Brielle

Plaats
Stad en gemeente
Brielle
Voorne-Putten
Zuid-Holland

brielle_plaatsnaambord_kopie.jpg

Brielle is een stad en gemeente in de provincie Zuid-Holland, op het schiereiland Voorne-Putten.

Brielle is een stad en gemeente in de provincie Zuid-Holland, op het schiereiland Voorne-Putten.

gemeente_brielle_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Brielle anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl) Zoals bij veel steden omvatte ook de gemeente en stad Brielle in die tijd niet veel meer dan wat we nu het centrum van de stad noemen. Op deze gemeentekaart is dat duidelijk te zien.

Gemeente Brielle anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl) Zoals bij veel steden omvatte ook de gemeente en stad Brielle in die tijd niet veel meer dan wat we nu het centrum van de stad noemen. Op deze gemeentekaart is dat duidelijk te zien.

brielle_stad_op_kaart_openstreetmap.jpg

En dit is het huidige stadsgebied van Brielle. De stad kon pas uitbreiden na annexatie van een stuk grondgebied van de gemeente Oostvoorne in 1960, wat achtereenvolgens heeft geleid tot de wijken Rugge, Zuurland en Ommeloop. (© www.openstreetmap.org)

En dit is het huidige stadsgebied van Brielle. De stad kon pas uitbreiden na annexatie van een stuk grondgebied van de gemeente Oostvoorne in 1960, wat achtereenvolgens heeft geleid tot de wijken Rugge, Zuurland en Ommeloop. (© www.openstreetmap.org)

brielle_gemeente_op_kaart_openstreetmap.jpg

En dit is het grondgebied van de gemeente Brielle sinds 1980, toen de gemeenten Vierpolders en Zwartewaal aan de gemeente zijn toegevoegd. Door annexatie van een stukje Vierpolders heeft Brielle in het ZO nog de wijk Nieuwland kunnen bouwen.

En dit is het grondgebied van de gemeente Brielle sinds 1980, toen de gemeenten Vierpolders en Zwartewaal aan de gemeente zijn toegevoegd. Door annexatie van een stukje Vierpolders heeft Brielle in het ZO nog de wijk Nieuwland kunnen bouwen.

brielle_stadsgezicht_1.jpg

Brielle, stadsgezicht

Brielle, stadsgezicht

brielle_stadsgezicht_2.jpg

Brielle, stadsgezicht

Brielle, stadsgezicht

brielle_rm_st_jacobskerk_of_kleine_kerk.jpg

De Hervormde St. Jacobskerk of Kleine Kerk in Brielle (Voorstraat 86) dateert uit 1652 en was oorspronkelijk een kapel van het St. Jacobsgasthuis, later een Evangelisch-Lutherse gemeente. Tegenwoordig is in de kerk Huisartsenpraktijk Jacobskerk gevestigd.

De Hervormde St. Jacobskerk of Kleine Kerk in Brielle (Voorstraat 86) dateert uit 1652 en was oorspronkelijk een kapel van het St. Jacobsgasthuis, later een Evangelisch-Lutherse gemeente. Tegenwoordig is in de kerk Huisartsenpraktijk Jacobskerk gevestigd.

brielle_rm_voorstraat_80_woonhuis.jpg

Geuzengesticht Wilhelmus van Nassauen in Brielle kwam in 1872-73 tot stand in dit rijksmonumentale 18e-eeuws woonhuis op Voorstraat 80. Het Geuzengesticht was bedoeld voor gereformeerde wezen. Tegenwoordig is in het pand Café Bar De Roef gevestigd.

Geuzengesticht Wilhelmus van Nassauen in Brielle kwam in 1872-73 tot stand in dit rijksmonumentale 18e-eeuws woonhuis op Voorstraat 80. Het Geuzengesticht was bedoeld voor gereformeerde wezen. Tegenwoordig is in het pand Café Bar De Roef gevestigd.

brielle_rm_asylplein_asyl_voor_oude_en_gebrekkige_zeelieden.jpg

Het rijksmonumentale 'Asyl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden' aan het Asylplein is een hofje met 14 woningen. Het is in opdracht van de Hoofdcommissie van de herdenking 1572-1872 te Brielle naar ontwerp van C. Outshoorn in neo-renaissancestijl gebouwd.

Het rijksmonumentale 'Asyl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden' aan het Asylplein is een hofje met 14 woningen. Het is in opdracht van de Hoofdcommissie van de herdenking 1572-1872 te Brielle naar ontwerp van C. Outshoorn in neo-renaissancestijl gebouwd.

brielle_1572-2022.jpg

"1 april 1572, Den Briel. De opstandige Watergeuzen, overgewaaid vanuit Engeland, nemen Den Briel in. Het is de eerste vrije stad in het door Spanje bestuurde Holland. 1 april 2022, Brielle. 450 jaar later herdenken en vieren we deze verworven vrijheid."

