De gemeente Haaren is in 2021 opgeheven en verdeeld over de vier omliggende gemeenten: Helvoirt is overgegaan naar gemeente Vught, Esch naar gemeente Boxtel, Haaren naar gemeente Oisterwijk en Biezenmortel naar gemeente Tilburg. (© gemeente Tilburg)
Gemeente Haaren in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Haaren is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Oisterwijk. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2020.
- De gemeente Haaren is in 1996 vergroot met de gemeenten Esch en Helvoirt, en in 1997 met een deel van de gemeente Udenhout (zijnde het dorp Biezenmortel).
- De gemeente Haaren omvatte naast het gelijknamige dorp de dorpen Biezenmortel, Esch en Helvoirt, en de buurtschappen Belvert, Distelberg, Eind, Gever, Gijzel, Hal, Heesakker, Hooghout, Kerkeind, Laar, Molenstraat, Noenes, Raam, Schorvert, Winkel en Zandkant. Bij elkaar zijn dit 4 dorpen en 16 buurtschappen.
- Wapen van de voormalige gemeente Haaren.
- Onder het dorp Haaren vallen ook de buurtschappen Belvert, Eind, Gever, Heesakker, Kerkeind, Noenes en Raam. Dit zijn in totaal 7 buurtschappen.
- De gemeente is enkele jaren doende geweest om zich te oriënteren op haar bestuurlijke toekomst. Uiteindelijk blijkt er breed draagvlak te zijn voor opsplitsing, gezien de oriëntatie van de diverse kernen op omliggende kernen en gemeenten. Er was alleen nog geen duidelijkheid over het meest wenselijke ingangsjaar. Om hier duidelijkheid over te krijgen, hebben Gedeputeerde Staten eind 2016 Roel Augusteijn aangesteld als procesadviseur, die ca. 20 gesprekken heeft gevoerd met betrokken instanties en personen, en in januari 2017 het rapport 'Aanbeveling voor een datum van herindeling van de gemeente Haaren' heeft opgeleverd. Daaruit komt als conclusie de aanbeveling om de opsplitsing per 1-1-2020 te effectueren. In het rapport worden zowel de motivaties voor de datum als voor de opsplitsingen uitvoerig toegelicht. Gedeputeerde Staten laten op 31-1-2017 weten dat zij het advies van dhr. Augusteijn onderschrijven. De volgende stap in het proces is een bestuurskrachtonderzoek in mei 2017. - In november 2017 wordt bekend dat de gemeenteraad voor een opsplitsing is per 2021 of 2022. Op 5 juli 2018 besluit de gemeenteraad dat Biezenmortel bij de gemeente Tilburg komt, Esch bij de gemeente Boxtel, Haaren bij de gemeente Oisterwijk en Helvoirt bij de gemeente Vught. Het jaar van ingang is uiteindelijk 2021 geworden. - Onder deze link vind je alle relevante formele documenten i.v.m. de herindeling.
Er was ook nog sprake van dat het landelijk gebied van Helvoirt, voor zover gelegen in de Loonse en Drunense Duinen, zou overgaan naar de gemeente Heusden. Het ging onder meer om De Margriet, een gebied ten zuiden van het Drongelens Kanaal. Veel van de bewoners en ondernemers gaven eerder aan dat ze verreweg het meest op Heusden georiënteerd zijn. De kans leek groot dat de nieuwe zuidgrens van Heusden zou gaan lopen langs de Oude Bossche Baan, De Heikant en de Loonse Baan. De gemeente Heusden heeft de betrokken inwoners echter gevraagd wat zij ervan vonden, waarbij slechts vier van de 155 reacties een voorkeur aangaven voor de overgang naar Heusden. "Gezien alle inspanningen die we rond een herindeling moeten doen, vinden we dat te weinig", aldus een woordvoerder van de gemeente Heusden. - Interview met burgemeester Yves de Boer over het destijds naderend einde van zijn gemeente (dhr. De Boer was van 2019 t/m 2020 burgemeester van de gemeente Haaren) in VNG Magazine, december 2019.
