Bunde

Plaats
Dorp
Meerssen
Heuvelland
Limburg

LB gemeente Bunde in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Bunde in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Bunde in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Bunde

Terug naar boven

Status

- Bunde is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Meerssen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981.

- Wapen van de voormalige gemeente Bunde.

- Onder het dorp Bunde vallen ook de buurtschappen Kasen en Voulwames en kleine delen van de buurtschappen Brommelen en Weert.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Bung.

Oudere vermelding
Bundt, Bunn, 1145 Bunna (Latijn, in oorkonde van paus Eugenius III), 1217 Buonde, 1217 Bunde, 1222 bron van 893? Bundende, 1244 Bonde.

Naamsverklaring
Er zijn twee mogelijke verklaringen voor deze naam. De ene gaat uit van het Germaanse biwanda-* ‘omheind stuk’, de andere zoekt verband met het Gallische bundo-* ‘bodem’ en het Walserduitse bunde ‘voet van de berg’. Een geografisch argument voor de laatste betekenis is het feit dat het dorp aan de voet van de Limburgse heuvelkam ligt.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Bunde ligt NW van het dorp Meerssen, tussen de A2 Maastricht-Sittard en het Julianakanaal, en ligt verder N van het dorp Rothem, het Knooppunt Kruisdonk (A2/A79) en het 'dorp in de stad' Amby, NNO van het 'dorp in de stad' Limmel en de stad Maastricht, NO van het dorp Borgharen, O van het dorp Itteren, ZZW van het dorp Geulle en WZW van het dorp Ulestraten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Bunde 112 huizen met 632 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 72/386 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Casen 30/202, Voulwames 7/32 en Weert (deels) 3/12. Per 1 januari 1982 is de gemeente opgeheven en opgegaan in de gemeente Meerssen met 459 hectare en 4.722 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.500 huizen met ca. 6.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In 1962 zijn tijdens het graven van de bouwput voor de Geulbrug onder de Maastrichterlaan een fossiele menselijke schedelkap en diverse dierlijke beenderresten gevonden. Rond deze vondst, die bewaard wordt in het streekmuseum van Elsloo, komt vanaf 1964 een stevige discussie op gang. Prof. Erdbrink van de Universiteit van Utrecht is van oordeel dat de beenderresten uit een late periode van de laatste IJstijd dateren (70.000-10.000 v. Chr.). Dat zou betekenen dat, na de vondst in de Maastrichtse Belvédèregroeve*2, de in Bunde gevonden resten tot de oudst bekende van Nederland behoren. Clason van de Universiteit Groningen is echter van mening dat de beenderen niet ouder dan 600 voor Christus zouden zijn. Deze discussie is tot nu toe onbeslecht.

Als Clason het bij het rechte eind heeft, is de vondst van diverse vuurstenen materialen uit het midden-paleolithicum het oudste bewijs van menselijke activiteit in Bunde. Uit de jongste steentijd zijn diverse vuurstenen bijlen gevonden. Uit de brons- en ijzertijd zijn nauwelijks voorwerpen opgedoken, wel weer uit de Romeinse periode. Uit de vroegmiddeleeuwse periode zijn geen archeologische vondsten uit het dorp bekend.

Het verleden van Bunde, in 1145 voor het eerst schriftelijk vermeld, blijft nog lang in nevelen gehuld. Het dorp raakt verankerd in het wijdvertakte stelsel van leenverhoudingen in het Land van Valkenburg, waarover de landsheer van deze plaats zijn feodale rechten uitoefent. Deze leenverhoudingen zijn sterk aan verandering onderhevig.

Vanaf 1381 zijn registers bijgehouden van Valkenburgse leengoederen, waarvan er alleen al in dit dorp een respectabel aantal zijn: de Hof van Overbunde, de Jonker Repenhof, de Coninxhof, de Heiligenberg, de banmolen op de Geul, de hof Ingenope, Ingendaal of Kalverhof, het leen Op ter Straeten en Hartelstein*1, dat tot het begin van de Franse tijd tot de heerlijkheid Bunde wordt gerekend.

