Schipluiden

Plaats
Dorp
Midden-Delfland
Delfland
Zuid-Holland

ZH gemeente Schipluiden in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Schipluiden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Schipluiden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Schipluiden

Terug naar boven

Status

- Schipluiden is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Delfland, gemeente Midden-Delfland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2003.

- Wapen van de voormalige gemeente Schipluiden.

- De gemeente Schipluiden is per 1-9-1855 vergroot met de gemeenten Hodenpijl en Sint Maartensregt, in 1921 met een deel van de gemeente Hof van Delft en per 1-8-1941 met een deel van de gemeente Vlaardinger-Ambacht (dat betrof de buurtschappen Zouteveen en Negenhuizen).

- De gemeente omvatte naast het gelijknamige dorp verder nog de dorpen Den Hoorn en 't Woudt (beide sinds 1921). Beide zijn geografisch gezien bijzondere dorpen, omdat Den Hoorn geen apart gelegen dorp meer is maar vastgegroeid is aan Delft, en 't Woudt doorgaans als buurtschap van Schipluiden wordt beschouwd gezien haar geringe huizen- en inwonertal. 't Woudt heeft geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek en ligt daarom ook voor de postadressen 'in' genoemd dorp. Kerkelijk gezien daarentegen is de kerk van 't Woudt deel van de Protestantse Gemeente 't Woudt - Den Hoorn.

- Onder het dorp Schipluiden vallen ook de buurtschappen Abtswoude (deels), De Kapel, (De) Zweth (deels), Gaag (deels), Hodenpijl, Negenhuizen en Zouteveen (dit zijn 7 buurtschappen in totaal), en voor de postadressen ook het dorp 't Woudt en een deel van de bijbehorende buurtschap Lierhand.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
12e eeuw kopie 15e eeuw Scipliede, 1182-1206 kopie 15e eeuw Scipliede, 1281-1284 Sciplede.

Naamsverklaring
Genoemd naar het water Schiplede, samengesteld uit het Oudnederlandse schip 'schip' en lede 'gegraven of vergraven waterloop'. Een schiplede was de technische term voor een veenafwatering en een toevoerkanaal naar een grotere waterweg. Lede ontwikkelde zich tot liede, wat later geduid werd als 'lieden, mensen' en vervolgens verdeftigd tot luiden. De oorspronkelijke betekenis kan worden omschreven als: bevaren waterloop, vaart.(1)

Terug naar boven

Ligging

Schipluiden ligt direct ZW van Delft en grenst in het O aan de (deels nog door te trekken) A4.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Schipluiden 104 huizen met 512 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 81/397 (= huizen/inwoners) en buurtschap Oostgaag 23/115. Tegenwoordig heeft het dorp, inclusief de bij Status genoemde buurtschappen, ca. 1.800 huizen met ca. 4.600 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Pagina over de geschiedenis van Schipluiden.

- "Historische Vereniging Oud-Schipluiden stelt zich ten doel de actieve geschiedvorsing van het grondgebied van deze voormalige gemeente en omgeving, zulks in de meest ruime zin. Zij beoogt dit doel onder meer te bereiken door: het stimuleren van contacten tussen belangstellenden voor regionale geschiedenis; het verschaffen van publicatiemogelijkheden aan leden; het organiseren van bijeenkomsten en excursies, alsmede het geven van voorlichting en informatie; het verlenen van steun aan historische activiteiten; het bevorderen van instandhouding en verbetering van zaken met historische waarde, betrekking hebbend op het dorp en omgeving; het voor de gemeenschap verkrijgen, beheren en het voor publiek tentoonstellen van voorwerpen met historische waarde, die van betekenis zijn voor de geschiedenis van het grondgebied van de voormalige gemeente; het beheer van Museum Het Tramstation; het doen van archeologisch onderzoek en veldverkenningen op het grondgebied van de voormalige gemeente onder verantwoording van de gemeentelijk archeoloog; het documenteren, beheren en restaureren, documenteren van bodemvondsten afkomstig van het grondgebied van de voormalige gemeente, onder verantwoording van de gemeentelijk archeoloog; het doen van archiefonderzoek en het beheer van een bibliotheek en van documentatiemateriaal; het onderhouden van contacten en zoveel mogelijk samenwerken met landelijke, regionale en gemeentelijke organisaties op historisch gebied en zo nodig het aansluiten bij de voor de vereniging meest geëigende samenwerkingsorganen."