"1 april 1572, Den Briel. De opstandige Watergeuzen, overgewaaid vanuit Engeland, nemen Den Briel in. Het is de eerste vrije stad in het door Spanje bestuurde Holland. 1 april 2022, Brielle. 450 jaar later herdenken en vieren we deze verworven vrijheid."

Brielle

Terug naar boven

Status

- Brielle is een stad en gemeente in de provincie Zuid-Holland, op het schiereiland Voorne-Putten. De gemeente maakt deel uit van het samenwerkingsverband Metropoolregio Rotterdam - Den Haag.

- De gemeente Brielle omvatte oorspronkelijk nauwelijks meer dan het grondgebied van de gelijknamige vesting (zie de gemeentekaart uit ca. 1870 elders op deze pagina). In 1980 is de gemeente vergroot met de gemeenten Vierpolders en Zwartewaal, met daarin de gelijknamige dorpen. Voor de grenscorrecties die in 1960 en 1980 hebben plaatsgevonden: zie bij Statistische gegevens.

- Oorspronkelijk viel reeds een zeer klein deel van de polder Klein-Oosterland onder de gemeente Brielle. Bij een van de genoemde grenscorrecties is een groter deel van deze polder aan de gemeente toegevoegd. Dankzij de herindelingen en grenscorrecties kon de stad uitbreiden met de wijken Rugge in het ZW, Zuurland en Ommeloop in het Z en Nieuwland in het ZO.

- Wapen van de gemeente Brielle.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Brielle.

- In 2023 gaat de gemeente met de buurgemeenten Hellevoetsluis en Westvoorne fuseren tot de nieuwe gemeente Voorne aan Zee.

Terug naar boven

Naam

Alternatieve naam
Brielle werd en wordt ook wel Den Briel genoemd.

Oudere vermeldingen
1257 kopie 1330-1336 Briele, 1316 ten Briele, 1345 den Briel, 2e helft 16e eeuw Briele.

Naamsverklaring
Briel 'omheind bosje of park', later ook 'plein', gaat terug op een via het Romaans overgeleverd Keltisch leenwoord brogilo* 'ingesloten gebied, jachtterrein', een afleiding van broga 'grens, afsluiting'. Een vroege ontlening is Breugel. In Vlaanderen vinden we hoofdzakelijk briel (ontstaan uit het Oudfranse briel), in Brabant bruul (ontstaan uit het Oudfranse bruel). In middeleeuws Vlaanderen ontwikkelt zich een betekenis 'beemd, afgesloten weidegrond', in het noorden en oosten van Nederland betekent bruil zoiets als 'natte, met struikgewas begroeide weide'. Brielle is vóór 1280 landinwaarts verlegd, omdat dan sprake is van een oudere locatie aangeduid als ten ouden Briele [Ramaer 28]. In 1285 wordt de plaats vermeld als stad.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Brielle ligt O van Oostvoorne, N van Hellevoetsluis, W van Rozenburg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de stad en gemeente Brielle 809 huizen met 4.642 inwoners. In 1960 is de gemeente vergroot met kleine delen van de gemeenten Nieuwenhoorn (56 hectare met 63 inwoners) en Oostvoorne (297 hectare met 189 inwoners). Vlak voor de herindeling van 1980 heeft de gemeente 10.625 inwoners. In 1980 is de gemeente vergroot met de gemeente Vierpolders met 1.042 hectare en 2.016 inwoners en met de gemeente Zwartewaal met 315 hectare en 1.958 inwoners. Tevens hebben er in 1980 grenscorrecties plaatsgevonden: van Heenvliet (548 hectare met 220 inwoners), van Hellevoetsluis (15 hectare met 3 inwoners), van Oostvoorne (291 hectare met 153 inwoners), van Rozenburg (234 hectare met 43 inwoners) en naar Rotterdam (16 hectare met 0 inwoners). Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 7.000 huizen met ca. 17.500 inwoners, waarvan ca. 5.500 huizen met ca. 13.500 inwoners in de gelijknamige stad.

Terug naar boven

Geschiedenis

Rugge
Rugge is de oudste uitbreidingswijk van de stad, gelegen in het zuidwesten. De wijk kon gebouwd worden dankzij een grenscorrectie met de gemeente Oostvoorne in 1960. Hierdoor is de O helft van de polder Rugge in de gemeente Brielle komen te liggen. De W helft is onder het dorpsgebied van Oostvoorne gebleven. Rugge is een polder en voormalige heerlijkheid. "Vroeger bevatte deze streek een dorp met eene kerk en een klooster. Thans echter heeft zij slechts verstrooide huizen. Eene boerderij in Rugge is bekend als de plaats waar de Watergeuzen eenige RK geestelijken den 9 juli 1572 folterden en ter dood bragten. Daarbij is in den laatsten tijd eene kapel gebouwd, die door vele R-Kath. in godsdienstige herinnering bezocht wordt." (Witkamp, 1877) Van 1811 tot 1886 was er ook nog sprake van een Waterschap Polder Rugge.

