Eersel

Plaats
Dorp en gemeente
Eersel
Zuidoost-Brabant Kempen
Noord-Brabant

NB gemeente Eersel in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Eersel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Eersel in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Eersel

Terug naar boven

Status

- Eersel is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen.

- De gemeente is in 1923 vergroot met de gemeente Duizel en Steensel en in 1997 met de gemeente Vessem, Wintelre en Knegsel.

- De gemeente Eersel omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de dorpen Duizel, Knegsel, Steensel, Vessem en Wintelre, en de buurtschappen Bijsterveld, Boksheide, Broekenseind (deels), Donk, Driehuis, Driehuizen, Hees, Heike, Hoef, Hoekdries, Hoogstraat, Kreiel, Maaskant, Meer, Meerven, Molenveld, Mosik, Mostheuvel, Rietven, Schadewijk, Scherpenering (deels), Sneidershoek, Spijkert, Stevert, Stokkelen, Veneind en Wolfshoek. In totaal zijn dat 6 dorpen en 27 buurtschappen.

- Wapen van de gemeente Eersel.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente.

- Onder het dorp Eersel vallen ook de buurtschappen Boksheide, Hees, Hoogstraat, Molenveld, Schadewijk, Spijkert en Stokkelen. Dat zijn er in totaal 7.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Eersel, die op de kaart ongeveer de vorm van een "8" heeft, grenst in het W aan Grenspark De Kempen, Hapert en Hoogeloon, in het N aan Middelbeers, Oostelbeers en Oirschot, in het O aan Eindhoven Airport, Oerle, Veldhoven en Riethoven en in het Z aan Bergeijk, 't Loo en Weebosch, en ligt ZW van Best en W van Eindhoven en Valkenswaard. De A67 loopt door het Z van de gemeente, van ZW naar ZO. De gelijknamige hoofdplaats ligt in het ZW van de gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Eersel 167 huizen met 965 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 47/297 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Den Dijk 46/263, Boxheide 18/88, Stokkelen 20/104, Schadewijk 27/153 en Hees 9/60. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 8.000 huizen met tegen de 19.000 inwoners, waarvan ca. 4.000 huizen met ca. 10.000 inwoners in het gelijknamige dorp.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Eersel, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- "Heemkundige Studiekring De Acht Zaligheden heeft als doel het bestuderen van de geschiedenis van onze woonomgeving en de daarover opgedane kennis vastleggen, bewaren en bekendmaken. Primair richten wij ons op ons eigen werkgebied. Dat omvat de gemeente Eersel met name betreffende het gelijknamige dorp plus de dorpen Duizel en Steensel, de gemeente Bergeijk met name betreffende de dorpen Riethoven en Westerhoven, de gemeente Bladel met name betreffende het dorp Hoogeloon en de gemeente Veldhoven met uitzondering van het dorp Zeelst. Dit op het eerste oog geografisch wat merkwaardige gebied vindt zijn oorsprong in het verleden. Wij zijn namelijk kort na de Tweede Wereldoorlog begonnen als vereniging voor het hele gebied ten zuidwesten van Eindhoven, dat bekend staat als de Kempen, ook wel aangeduid als de streek van de Acht Zaligheden. Onze naam ontlenen we er nog aan. In de loop der tijd deed de ontwikkeling zich voor dat groepen zich meer wilden specialiseren. Zodoende zijn in goed overleg een aantal nieuwe historische verenigingen en stichtingen ontstaan. Ons huidige werkgebied vormt daardoor als het ware een ‘residu’ van het oorspronkelijke werkgebied.

Voor hun onderzoek maken onze commissies en studiegroepen, maar ook individuele leden, gebruik van gegevens uit bibliotheken en archieven, van wat uit overlevering naar ons toe komt, wat afleesbaar is uit monumenten, uit toponiemen (veldnamen), uit flora en fauna, enzovoorts. De gegevens worden bewaard in velerlei vormen, zoals aantekeningen, databanken, foto, film en geluidsbanden. De kennis wordt toegankelijk gemaakt via digitale systemen en systematische opslag. De kennis wordt ook verspreid via boeken, via publicaties in tijdschriften en via lessen, lezingen, tentoonstellingen en excursies."