Terug naar bovenDe gemeente Haaren grensde in het W aan Udenhout en het Nationale Park De Loonse en Drunense Duinen, in het NW aan Drunen, in het N aan Nieuwkuijk en Vlijmen, in het NO aan Cromvoirt en Vught, in het O aan de A2, in het ZO aan Boxtel en het Natuurreservaat Kampina, in het Z aan de Oisterwijkse Vennen en in het ZW aan Oisterwijk, en ligt NO van Berkel-Enschot en Tilburg, O van Loon op Zand, O en ZO van Kaatsheuvel, ZO van Waalwijk, ZW van 's-Hertogenbosch en W van Sint-Michielsgestel. De gelijknamige hoofdplaals lag centraal-zuidelijk in de gemeente.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de gemeente Haaren 235 huizen met 1.535 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 231/1.492 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Balsvoort 2/26 en Rouwdonk 2/17. Kort voor de opheffing per 1-1-2021 heeft de gemeente ca. 5.500 huizen met ca. 13.500 inwoners. Het gelijknamige dorp heeft tegenwoordig ca. 2.200 huizen met ca. 5.500 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Heemkundekring De Kleine Meijerij (die o.a. Haaren als werkgebied heeft). De vereniging beschikt over een eigen gebouw, het Heemcentrum (Spoorlaan 70 te Oisterwijk), waar vergaderingen plaatsvinden en waarin de bibliotheek- en documentatiecollectie is ondergebracht. Daarnaast is er ook een kleine tentoonstellingsruimte met wisselende exposities. Openingstijden: iedere vrijdagmiddag van 13.30-16.00 uur, of op afspraak met de bibliotheekcoördinator dhr. J. Franken (tel. 013-5333366).
- Verhalen over de geschiedenis van Haaren op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
Terug naar boven- Volgens de Provincie Noord-Brabant moet de N65 - de verbinding tussen Tilburg en Den Bosch, grotendeels gelegen op grondgebied van de sinds 2021 voormalige gemeente Haaren, deels gemeenten Tilburg en Vught - de mooiste en ‘groenste’ rijksweg van Brabant worden. Vanaf september 2015 heeft een aantal boom- en plantenkwekers langs de N65 hiertoe samen met kunstenaars en ontwerpers ideeën ontwikkeld. Langs de N65 is een groot aantal boom- en plantenkwekerijen gevestigd. Veel van hun producten zijn zichtbaar vanaf de weg en de N65 functioneert daarmee impliciet al als 'etalage'. De komende jaren wordt gewerkt aan een reeds lang geplande reconstructie van de weg. Hierdoor ontstaan mogelijkheden om de identiteit en ruimtelijke kwaliteit van het gebied en het weglandschap op innovatieve wijze te versterken. Tegelijkertijd biedt het kansen om in te spelen op actuele maatschappelijke vraagstukken rondom duurzaamheid en leefbaarheid.
Het landschap dat de N65 omsluit, is voor een groot deel in cultuur gebracht door (boom)kwekers met elk hun specifieke kennis, innovatie en bedrijfscultuur. Deze belevingswaarde van de N65 wil ontwerpersduo Krijn Christiaansen en Cathelijne Montens van KCCM versterken door een verbinding te leggen met het erachter liggende werklandschap. Er worden (mobiele) plekken ontworpen die langs de N65 zichtbaar zijn. Deze plekken bevinden zich op eigen grond van de boomkwekers en sluiten aan bij hun bedrijfsactiviteiten. Zo kunnen de kwekers de plekken inrichten als testlocatie, demonstratiemodel voor snoeien, showroom van kennis of observatiepunt. Om het netwerk dat zo ontstaat te verbinden met bezoekers aan het gebied en financieel levensvatbaar te maken komen ze beschikbaar als overnachtingsplekken. Bij Vught staat inmiddels al de Zaaier, een werk met 2.000 plantjes dat verwijst naar Vincent van Gogh.
