Oostvoorne

Plaats
Dorp
Westvoorne
Voorne-Putten
Zuid-Holland

ZH gemeente Oostvoorne in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Oostvoorne in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Oostvoorne in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Oostvoorne

Terug naar boven

Status

- Oostvoorne is een dorp in de provincie Zuid-Holland, op het schiereiland Voorne-Putten, gemeente Westvoorne. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1979.

- Wapen van de voormalige gemeente Oostvoorne.

- De gemeente was samengesteld uit de voormalige heerlijkheden Oostvoorne, Rugge (voor een beschrijving van Rugge zie bij Brielle), Oosterland en Oud- en Nieuw-Kleiburg. Oosterland en Kleiburg vielen onder de rond 1800 bestaand hebbende gemeente (voorheen heerlijkheid) Klein-Oosterland, die vermoedelijk in 1812 is opgegaan in de gemeente Oostvoorne.

- Onder het dorp Oostvoorne vallen ook de buurtschap en het recreatieterrein Kruininger Gors en de buurtschap Helhoek (deels).

- Traditioneel spraken de inwoners het Oostvoorns dialect. Dit is verwant aan het Zeeuws, net als het Flakkees dat op Goeree-Overflakkee gesproken wordt. Het Oostvoorns sterft in rap tempo uit door de grote instroom van Rotterdammers en mensen uit andere steden in de omgeving.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1206 Ostforne et de Westforne, 1494 Oestvoorne.

Naamsverklaring
Men zou denken dat oost slaat op de ligging in het oostelijk deel van Voorne, maar dat is misleidend. De naam bewaart een herinnering aan een oudere situatie, toen Goeree nog West-Voorne heette en het huidige Voorne Oost-Voorne werd genoemd. Onze plaats draagt derhalve de vroegere naam van het eiland waarop het gelegen is (vergelijk Tholen op het eiland Tholen). De naam Voorne zelf is waarschijnlijk een oude waternaam gevormd met het suffix -ina* (of, met suffix-ablaut -ana*) bij de woordstam van varen (vergelijk Voorschoten en Voerendaal).(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Oostvoorne ligt W van Brielle, NO van Rockanje.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Oostvoorne 152 huizen met 1.105 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 114/841 (= huizen/inwoners) en buurtschap Tinte 38/264. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 3.000 huizen met ca. 7.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oostvoorne is een populaire badplaats. Dat begint al in 1889, als hier enkele hotels zijn gebouwd en de eerste - welgestelde - gasten zich per badkoets naar het strand laten rijden. De populariteit van de badplaats komt in een stroomversnelling als het dorp in 1902 een aanlegsteiger krijgt voor veerboten uit Rotterdam, en in 1906 een tramverbinding (die buurdorp Rockanje moet ontberen). De toeloop van badgasten leidt weer tot de bouw van hotels, café en restaurants, maar ook voorzieningen zoals sportvelden, een golfbaan en in 1903 een vliegveld voor sportvliegers.

Maar na 1910 gaat het alweer bergafwaarts; grote stormen in 1911 en 1916 slaan een groot deel van het strand weg, de tramrails raken erdoor beschadigd waardoor de tram niet meer tot aan het strand kan komen, de hotels dreigen door de afkalvende duinen in te storten, en door de crisis van de jaren dertig hebben mensen minder te besteden. Het 'dagje naar het strand' schiet er dan al snel bij in. En in de Tweede Wereldoorlog is het helemaal gedaan met de strandcultuur; de Duitsers breken de hotels af om er een deel van de Atlantikwall aan te leggen.