In 1626 wordt Bunde met Kasen, Overbunde en Voulwames als afzonderlijke heerlijkheid door de koning van Spanje, Philips IV, verpand aan Wolter van Hoensbroek, Heer van Geulle. Op 27 november 1627 wordt deze verpanding omgezet in een verkoop voor de leenhof te Valkenburg. Tot het einde van de feodale periode blijft de heerlijkheid in handen van de familie Van Hoensbroek.

De komst van de Franse republikeinse legers maakt in 1794 een einde aan het ondoorzichtige stelsel van feodale verhoudingen. Bunde wordt in 1795 ingedeeld bij het kanton Meerssen binnen het departement van de Nedermaas. Als het kanton in 1800 wordt opgeheven, wordt het dorp een zelfstandige gemeente. Na het vertrek van de Fransen wordt het dorp van juni 1814 tot mei 1815 onder Pruisisch bestuur geplaatst. Op 1 mei 1815 wordt de gemeente op grond van de Traktaten van Wenen onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. In 1830 steunt Limburg, met uitzondering van Maastricht, de Belgische opstand en ook Bunde maakt negen jaar lang deel uit van het Koninkrijk België. Na de scheiding van Nederland en België in 1839 wordt het dorp weer een Nederlandse gemeente.

Tot het begin van de 20e eeuw is Bunde een sterk op de landbouw georiënteerde gemeente. In het eerste decennium van de 20e eeuw vinden diverse Bundenaren werk in fabrieken te Meerssen en Maastricht, in de mijnen en bij de spoorwegen. In het dorp zelf blijft de industriële nijverheid tot aan de Eerste Wereldoorlog beperkt tot een brouwerij en een waskaarsenfabriek.

Tussen de twee wereldoorlogen ondervinden ook de inwoners van Bunde de gevolgen van de economische teruggang en diverse keren is er sprake van werkloosheid. Zo ook in 1929 en daarom besluit de gemeenteraad op 19 februari van dat jaar aan werkloze gehuwden en kostwinners werk te verschaffen in de gemeentelijke kiezelgroeve aan de Kruisberg. Ondanks de weinig florissante economische omstandigheden krijgt het dorp in 1921 een elektrisch aangedreven graanmolen en in 1923 een steenbakkerij.

Als de Duitsers in de vroege ochtend van 10 mei 1940 Nederland binnenvallen wordt de kanaalbrug van Bunde rond 5.30 uur opgeblazen. Dit zal de Duitsers niet tegenhouden; tussen 10.00 uur en 10.30 uur slagen zij er al in het kanaal met rubberboten over te steken. Het dorp, dat elf oorlogsslachtoffers telt, wordt op 16 en 17 september 1944 bevrijd. Rond de bevrijding loopt het dorp aanzienlijke materiële schade op. De jongensschool huisvest vanaf eind augustus 1944 een groep Duitse militairen, evenals de meisjesschool. Beide scholen worden bovendien beschadigd door granaatinslagen.

De oorlogsomstandigheden wijzigen het kloosterleven op Overbunde ingrijpend. Het koloniehuis wordt op 1 september 1944 door de Duitsers in beslag genomen. De bewoners moeten het binnen 36 uur verlaten. De veiling, waaronder de Duitsers zich hebben ingegraven, wordt tijdens de bevrijdingsdagen zwaar beschoten, terwijl bovendien acht woningen totaal worden vernield en er 26 zwaar en 140 licht worden beschadigd. Na de bevrijding biedt Overbunde onderdak aan allerlei geallieerde troepen en het koloniehuis wordt pas 1 september 1945 vrijgegeven.

Na de Tweede Wereldoorlog groeit de bevolking enorm, van 1.944 zielen in 1945 tot 4.798 in 1980. Bunde wordt nu een woondorp, een steeds kleiner deel van de beroepsbevolking vindt er werk. De lokale werkgelegenheid groeit hoegenaamd niet. Industrie en ambacht, ergens in de omtrek uitgeoefend, worden na de oorlog onbetwist de belangrijkste bronnen van inkomsten voor de Bundese bevolking, op de voet gevolgd door dienstverlening. Het aanzien van het dorp wijzigt ingrijpend doordat rondom de in 1959/1960 gebouwde nieuwe parochiekerk een nieuwe dorpskern tot ontwikkeling komt. Per 1 januari 1982 wordt de gemeente opgeheven en ingedeeld bij de 'nieuwe' gemeente Meerssen.

