwd als gasthuis. In de periode 1597 tot 1665 diende het als weeshuis. De maniëristische gevelsteen (17 september 1598) op de hoek vermeldt dat prior Gerardus Agricola van klooster Klaarkamp veel goeds heeft gedaan voor de weeskinderen. Een andere gevelsteen (6 januari 1665) vermeldt de redding van graaf Johan Maurits bij een ongeluk op een nabijgelegen brug waarbij hij te water raakte. In het gebouw is welzijnsinstelling De Skûle gevestigd.

- Een Elfstedentocht over het ijs is een steeds grotere zeldzaamheid geworden: de schaatstocht van ca. 200 km over natuurijs is voor het laatst in 1997 gereden. Praktisch als de Friezen zijn, maken ze dan gewoon een nieuwe Elfstedentocht. Je kunt hem tegenwoordig ook wandelen of rijden met een motor, auto, trike, Solex, step of fiets. En sinds 2018 zijn er in het kader van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018 ook de 11 fonteinen, gemaakt door internationale topkunstenaars uit 11 verschillende landen. Bij de VVV's en TIP's kun je voor 2 euro een routekaartje ervan kopen. In Franeker staat fontein 'De Oortwolk' van de Franse kunstenaar Jean-Michel Othoniel.

- Gevelstenen in Franeker.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Na tien jaar bouwen aan een mooi festival op de Breedeplaats is het Rock 'n Roll Festival er na editie 2019 mee gestopt. Een vijftal inwoners vond het een gemis als dit evenement er niet meer zou zijn, en dat er anders in mei zo'n gat zou vallen tussen het rijtje PC, AD, Hjoed yn it Park, dat ze er voor hebben gezorgd dat er vanaf 2021 een opvolger is: het Franeker Oldies Festival. Wat voorlopig onveranderd blijft is de programmering overdag. Dus de Amerikaanse oldltimers krijgen weer een plekje, de braderie, het Rock ‘n Rolldansen en de hoelahoepwedstrijd. Het avondprogramma begint ook met de onvervalste R&R, maar gaat in de loop van de avond door naar muziek uit de jaren zestig en zeventig. Een bewuste keus van het nieuwe bestuur: "We wolle it wat breder meitsje sadat it ek in wat breder lûkt."

- "Hjoed yn it Park (eind juni) is in 2018 ontstaan. Het idee van het festival in Franeker is om de relatief nieuwe Waadhoeke samen op één plek te krijgen. Door het creëren van een feestelijke muzikale ontmoetingsplek komt de gemeente met elkaar in contact en vormt er een eenheid. Hjoed yn it Park presenteert zich met: Muziekfestival. Vele muziekliefhebbers worden tijdens Hjoed yn it Park getrakteerd op een uiteenlopend arrangement aan té gekke muzikanten. Kom een dansje wagen en feest tot in de late avond in de heerlijke buitenlucht. Foodtrucks. Tijdens Hjoed yn it Park waan jij jezelf in diverse culturen. Van saté tot pizza, van Vietnamees tot burgers, er is voor ieder wat wils. Naast lekker eten hoort uiteraard een heerlijke versnapering. Een koude rakker, een lekker wijntje, en de nodige vitamientjes haal je bij de smoothiebar. Kindermiddag. Tijdens de kindermiddag kunnen ouders zorgeloos van de muziek genieten, terwijl de kinderen deelnemen aan de leukste activiteiten. Denk aan poppenkasten, over het water lopen in grote plastic ballen of het maken van je eigen kunstwerk. De kindermiddag zorgt elk jaar weer voor glimlachen en twinkelende oogjes."

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Rust, ruimte, gastvrijheid en een dagelijkse portie klein geluk. Dat is Franeker, Ster van de Elfsteden. Het is er allemaal - van jachthaven, theater, horeca en een eigentijds winkelaanbod tot musea en historische monumenten - maar het mooiste is de beleving van tijd, aandacht en wat werkelijk belangrijk is. Welkom!" Aldus de toeristische site van en over deze stad. Je vindt er veel tips m.b.t. wat er in de stad te zien en te doen is, en tips voor wandelen, fietsen en varen in de omgeving.

- "Sinds 2011 is Stichting Exploitatie Zwembad Bloemketerp eigenaar van Zwembad Bloemketerp in Franeker, gelegen direct W van de wijken Arkens en Schalsumerplan. Hiermee is een einde gekomen aan een jaar onzekerheid over het al dan niet openhouden van het zwembad. De doelstelling van de stichting is om het zwembad tenminste tien jaar duurzaam te exploiteren en te zorgen dat iedereen in de voormalige gemeente Franekeradeel en omstreken gebruik kan blijven maken van het zwembad. Dit betekent dat zowel de recreatieve zwemmer, de leszwemmer, de scholen, doelgroepen en de verenigingen een plek houden in het zwembad.