- Verhalen over de geschiedenis van Eersel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

- Kempenmuseum De Acht Zaligheden in Eersel geeft een indruk van het agrarische leven in de Kempen van ca. 1850 tot ca. 1950, met name voor het deel van de Kempen dat De Acht Zaligheden wordt genoemd: het leven in en rond de boerderij, sociaal-economische kant en de invloed van het geloof. Het museum heeft een uitgebreide verzameling Brabantse machines, gereedschappen en textiel. In werkplaatsen zijn verschillende beroepen te zien: klompenmaker, timmerman en wagenmaker. De sigarenindustrie, voor dit gebied erg belangrijk, komt ook aan bod. Buiten in 'den hof' is een rijk bloemenhof, kruidentuin en een deel met oude landbouwgewassen. Voor wie het leuk vindt staat een groot aantal oude volksspelen klaar die men naar hartelust mag gebruiken.

"Het pareltje van de Kempen bevindt zich aan de Kapelweg in Eersel. Een authentieke Kempische boerderij met heerlijke moestuin, geurige kruidentuin en rustgevende boomgaard. Hier liggen de wortels van de hedendaagse Kempenaar die zich in de loop der jaren ontwikkelde van keuterboer tot agrarisch manager en van smokkelaar tot sigarenindustrieel. Het museum is niet alleen geschikt om individueel te bezoeken, maar ook zeer aantrekkelijk voor groepen als families, vrienden of collega’s. Speciaal voor deze groepen is er de interactieve MuseumSnuffel. Kennis, kunde, teamwork en inspanning zijn vereist om deze speurtocht tot een goed einde te brengen. De ideale manier om elkaar op informele wijze beter te leren kennen in een inspirerende culturele omgeving.

Liever op pad met de fiets, tandem of step, dan is Goed Geboerd een echte aanrader. Gedurende deze loeiende middag ga je koeien schilderen, krijg je een leuke rondleiding bij een melkveehouderij met echte robots en ga je proeven van een heerlijk melkproduct. Wat dat is blijft nog even een verrassing. Voor meer informatie kijk op de website. Het is ook zeker aan te bevelen om de Agenda in de gaten te houden want de prachtige tuin is zeer regelmatig gastheer van allerhande activiteiten. Er is eigenlijk altijd wel wat te beleven in het museum. Beugelen, kegelen en steltlopen is namelijk voor alle leeftijden..."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Vanaf 2013 wordt in Eersel het nieuwe landgoed Zandhoef gerealiseerd.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Eersel heeft 19 rijksmonumenten.

- Eersel heeft 49 gemeentelijke monumenten.

- De RK Sint-Willibrorduskerk (Kerkstraat 31) stamt oorspronkelijk van voor 1480 en is oorspronkelijk mogelijk een eenvoudig houten optrekje geweest, gesticht door de Abdij van Echternach. De toren dateert uit de tweede helft van de 14e eeuw. Begin 16e eeuw is de kerk uitgebreid met een ‘dwarspand’. Van 1648 tot 1812 was de kerk hervormd. In 1924 is de kerk verbouwd door architect Donders uit Tilburg. Tussen 1930-1931 is de kerk aan de oostkant uitgebreid onder leiding van architect H.W. Valk uit 's-Hertogenbosch. Daarbij sneuvelde het oorspronkelijke koor en hij maakte de uitbreiding van Donders weer gedeeltelijk ongedaan. Het pronkstuk van de kerk is het monumentale orgel. Het is in 1972 heheel gerestaureerd. Het is een combinatie van werk van twee beroemde orgelbouwers: Bernard Petrus van Hirtum uit Hilvarenbeek (1838) en de gebroeders Smits uit Reek (1852).