Historisch Museum
Historisch Museum Den Briel is gevestigd in het stadhuiscomplex, in een pand dat in 1623 is gebouwd als stadsgevangenis en waag. Het museum geeft een beeld van de historie van de stad en van Voorne-Putten. Natuurlijk vind je er alles over de beroemde inname van Den Briel op 1 april 1572. Maar er is meer. Het leven van de jagers en vissers in de prehistorie in de Maasmond, waarvan nog opvallend veel getuigenissen bewaard zijn gebleven. In de middeleeuwen leefden in Brielle vooral handelaars en vissers; de stad behoorde in die periode tot de grotere steden in Holland. De waag in het museum geeft een levendig beeld van de 14e en 15e eeuw. Ook de Brielse zeehelden zijn in het museum vertegenwoordigd. Onder de vele Briellenaren die de zee opvoeren, bevonden zich beroemde admiraals als Witte de With en Maarten Harpertsz. Tromp. Samen versloegen zij in 1639 de (tweede) Spaanse armada. Vanaf de 18e eeuw en later werd Voorne steeds meer een land van boeren. Veel voorwerpen in het museum getuigen nog van het dagelijks leven van de grootgrondbezitters en de "gewone" boeren tot ongeveer 1900.

Oudheidkamer
"In het eeuwenoude Kruithuis op de wallen in Brielle heeft de 1 April Vereniging een Oudheidkamer ingericht met een permanente expositie over de 1 aprilvieringen door de jaren heen. De tentoonstelling toont gebruikte wapens en kurassen, kleding, krantenknipsels, heel veel foto’s (van 1872 tot nu), een model van geuzenschip de Prince Admirael, schilderijen, gravures, herdenkingsborden, geuzenpenningen, herinneringsmokken, trommels, boekjes, kanonskogels, noem maar op. Op de verdieping staat een maquette van een stukje Den Briel uit 1572, in bruikleen van Miniworld in Rotterdam. Hier is ook een unieke film te zien met beelden van het koninklijk bezoek aan de stad op 1 april 1922. Pronkstuk van de oudheidkamer is een prachtige muurschildering van Nico Smit en Jan van Onselen, waarbij ze taferelen uit de geschiedenis van april 1572 hebben verbeeld.

Het Kruithuis op Bastion II, vlakbij molen ’t Vliegend Hert, dateert van 1653. Hier lag, in waterdichte vaatjes, het buskruit opgeslagen voor de kanonnen. In vroeger tijden lag het kruit opgeslagen in de kruittoren bij de stadsmuur, aan de noordkant van Brielle. Toen de stadsmuur werd vervangen door wallen werd dit kruithuis gebouwd. Uit veiligheidsoverwegingen zover mogelijk van de toenmalige bebouwing af, omringd door een gracht. Het Kruithuis heeft dikke muren en had indertijd een zwak plafond, zodat de kracht van een ontploffing - mocht het misgaan - naar boven gericht zou zijn. Voor de ingebruikneming als tentoonstelling is de expositieruimte dankzij de bouw van een zolder vergroot van 60 naar 100 vierkante meter. Zowel gemeente als bedrijven en particulieren hebben aan het Kruithuis-initiatief bijgedragen. Per seizoen trekt de tentoonstelling - een leuke onderbreking van een wandeling over de prachtige wallen - meer dan 2000 bezoekers uit binnen- en buitenland.

Openingstijden: van 1 april tot 1 november, op zaterdag van 11.00-16.00 uur en op zondag van 12.00-16.00 uur. De toegang is gratis, maar een donatie wordt op prijs gesteld. Buiten openingstijden voor groepen (tot 15 à 20 personen) op aanvraag. Vrijwilligers. De vereniging houdt het Kruithuis draaiende met een groep vrijwilligers. De werkgroep kan wel wat extra handjes gebruiken. Wie ook af en toe een paar uurtjes de oudheidkamer van Brielle wil bemannen kan zich opgeven bij Robert Jansen of Ad Hoogerwerf. Het gaat in eerste instantie om de weekenden van april tot oktober."