1 Zie bij Itteren > Bezienswaardigheden.
2 Zie bij Maastricht > Natuur en recreatie.

De informatie over Bunde is grotendeels samengesteld door en © Heemkundevereniging Meerssen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Bunde is een fijn dorp om te wonen. Dat moet ook in de toekomst zo blijven. Daarvoor is een levendig centrum nodig. Het gemeentebestuur heeft daarom in samenwerking met Wonen Meerssen het project Herinrichting Centrum ontwikkeld. Dit bestaat uit drie fasen: 1) opknapbeurt Sint Agnesplein (gereed 2010), 2) verplaatsing supermarkt (gereed 2015) en 3) project Sint Agnesplein - Pletsstraat (beoogd gereed 2019). Het Sint Agnesplein heeft inmiddels een metamorfose ondergaan. De plaatselijke supermarkt is verhuisd naar de eveneens in het centrum gelegen Sint Rochusstraat. Als laatste wordt het project Sint Agnesplein - Pletsstraat uitgevoerd. Dit bestaat uit woningbouw en een uitbreiding van voorzieningen. Een concentratie van winkelen, wonen en zorg met daarbij voldoende parkeergelegenheid komt de leefbaarheid van het dorp ten goede. Het plan voorziet in 18 nieuwe huurappartementen (sociale woningbouw) en een tweede supermarkt aan het Sint Agnesplein. Aan de Pletsstraat komt een nieuw gezondheidscentrum. In het tussenliggende gebied komen 85 nieuwe parkeerplaatsen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bunde heeft 11 rijksmonumenten.

- Bunde heeft 13 gemeentelijke monumenten.

- De oude St. Agneskerk (Burchtstraat 2) is in de jaren 1828-1829 gebouwd en verving het toenmalig kerkgebouw, dat te klein en bovendien bouwvallig was geworden. Bij de bouw werden materialen van niet al te beste kwaliteit gebruikt, zodat men in 1832 genoodzaakt was de kerk “met kalk en zwavel gemengd met peykel tweemaal te bedekken”. De kostenoverschrijding die dit tot gevolg had, bracht de gemeente Bunde aan de financiële afgrond, in de raadsvergadering van 18 januari 1833 aldus verwoord: “…den finantieelen toestand dezer gemeente is uitgeput door het opbouwen eener kerk…”.

In 1842-1843 is de kerk uitgebreid met een nieuw koor en een nieuwe sacristie en in 1855 bestelde men een nieuw hoofdaltaar. Aan het begin van de 20e eeuw verbouwde de gemeente weer. In 1905 werd het westfront met twee neorenaissance torens gebouwd en verlengde men het gebouw. Twintig jaar later werden aan weerszijden van het priesterkoor twee kinderkapellen gebouwd. De kerk is in 1960, na de ingebruikname van de nieuwe kerk, gesloten en ingericht als constructiewerkplaats. Na ruim twee decennia van verval luidde men in 1983 de eerste fase van restauratie in. Een kleine tien jaar later kwam het gebouw als gemeenschapshuis weer beschikbaar voor de Bundese gemeenschap: Cultureel Centrum de Auw Kèrk.

- De nieuwe St. Agneskerk aan het Sint Agnesplein is gebouwd door de architecten J.J. Fanchamps uit Heerlen en J.F.M.W. van der Pluym uit Bunde. De eerste steen werd gelegd in 1959 en de wederopbouwkerk werd ingewijd in 1960. De glas-in-beton ramen werden vervaardigd door de Bundese kunstenaar Daan Wildschut. Deze nieuwe Sinte Agnes herbergt ook een fraai, beschilderd Madonnabeeld, dat Maaslands zou zijn en zou stammen uit de 14e eeuw. Het beeld van de H. Agnes bij de ingang van de kerk is van de Bundese kunstenaar Rob Stultiens.

