Klein-Oosterland

Voormalige gemeente
Westvoorne Brielle
Voorne-Putten
Zuid-Holland

Klein Oosterland 1 (Kopie).jpg

Klein-Oosterland, een polder met een handvol panden tussen Oostvoorne en Brielle, was rond 1800 een aparte 'municipaliteit' oftewel gemeente. Deze brief dateert uit 1802. (© René Hillesum Filatelie / www.filatelist.com)

Klein-Oosterland, een polder met een handvol panden tussen Oostvoorne en Brielle, was rond 1800 een aparte 'municipaliteit' oftewel gemeente. Deze brief dateert uit 1802. (© René Hillesum Filatelie / www.filatelist.com)

Klein Oosterland 2 (Kopie).jpg

Klein-Oosterland, een polder met een handvol panden tussen Oostvoorne en Brielle, was rond 1800 een aparte gemeente. Brief uit 1802 waarin de regering een inwoner van Klein-Oosterland schadeloos stelt voor het huisvesten van een 'kampement'.

Klein-Oosterland, een polder met een handvol panden tussen Oostvoorne en Brielle, was rond 1800 een aparte gemeente. Brief uit 1802 waarin de regering een inwoner van Klein-Oosterland schadeloos stelt voor het huisvesten van een 'kampement'.

Klein Oosterland brief 1811 aan baljuw (Kopie).jpg

Brief van de Commissaris van Politie van Rotterdam aan de Baljuw van Klein-Oosterland (1811). Gedoeld zal hier zijn op de baljuw als bestuurder van het in genoemd jaar ingestelde Waterschap Polder Klein-Oosterland. (© René Hillesum Filatelie)

Brief van de Commissaris van Politie van Rotterdam aan de Baljuw van Klein-Oosterland (1811). Gedoeld zal hier zijn op de baljuw als bestuurder van het in genoemd jaar ingestelde Waterschap Polder Klein-Oosterland. (© René Hillesum Filatelie)

Klein-Oosterland

Terug naar boven

Status

- Klein-Oosterland is een polder en voormalige gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de regio Voorne-Putten, in deels gemeente Westvoorne (t/m 1979 gemeente Oostvoorne), deels gemeente Brielle.

- Oorspronkelijk was Klein-Oosterland een zogeheten ambachtsheerlijkheid. In de Franse Tijd (vermoedelijk in 1795) werd het een 'municipaliteit' (vergelijkbaar met onze huidige gemeenten). Waarschijnlijk in 1812 (de eerste golf van gemeentelijke herindelingen in ons land) zal het zijn toegevoegd aan de gemeente Oostvoorne. In 1960 en 1980 is door grenscorrecties een deel van de gemeente Oostvoorne overgegaan naar de gemeente Brielle. Bij een van deze twee correcties zal het ZO deel van Klein-Oosterland naar de gemeente Brielle zijn overgegaan. Volgens (1) viel ook in 1840 al een klein deel van deze polder onder de gemeente Brielle. Dat moet wel een heel klein deel zijn geweest, omdat in die tijd de gemeente Brielle nog nauwelijks meer grondgebied omvatte dan de vesting Brielle (zie daarvoor de oude gemeenteplattegrond op de pagina van Brielle).

- De heerlijkheid Klein-Oosterland omvatte de polders Oosterland, Oud-Kleiburg en Nieuw-Kleiburg.

- Van 1811 tot 1886 was er ook nog sprake van een waterschap Polder Klein-Oosterland.

- Klein-Oosterland wordt tegenwoordig kennelijk niet (meer) als buurtschap gezien. Het wordt althans nergens als zodanig vermeld. Er is wel sprake van een 'huizengroep buiten de bebouwde kom' die je als zodanig zou kúnnen beschouwen. Voor de postadressen ligt het NW deel van de polder 'in' Oostvoorne en het ZO deel 'in' Brielle.

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
Het ligt voor de hand te veronderstellen dat de naam te maken heeft met de ligging O van Oostvoorne, en dat het niets te maken heeft met het dorp Oosterland op het Zeeuwse Schouwen-Duiveland (net zoals het nabijgelegen Kruininger Gors niets te maken heeft met het Zeeuwse Kruiningen).