Maar na de Tweede Wereldoorlog komt het dorp weer in volle glorie als badplaats terug. Een speciale vermelding verdient het Kruininger Gors, dat al sinds de jaren twintig voorzichtig was opgekomen als kampeerterrein voor Rotterdamse arbeidersgezinnen. Na de Tweede Wereldoorlog is dit recreatieterrein in 1948 formeel van start gegaan en sindsdien opgebouwd en uitgebouwd, deels door veel zelfwerkzaamheid van de kampeerders. Voor de lotgevallen van het Kruininger Gors zie verder de link. (bron en voor nadere informatie beluister het interview over badplaats Oostvoorne van RTV Rijnmond met Bob Benschop van Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Oostvoorne, kun je terecht bij de in 1987 opgerichte Historische Vereniging Westelijk Voorne. De vereniging heeft tot doel de geschiedenis van Westelijk Voorne levend te houden. Dit doet zij door haar openluchtmuseum De Duinhuisjes met vier originele boerderijtjes in Rockanje en begraafplaats Maria Rust te restaureren en te onderhouden. Ook verrichten de leden historisch onderzoek en verschenen er al tal van publicaties. De vereniging documenteert de geschiedenis van deze regio en bewaart deze documentatie in het Historisch Archief in 't Dunhus.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oostvoorne heeft 14 rijksmonumenten.

- De Hervormde kerk (Kerkplein 1) is een gepleisterde zaalkerk, overblijfsel der voormalige Kapel van de Burchtheren van Voorne uit de 15e eeuw, die in 1612 afbrandde, waarna in ca. 1627 alleen het schip werd hersteld. Serie van 8 gebrandschilderde ramen uit omstreeks 1745, in 1908 en in 1963 wederom gerestaureerd. Eenvoudige bakstenen toren uit ca. 1300, later op last van de Staten van Holland verhoogd om ook dienst te kunnen doen als baken voor de scheepvaart. Waarschijnlijk kreeg de toren toen zijn sierlijke peervormige spits. De toren is in 1948 gerestaureerd.

- De Oostvoornse Molen of Korenmolen Oostvoorne (Molendijk) dateert uit 1821. De molen draait sinds 2004 weer regelmatig, dankzij de restauratie die in 1999 is gestart en in 2014 is afgerond. In 2015 is voor het eerst sinds ongeveer 65 jaar weer gemalen met de molen. "Reguliere draaidagen: iedere 1e zaterdag van de maand van 11.00-16.00 uur. Speciale draaidagen: we draaien ook tijdens regionale en landelijke evenementen, zoals Nationale Molendagen (mei), Bos & Burchtfair (mei), Buytenlust Festival (jun), VPR Molendag (jul), Burchtfeesten (aug), Open Monumentendag (sep) en Kerstfair (dec). Zie ook de Agenda. Exclusieve rondleidingen: voor groepen vanaf 6 personen op aanvraag. Onze maaldemonstraties en productie van diervoer worden mede mogelijk gemaakt door Westvoornes Weidevlees. We malen diervoer voor de koeien van Boerderij Assenberg in het dorp. Dankzij hun Westvoornes Weidevlees kunt u de molen het hele jaar door als historisch werktuig aan het werk zien. Het ambachtelijk breken van maïs met onze molen draagt ook bij aan het product, namelijk eerlijk en heerlijk rundvlees zonder toevoegingen. Ook het voer wordt lokaal op een verantwoorde en duurzame wijze bewerkt.

Bezoekerscentrum De Maalderij. Voor het behoud van Korenmolen Oostvoorne op langere termijn is het nodig om een volwaardig bezoekerscentrum te realiseren. Bovendien schept de aanwezigheid van drie generaties maalinstrumenten de mogelijkheid om een museale tentoonstellingsruimte te realiseren, die de geschiedenis van de maalbedrijvigheid op Voorne-Putten en Zuid-Holland voor een breed publiek kan ontsluiten. Ook wordt hiermee voor de gemeente een nieuwe toeristische bezienswaardigheid gerealiseerd. Bekijk ook onze pagina over het project Bezoekerscentrum De Maalderij." Aldus de site van de molen.

