Wintelre is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Eersel. T/m 1996 gemeente Vessem, Wintelre en Knegsel.
- Wintelre is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Eersel. T/m 1996 gemeente Vessem, Wintelre en Knegsel.
- Onder het dorp Wintelre vallen ook de buurtschappen Bijsterveld, Kreiel, Mostheuvel en Scherpenering (deels).
- Het dorp behoort tot de 'Acht Zaligheden'.
Terug naar bovenUit te spreken als
Wintelré.
In het dialect
Wèntersel.
Oudere vermeldingen
1e kwart 13e eeuw Winterlo, 1312-1350 Winterle, 1331 en 1466 Wintelre, 1466 ook Winterle.
Naamsverklaring
Etymologie onzeker. Een samenstelling met lo 'licht, open bos' en een eerste deel winter dat men doorgaans verklaart als de persoonsnaam Winter. Nogal geforceerd lijken de verklaringen die uitgaan van winter 'jaargetijde', dat als toponiem dan zou duiden op een noordelijke ligging, waardoor in het voorjaar de kou langer in de grond blijft zitten, of op een lo 'poel, waterloop' die 's zomers droog is en in de winter water voert, te vergelijken met winterbeek en Wintervliet.(1)
Wintelre ligt NW van Veldhoven, W van Eindhoven Airport.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Wintelre 70 huizen met 435 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.
Terug naar bovenArcheologie
Op de locatie Groenstraat 7 mogen in of vanaf medio 2020 vier zogeheten Ruimte voor Ruimte-woningen worden gebouwd, ter compensatie voor de sanering van een intensieve veehouderij. Voordat een nieuwbouwproject van start gaat, moet er altijd eerst archeologisch onderzoek worden uitgevoerd, om te verzekeren dat er zorgvuldig met sporen uit het verleden in de grond wordt omgegaan. De opgravingen, die in het voorjaar van 2020 hebben plaatsgevonden, waren in archeologisch opzicht een groot succes; er zijn namelijk volop resten en sporen gevonden uit het Wintelre van de zogeheten Volle Middeleeuwen (1000-1250 na Christus), met name in het zuidelijke deel van de bouwlocatie. Het gaat dan voornamelijk om paalsporen, die aangeven dat er iets gebouwd is op die plek. De resultaten van de opgraving duiden er op dat in de omgeving van de Groenstraat lange tijd een agrarische nederzetting is geweest. Mogelijk gaat het hier om het oude dorpscentrum, dat iets ten zuiden van de huidige dorpskern rondom de kerk lag. De nabijheid van een oude kerk, waarvan het fundament al eerder is opgegraven, versterkt dit vermoeden.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Wintelre, kun je terecht bij:
- Heemkundevereniging De Hooge Dorpen.
- Verhalen over de geschiedenis van Vessem, Wintelre en Knegsel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
Terug naar boven- Bestemmingsplan kom Wintelre.
- Het dorp moet in de toekomst groeien naar zo'n 2.500 inwoners. Die groei is nodig om voorzieningen als winkels en verenigingen te kunnen behouden. Dat stelt althans het in 2009 verschenen Dorpsontwikkelingsplan (DOP) 'Wintelre waard om aan te werken'. Die nieuwe inwoners, onder wie ook spijtoptanten die vanwege gebrek aan woningbouw in de afgelopen jaren naar elders zijn verhuisd, moeten gehuisvest worden in diverse typen nieuwe woningen. De werkgroep wil ook bedrijven graag voor het dorp behouden. Een ander belangrijk punt uit het DOP is verkeer en vervoer. Er moet meer aandacht komen voor de veiligheid van fietsers en wandelaars. Dat kan door het aanleggen van nieuwe paden en het verbeteren van de wandelvoorzieningen. Verder is er aandacht voor voorzieningen, bijv. op het gebied van zorg.
Terug naar boven- Wintelre heeft 3 rijksmonumenten.
- Wintelre heeft 8 gemeentelijke monumenten.
- Reeds in de middeleeuwen heeft er in Wintelre een kapel gestaan. In een document uit 1320 geeft Johanna van Brabant toestemming om een schutterij op te richten die deze Mariakapel moet onderhouden en beschermen. De kapel deed dienst als kerkje, maar de nederzetting was geen zelfstandige parochie. Pas rond 1570 wordt er een parochiekerk gebouwd, gewijd aan de heilige Willibrordus, en wordt het dorp een zelfstandige parochie. Deze kerk wordt in 1648 door de hervormden genaast, maar zij zijn met zo weinigen dat ze de kerk niet kunnen onderhouden. De katholieken nemen in 1672 een schuurkerk in gebruik. In 1822 bouwen de katholieken een nieuwe parochiekerk. In 1857-1859 wordt aan de westzijde van de kerk een neogotische toren gebouwd, ontworpen door architect Hendrik Jacobus van Tulder. Deze architect past in zijn ontwerp al vroeg motieven toe uit de Kempische gotiek. De stenen van de toren zijn voor het merendeel door de plaatselijke boeren in veldovens gebakken.