Terug naar boven

Ligging

De polder Klein-Oosterland ligt tussen Oostvoorne, Kruiningergors en Brielle. Er was in dit gebied ook nog sprake van een polder Groot-Oosterland, maar dat staat niet meer in de atlassen. Volgens de atlassen zou het hele gebied nu Klein-Oosterland heten. De polder grenst in het N aan het water het Oosterlandse Rak, dat in het W overgaat in het Brielse Meer en in het O in het Brielse Rak.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de voormalige heerlijkheid Klein-Oosterland (die volgens (2) toen al 'sinds onheugelijke jaren' met die van Oostvoorne was verenigd) een oppervlakte van 159 hectare, met slechts 'verspreide huizen'. In dat jaar waren dat er 5, met 30 inwoners. Tegenwoordig omvat de polder enkele tientallen panden.

Terug naar boven

Geschiedenis

In de 19e eeuw waren alle inwoners van Klein-Oosterland hervormd. Ze vielen onder de Hervormde Gemeente Oostvoorne. De kinderen gingen naar school in Oostvoorne en Brielle. Klein-Oosterland had een eigen wapen, bestaande uit een veld van sinopel (groen), waarop een hoogte, torsende een vierkante toren van zilver. Die toren zal allicht betrekking hebben op de vuurtoren in het N van de polder (zie verder bij Bezienswaardigheden).

Het archief van het Ambacht Klein-Oosterland 1598-1810 (2,60 strekkende meter) in het Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg, is via de link online te doorzoeken en deels te bekijken.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Vuurtoren Stenen Baak uit 1630 is de eerste stenen vuurtoren van ons land.

Terug naar boven

Kaarten

- In het Nationaal Archief bevindt zich een prachtige oude (ongedateerde), zeer gedetailleerde kaart van de polders Klein-Oosterland en Kleiburg. En nog een kaart van de polder Klein-Oosterland uit 1861. Kaart polders Klein-Oosterland en Kleiburg uit 1697 in het Streekarchief. Via de links kun je ze allemaal online bekijken.

Terug naar boven

Afbeeldingen

Afbeeldingen 1 en 2:
Een gemeente met slechts letterlijk een handvol panden en enkele tientallen inwoners, zal niet hoogfrequent gecorrespondeerd hebben. Bijzonder is dan ook de hieronder afgebeelde bewaard gebleven brief uit 1802, waarin het 'Staatsbewind der Bataafse Republiek'* namens de Raad van Oorlog aan de municipaliteit van Klein-Oosterland meldt dat de erven van wijlen inwoner Pieter de Lange een bedrag van 98 gulden tegemoet kunnen zien als 'schadevergoeding' voor het gebruik van een stuk land als 'kampement' in dat jaar.
* De Bataafse Republiek bestond van 1795 tot 1801 en is in dat jaar opgevolgd door het Bataafs Gemenebest. De naam Bataafse Republiek op deze brief lijkt dus curieus en niet correct. Instanties waaronder de regering zelf, bleven echter ook na 1801 (soms) de naam Bataafse Republiek nog gebruiken naast de naam Bataafs Gemenebest.

Afbeelding 3:
Brief van de Commissaris van Politie te Rotterdam d.d. 7-2-1811 aan de Bailli (= Frans voor Baljuw, Frans was gedurende de Franse Tijd in ons land een gangbare voertaal) van Klein-Oosterland. Aangezien het instituut 'baljuw' als bestuurder van een gebied wat we nu 'gemeente' zouden noemen, een functie was uit de tijd van het Ancien Régime, welke functie in de Franse Tijd is opgeheven, zal hier gedoeld zijn op de baljuw als bestuurder van het waterschap van Klein-Oosterland, dat in 1811 was ingesteld (en in 1886 is opgeheven). Een baljuw had namelijk ook de verantwoording voor de 'waterkering' in een gebied.

Reactie toevoegen