Streekarchief
"De website van Streekarchief Voorne-Putten vormt de digitale toegang tot het verleden van dit eiland. Het papieren erfgoed van deze regio wordt zorgvuldig bewaard in een depot in Brielle en voor iedereen toegankelijk gemaakt. De speciale kluisruimte bevat in totaal vier strekkende kilometer aan historische documenten, die tot wel 750 jaar oud zijn, en een beeld schetsen van vrijwel elk aspect van het leven op de eilanden in vroeger tijden. Het Streekarchief is een gemeenschappelijke regeling en vormt zodoende de verzamelplaats voor de archieven van de gemeenten Brielle, Hellevoetsluis, Nissewaard en Westvoorne. Daarnaast beheert het Streekarchief tal van particuliere archieven, onder meer van kerkgenootschappen, bedrijven, verenigingen en families. Bovendien is er een uitgebreide collectie foto’s en documentatie aanwezig, zodat het Streekarchief de aangewezen plek is voor iedereen met vragen over de lokale geschiedenis."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Revitalisering Meeuwenoord
De wijk Meeuwenoord is in 2020 'op de schop gegaan', is 'gerevitaliseerd' en heeft in dat kader nieuwe bestrating, verlichting en deels nieuwe beplanting gekregen, extra riolering, ander straatmeubilair én de onder Landschap etc. beschreven natuurspeeltuin. - In deze video wordt een en ander toegelicht.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
De stad Brielle heeft 366 rijksmonumenten en is een zeer bezienswaardige plaats. Samen met Harlingen heeft de stad de meeste rijksmonumenten van ons land per inwoner.

Gemeentelijke monumenten
De stad Brielle heeft 32 gemeentelijke monumenten.

Stadswallen
Brielle bezit nog steeds haar oude stadswallen, gebouwd volgens het Oudnederlands vestingstelsel. De vestinggordel van Den Briel heeft 9 bastions en 5 ravelijnen en is tussen 1972 en 1975 gerestaureerd. Sinds 1713 is er weinig aan de vesting veranderd, waardoor de verdedigingswerken tot de belangrijkste overgebleven vestingwerken van Nederland behoren.

Sint-Catharijnekerk
De Hervormde (PKN) Sint-Catharijnekerk, die ook wel de Brielse Dom wordt genoemd (Sint Catharijnehof 1), heeft een lange geschiedenis. De kerk was in opzet het grootste kerkgebouw van Holland, maar is nooit voltooid. Kerk en toren werden gebouwd tussen 1417 en 1482, waarbij in 1456 een groot deel door brand werd verwoest. De herbouw start in 1462, maar in 1482 is het geld op, zodat én kerk én toren niet kunnen worden afgebouwd. De toren is dan 60 meter hoog (318 treden) in plaats van de beoogde 120 meter en de kerkbouw gaat niet verder dan het middenschip. Bij binnenkomst wordt valt de overweldigende ruimte met een prachtige lichtinval op. Indrukwekkend ook zijn de pilaren, grafzerken en de vier gebrandschilderde ramen. Rond de pilaren bevinden zich 18e-eeuwse banken die in die tijd bestemd waren voor het stadsbestuur en kerkelijke en wereldlijke autoriteiten. Het ‘gewone’ volk stond of nam zelf een stoeltje mee. Aan de noordzijde zien we een galerij, die bestemd was voor weeskinderen uit het Merula-weeshuis. De preekstoel en de dooptuin zijn een geschenk uit 1778. De kerk valt onder de Protestantse Gemeente Brielle.

Bedevaartskerk H.H. Martelaren van Gorcum
De Bedevaartskerk H.H. Martelaren van Gorcum (Rik 5) is gebouwd in 1932 en ontworpen door architect H.P.J. De Vries. De kerk is onderdeel van een bedevaartcomplex dat verder onder meer bestaat uit het martelaarsveld, een altaarciborie, een waterput en een kruisweg. Opvallend in het gebouw is de systematische toepassing van bakstenen spitsbogen, niet alleen in het schip van de kerk, maar ook in de zijbeuken en in de processiegangen. Ook de lichtinval is bijzonder van aard: het schip van de kerk is schaars verlicht via blauw en groen getinte glas-in-loodramen. Het licht op het priesterkoor valt echter binnen via hoge aan de zijkanten van het koor geplaatste ramen met geelgetint glas, waardoor, ook bij somber weer, een warme gloed ontstaat. Het ononderbroken zicht op het altaar en de benadrukking van het koor zijn kenmerkend voor een christocentrische kerk. In de zijbeuken zijn beelden van de 19 martelaren aangebracht.