- "In 1648, na de vrede van Munster, werd de provincie Noord-Brabant door de bestuurders van de Republiek der zeven Verenigde Nederlanden hervormd verklaard, hoewel de bevolking overwegend rooms-katholiek was en dat tot op heden is gebleven. De kerken werden aan de katholieke bevolking ontnomen. Er preekten van toen af iedere zondag hervormde predikanten vanaf de kansel, ze hadden tot gehoor slechts de burgemeester, de schoolmeester en enkele andere overheidsdienaren en soms ging de dienst niet door omdat er helemaal geen gehoor aanwezig was... Deze toestand duurde tot de Franse Revolutie en verdween tegelijk met de Republiek der zeven Verenigde Nederlanden. Toen verkregen de rooms-katholieken vrijheid van godsdienst. De grote dorpskerken kwamen opnieuw in handen van de katholieken. Maar toch bleef niet alles bij het oude, want de kleine protestantse gemeenschappen die zich alom hadden gevormd bleven, maar leidden een moeilijk bestaan. De overheid sprong bij en laat kleine kerken bouwen. Zo besluit Koning Lodewijk Napoleon, de broer van de grote keizer, in 1809 dat Eersel een gift krijgt voor de bouw van een nieuwe Hervormde kerk in het dorp.

Op 5 juli 1813 wordt de Hervormde kerk van Eersel ingewijd. De bouwkosten van de kerk zijn f. 4420. Er moet wat met die bouw zijn geweest, want na vijftig jaar bleek het totaal versleten. In 1861 werd heel veel gerestaureerd en het strooien dak wordt dan vervangen door een leien dak. In de kerk staat een mooie bruin-gebeitste gave eikenhouten kansel tegen de achtermuur. Die kansel is uit de parochiekerk meegenomen. Vandaar zo’n grote preekstoel in zo'n kleine kerk. Die kansel heeft een koperen lessenaar en een grote ouderwetse zandloper; destijds moest de preek van de dominee uit zijn als die zandloper leeggelopen was. Langs de lange wanden is aan weerszijden een enorme bank getimmerd voor de leden van het kerkbestuur. Ze zitten er veilig weggeborgen achter deurtjes. En dan staan er in het midden nog vijf banken op een houten plankier. Op die galerij staat een huisorgeltje, dat het gemeentegezang moet begeleiden, benevens twee banken zonder leuning. Ook voor de ‘inwoning’ van zo’n 20 vleermuizen in de klokkentoren is er ruimte. De bouwers van 1812 hebben hun best gedaan op hun kerk. Ze hebben de houten stutten van de galerij gevormd als Griekse pilaren en tegen de zoldering langs de daklijst consoles getimmerd met Griekse motieven. Ze hebben de ramen verdeeld in ruitjes, zodat het net glas in lood leek. Hun kerkje was en is nog altijd groot genoeg voor de gemeente; er gaan een vijftig mensen in.

Van oudsher hoorden de protestantse gemeenten van Eersel en Hoogeloon bij elkaar. Ze hadden samen één dominee, die om de beurt in een der dorpskerken preekte en in Hoogeloon woonde in een pastorie, die aan de kerk was aangebouwd. De ene zondag trokken de gemeenteleden van eerstgenoemd dorp langs een ongebaand en moerassig, in de wintermaanden door takken verhard pad naar Hoogeloon, de andere zondag ging de dominee met de gemeenteleden van laatstgenoemd dorp de omgekeerde weg, over het zelfde pad. Het heet nog altijd het domineepad. Later werd de pastorie van Eersel gevestigd in huize De Drietip aan de Duizelseweg. Het werd aan de gemeente geschonken door een rijke dame uit Amsterdam, mej. Mirandolle, die in het begin van de vorige eeuw een mooi zomerhuis op de Hees liet bouwen. De Hervormde (PKN) kerk (Markt 38) is een rijksmonument. Dankzij de vele vrijwilligers ziet alles er voortreffelijk uit. Er zijn regelmatig culturele activiteiten zoals concerten. De kerk heeft een uitstekende akoestiek." (bron: Heemkundige Studiekring De Acht Zaligheden) De lokale kerk en geloofsgemeenschap is nog altijd een eigen protestantse (PKN) gemeente.

- Mariakapellen.

- Gevelstenen in Eersel.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Kermis Eersel (gedurende 5 dagen eind juni/begin juli).