- Het oude gemeentehuis aan de Hoflaan in Oostvoorne was eigendom van de gemeente Westvoorne. Eind 2018 is het pand verkocht aan de firma QX Real Estate, die de begane grond in 2019 gaat herbestemmen tot restaurant in 'het hogere marktsegment'. Maar mensen blijven ook gewoon welkom voor een kop koffie met een stuk appeltaart. De trouwfunctie op de eerste verdieping blijft gehandhaafd.

- Huis Overburgh (Hoflaan 17) was in de middeleeuwen het woonhuis van het kapittel van de kerk van Voorne. Later werd het een boerderij met als naam Jacobahoeve. In de 20e eeuw was er enige decennia een jeugdherberg in gevestigd. Na een grondige restauratie is het nu weer een woonhuis.

- Landhuis 't Reigersnest (Zwartelaan 1) is in 1920 ontworpen door de architecten P. Vorkink en J.Ph. Wormser in de stijl van de Amsterdamse School.

- Gevelstenen in Oostvoorne.

- De ruïne Jacobaburcht wordt zo genoemd omdat het ooit o.a. een buitenverblijf is geweest van Jacoba van Beieren. De burcht was slecht gefundeerd en daardoor al in de 17e eeuw niet meer dan een ruïne. De ruïne is een rijksmonument en is tegenwoordig in bezit van Stichting Monumentenbezit.

- Vuurtoren de Stenen Baak ligt NO van Oostvoorne en Kruiningergors, vanuit die plaatsen gezien aan het eind van de Heindijk, in het N puntje van de polder Klein-Oosterland. De Stenen Baak (in de atlassen staat Steenenbaak, maar Stenen Baak is tegenwoordig de gangbare spelling. Vroeger werd hij ook 'het Steenen Baken' genoemd) is de eerste stenen vuurtoren in Nederland en dateert uit 1630. Bij de toren hoorde ook nog een (lagere) Houten Baak, W van de Stenen Baak. De Maasmond was in vroeger tijden een belangrijk zeegat. De vaargeul werd gemarkeerd door de verbindingslijn die tussen beide baken te trekken was. De plaats van de vaargeul was aan verandering onderhevig. De Houten Baak werd dan verplaatst, afhankelijk van de ligging van de geul. In het donker werd op beide bakens vuur gestookt. Aanvankelijk had de Stenen Baak een glazen opbouw waarin het bakenvuur met takken brandend kon worden gehouden. De Stenen Baak bleef als vuurtoren in gebruik tot 1858. Daarna bleef de visserij de toren als oriëntatiepunt gebruiken tot aan de afsluiting van de Brielse Maas in 1950.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "Stichting Culturele Evenementen Oostvoorne (Cultevo) is ontstaan uit het vroegere samenwerkingsverband van de Zakenlieden Vereniging en de plaatselijke V.V.V. Cultevo is opgericht in 1983 en heeft als doel om voor de inwoners van de gemeente Westvoorne en de toeristen een breed scala aan culturele en recreatieve evenementen te organiseren in het dorp. De stichting speelt op deze wijze een belangrijke rol in het stimuleren van de dorpsbeleving bij bewoners en toeristen. De organisatie bestaat volledig uit vrijwilligers. Dankzij de financiële ondersteuning van de gemeente, de lokale ondernemers, bedrijven uit de regio, alsmede de hierna vermelde stichting, kan Cultevo deze evenementen organiseren. De evenementen zijn gratis toegankelijk."

"Stichting Vrienden van Oostvoorne is opgericht om alle evenementen die door Stichting Culturele Evenementen georganiseerd worden, financieel te ondersteunen. Met elkaar, als inwoners van ons dorp, houden we op deze manier het leefklimaat en de gezelligheid in ons dorp op een hoog peil. Oostvoorne leeft, beleeft u het mee? U wilt toch ook niet het BuytenLustfestival, of de Burchtfeesten, de Lampionoptocht, de intocht van Sinterklaas of de alom bekende Kerstfair missen? Steun ons: voor 15,00 euro per jaar bent u al Vriend, maar meer is natuurlijk ook welkom. Inschrijven kan bij onze kraam op de Burchtfeesten en de Kerstfair. Of mail ons via vriendenvanoostvoorne@gmail.com en wij nemen contact met u op. Uw bijdrage kunt u ook rechtstreeks overmaken o.v.v. naam en adres, op NL23 RABO 0350237735 t.n.v. Stg. Vrienden van Oostvoorne. Naast het werven van leden, verkopen wij ook dorpsvlaggen en -wimpels. Wilt u een Oostvoornse wimpel of vlag bestellen? Mail ons en wij nemen contact met u op. Ook kan deze vlag aangeschaft worden bij onze kraam op de Burchtfeesten of Kerstfair."