Boven de in- en uitgang van de kerk hangt een groot schilderij van de Haarlemse schilder Carel Frans Philippeau. Het dateert uit 1880 en verbeeldt de laatste ogenblikken van de martelaren. Voor in de kerk bevindt zich een schrijn met stoffelijke resten van de martelaren. Achter de kerk bevindt zich het ommuurde martelaarsveld, op de plek waar eens de turfschuur heeft gestaan waar de martelaren het leven lieten. Hier staat een koepelvormig ciborium, dat dateert uit 1917 en is ontworpen door architect Jan Stuyt. Een ander opvallend punt op dit terrein is de vijver, op de plek waar vroeger de visvijver van het klooster was. Vanwege het feit dat men aannam dat in dit water ooit het gebeente van de heiligen is gereinigd, kende men aan het water geneeskracht toe. Rond het Martelveld is een overdekte omgang, waar processies konden worden gehouden en waar zich eveneens de uit omstreeks 1870 daterende kruiswegstaties bevinden. In de kerk is ook aandacht voor meer recente martelaren in oorlogstijd zoals Edith Stein en Titus Brandsma. Het gebouw is ook het toneel van de jaarlijkse nationale bedevaartsdag in juli, die belangstellenden trekt uit het hele land en wordt bijgewoond door vooraanstaande kerkelijke prelaten.

RK kerk Martelaren van Gorcum
RK kerk Martelaren van Gorcum (Nobelstraat 24) uit 1830.

Jacobskerk of Kleine Kerk
"De voormalige Hervormde St. Jacobskerk of Kleine Kerk in Brielle (Voorstraat 86) dateert uit 1652 en was oorspronkelijk een kapel van het St. Jacobsgasthuis, later tot 1892 een Evangelisch-Lutherse gemeente. Zaalkerk met 5/8 gesloten koor en slanke ingebouwde toren. Houten tongewelven met trekbalken. 17e-eeuwse kansel. Belangrijk voor het aspect van de Voorstraat is de slanke toren met zijn houten balustrade en ingesnoerde naaldspits. Klokkenstoel met klok van A. Dop, 1696, diam. 69,4 cm. Het mechanische smeedijzeren torenuurwerk, circa 1680, is buiten gebruik gesteld." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Tegenwoordig is in de kerk Huisartsenpraktijk Jacobskerk gevestigd.

Voormalige Gereformeerde Geuzenkerk
De voormalige Gereformeerde Geuzenkerk (Geuzenstraat 16) uit 1873 is een gebouw in eclectische vormen met dakruiter op de voorgevel. Buiten gebruik in 1968, toen een nieuw Gereformeerd kerkgebouw aan de Coppelstockstraat in gebruik werd genomen. Een aannemer kocht de kerk en maakte er zijn werk- en bouwplaats van. Hij kwam niet toe aan het opknappen van de kerk. De laatste dertig jaar stond de kerk daarom permanent in de steigers, zonder dat er ook maar iets aan gebeurde. Uiteindelijk heeft de aannemer de kerk verkocht aan Briellenaren John Weenink en Mike van der Ven. John Weenink heeft een installatiebedrijf en Mike van der Ven heeft een timmerbedrijf. Zij besloten de kerk van hun collega-aannemer te kopen en het pand te restaureren en te herbestemmen tot twee appartementen. Ze zagen het project ook als een uithangbord voor hun eigen werk: ze wilden hiermee laten zien dat ze beschikken over het vakmanschap dat nodig is om een vervallen monument een tweede leven te geven.

Synagoge
De synagoge van Brielle uit 1871 is het enige overgebleven joodse godshuis in de regio. Sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer als zodanig in gebruik. Tegenwoordig is het een plaats voor ontmoeting en cultuur.

Korenmolen 't Vliegend Hert
Korenmolen 't Vliegend Hert (Molenstraat 15) is een in 1985 gebouwde standerdmolen. Hij staat als walmolen op de vestingwal van de stad, op de plaats waar sinds de 17e eeuw een korenmolen heeft gestaan. Tot 1696 was dat een standerdmolen, die in dat jaar is vervangen door een stenen stellingmolen. Die molen is in de nacht van 2 op 3 november 1810 uitgebrand en in 1811 herbouwd. Ook deze brandde uit, in 1882. Hierna is de molen afgebroken en er is geen nieuwe molen voor in de plaats gebouwd, totdat in 1970 tijdens een restauratie van de vesting de teerlingen van de oude standerdmolen worden aangetroffen. Men besluit hierop een molen te bouwen die een replica zou zijn van de vroegere standerdmolen. De molen is iedere vrijdag en de 1e en 3e zaterdag van de maand geopend. In de zwarte molenschuur tegenover de molen zijn o.a. allerlei meelproducten te koop. - Nieuws van de molen op Facebook.