- Voormalig kloostercomplex Huize Overbunde. Toen de zusters franciscanessen vanwege de ‘Kulturkampf’ uit Freckenhorst in Duitsland moesten vluchten, waren ze aanvankelijk van plan naar Oldenzaal uit te wijken. Maar toen de laatste bewoonster van de deels door brand verwoeste hoeve Overbunde deze ter beschikking stelde, kozen zij voor Bunde. In 1875 werd begonnen met de nieuwbouw van twee kloostervleugels, naar voorbeeld van Freckenhorst. Op 1 april 1876 verhuisde het hele convent plus meisjespensionaat hier naartoe. In juni 1894 brandde de oude boerderij van Overbunde helemaal uit.

Dat was het beginpunt van een nieuwe periode van intense bouwactiviteit. Vanaf 1894 bouwden de zusters achtereenvolgens een nieuwe, grote boerderij, een prachtige neogotische kapel met een torenspits van 56 meter hoog (1895) en een nieuwe meisjesschool (1903). Nadat het internaat voor Duitse meisjes in 1920 definitief was gesloten, kreeg Overbunde een bestemming als koloniehuis, vanaf 1966 medisch kindertehuis. In 1977 verhuizen de zusters naar Mariënwaard te Maastricht. Sinds 1986 stond het complex leeg en raakte het geleidelijk in verval. In 2009 is de renovatie en verbouwing tot wooncomplex Overbunde-Dennenberg gereed gekomen. Ook de Mariagrot en de kapel zijn toen gerestaureerd.

- Huis De Heiligenberg (Heiligenbergstraat) dateert uit de 18e eeuw en is in 1954-1955 gerestaureerd. Het lage herenhuis is opgetrokken uit baksteen met mergelhoekblokken onder een mansardewolfdak en heeft twee korte naar voren springende zijvleugels.

- Herenboerderij Rustenburg. Dit geheel gerestaureerde complex van woonhuis (1767) en hoeve (1654) met mooie binnenhof aan de Geulstraat, heeft Naamse steen voor de kruisvensters en is gebouwd in Maaslandse renaissancestijl.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Op de Facebookpagina Bunde en omstreken vind je nieuws over wat er de komende tijd in dit dorp e.o. te doen is.

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Havermennekes.

- Sint Agneswandeltocht (weekend in mei). Start en aankomst bij café De Vos. De mogelijke afstanden zijn 7, 10, 14, 21, 28 en 42 km. Nadere informatie op tel. 043-3641437.

- Kindervakantiewerk (augustus) voor kinderen van basisschoolleeftijd.

- Braderie Bundermijt (op een zondag in september), met diverse live artiesten.

- Najaarswandeling (op een zondag in november) vanaf café De Haverput. Je kunt kiezen uit de afstanden 8, 12, 17 en 25 km. Organisatie: Wandelvereniging De Gebroken Spaak. Nadere informatie op tel. 043-3649815 of 3646776.

- In een weekend (za/zo) half december is er jaarlijks een Kerstmarkt in het centrum van Bunde (in 2019 voor de 29e keer). Tijden: zaterdag 14.00-20.00 uur en zondag 14.00-18.30 uur. In de raadhuiszaal staat een grote hobbytentoonstelling opgesteld. Op straat zijn diverse stands aanwezig van verenigingen en bedrijven die producten en versnaperingen zoals glühwein en warme bakwaren aanbieden. Voor de kinderen is er een carrousel. Verder zijn er optredens van koren en dansgroepen. Ook is de kerstman aanwezig.

- Sylvesterconcert (op een zaterdag eind december) met onder meer Harmonie en Drumband Sint Agnes. Gratis toegang. Locatie: Gemeenschapshuis De Auw Kèrk, Burchtstraat 2. Tel. 043-3640759.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De titel van de Groene Wissel rondwandeling Geuller- en Bunderbos (16 km) geeft al aan waar je onderweg van gaat genieten. Het Bunderbos vind je hieronder beschreven.