- Kermis (vrijdag t/m maandag in het paasweekend).

- De Bos en Burchtfair (laatste zaterdag van mei) is een zeer gevarieerde tuinfair, met de nadruk op tuinplanten en 'Groen Leven'. Ruim 100 exposanten zoals kwekers, hoveniers en delicatessespecialisten presenteren hun producten op de Hofwei rondom de Historische Burcht en op het tegenover gelegen prachtige Landgoed Mildenburg.

- De Profwielerronde Oostvoorne (in 2017 voor de 37e keer) is op een donderdag begin augustus.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Door Oostvoorne loopt de Europese wandelroute E9, ter plaatse ook North Sea Trail of Deltapad geheten.

- MTB-route Oostvoorne (11,6 km) loopt gedeeltelijk langs de oude kustlijn van het dorp (duinen en boulevard) en gedeeltelijk over de Eerste Maasvlakte, die in de jaren zestig is aangelegd. Mountainbikeroute Oostvoornse Meer is een unieke route; vrijwel het gehele parkoers bestaat uit speciaal gebouwde singletracks. Door korte klimmetjes die elkaar snel opvolgen is het traject voor Nederlandse begrippen intensief en uitdagend. Het afwisselende parcours loopt door prachtige duinen en bossen. Vrijwel het gehele parcours is onverhard. De ondergrond van de route bestaat grotendeels uit zand en klei, waarvan enkele stukken zijn verhard. Ook maakt de route gebruik van berm- en grasstroken. In de omgeving van de route zijn diverse uitbreidingsmogelijkheden te vinden. Zo kun je vanaf de zuidwest kant over het strand naar de Haringvlietdam. De afstand heen en terug is ongeveer 20 km. Vanaf de noordwestkant kun je de Maasvlakte op.

- Het 233 hectare grote Oostvoornse Meer, gelegen NW van Oostvoorne, is onstaan in 1966 door afdamming van het Brielse Gat. Daarop volgend heeft, ten behoeve van de aanleg van de Maasvlakte, tot 1969 zandwinning plaatsgevonden. Aan de oostzijde van het meer ligt de Brielse Maasdam (1952) en aan de westzijde de Brielse Gatdam (1966). Het van oorsprong zoute water in het meer is geleidelijk aan het verzoeten. Het zoutgehalte is tegenwoordig hooguit nog eenderde gedeelte van dat van zeewater.

- Bezoekerscentrum Tenellaplas (dat direct ZW van het dorp ligt, maar voor het postadres onder het verder weg gelegen Rockanje valt) biedt o.a. wisselende exposities over de flora en fauna van de Duinen van Oostvoorne. Als je de omgeving wilt verkennen, is een bezoek vooraf aan het bezoekerscentrum aan te bevelen, zodat je goed voorbereid op stap kunt. - Actualiteiten m.b.t. de Duinen op Facebook. Naast IJslandse pony's loopt sinds maart 2019 ook een kudde Exmoor pony's in het gebied om door begrazing de beplanting in toom te houden.