Studio Eric Klarenbeek en Maartje Dros zijn met het idee gekomen om architectonische ingrepen te doen op en rondom de N65 die ervoor zorgen dat er een reductie van CO2 en fijnstof langs de weg plaatsvindt. De ‘absorberende’ architectuur is opgebouwd uit panelen en kaders met een poreuze structuur waar licht en lucht doorheen kan. Het geheel fungeert als een filter en is de beeldende basis voor de groei van bijvoorbeeld mos. Hiermee ontwikkelen ze multifunctionele plekken zoals een overspanning voor een verkeersader of een bushalte langs de N65 als beschutting tegen fijnstof. Vanuit groene innovatie definiëren Klarenbeek en Dros een nieuwe identiteit en kwaliteiten van het gebied. De ontwerpers doen al langer onderzoek naar de absorptie van fijnstof door middel van organismen. De modellen die tot op heden zijn getest, blijken echter gering effect te hebben. Met het project voor de N65 willen zij via alternatieve experimenten nieuwe benaderingen en methodes bekijken waarmee wellicht wél een wezenlijk effect kan worden bereikt. Door absorptie vanuit het extreme te benaderen doen zij een poging te komen tot een model voor Nederland, maar ook daarbuiten. Voor nadere informatie zie het artikel 'De N65: dé weg van groene innovatie!'.
Terug naar boven- Haaren heeft 30 rijksmonumenten.
- De Haarense kerk was vanouds een dochterkerk van Moergestel en wordt van ca. 1350 tot 1821 regelmatig bediend door Witheren (Norbertijnen) uit Tongerlo. Aanvankelijk was de parochiekerk het gebouw waarvan nu alleen de Oude Toren nog over is. Die 15e-eeuwse kerk is in de 18e eeuw door verwaarlozing deels ingestort en later afgebroken. Omdat deze kerk in 1648 in beslag wordt genomen voor gebruik door de protestanten, gaan de katholieken gebruik maken van een schuurkerk, waarvoor in 1672 toestemming wordt verleend. In 1856 komt een nieuwe St. Lambertuskerk (Waterstaatskerk) gereed, die helaas in 1911 door brand wordt verwoest. Daarna wordt voorlopig gebruik gemaakt van een noodkerk. De huidige RK Lambertuskerk (Monseigneur Bekkersplein 4), gebouwd naar een ontwerp van architect Van Aalst, komt in 1914 gereed. De parochianen brengen geld bijeen voor het hoofdaltaar, de preekstoel, de zijaltaren, beelden, communiebanken, ramen en triomfkruis. In 1939 en 1940 wordt door kunstenaar Jos ten Horn op het plafond een schildering aangebracht. Sinds die tijd wordt dit plafond wel aangeduid als ‘De Hemel van Haaren’.
- Mariakapel.
- Het direct N van de dorpskern gelegen deels rijksmonumentale complex Haarendael, daterend uit 1837 en later, was oorspronkelijk het Groot Seminarie. Dat was een opleiding voor priesters van het bisdom Den Bosch. In de Tweede Wereldoorlog gebruiken de Duitse bezetters het complex als 'Polizei- und Untersuchungsgefängnis Lager Haaren', waar tal van prominente Nederlanders verblijven. Vanaf de jaren zestig is het landgoed eigendom van zorginstelling Cello en wonen er mensen met een beperking. Rond 2013 trekt Cello uit Haarendael en verhuist de instelling naar Vught. Haarendael staat sindsdien leeg. Er wonen enige tijd tijdelijke bewoners. De Haarense ondernemer Wim Vugts heeft het landgoed van Cello gekocht. Hij wil het met projectontwikkelaar Lithos uit Amersfoort verder ontwikkelen, waarbij ze denken aan een combinatie van wonen en zorg. Ook een hotel behoort tot de mogelijkheden.