- Museum Het Tramstation is gevestigd in het voormalige haltegebouw - en woonhuis voor het gezin van de stationschef - uit 1912 aan de tramlijn Maasland-Delft. Het in 1988 gerestaureerde gebouw is in 1989 als museum in gebruik genomen en is op zichzelf al een museumstuk. De vaste collectie bestaat voornamelijk uit bodemvondsten, verzameld tijdens diverse opgravingen op het terrein van het voormalige nabijgelegen kasteel Keenenburg (gesloopt in 1798). U vindt hier onder andere glas, aardewerk en kleine gebruiksvoorwerpen en een maquette van de hoofdburcht. Ook de geschiedenis van de Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij wordt in beeld gebracht door middel van foto's, voorwerpen en archiefstukken. Verder zijn er door het jaar heen wisselende tentoonstellingen over lokale of regionale historische onderwerpen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "In het centrum van Schipluiden zijn in 2020 en 2021 werkzaamheden uitgevoerd in het kader van kadeverbetering. Er zijn bomen verwijderd op de plaats waar de nieuwe damwandconstructie is gekomen en waar de machine ruimte nodig had om deze erin te drukken. Na de kadeverbetering worden in overleg met bewoners en gemeente nieuwe bomen geplaatst. Samen kijken wij welke soorten voor welke plek geschikt zijn. Vanaf de Kerkstraat tot aan de Korpershoek is een kunststof damwand geplaatst. Aan de kant van de Dorpsstraat tussen de Paardenbrug en de kerk is een stalen damwand geplaatst. Zie ook de reportage van WOS televisie over de kadeverbeteringen." (bron: Hoogheemraadschap van Delfland)

Bomen zijn weggehaald omdat die op een plek stonden waar de nieuwe constructie komt en waar de machine ruimte nodig heeft om de constructie erin te drukken. In overleg met bewoners is er een herplantplan gemaakt waarin een 'diversiteit in bomen' terugkeert. Volgens de gemeente is het een mix van kleine, middelgrote en grote bomen. Ook de negen overgebleven, beeldbepalende elzen in de Dorpsstraat worden gekapt. Meerdere organisaties hebben hier bezwaar tegen aangetekend. "Een deskundige heeft daar naar gekeken. Die bomen staan heel dicht op de kade en hebben nu al een beperkte groeiplaats. De bomen hebben nu al te weinig 'doorwortelbare ruimte' en dat wordt bij het plaatsen van de nieuwe, bredere, damwanden alleen maar minder. De bomen van 35 jaar oud zouden op z'n best nog maximaal tien jaar meekunnen", aldus de gemeente.

Bij de kadewerkzaamheden langs de Gaag in Schipluiden zijn op drie plaatsen ook historische 'wasstoepen' geplaatst in de Dorpsstraat. Wasstoepen speelden vroeger een belangrijke rol bij de hygiënische bereiding van zuivelproducten. Om de melkbussen met veel water te kunnen afwassen werden vlak boven het waterpeil lage vlonders aangelegd. Daarnaast werden deze ook gebruikt om de was te doen. De wasstoepen zijn in de loop der jaren verdwenen. Nu keren ze, in overleg met de historische vereniging, dus weer terug in het straatbeeld.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Schipluiden heeft 31 rijksmonumenten.

- Schipluiden heeft 39 gemeentelijke monumenten.

- De Protestantse (PKN, voorheen Hervormde) Dorpskerk (Dorpsstraat 3) is het oudste gebouw van het dorp. Er bestaat al sinds 1294 een parochie op deze plaats. Na veel verbouwingen (in de 16e, 17e, 19e en 20e eeuw) heeft de kerk zijn huidige vorm gekregen. De kerk is gebouwd in de traditie van de Hollandse gotiek. Het kerkgebouw heeft een eenbeukig schip en een drie traveeën diep, smaller koor met een driezijdige sluiting en houten tongewelven met trekbalken en korbelen. De vensters hebben bakstenen traceringen. Het bevat vele bezienswaardigheden, onder andere enkele 17e-eeuwse heren- en schepenbanken, waarvan sommige met gesneden wapenschilden, een doophek en gesneden koorhek uit dezelfde eeuw, een grafkelder van het voormalige kasteel Keenenburg, grafzerken uit de 17e en 18e eeuw, en een 17e-eeuwse preekstoel. Een stenen zonnewijzer in een steunbeer van de kerk. In de toren een mechanisch uurwerk met elektrische opwinding, van klokkengieterij Van Bergen. De Dorpskerk valt onder de Protestantse Gemeente Schipluiden.