In 1930-1931 wordt de huidige RK Willibrorduskerk (Willibrordusstraat 37) naast de oude gebouwd, naar ontwerp van architect J. Vermeulen. De oude kerk wordt in 1932 gesloopt, maar de toren wordt gehandhaafd en maakt nu deel uit van de 'nieuwe' kerk, waar ze schuin tegenaan staat. In 2007 is het kerkgebouw uitgbreid met een parochiezaal. Reden voor deze uitbreiding was de eerdere verkoop van de pastorie aan derden, en het daardoor ontstane ruimtegebrek voor parochiële activiteiten. Op hetzelfde moment is ook besloten om de voormalige Theresiakapel terug te bouwen in de staat van voor 1944, toen de voorgevel van de kerk zwaar beschadigd raakte. Kerk en geloofsgemeenschap maken tegenwoordig deel uit van RK Parochie Sint Willibrordus, die de dorpen Duizel, Eersel, Knegsel, Steensel, Vessem en Wintelre omvat.
Terug naar boven- Bluesrockfestival Welons (weekend in juni), met op zondag de Amerikanenmeeting.
- In 1989 besluit een vriendengroep uit Oerle een voetbaltoernooi te organiseren, voor minimaal 30 teams uit de regio, gespeeld op kleine veldjes in de open lucht en met een mix van spelregels tussen veldvoetbal en zaalvoetbal. Het moest een sportief en gezellig evenement worden voor vriendengroepen, caféteams, voetbalverenigingen, bedrijven en andere belangstellenden. Het café waar dit alles verder werd uitgewerkt en georganiseerd was het stamcafé van deze groep vrienden: Café Bar De Knoert uit Oerle. Vandaar de naam Knoerttoernooi (op een zaterdag eind juni, in 2021 voor de 32e keer). In de beginjaren worden de wedstrijden om de Knoertbokaal gestreden op de velden van RKVVO. Later is het evenement verplaatst naar voetbalvereniging DEES uit Wintelre.
In al die jaren is het Knoerttoernooi uitgegroeid tot het meest besproken en gezelligste toernooi van de Kempen, waarbij naast veel voetbal ook tal van extra activiteiten een bijzondere plaats innemen, zoals de veelbesproken "warming-up-avond" op de vrijdag voorafgaand, het optreden van bands in de pauzes en de "huifkartaxi" na afloop van het toernooi. Het veelal mooie weer, het grote terras, een springkussen, de muzikale omlijsting en natuurlijk de overheerlijke BBQ met spek zijn de belangrijkste ingrediënten voor deze gezellige en sportieve voetbaldag op Sportpark De Meren in Wintelre. De organisatie streeft naar een vol toernooi van maximaal 50 herenteams en 25 damesteams. Bij overschrijding van dit aantal wordt er gewerkt met een wachtlijst. Kennelijk is het een populair evenement want wij lezen dat eind juni 2017 het evenement voor 2018 al voor 80 procent is volgeboekt...
- Kermis (gedurende 5 dagen begin september).
- In de herfstvakantie is er jaarlijks een Kabouterbos voor de kinderen bij de hieronder beschreven Bosschuur.
- Dickensfestijn Wintelre (weekend in de 1e helft van december, alleen in de oneven jaren, de eerstvolgende keer is dus in 2021). Voor een indruk van dit evenement, zie de recensie van Dickensfestijn editie 2019 in Weekblad De Kempenaer, en zie de Videoreportage van Dickensfestijn editie 2019, van Wim Wilting.
Terug naar boven- "Verscholen in de bossen, op de weg van Wintelre naar Vessem, niet ver van “Het Groot Meer“ ligt “Bosschuur De Meren“. Nou... een bos-schuur! Meer een bos-villa. Het was ooit een schuur voor bosarbeiders, die omgetoverd werd tot een natuurbelevingscentrum. Een grote groep vrijwilligers werkte daar aan mee. Anders zou de schuur gesloopt zijn. Een paar jaar nadat de oude schuur opgeknapt was, werd deze door een brand geheel verwoest. Een nieuwe (oude) schuur werd herbouwd op dezelfde plek. Een bijzondere plek! Bij De Bosschuur hoort een Speelbos. Lekker spelen met water en zand, een hut bouwen en een natuurwandeling maken. Een plek waar je de vogels hoort zingen, waar je een ree tegen kunt komen of het spoor van een vos kunt volgen. Een plek ook waar je een vogelhuisje kunt timmeren of naar dierenverhalen kunt komen luisteren. Een plek waar je binnen kunt schuilen en waar je met je vader en moeder, opa en oma kunt wandelen. Wandelen met een GPS kan ook. Een plek waar je kunt genieten en leren van de natuur. Een plek om te ravotten!"