Het zijn dan ook spannende tijden voor het bestuur van de stichting, omdat er nog maar weinig zwembaden in Nederland zijn die zonder een jaarlijkse bijdrage van een gemeente kunnen. De stichting verwacht door de inzet van vrijwilligers, daar waar mogelijk, en een aantal energiebesparende maatregelen, een sluitende exploitatie te bereiken. Vrijwilligers worden bijvoorbeeld ingezet bij tuinonderhoud, groot onderhoud, horeca en schoonmaak. De zwemlessen blijven gegeven worden door deskundig personeel. De stichting hoopt dat alle inwoners van Franeker en de omliggende dorpen met heel veel plezier naar hun Zwembad Bloemketerp blijven komen." Bijzonder is dat Kanovereniging Onder de Wadden er in de winterperiode een zwembadcursus organiseert. Het belangrijkste doel van deze cursus is veilig varen, dus redden en gered worden. Hierbij komen ook de verschillende technieken voor het kajakken aan de orde, zoals eskimoteren, de lage steun, de hoge steun enz.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Franeker, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoserie van Franeker, door fotograaf Martin Stevens.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Franeker (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - "De Franeker Courant verschijnt elke woensdag huis-aan-huis in Noordwest Fryslân. Daarnaast brengt de website Franekercourant.nl continu het laatste lokale en regionale nieuws." - Nieuws van deze krant op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Vereniging Vrienden van de Stad Franeker zet zich in voor het behoud van het unieke karakter van de binnenstad. Inwoners en bezoekers moeten zich er thuis voelen. Belangrijk voor de waardering van de stad is haar historische context. Dit maakt deze stad uniek en onderscheidend van menig andere stad. Bij wijzigingen van het stadsbeeld door restauratie, nieuwbouw of verbouw wil de vereniging de spreekbuis zijn van de bevolking. Wij willen voorkomen dat de historische identiteit van onze stad wordt aangetast, zonder van de stad een museumstad te willen maken. Wij realiseren ons terdege dat een verzameling (historische) gebouwen een stad niet tot een levendige stad maakt. De mensen die er wonen en werken zijn even zo belangrijke factoren.

De Franeker binnenstad valt onder beschermd stadsgezicht. Dat betekent dat de overheid vindt dat er zo weinig mogelijk in de stad mag veranderen. Eventuele noodzakelijke aanpassingen aan gebouwen en dergelijke dienen zo te gebeuren dat ze naadloos aansluiten bij de bestaande bebouwing. Helaas is er in de afgelopen decennia door sloop al veel verloren gegaan en zijn er tegelijkertijd nieuwe gebouwen verrezen die absoluut niet bij de bestaande bebouwing of het karakter daarvan aansluiten. Geconstateerd moet worden dat de gemeente haar taak in dezen niet altijd op een goede manier heeft uitgevoerd. Gelukkig is daar de afgelopen tijd een kentering in gekomen en is er steeds meer oog voor het feit Franeker ‘de ster onder de Elfsteden’ is. Maar wij moeten waakzaam blijven. Ons werkgebied omvat dat deel van de stad dat valt onder het beschermd stadsgezicht. Grofweg is dat het deel dat ligt tussen de Bolwerken en de Zuiderkade. Ons bestuur is zich aan het beraden of we ons aandachtsgebied moeten uitbreiden. Ook direct buiten de grachten bevinden zich immers zeer karakteristieke bebouwingen die onze aandacht verdienen. Als voorbeeld kunnen we noemen het Vliet, de Tuinen, de Spaarbankstraat, de Ypeijsingel, de A. M. van Schurmansingel, maar ook het Schalsumerplan."

- Muziek: - Muziekcommissie Tsjil is een enthousiast team dat zich bezig houdt met het organiseren van open podia en jamsessies voor jonge muzikanten.

- Sport: - "De naam van Kanovereniging Onder de Wadden is bedacht naar aanleiding van de geografische ligging van de stad Franeker ten opzichte van de Waddenzee. De kanovereniging is in 1979 opgericht en is aangesloten bij de Toeristische Kano Bond Nederland (TKBN). Vanaf 12 jaar kun je jeugdlid worden, als je jonger bent alleen onder begeleiding van een ouder/begeleider. Vanaf begin april tot en met september zijn we op het buitenwater actief, 's winters is er een zwembadcursus om de technieken aan te leren of bij te schaven. Wil je een keer meevaren? Dat kan altijd! Elke woensdagavond vanaf eind maart kun je gewoon langskomen. Als je zorgt dat je er rond 18.45 uur bent, is er altijd wel iemand aanwezig."

- Veiligheid: - WhatsApp Buurtpreventie Franeker.

- Bedrijfsleven / ondernemen: - "Ondernemersvereniging Franeker behartigt de belangen van de leden door samen te werken met derden zoals de gemeente en het binnenstadsmanagement. We inventariseren meningen en ideeën van onze leden en brengen die onder in werkgroepen van de gemeente. Samenwerken is belangrijk, maar altijd vanuit een duidelijke inbreng: wat is er nodig voor een goed ondernemersklimaat? Een aantal voorbeelden: we willen een duidelijke bebording en zonering als het om parkeren gaat: waar kun je tegen welk tarief parkeren (van gratis tot kort en duur). We willen voldoende gratis parkeermogelijkheden en we willen zo veel mogelijk parkeerplaatsen in of tegen de stad aan. Er moet een goed evenwicht zijn tussen plaatsen voor bewoners en bezoekers; we willen ‘vriendelijke’ handhaving: geen ‘loeren op een bekeuring’; we willen een schone stad door o.a. ondergrondse afvalcontainers; we willen een sfeervolle en eenduidige verlichting; we willen mooie evenementen waardoor mensen willen terugkomen in onze stad, de 'Ster van de Elfsteden'!"

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Franeker alg. en - idem RK.

Reactie toevoegen