"De Dorpskerk met de zalen van Het Baken worden elke zondag gebruikt voor diensten en bijeenkomsten van de Protestante Gemeente van Schipluiden. Op andere dagen en de avonden zijn de kerk en Het Baken te huur. Zij bieden een historische en sfeervolle omgeving voor je bijeenkomst. De locatie is bijzonder geschikt voor een huwelijk, uitvaart, receptie, feest, vergadering, werkbijeenkomst, lezing, voorstelling, concert en meer. Daarbij zijn tevens afspraken te maken voor catering. Voor meer historie kun je je verblijf combineren met een dorpswandeling, vaartocht of bezoek aan Museum Het Tramsation. Voor informatie over gebruik en verhuur van de kerk kun je contact opnemen met Wil Ouwendijk, verhuurgebouwen@protestantschipluiden.nl.

Tegenover de kerk stond vroeger kasteel Keenenburg. De Dorpskerk en de Keenenburg spelen een markante rol in de vaderlandse geschiedenis. Het verhaal gaat dat een geheime gang de beide gebouwen verbond. Het bestaan van deze gang is nooit aangetoond. Maar ook zonder gang is de geschiedenis van kerk en kasteel interessant en spannend genoeg. Ontdek deze en andere Schatten van Schipluiden met een bezoek aan de Dorpskerk, waarin veel voorwerpen en symbolen vroeger tijden doen herleven. In de zomermaanden juni, juli, augustus is de kerk op zaterdagmiddag open voor publiek (13.00-16.00 uur). Plus Open Monumentendag (2e weekend van september) van 11.00-16.00 uur.

Je bent van harte welkom om de kerk te bezichtigen. De toegang is gratis, een vrije gift wordt wel op prijs gesteld. Je wordt gastvrij ontvangen door onze gastvrouwen en gastheren. Zij geven je informatie over de geschiedenis en het gebruik van het kerkgebouw. Een bezoek aan de kerk krijgt extra waarde in combinatie met een bezoek aan Museum Het Tramstation. Dit museum heeft een speciale Keenenburgkamer, waarin de roemruchte geschiedenis van kasteel Keenenburg wordt verteld. Bij deze openstelling zijn er op wisselende momenten culturele activiteiten zoals orgelbespelingen, openbare repetities en optredens van musici en exposities. Kijk voor het actuele programma op onze agendapagina."

- De huidige RK St. Jacobus de Meerderekerk (Burgemeester Musquetiersingel 58) is in 1964 in gebruik genomen. Het gebouw is de laatste kerk uit het oeuvre van architect Hendrik Valk. Het Cuypersgenootschap ijvert ervoor dat de RK kerk van Schipluiden wordt aangewezen als gemeentelijk monument. Daartoe heeft zij in maart 2021 een verzoek ingediend bij het college van burgemeester en wethouders. "De architectuur is opmerkelijk, omdat het in een zeker opzicht radicaal afwijkt van de traditionalistische bouwstijl die vader en zoon Valk voorheen hanteerden. Toen de kerk gebouwd werd, stond de rooms-katholieke kerkbouw in het teken van vernieuwing, aangestuurd door de liturgische inzichten bij het Tweede Vaticaans Concilie. Uitgangspunt was dat het altaar in het middelpunt tussen de gelovigen moest staan en de priester stond voortaan met zijn gezicht naar de gemeenschap in plaats van andersom, wat voorheen gebruikelijk was. Hierdoor konden de parochianen actief deelnemen aan de H. Mis", aldus het Cuypersgenootschap. Voor de rooms-katholieke bevolking was het ook belangrijk dat de kerk er destijds kwam, omdat zij eeuwenlang 'kerkten' op een locatie buiten het dorp, terwijl de nieuwe kerk ook daadwerkelijk in de dorpskern gevestigd is.

- Molen De Korpershoek.

- Groeneveldse Molen.

- Molen t Kleyn Vermoogen.

- De Trambrug over de Vlaardingervaart dateert uit 1912. Aanvankelijk diende de brug voor de stoomtrams die groenten vanuit het westland vervoerden naar Delft. Sinds 1974 is het een fietsbrug.

Terug naar boven

Evenementen

- Op een zaterdag begin februari is er jaarlijks een Kringloopmarkt in het Jeugdhuis aan de Kasteellaan. De opbrengst komt ten goede aan de dorpskerk.

- De Drekrees (op een zaterdag in augustus) is een jaarlijkse hardloopwedstrijd door de weilanden bij Schipluiden. Gezien de titel raadt u het vast al; de deelnemers passeren op de route talloze slootjes en sloten waar ze doorheen moeten, wat natuurlijk voor de toeschouwers hilarische taferelen oplevert. In 1998 begonen met 15 deelnemers, is in 2008 met 300 het maximale aantal deelnemers bereikt. Voor het evenement is speciaal het swingende Drekrees Lied gecomponeerd.