- "Iedere zomer staat het centrum drie donderdagen lang in het teken van shoppen, snuffelen en cultureel vermaak. Met de gezellige Markt en Nieuwstraat als decor weten inmiddels evenveel toeristen als inwoners uit de Kempen jaarlijks de weg te vinden naar deze bijzondere zomermarkt. Geheel volgens traditie vinden drie donderdagen achter elkaar de Toeristendagen Eersel plaats (eind juli/begin augustus, in 2019 voor de 35e keer). Van 11.00 tot 17.00 uur zijn de marktkramen geopend en de toegang is zoals altijd gratis! De Toeristendagen zijn niet te vergelijken met een gewone braderie. Er zijn weliswaar ruim 140 kraamhouders die hun zeer uiteenlopende handelswaar aanprijzen, maar het is de aanvulling van de diverse vormen van straattheater die zorgen voor een perfecte en unieke combinatie. Tel daar de Bourgondische sfeer van de horeca met hun vele gezellige terrassen met live muziek bij op en zestig enthousiaste ondernemers die hun winkeldeuren wagenwijd open hebben staan voor publiek en je hebt een mooi buitenevenement dat jaarlijks maar liefst 45.000 bezoekers trekt."

- Paperclip Festival (op een zaterdag eind augustus, in 2020 voor de 12e keer).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Fietsroute
De door het IVN uitgezette Natuurhistorische fietsroute Veldhoven - Vessem (52 km) voert je door de buitengebieden van deze dorpen en die van Knegsel, Wintelre en Steensel. De route voert je langs tientallen natuurgebieden en bijzondere landschapselementen, die in de fietsroute allemaal worden beschreven. De route gaat voor een groot deel over onverharde paden en mijdt de bebouwde kommen. Voor kinderen zijn eenvoudige, vrijblijvende opdrachten opgenomen.

Bosdeal
"Eersel is de eerste Brabantse gemeente die gebruikmaakt van de Bosdeal. Samen met Trees for All doet Groen Ontwikkelfonds Brabant een aantrekkelijk aanbod aan gemeenten die (meer) bos willen realiseren in het Natuurnetwerk Brabant. De deal houdt in dat Groen Ontwikkelfonds Brabant minimaal 50% van de grondkosten en 50% van de inrichtingskosten betaalt en Trees for All gemiddeld ongeveer 15 % van de totale grond- en plantkosten bijdraagt. De gemeente gaat in de komende tien jaar 400.000 bomen planten. In natuurgebieden, langs ecologische verbindingszones, in bestaande bossen en in woonwijken. De gemeenteraad heeft in november 2021 een motie aangenomen waarin het college werd gevraagd om, in navolging van de nationale Bossenstrategie, een uitvoeringsplan te maken voor het planten van meer bomen.

Ambtenaar Koel Jellema is samen met collega’s van verschillende afdelingen betrokken geweest bij de uitwerking van dat plan. “We hebben gekeken naar waar je bomen kunt planten. Je moet dan niet alleen denken aan het realiseren van bossen op landbouwgronden, maar ook aan bijvoorbeeld landschappelijke inpassing van gebouwen of aan bomen in woonwijken. Toen we alle mogelijkheden hadden doorgerekend kwamen we uit op 370.000 bomen. Dat hebben we voor het gemak afgerond naar 400.000.” Met het ambitieuze tienjarenplan Bos & Boom is een investering gemoeid van bruto 6 miljoen euro. Ongeveer de helft ervan komt voor rekening van co-financiers, waaronder Groen Ontwikkelfonds Brabant en Trees for All.

Eerste bomen geplant. Om de start van plan Bos & Boom te vieren hebben Frans van Zijderveld (Trees for All), wethouder Steven Kraaijeveld (gemeente Eersel) en directeur Mary Fiers van Groen Ontwikkelfonds Brabant op 16 februari 2022 drie bomen geplant. “Met deze startbomen willen we dus alvast iets nalaten voor de generaties na ons”, aldus de gemeente. “We hebben drie boomsoorten gekozen die heel erg oud kunnen worden, maar ook een symbolische waarde hebben. We hebben een zomereik, een linde en een fladderiep geplant. De zomereik was volgens de Germanen een heilige boom en wordt nog altijd gezien als de koning van het bos. De linde was ook een Germaanse heilige boom die rust en wijsheid zou geven. En fladderiep symboliseert de toekomst. Dit is een boomsoort die de laatste jaren steeds meer wordt aangeplant omdat zij een hoge ecologische waarde heeft, goed is voor de bodemkwaliteit en op veel plekken uit het landschap is verdwenen. De fladderiep symboliseert dus een nieuwe kijk op bos, natuur en landschap.” Meer weten over hoe ook jouw gemeente kan profiteren van de Bosdeal? Lees de flyer." (bron: Groen Ontwikkelfonds Brabant, februari 2022)