- "In december 2020 zijn vier jonge galloway-runderen losgelaten in de Duinen van Oostvoorne. De vier galloways zijn een welkome aanvulling op de oude kudde. Samen met de pony’s houden ze de duinen open en komen ze op plekken waar de boswachters zelf moeilijk kunnen komen. "Er loopt hier al een kleine kudde galloways, maar dat zijn oude beesten aan het worden. Ze struinen en grazen hun leven lang al hier in een gebied van maar liefst 150 hectare. We merken dat ze ouder worden en dat het niet altijd even makkelijk meer gaat. We hopen dat de oude dieren de jonkies op sleeptouw nemen en ze wegwijs maken in de duinen", aldus boswachter Loek Houba.

Sponsorwandeling. Mede dankzij een bijdrage van Ladies' Circle 40 Voorne kon Stichting Het Zuid-Hollands Landschap de dieren aanschaffen. 'In september hebben we een sponsorwandeling georganiseerd', vertelt Janey Kohne van de Ladies' Circle. 'Heel leuk om nu dan de dieren te zien die er dankzij deze actie zijn!' "De boswachters volgen de nieuwe jonge galloways natuurlijk op de voet. Drie van de vier hebben zich (voorlopig) aangesloten bij de groep exmoorpony's. En een van de jongen heeft een oude os als peetvader geadopteerd en graast nu met de oude kudde mee. Mooi gezicht!", aldus boswachter Mirjam Eikelenboom. Nieuwsgierig? Je kunt de galloways als bezoeker van de Duinen van Oostvoorne zomaar tegenkomen. En ze zien er misschien schattig uit, maar het blijven dieren die onvoorspelbaar gedrag kunnen vertonen. ‘Houd daarom altijd voldoende afstand en probeer de dieren niet te aaien of te voeren.’ aldus de boswachters." (bron: Zuid-Hollands Landschap, december 2020)

- Het dorp had lange tijd als enige plaats in Nederland een autostrand. Het strand zou al voor de Tweede Wereldoorlog toegankelijk zijn geweest voor auto's. Sinds 2004 is het strand voor auto's gesloten en is het een natuurgebied met name voor vogels. Op het gebied van recreatie is het strand een populair gebied voor kitesurfen, van heinde en verre komt men voor het beoefenen van deze sport hier naartoe, door de ideale specifieke omstandigheden ter plekke (windzeker, vlak water en ondiep). Er zijn ook veel kitesurfscholen in het dorp. Filmpje over kitesurfen op het strand van Oostvoorne.

- Het Geuzenbos is een (Europees) beschermd natuurgebied. In een deel van het gebied lopen wilde paarden.

- Watersport Vereniging Oostvoorne (WVO) is opgericht in 1963. De WVO ondersteunt alle vormen van watersport met uitzondering van de vaart in snelle motorboten, omdat het bestuur van de WVO het Brielse Meer, in deze opzet, ongeschikt acht voor deze vorm van watersport. Voor snelle motorboten worden dus geen ligplaatsen afgegeven.

- "Sinds 2018 steunt Greenchoice het Zuid-Hollands Landschap bij het vergroten van de biodiversiteit op het Groene Strand in Oostvoorne. Dat is hard nodig, want de grote hoeveelheid stikstof die in het gebied neerslaat bedreigt kwetsbare planten en dieren. Samen met Greenchoice houden we het gebied open en zorgen we ervoor dat broedende vogels zich hier thuis blijven voelen. Stikstof is voedsel voor planten, maar teveel stikstof heeft juist negatieve gevolgen voor de natuur. Grassen, brandnetels en bramen groeien er extra hard door, waardoor kwetsbare planten geen ruimte meer krijgen. Als gevolg hiervan verdwijnen ook insecten, vogels en andere dieren die van deze planten afhankelijk zijn. Dankzij de steun van de groene energieleverancier konden we in 2019 de broedvogeleilandjes maaien en besproeien met zout water, zodat de planten minder hard terugkomen. Die openheid is heel belangrijk voor broedende vogels, zoals het visdiefje en de kokmeeuw.