- Zomerfeest Schipluiden is in 1972 opgericht. Disco Freestone en muziekvereniging Sint Caecillia sloegen de handen ineen om geld bijeen te brengen. Van de recordpogingen die door de eerste pioniers in vier dagen werden uitgevoerd, is het feest uitgegroeid tot een negendaagse feestweek. Menig Schipluidenaar stemt zijn vakantie af op de data waarop het feest wordt gegeven. Het algemene doel van de stichting is om een zo gevarieerd mogelijke feestweek te organiseren, die voor jong en ouder aantrekkelijk is. Kreten als toegankelijk, gezellig, vernieuwend en verrassend staan hoog in het vaandel. Dit om een zo groot mogelijk maatschappelijk draagvlak in de dorpskern te creëren. Alle evenementen worden zo georganiseerd, dat zij gezamenlijk en met behulp van sponsoring kostendekkend zijn. Op subsidies wordt geen beroep gedaan, terwijl eventuele ‘winsten’ vloeien terug in de samenleving door sponsoring van lokale gemeenschappelijke projecten. Reeds in januari beginnen specialisten op het gebied van organisatie, techniek, bar, media & muziek, catering, bouw en logistiek met de voorbereidinge. Hun expertise levert de kwaliteit op die het Zomerfeest nastreeft. In de week zelf zijn er dan nog eens 200 medewerkers die zorgen dat alles wat op voorhand bedacht is ook werkelijkheid wordt.

- Trekkertrek (weekend begin september).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, faciliteert IJsclub Vlietland dat er geschaatst kan worden op de ijsbaan.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De gemeente Midden-Delfland heeft in 2019 in Schipluiden de nieuwe natuurspeelplaats De Keen gerealiseerd, langs het fietspad dat achter het gemeentehuis ligt en de polder in gaat. In de speeltuin kunnen kinderen spelen met zand, stokken, stenen en water. Langs het fietspad is een nieuwe sloot gegraven. Zo wordt de speelplaats afgeschermd. De sloot heeft flauwe oevers en is hierdoor veilig voor kinderen. Het terrein bestaat uit heuveltjes en nattere gedeelten. Ook is er een loopbrug. In de herfst en winter kunnen kinderen met water spelen, in de zomer is het terrein voornamelijk droog. In een hoek van de natuurspeelplaats zijn verschillende fruitbomen geplant. Alle struiken in De Keen krijgen eetbare vruchten zoals hazelnoten, aalbessen en vlierbessen, die kinderen kunnen plukken. De gemeente laat het niet bij alleen deze natuurspeelplaats: "We kijken hoe we in Maasland ook een natuurspeelplaats kunnen maken en in Den Hoorn komen groene speelplekken in nieuwbouwwijk De Kreek", aldus een woordvoerder van de gemeente.

- De Vlaardingervaart loopt van Vlaardingen naar Schipluiden. Vroeger was het een trekvaart, tegenwoordig heeft de vaart vooral een functie voor recreatievaartuigen.

- De Zeven Gaten is een veenweidelandschap van 15 hectare, waarvan 4,5 hectare sinds 2009 in bezit is van Het Zuid-Hollands Landschap, die het gebied in beheer heeft genomen. Het gebied dankt haar naam aan de zeven geulen die hier zijn gegraven (naar wij aannemen voor turfwinning), haaks op de rivier de Zweth. De Zeven Gaten ligt in het uiterste westen van de voormalige gemeente Schipluiden, NW van het gelijknamige dorp, WZW van 't Woudt, NO van De Lier, in de oksel van de wegen Noordlierweg en Groeneveld, in het noorden begrensd door de rivier de Zweth.

Uiteenlopende bloemen zoals de ratelaar, de koekoeksbloem en vergeet-me-nietjes komen hier veelvuldig voor. Daarnaast is het landschap sinds de kaart van Kruikius uit 1712 niet meer veranderd. Daarmee is een stukje agrarische cultuurhistorie tastbaar in de openlucht bewaard gebleven. De Zeven Gaten is een van de laatste, zoniet allerlaatste bloemrijke graslanden in het Westland. Het gebied is bijzonder afwisselend en waterrijk. Het heeft een uniek karakter ten opzichte van de rest van het Westland. Zuid-Hollands Landschap noemt het gebied "het pareltje van de Zwethzone".