"De komende tien jaar wordt de gemeente Eersel nog groener. Er komen 400.000 extra bomen bij. Met ons ambitieuze Plan Bos & Boom gaan we het landschap versterken, bossen vergroten en onze omgeving nog groener maken. We gaan de gebieden rondom ieder dorp groener maken en meer bomen langs wegen en in parken planten. Versterken landschap. Ons Kempische landschap heeft zijn eigen karakter met bosjes, elzensingels en struweelhagen. Juist dit landschap gaan we versterken, want daar profiteert de natuur enorm van. We gaan onze eigen houtsingels en struweelhagen herstellen en aanvullen met extra bomen en verdwenen elementen opnieuw aanplanten.

Vergroten bos- en natuurgebieden. Onze gemeente heeft al een rijkdom aan bos- en natuurgebieden en dit gaan we vergroten en verder uitbouwen. We gaan enkele ecologische verbindingszone aanleggen, zodat dieren beter van het ene naar het ander gebied kunnen overlopen. We maken gebruik van de aanleg van nieuwe natuur bijvoorbeeld in het beekdal van de Kleine Beerze en De Run. Vergroenen leefomgeving. Groen om je heen maakt gelukkig. We gaan daarom meer bomen aanplanten in en om onze kernen. Vooral rondom Eersel en Duizel zijn hier nog volop mogelijkheden voor. We laten ook in nieuwbouwplannen bomen onderdeel zijn van de vergroening. We gaan een aantal kleine boompjes uitdelen aan inwoners die daar interesse in hebben. Ook in lanen en parken planten we op verschillende plekken bomen erbij." (bron: gemeente, juli 2021)

Akkervogels
Vogelwerkgroep De Kempen heeft in voorjaar 2017 6 landbouwpercelen van de gemeente Eersel ingezaaid met speciaal samengestelde kruiden- en plantenmengsels, om zo een grotere verscheidenheid aan vogels naar de Kempen te doen trekken. De gemeente heeft voor dit project 5 hectare tijdelijk uit het reguliere pachtaanbod gehaald. De gemeente mist hierdoor pachtinkomsten, maar daar staan maatschappelijke baten tegenover. "We willen laten zien dat er op akkers ruimte te maken is voor akkervogels", aldus een woordvoerster van de gemeente. De werkgroep heeft een meetsysteem ontwikkeld om te toetsen of hun aanpak werkt. Direct na het inzaaien is de vogelstand bepaald. Later worden deze tellingen herhaald. De Vogelwerkgroep voert dezelfde metingen uit op akkers die bij boeren in bedrijf zijn, en op kale percelen, zodat een goede vergelijking mogelijk wordt. (bron: Eindhovens Dagblad, 12-10-2017)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Eersel, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Eersel door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2 en 3.

- Diaserie Streekmuseum en wandeling in het dorp door Loes Westgeest.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Eersel (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Eersel. - Nieuws van de gemeente op Facebook.

- Media / nieuws: - KempenTV is de lokale omroep voor de gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden.

- Buurtverenigingen: - Buurtvereniging de Kraanvogel.

- Voortgezet onderwijs: - Het Rythovius College is een school voor mavo, havo, vwo en gymnasium. Sinds schooljaar 2010-2011 kunnen leerlingen van het Rythovius al in het eerste leerjaar in een Kunst & Cultuur-, Science- of Sportklas instappen. De eerste 3 leerjaren zijn er doorlopende programma’s in deze richtingen. Daarmee biedt het Rythovius kinderen de ruimte om direct aan de slag te gaan met hun individuele talenten. Dat is een regionale primeur waar de school best trots op is.

- Sport: - "Postduivenvereniging PV De Luchtreizigers is met 36 spelende hokken waarvan 4 in combinatie (44 leden) een sterke en gezonde vereniging. Onze leden komen uit gemeente Eersel / Bergeijk en Riethoven. Van april tot en met september versturen wij onze duiven naar diverse lossingsplaatsen in België en Frankrijk."

- Zorg: - Zorgboerderij Weidezicht. - Zorghoeve JMEZ.

- Veiligheid: - Brandweer Eersel.

Reactie toevoegen