Geuzengesticht
"Geuzengesticht Wilhelmus van Nassauen", zoals ook nog altijd het gevelopschrift van het rijksmonumentale pand op Voorstraat 80 luidt, kwam in 1872-73 tot stand in een bestaand 18e-eeuws woonhuis. Het was een geschenk van de gereformeerde Brielse bevolking ter gelegenheid van de 300-jarige viering van de bevrijding van Den Briel. Het nationale monument De Nymph dat naar aanleiding van diezelfde gebeurtenis op het Asylplein in Brielle werd opgericht, werd door hen namelijk afgekeurd omdat zij dit als te aanstootgevend beschouwden. Het Geuzengesticht was bedoeld voor gereformeerde wezen. Alleen het kolossale terracotta reliëf boven de voordeur* herinnert nog aan het gesticht en aan de viering van 1 april 1872. De 'Turkse' muts die de watergeus draagt verwijst naar het gezegde 'Liever Turks dan Paaps'. Tegenwoordig is in het pand Café Bar De Roef gevestigd.
* De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vindt het maar niets want noemt de plaquette 'ontsierend'.

Asyl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden
Het rijksmonumentale 'Asyl voor Oude en Gebrekkige Zeelieden' aan het Asylplein is een hofje bestaande uit 14 woningen. Het is in opdracht van de Hoofdcommissie van de herdenking 1572-1872 te Brielle naar ontwerp van C. Outshoorn in neo-renaissancestijl gebouwd. Koning Willem III legde op 1 april 1872 de eerste steen. Het complex heeft een L-vormige plattegrond terwijl het oorspronkelijke ontwerp een U-vormige plattegrond had. De westelijke vleugel is nooit gerealiseerd.

Beeld. Midden in het plantsoen op het Asylplein staat een bronzen standbeeld op een natuurstenen sokkel met opschrift 1572 LIBERTAS PRIMITIAE 1872. De Zeenimph, zoals het beeld heet, rijst levengroot op uit zee met in haar rechterhand een vlag met het wapen van de Oranjes. Met de andere hand wijst ze naar de Maasmonding van waaruit de watergeuzen in 1572 Den Briel veroverden. Het beeld is vervaardigd naar ontwerp van J.Ph. Koelman.

Arsenaal
In het Arsenaal uit 1708 zit tegenwoordig de Bibliotheek van Brielle.

Watertoren
De watertoren uit 1924 is sinds 1984 buiten gebruik. De toren is in 2013 gerestaureerd en herbestemd tot kantoor.

Hobby-museum 'In de schuur'
Sinds 2016 is er in Brielle Hobby-museum 'In de schuur' van Theo van der Waal (Turfkade 32). Theo verzamelt allerlei oude voorwerpen waaronder gereedschappen en knapt deze op waar nodig. Af en toe houdt hij een gratis toegankelijke open dag, die hij aankondigt op zijn Facebookpagina (zie de link).

Gevelstenen
Gevelstenen in Brielle.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "We schrijven 1 april 1572, Den Briel. De opstandige Watergeuzen, overgewaaid vanuit Engeland, nemen Den Briel in. Het is de eerste vrije stad in het door Spanje bestuurde Holland, vandaar de eervolle wapenspreuk “Libertatis Primitiae”, de Eersteling der Vrijheid. Met deze historische gebeurtenis van nationale betekenis krijgt Brielle een plekje in de vaderlandse geschiedenis.

We schrijven 1 april 2022, Brielle. 450 jaar later herdenken en vieren we deze verworven vrijheid. Samen, Geus én Spanjaard, maken we een groots feest van en voor alle inwoners van onze gemeente en uiteraard voor iedereen die Brielle beter wil leren kennen. Om vrijheid een veelkleurige en boeiende stem mee te geven ontwikkelen we gezamenlijk een mooi en divers programma. Het programma voor 2022 heeft als thema: verbinden in vrijheid voor iedereen! Vrijheid is een bijzonder goed, dat niet alleen in 1572, maar ook nu nog niet vanzelfsprekend is. De feest- en activiteitenkalender loopt van 1 april tot en met 10 december 2022. Daarbij staat de verbinding in vrijheid voor iedereen centraal."

- "Op Brielle Blues (laatste zondag van juli, in 2022 voor de 29e keer) worden op drie podia binnen de vesting door 12 bluesbands de gehele dag bluesmuziek ten gehore gebracht. Na 22:00 uur volgt er een traditionele kroegentocht."

- Brielsch Bierfestival (augustus).

- Folkclub Brielle organiseert van oktober t/m maart maandelijks een optreden van een folk band in 't Kont van 't Paard.

- "Kerstbomen in de binnenstad, gezellige sfeerverlichting en natuurlijk de Kerstman. Alle ingrediënten om in onze stad een sfeervolle decembermaand te beleven. Natuurlijk mogen ook de gezellige winterse markten niet ontbreken, en zo zijn er nog veel meer leuke activiteiten om alvast in kerststemming te komen. Op onze Facebookpagina houden we je graag op de hoogte van wat er in de aanloop naar Kerst in de Brielse binnenstad te beleven is. Gegarandeerd dat je in sfeer je kerstinkopen kan doen tijdens 'Kerst in Brielle'."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Promotionele site over wat er in Brielle te zien en te doen is, door de Brielse Belangen Vereniging.