Het is een oud agrarisch natuurlandschap. Veenweide met smalle kavels waar brede percelen omheen staan die ooit fungeerden als houtakkers. Er groeiden wilgen en elsen. Die staan er nog, maar in mindere mate dan in vervlogen dagen. Zuid-Hollands Landschap zorgt er voor dat de bomen die er nog staan, niet omvallen. Als dat gebeurt, trekken ze namelijk hele delen van de kades van dat oude landschap weg. In het gebied is een poel aangelegd en er zijn informatiepanelen geplaatst die de voorbijganger ervan bewust maken wat het bijzondere is van dit landschap.

- "In het agrarische land van Midden-Delfland vind je eendenkooi Schipluiden. Hier vangt en ringt de kooiker nog altijd eenden. Nu niet meer voor consumptie, maar voor wetenschappelijk onderzoek. Omdat de eenden rust nodig hebben, is de eendenkooi en het natuurgebied niet toegankelijk voor publiek. Wel geeft de kooiker regelmatig excursies in de nabijgelegen eendenkooi Het Aalkeetbuiten. Ga jij met hem mee?"

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Schipluiden, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Schipluiden (online te bestellen).

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Onderwijs: - Basisschool St. Jozef. - Basisschool De Ark.

- Jeugd: - Scouting Schipluiden is een levendige vereniging met ca. 80 leden. Op bijna alle avonden is er aktiviteit. Ze hebben de speltakken Bevers, Welpen, Scouts, Explorers, Stam en Plusscouts. Voor elke speltak is er een minimale en maximale leeftijd. Ze spelen wekelijks een spel.

- Muziek: - "Muziekvereniging Sint Caecilia is een veelzijdige muziekvereniging met twee orkesten, een slagwerkgroep, eigen muziekopleidingen en een boerenkapel. Enthousiaste leden vinden elkaar ook regelmatig in verschillende ensembles. We houden ervan om ons publiek te verrassen - en onszelf natuurlijk. Nieuwsgierig? Kijk eens op de pagina van de verschillende afdelingen of in de Agenda voor de komende optredens! De vereniging repeteert in het markante gebouw Het Notenschip in de kern van Schipluiden (Schoolplein 4), dat gezamenlijk met de naastgelegen St. Jozefschool, toneelvereniging VAT’75 en de EHBO-vereniging in een speciaal daarvoor opgerichte stichting wordt beheerd."

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Schipluiden.

- De handbalvereniging is opgericht in 1967.

- Tennisclub Keenenburg.

- Bij G.V. Schipluiden kun je terecht voor Gymnastiek, Turnen, Work-out en Sportfit 50+.

- Zorg: - Zorghoeve Buitenlust.

- Zorgboerderij Nieuw Bijstervelt.

- Bedrijfsleven/ondernemen: - Ondernemersvereniging OV Schipluiden is er ten behoeve van de in dit dorp gevestigde ondernemingen en instellingen en stelt zich tot doel om hun belangen op sociaal en economisch gebied te behartigen. Zij beoogt dit doel te bereiken door: het beleggen van bijeenkomsten voor de leden; het verbeteren van de onderlinge contacten tussen de ondernemers; het (doen laten) geven van advies en voorlichting; het voeren van overleg met instanties over zaken die het gemeenschappelijk belang van de leden raken. Sinds 2014 vormt de OV, samen met de Vereniging Maaslandse Ondernemers (VMO) en Ondernemersvereniging Den-Hoorn, de Ondernemersfederatie Midden-Delfland (OFMD). Via deze federatie is de vereniging aangesloten bij de overkoepelende ondernemersorganisatie VNO-NCW Westland-Delfland.

- Agrarisch: - "Melkrobotfabrikant Lely uit Maassluis heeft in 2020 een melkveebedrijf in het nabijgelegen Schipluiden gekocht. Het melkveebedrijf omvat 120 melkkoeien en 55 stuks jongvee op 39 hectare grond. De koeien worden al gemolken door twee Lely Astronaut Melkrobots. De boerderij heeft ook een Lely Juno, een Lely Discovery, twee Lely Luna's, een Lely Walkway, een Lely Cosmix en een eigen melktank van 10.000 kg. Lely zal de boerderij gebruiken om binnen- en buitenlandse geïnteresseerden kennis te laten maken met de Lely oplossingen, en voor educatieve doeleinden van onze eigen medewerkers. Om een echte Farming Innovator te zijn is het belangrijk dat ook onze eigen medewerkers een melkveebedrijf goed begrijpen!" (bron: Lely)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Schipluiden en - idem RK.

Reactie toevoegen