- Het Bunderbos, 160 hectare groot, beheerd door Staatsbosbeheer, met unieke flora en fauna, is het steilste hellingbos van Nederland. Een restant van wat ooit een oerbos was. Er komen hoogteverschillen van 80 meter voor. Het hellingbos bleef over nadat de mens de beekdalen en de plateaus had ontgonnen. Op de hellingen kon immers niet worden gewerkt. Veel van deze bossen zijn in de loop van de jaren verdwenen. Het Bunderbos is in de laatste ijstijd gevormd op oeroude zand- en kleilagen uit het Tertiair. In de ijstijd werd het Maasdal gevormd, met de diepe dalen die de bossen doorsnijden, en werden dikke lagen kiezel en löss afgezet. Nu liggen hier de mooiste bronbossen van ons land.

Talloze beekjes stromen langs de hellingen naar beneden. Sommige zijn kalkrijk door de oplossing van slakjes die in de kleilagen voorkomen. De kalkarme beekjes bevatten veel ijzer, wat te zien is aan de roodbruine kleur van steentjes en zand. Doordat de riviertjes sedimenten van elders aanvoerden, had dit een afwisselende flora en fauna tot gevolg. In het Bunderbos komen onder meer aronskelken, sleutelbloemen, bosanemonen, de reuzenpaardenstaart, de hangende zegge en de zeer zeldzame vuursalamander voor. In dit bosgebied ontspringen vele bronnen, die beekjes met kalkrijk water voeden. De verkoelende bossen en de heuvels maken het een heerlijk gebied om wandelend te verkennen. De bezoeker krijgt te maken met smalle paadjes over steile hellingen die langs een rijke planten- en dierenwereld voeren. Op de steilste en dus in potentie gevaarlijkste plaatsen zijn trappen aangebracht. Na een flinke klim word je beloond met een magnifiek uitzicht over de Maasvallei.

- "Op 14 augustus 2019 hebben Joris Verhees en Pim Lemmers, onderzoekers van Bureau Natuurbalans, langs de Geul bij Bunde de eerste rosevleugel (sprinkhaansoort) van Nederland gevonden. Ze waren in het natuurgebied RivierPark Maasvallei, dat iets ten noorden van Maastricht bij de Grensmaas ligt, om in de Geul visonderzoek te doen. Het natuurgebied is recentelijk door Consortium Grensmaas ingericht en wordt overgedragen aan Staatsbosbeheer. Tussen de massaal aanwezige blauwvleugelsprinkhanen vloog plotseling een sprinkhaan met opvallend roze gekleurde achtervleugels. De schepnetten voor het visonderzoek kwamen goed van pas om het exemplaar te vangen en vast te stellen dat het daadwerkelijk om een vrouwtje rosevleugel ging. Is de rosevleugel aan een heuse opmars bezig, waardoor er binnenkort ook permanente populaties in Nederland zullen ontstaan? Het zou goed kunnen met de droge zomers van de laatste jaren. Om dit te kunnen monitoren, word je verzocht om als je ergens een rosevleugel aantreft, een foto te maken en het te melden op Waarneming.nl."7

Terug naar boven

Links

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Oost.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Franciscus. - De Bundeling is de enige openbare basisschool in de gemeente Meerssen. Het is een relatief kleine school en dat heeft zo zijn voordelen. Iedereen kent elkaar. Dat voelt veilig en vertrouwd. Bovendien is het contact tussen ouders, kinderen, leerkrachten en directie gemakkelijk gelegd. Bijzonder is ook de Natuurtuin van de school; een uitdagende plek waar kinderen op veel verschillende manieren tot leren komen. De Natuurtuin is bij uitstek een groeiplek waarbij je met al je zintuigen kunt leren en uitproberen. Het is niet voor niets dat onderwijsmensen uit het hele land een kijkje komen nemen in deze tuin. "En laten we eerlijk zijn: leren gaat een stuk fijner en gemakkelijker als je niet de hele dag stil op een stoel binnen moet zitten", aldus de website van de school. En daarom hebben ze ook geen traditioneel klimrek, maar de drie grootste klimbomen van Europese eik. Het pand van de basisschool huisvest ook Peuterspeelzaal en Peuteropvang 't Vliegje.

- Jeugd: - Scouting Bunde is een gemengde groep met voor iedere leeftijd een uitdaging. Opgericht in 1948 en in de loop van de jaren uitgegroeid tot een gezonde vereniging met meer dan 100 leden. Sinds 1998 beschikken ze over een schitterend nieuw gebouw aan de rand van het dorp, op enkele minuten lopen van het bos.