Haarendael is in augustus 2019 echter grotendeels afgebrand. Alleen de kapel en het voorportaal van het monumentale hoofdgebouw zijn gespaard gebleven. Een groot deel van het complex verkeert in ruïneuze staat. Desondanks zijn partijen plannen aan het uitwerken om het landgoed weer in ere te herstellen. Het gaat om een samenwerkingsverband van eigenaar Vugts, projectontwikkelaar Lithos, de gemeente Haaren, de gemeente Oisterwijk (waar het dorp vanaf 2021 onder komt te vallen), de provincie Noord-Brabant, de Gedenkplaats, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Omgevingsdienst, Stichting Maatschappelijk Platform Haarendael en ingenieursbureau Lakerveld. In juli 2020 was er een 'buurtdialoog', waarvoor omwonenden, bedrijven, organisaties, raadsleden en andere belangstellenden waren uitgenodigd om hun ideeën over een nieuwe bestemming voor Haarendael in te brengen. "We willen graag iets doen met de ideeën, de invulling van Haarendael ligt echt nog open. Onze insteek is dat we er een monument van de toekomst creëren", aldus Hans Jung van Lithos. Waarbij wethouder Harry van Hal aantekende dat niet elk idee gerealiseerd kan worden: "Het moet wel passen op Haarendael, wonen in landgoedsfeer, en financieel haalbaar zijn. Maar Haaren, maak maximaal gebruik van de mogelijkheid om de toekomst van Haarendael mee te bepalen." De actuele ontwikkelingen en toekomstplannen kun je volgen op de site Hartelijk Haarendael. Zie ook het interview met Hans Jung op Omroep Brabant d.d. 2-9-2020.
- "Gedenkplaats Haaren was gevestigd in het gebouw van het vroegere Groot Seminarie ’s-Hertogenbosch*, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog, van 1941 tot 1944, de Polizei- und Untersuchungsgefängnis Lager Haaren was ondergebracht. Op initiatief van twee ex-gevangenen, Hetty Voûte en Gisela Wieberdink-Söhnlein, is in deze voormalige gevangenis een gedenkplaats c.q. museum gerealiseerd, om nooit te vergeten wat hier in die donkere periode gebeurde. De kapel en diverse andere ruimtes binnen het gebouw zijn aan de stichting ter beschikking gesteld. Met jaarlijks wisselende tentoonstellingen werd het verblijf van de ruim 4300 gevangenen en gijzelaars hier in beeld gebracht. Daarnaast organiseert de stichting ook diverse andere activiteiten.
De vrijwilligers van de Gedenkplaats hadden het uitgewerkt tot een authentieke plek van herdenking, waar veel oud-gevangenen, gijzelaars en steeds meer familieleden hiervan kwamen om te herinneren en te gedenken; een indrukwekkend oord waar een breed publiek, jong en oud, werd herinnerd aan de gebeurtenissen die zich hier in de Tweede Wereldoorlog hebben afgespeeld en daarmee bijdragen aan het besef, dat rechten van de mens en fundamentele vrijheden van levensbelang zijn voor veiligheid, geluk en welvaart."
* Zoals in de alinea erboven te lezen is, is dat complex in augustus 2019 afgebrand, inclusief een deel van de inventaris van de Gedenkplaats. Het museum heeft in afwachting van een definitieve oplossing haar spullen tijdelijk kunnen opslaan in de oude brandweerkazerne in Haaren. Maar bezoekers kunnen daar niet terecht.
- Rebirth Festival (weekend in april).
- Tijdens de Haarense Winterweken (half december tot begin januari) kunnen de schaatsen uit de kast, want dan is er een kunstijsbaan in Haaren. Er worden ook allerlei activiteiten om het schaatsen heen georganiseerd, zoals de feestjes in de Apres Schaats-kelder.