Ook in de komende jaren blijven we ons met Greenchoice inzetten voor de unieke flora en fauna van het Groene Strand in Oostvoorne. - KNNV Voorne gaat ons helpen bij het monitoren van het natuurgebied, dat pal naast de Maasvlakte ligt. Je bent van harte welkom om het Groene Strand te bezoeken. Vanuit de vogelkijkhut heb je een prachtig uitzicht over de omgeving. Combineer je uitstapje bijvoorbeeld met de Meidoornroute (12 km wandelen) of de Vogelboulevardroute (15,5 km wandelen). Het Groene Strand is een bijzonder gebied door de invloed van zoet en zout water. Je kunt hier nog genieten van unieke en zeldzame planten als de groenknolorchis, parnassia en moeraswespenorchis." (bron: Zuid-Hollands Landschap)6

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - Gelinckschool.

- Muziek: - "Omdat de dorpsgemeenschap snakte naar een vereniging voor muzikanten, werd in 1909 het plan opgevat om een muziekkorps op te richten", aldus de site van Muziekvereniging Volharding. 17 heren melden zich aan en ook een dirigent is snel gevonden. Inmiddels bestaan ze dus al meer dan 100 jaar en in die tijd heeft de vereniging natuurlijk veel meegemaakt. T.g.v. het 100-jarig jubileum in 2009 is dat in boekvorm verschenen middels het boek '100 jaar met de muziek mee in Oostvoorne en Tinte'.

- Sport: - Voetbalvereniging OVV Oostvoorne is opgericht in 1917 en heeft in 2017 dus het 100-jarig bestaan gevierd.

- Tennisvereniging.

- Zorg: - "Op 5 minuten lopen van het centrum is Herbergier Oostvoorne gevestigd, in een prachtige woonboerderij uit 1859. In onze kleinschalig opgezette woonvoorziening wonen 17 mensen met een vorm van dementie. We kijken televisie, maken een wandeling door het dorp en luisteren graag naar muziek. We doen de dingen die je thuis ook doet. Is dat bijzonder? Nee en ja. Zelfstandig wonen lukt hen niet meer. De verleiding is dan heel groot om alles uit handen te nemen. Maar waarom? Iemand die niet weet wat de datum is of op welke dag we leven, kan nog zoveel wél. Daar richten wij ons liever op. We doen zoveel mogelijk gewoon. En dat is, vreemd genoeg, heel bijzonder."

- Veiligheid: - Blusploeg Oostvoorne heeft een aantal specialistische taken buiten het "normale", toch al veelzijdige brandweerwerk. "Een van die specialistische taken is "technische hulpverlening". Uiteraard kan elke blusploeg iemand uit een auto bevrijden d.m.v. apparatuur, maar wij zijn afgelest op het wat complexere en/of zwaardere hulpverleningswerk en hebben daarvoor ook het materiaal op de wagen. Zo wordt er bij een ongeval met een of meerdere bussen, vrachtwagens e.d. altijd een hulpverleningsteam mee gealarmeerd. Een andere specialistische taak is dat wij bij treinincidenten optreden als 25kV-specialisten. Bij een brand of ongeval moet, om goed ons brandweerwerk te kunnen doen, de bovenleiding afgeschakeld worden. Dit doet ProRail. Maar om er zeker van te zijn dat we veilig kunnen werken op het spoor moet dit altijd gecontroleerd worden. Deze controle en de bewaking er na doen wij. Beide taken moeten regelmatig geoefend worden en dat doen we dan ook tijdens onze wekelijkse oefenavond op woensdagavond." - Hier kun je er enkele foto's van bekijken.

In november 2017 is de Oostvoornse brandweer (wederom) eigenaar geworden van de allereerste brandweerwagen die dienst heeft gedaan in de dorpen Oostvoorne en Tinte. Er is een stichting opgericht met als doelstelling het voertuig in of vanaf 2018 te restaureren en tot een "rij- en gebruiksveilige" brandweerwagen te maken voor evenementen. Hulp in allerlei vormen is daarbij van harte welkom. Voor nadere informatie zie de link.