- Jeugdtheater Uitbundig biedt jeugd in de leeftijd van 8 tot 18 jaar een unieke kans om kennis te maken met toneel, zang en dans, onder begeleiding van enthousiaste vrijwilligers. Hier kunnen kinderen hun theatrale talenten ontwikkelen en tegelijkertijd aan hun sociale en communicatieve eigenschappen werken.

- Muziek: - Harmonie en Drumband St. Agnes is een bloeiende vereniging met meer dan 70 spelende leden in het harmonieorkest, een grotendeels eigen opleiding voor muziek en theorie, de Bungelkes als leerlingenorkest voor de startende leerlingen, en een groot jeugdorkest dat garant staat voor een voortdurende doorstroming van jonge muzikanten.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Bunde. - Tennisclub. - Judoclub. - Hockeyvereniging Meerssen. - Hengelsportvereniging Ons Genoegen.

- Overige verenigingen: - Harley Davidsonclub BIG (Bunde - Itteren - Geulle).

- Zorg: - Thomashuis Bunde is gevestigd in een monumentale boerderij, die onderdeel is van landgoed Ingendael. Kasper en Ilse Stevense bieden hier - gesteund door een team van vaste medewerkers, vrijwilligers en stagiaires - mensen met een verstandelijke beperking een veilige en plezierige woonplek met zorg, liefde, aandacht, structuur, duidelijkheid en huiselijkheid. In het Thomashuis wordt samen geleefd, gekookt, gegeten, activiteiten ondernomen en ontspannen. Ze trekken er graag met z’n allen op uit, maar houden ook van heerlijk ontspannen in en om het huis. Het Thomashuis heeft een logeerkamer waarin ze tijdelijk mensen met een verstandelijke beperking kunnen opvangen, maar ook familie kan bij calamiteiten logeren.

- Welzijn: - Bunde Nu Samen (BNS) wil anderen helpen bij het verhogen van de participatie in de maatschappij en mensen samenbrengen. Op de eerste plaats gaat de aandacht uit naar mensen die geen goed functionerend netwerk van vrienden, familie of bekenden om zich heen hebben en er dus min of meer alleen voor staan. Voor deze mensen is het moeilijk om hulp te vragen. BNS wil deze stap gemakkelijker maken. Daarnaast wil BNS een netwerk realiseren waarin hulp bieden en hulp vragen naar elkaar toe gemeengoed wordt binnen de buurt.

- Veiligheid: - Bunde Alert is een Facebookpagina waar inwoners elkaar op de hoogte houden als er iets verdachts in het dorp gebeurt.

- Openbaar vervoer: - In 2019 zijn de perrontegels en keerwanden van een van de perrons van Station Bunde vervangen. Bijzonder is dat hiervoor de oude tegels van Station Anna Paulowna zijn hergebruikt. Het idee voor de hergebruikte tegels komt van Studio Wae, een start-up uit Utrecht die een methode ontwikkelde om tegels te produceren die voor 76 procent bestaan uit gerecycled materiaal. De oude tegels worden voor 100 procent opnieuw gebruikt. Door ze op een slimme manier te vermalen kunnen de grondstoffen zoals het zand, grind en cement worden hergebruikt. Om voldoende sterkte te bereiken is er wel nieuw cement aan toegevoegd. Naast de tegels zijn ook de keerwanden van het perron vervangen. Deze bestaan ook uit gerecycled beton. De wanden zijn zo ontworpen dat ze na plaatsing in hoogte verstelbaar zijn. Aanpassing is regelmatig nodig, bijvoorbeeld om een gelijkvloerse instap mogelijk te maken bij nieuw treinmaterieel. Bij de oude keerwanden moest het hele perron worden afgegraven om de keerwand opnieuw te stellen. Het hergebruik van betonnen onderdelen maakt deel uit van het Betonakkoord waar ProRail in 2018 zijn handtekening onder heeft gezet. Hierin staat dat zij zich inspant om de CO2-uitstoot van beton in 2030 met 49 procent te hebben teruggebracht.

- Weer: - Weerstation Bunde.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Bunde.