- Facebookpagina met actuele tips over wat er (binnenkort) in de stad te doen is.

- "Op het vooorheen braakliggende grasveld op Meeuwenoord is, met toestemming van de gemeente, door ons een terrein voor natuurlijk spelen ingericht. Met een watertap, wilgenhutten, bloementuin en veel ruimte om te ontdekken en creeeren. Voor Brielse inwoners, door Brielse inwoners!" Aldus Brielle Bloeit Natuurlijk Spelen. In 2020 hebben zij meegedaan met Kern met Pit, een organisatie die burgerintitiatieven stimuleert en beloont. Met hun project voor de natuurspeeltuin op Meeuwenoord willen ze kinderen op een laagdrempelige manier laten spelen, leren en ontdekken in een speels landschap. Met natuurlijke speelaanleidingen en waar de flora en fauna is aangepakt en verfraaid. Volwassenen zijn er uiteraard ook welkom, want het is ook een plek om tot rust te komen en te ontmoeten.

Ze hebben alle doelen die ze tijdens hun deelname aan Kern met Pit hadden gepland, behaald. Zo zijn ze een stichting geworden, zijn er afspraken gemaakt met de gemeente, zijn er activiteiten georganiseerd en hebben ze een klimboom, wilgenhut, vuurpit en een bloemenveld gerealiseerd. Er zijn nog plannen voor meer natuurlijke speelaanleidingen, zitplekken, een pluktuin met bessen en fruitbomen, een waterpomp, een blotevoetenpad en een mountainbike-parcours. In januari 2021 kregen ze te horen dat ze door Kern met Pit verkozen waren tot beste burgerinitiatief van Zuid-Holland van 2020!

- "Waterschap Hollandse Delta kan aan de slag met het uitvoeren van de maatregelen om de zoetwatervoorziening naar en vanuit het Brielse Meer (NW van Brielle) en de Bernisse te verbeteren. Samen met Hoogheemraadschap van Delfland en Havenbedrijf Rotterdam vroeg het waterschap hiervoor subsidie aan bij het Deltafonds Zoetwater. Deze is nu door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat toegekend. Met het toekennen van de gevraagde subsidie, onderstreept het ministerie dat dit belang groot is.

Het Brielse Meer is een belangrijke zoetwaterbron voor de waterpeilen en landbouw op Voorne-Putten, de waterpeilen en de tuinders in het Westland en de industrie in het Europoort/Botlek gebied. Beheerder Waterschap Hollandse Delta heeft de zorg om aan al deze partijen voldoende zoet water te kunnen leveren. Afspraken over de hoeveelheden zijn gemaakt in de Overeenkomst Zoetwaterleverantie Brielse Meer/Bernisse 2014. De afgelopen jaren en met name de laatste twee droge zomers hebben duidelijk gemaakt dat het leveren van voldoende zoet water niet altijd een vanzelfsprekendheid is. Daarom hebben de drie partijen een pakket aan maatregelen bedacht om de zoetwatervoorziening uit de belangrijke zoetwaterbron het Brielse Meer verder te verbeteren.

Werkzaamheden. Met het project Optimalisatie zoetwatervoorziening Brielse Meer bij Brielle willen de drie partijen ervoor zorgen dat het gebruik, beheer en verdeling van het zoete water ook in de toekomst optimaal functioneert, zolang er voldoende zoet water beschikbaar is in de rivieren. Daarom worden er onder meer 13 inlaatkunstwerken in het Brielse Meer naar de polders aangepast en geautomatiseerd. Enkele duikers worden vernieuwd, zodat ze aan de huidige normen op het gebied van veiligheid en capaciteit voldoen. De inlaatsluis bij Spijkenisse wordt geautomatiseerd, zodat hij gemakkelijker en efficiënter kan worden bediend. Daarnaast zal er worden gemeten hoe we op de meest efficiënte wijze geautomatiseerd zoetwater kunnen inlaten en op welke momenten dat moet gebeuren.

Samenwerking. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage vanuit het Deltafonds, verstrekt door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in het kader van de 1e fase van het Deltaprogramma Zoetwater. Ook de partners van de Bernisse Commissie waaronder Waterschap Hollandse Delta, Havenbedrijf Rotterdam en Hoogheemraadschap van Delfland dragen bij." (bron: Waterschap Hollandse Delta, juni 2020)