Terug naar boven- Landgoed Nemerlaer is door de provincie Noord-Brabant aangewezen als 'natte natuurparel'. In dit gebied tussen de beekdalen van de Achterste Stroom, de Rosep en de Nemer, zijn natuurwaarden als natte heide, gagelstruwelen en moerasbosjes aanwezig. De natuur was hier echter verdroogd. Middels het project 'Natte natuurparel Nemerlaer' is het gebied in 2012 heringericht wat het waterbeheer en de natuur ten goede is gekomen. Door het ruim 100 hectare grote natuurgebied loopt een uitgebreid slotenstelsel. Sommige van deze slootjes zijn nu gedempt. In andere slootjes zijn lage gronddammetjes aangebracht. Hierdoor blijft het water langer in het gebied. Verder zijn er drie stuwtjes aangelegd. Sommige plekken zijn zeer kansrijk voor de ontwikkeling van zeldzame graslandtypes. Om de oorspronkelijke ecologie te herstellen is op diverse plaatsen de voedselrijke bodemlaag afgegraven tot de veel armere, dieper gelegen bodemlaag boven komt. Het project Natte natuurparel Nemerlaer maakt onderdeel uit van de herinrichting van de Essche Stroom. - Diaserie kasteel Nemerlaer in Haaren door Loes Westgeest.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Haaren, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Diaserie wandeling rond Haaren door Loes Westgeest.
- Fotoreportage van het dorp door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Haaren (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Haaren op Facebook.
- Onderwijs: - Basisschool De Klim-Op. - Basisschool De Hasselbraam.
- Muziek: - Muziekvereniging Sint Gregorius.
- Sport: - Voetbalvereniging RKSV Nemelaer.
- Zorg: - "Zorgstichting 't Heem biedt wijkverpleging, zorg in woonzorglocaties en activiteiten aan senioren in de dorpen Udenhout (met woonzorgcentrum de Eikelaar), Berkel-Enschot (met woonzorgcentrum Torentjeshoef), Haaren (met woonzorgcentrum Haarensteyn) , Helvoirt (met woonzorgcentrum Leyenhof) en Biezenmortel. Betrouwbaar. Afspraak is afspraak binnen 't Heem. Betrouwbaar zijn is de basis voor een goede relatie. Liefdevol. Wij kennen onze cliënten, luisteren naar hun verhalen en verdiepen ons in hun leefwereld. Zorg met aandacht en toewijding. Ontwikkeling. Wij houden van ons vak en gaan voor het beste. Iedereen binnen ’t Heem kan zich continu blijven ontwikkelen. Efficiëntie. Door een gezonde bedrijfsvoering kunnen cliënten van ’t Heem rekenen op onze persoonlijke zorg, nu en in de toekomst. Innovatie. Wij werken op een vernieuwende manier, al dan niet ondersteund met technologische innovaties. En als je van al die kernwaarden de eerste letter neemt, krijg je een mooi ezelsbruggetje, namelijk BLOEI!
Haarensteyn is een prachtig, modern gebouw in het centrum van Haaren. Op de begane grond van de in 2016 nieuw gebouwde woonzorglocatie zijn 34 zorgappartementen. Deze zijn verbonden met sfeervol ingerichte huiskamers. Bijzonder aan Haarensteyn zijn de twee binnentuinen. Hier kunnen cliënten, familie en mantelzorgers heerlijk buiten zijn. Het zorggedeelte van Haarensteyn kent bovendien speciale belevingsgangen en -hoeken. In ieder gedeelte worden andere zintuigen geprikkeld en aangesproken. Woonvorm. Woonzorglocatie Haarensteyn heeft 34 zorgappartementen op de begane grond. Deze zijn verbonden met huiskamers. Vanuit de huiskamer kun je direct de binnentuin inlopen. Het gebouw heeft 63 huurappartementen op de verdiepingen. Zorg. Zorgstichting 't Heem biedt in Haarensteyn 24 uur per dag zorg voor cliënten in de zorgappartementen. Zij kunnen in de huiskamers terecht voor een dagprogramma met vaste structuur. Huurders van de 63 huurappartementen kunnen gebruik maken van de wijkverpleging en diensten van ‘t Heem."
- Veiligheid: - Politie Boxtel / Vught / Haaren.
Reactie toevoegen