- In 2015 is 400 meter natuurvriendelijke oever met flauw talud extra aangelegd aan de westkant van de Strypse Wetering. Dit verbetert de waterkwaliteit en schept meer mogelijkheden voor recreatief medegebruik. Bovendien is het gebied opener geworden en kan er volop van het uitzicht op het landschap worden genoten. Ook is er bij een gedeelte van de oever een al bestaande beschoeiing van een rij wilgen en populieren aangevuld met grond en rietstokken. Hierdoor kan zich een beschermende rietkraag in de watergang ontwikkelen, die als paai- en schuilplaatsen door vissen wordt gebruikt.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Brielle, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Brielle (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Brielle. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Muziek: - "Libertatis Primitiæ is opgericht in 1890 en verzorgt sinds die tijd muzikale optredens in Brielle en daarbuiten. Eerst als harmonieorkest en nu als Big Band, Marching Band en Twirlers. Libertatis Primitiæ is een dynamische vereniging. In de loop van de tijd veranderde de Drumband in Lirakorps, Malletband, Concertslagwerkgroep en sinds 1999 in een Marching Band en Big Band en de Majorettes in Twirlers, een sport die zij op hoog niveau beoefenen. De marsoptredens worden verzorgd door de Marching Band en de Twirlgroepen en de concertoptredens van Libertatis Primitiæ worden verzorgd door de Big Band, alleen maar ook samen met de Twirlers waar zij het visuele gedeelte voor hun rekening nemen. Daarnaast is er ook het Geuzenvendel die de 1-april vieringen in de stad luister bij zetten."

- Wonen voor senioren: - "In de jaren ’60 werden verzorgingshuizen hoofdzakelijk aan de randen van de stad gebouwd, zodat ín de stad ruimte was voor jongere bewoners. De ouderen zijn letterlijk naar buiten geduwd. Nu maken we gelukkig weer een beweging terug en kunnen veel ouderen in hun oorspronkelijke omgeving blijven wonen, deelnemen aan de maatschappij en gebruikmaken van nabijgelegen voorzieningen. Zo is binnen de vestingmuren van Brielle in 2020 het Prinsenkwartier gerealiseerd: een kleinschalig en volledig energieneutraal wooncomplex dat ruimte biedt voor senioren en mensen met een psychogeriatrische aandoening. Naast wonen is er in het Prinsenkwartier ook collectieve ruimte gericht op ontmoeten. Het gebouw is een soort hoefijzer en in het midden is er een welzijnsgedeelte met onder andere een grand café, sportruimte, recreatiezaal en gezamenlijke tuin. Dit is niet alleen voor de bewoners; alle ouder wordende burgers van Brielle zijn hier welkom.

Hoe ging de opstart van het Prinsenkwartier? Wat is het eindresultaat? En wat waren de succesfactoren in het proces? Daarover vertelt Hans Biezemans, bestuurder bij Catharina, thuis op Voorne, in deze reportage (maart 2021). Een citaat: "Naast een duurzame uitvoering maakt het Prinsenkwartier gebruik van moderne domotica. “In het Prinsenkwartier wonen ook mensen met dementie”, licht Biezemans toe. “Ik vind het belangrijk dat deze mensen vrij in het gebouw en in de tuin kunnen rondlopen - het beeld van een gesloten afdeling is mij een doorn in het oog. We maken bijvoorbeeld gebruik van Leefcirkels XXL: een bewoner draagt een tag bij zich die bewegingsruimte op maat inregelt. Sommige deuren gaan open, andere deuren blijven gesloten. En met optische sensoren en infraroodcamera’s signaleren we bewegingspatronen van mensen, als iemand ’s nachts gaat dwalen bijvoorbeeld. Op deze manier laat je mensen met rust en houd je tegelijkertijd een oogje in het zeil.”

- Zorg en welzijn: - "Op zorgboerderij Op Aarde in Brielle bieden wij een zinvolle dagverzorging aan nog thuiswonende ouderen die last hebben van dementie, de gevolgen van een herseninfarct of sociaal isolement. Wij bieden aandacht, te midden van herkenbare situaties, voor wie een leven lang geworteld is in het buitenleven. Doordat de zorgdeelnemers zinvol meewerken in en om de boerderij kunnen zij langer zelfstandig blijven wonen. Het biedt verlichting voor de taak van mantelzorgers. ‘Ouderen zitten bij ons niet achter de geraniums maar er tussen.’ Op Aarde worden ook een paar kippen, konijnen en varkens gehouden. Deze spelen een belangrijke rol in de dagbesteding van de zorgdeelnemers, waarop de dieren een wetenschappelijk bewezen gunstig effect hebben. We stimuleren eigen initiatief en creativiteit, onder andere in de volgende activiteiten: diverse activiteiten in de (moes)tuin en op het land; samen koffie drinken; eten voorbereiden / koken; samen een warme maaltijd eten (met eerlijke producten van vroeger); de dieren verzorgen: kippen, geiten, schapen, varkens, konijnen en katten; timmerklusjes in de schuur; kleine huishoudelijke klusjes."

Reactie toevoegen