- Het Inrichtingsplan Wintelre - Oerle, dat in 2010 van start is gegaan, omvat het 1.500 hectare grote gebied rond deze beide dorpen (in respectievelijk gemeente Eersel en gemeente Veldhoven). Het Inrichtingsplan maakt onderdeel uit van de reconstructies Kempenland en Boven-Dommel. In het landinrichtingsplan zijn maatregelen opgenomen voor de landbouwkundige structuur, water, natuur, landschap en cultuurhistorie in combinatie met een herverkaveling (d.m.v. kavelruil). Ook de recreatie komt aan bod.
- In 2010 zijn langs de Merenweg 8 amfibietunnels aangelegd. Ter hoogte van het gebied Grootmeer zette natuurvereniging IVN voorheen ieder voorjaar amfibieën in emmers de Merenweg over. Vrijwilligers hebben zo jaarlijks in totaal 8.000 tot 10.000 dieren gered. Het werd echter steeds moeilijker hiervoor genoeg vrijwilligers te vinden. De kikkers weten middels de tunnels nu zelf veilig de overkant te bereiken.
- In 2012 t/m 2014 is Watercrassula aangetroffen in het Grootmeer tussen Vessem en Wintelre. Watercrassula is een waterplant die oorspronkelijk uit Australië komt en zich in Nederland gedraagt als een invasieve soort. Dit betekent dat de soort door menselijk handelen in een nieuw gebied terechtgekomen is en zich explosief uitbreidt. Waarschijnlijk is dit plantje hier terechtgekomen doordat een inwoner een aquarium met plantje heeft geleegd in het Grootmeer. Watercrassula vormt dikke pakketten in het water en op de oevers waardoor de zeldzame vegetaties van het Grootmeer verdwijnen. Het is dan ook belangrijk dat de Watercrassula zo snel mogelijk en volledig wordt verwijderd. Om de Watercrassula te bestrijden zijn de aangetroffen groeiplaatsen in 2013 en 2014 met folie afgedekt waardoor de planten verstikken.
Terug naar boven- Fotoreportage van Wintelre door Kees Wittenbols uit Breda.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Wintelre.
- Nieuws: - Dorpskrant 't Blaaike (1x per 2 weken) is via de link ook online te lezen.
- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Wintelre zet zich in voor behoud en waar mogelijk verbetering van de huidige en toekomstige leefbaarheid van het dorp. De Dorpsraad is een erkend overlegorgaan van de gemeente Eersel, ze kan gevraagd en ongevraagd advies geven aan de gemeente. Met een constructieve instelling wordt overlegd met ambtenaren. Op die manier laten we zien dat we graag meepratn over ons eigen dorp. Eén keer per maand is er een vergadering met alle bestuursleden. De Dorpsraad is daarnaast onderverdeeld in verschillende werkgroepen waaronder woningbouw, verkeer, recreatie, zorg en werkgelegenheid. Deze werkgroepen vergaderen ook onderling naar gelang nodig is en de voorzitter van de werkgroep brengt in de maandelijkse vergadering verslag uit van hun werkzaamheden in de groep.
Naast de normale gang van zaken hoort ook de uitvoering van het Dorpsontwikkelingsplan tot de taak van de Dorpsraad. Twee keer per jaar wordt er met het college van B&W vergaderd om de gang van zaken te bespreken. Voor de duidelijkheid: we zijn géén politieke groepering, we hebben géén politieke voorkeur en we zijn ook géén verlengstuk van wethouders of raadsleden. Dorpsraad Wintelre is van, door en voor het dorp! Zou je graag een bijdrage willen leveren aan de Dorpsraad? Of zijn er vragen? Neem dan gerust contact met ons op via contactpersoon Jan Luttikhold, tel. 040-2052791, e-mail dorpsraadwintelre@gmail.com."
- MFA: - In de dorpskern van Wintelre is een multifunctionele accommodatie (MFA) gerealiseerd. De aanleiding was het verouderde en niet goed meer functionerende dorpshuis De Rosdoek. De bestaande basisschool is uitgebreid met kinderopvang en een peuterspeelzaal tot een brede school. Daarnaast is de vervangende nieuwbouw van het dorpshuis aangewend om te komen tot een MFA, met naast de brede school gemeenschapshuis De Rosdoek, met sporthal, vergaderruimtes, een jongerenruimte, een theaterzaal en een foyer-ontmoetingsruimte. Het vernieuwde gebouw is verankerd in de totale herontwikkeling en herinrichting van het dorpsplein.
- Onderwijs: - Naar de website van Basisschool De Disselboom linken wij maar even niet, omdat ons antivirusprogramma waarschuwt dat zich anno zomer 2020 op die site 'potentieel gevaarlijke inhoud' bevindt.
- Muziek: - "Fanfare en drumband Sint Willibrordus uit Wintelre is een bijzonder actieve vereniging. De vereniging luistert de diverse dorpsactiviteiten op met een mooi stukje muziek. Regelmatig organiseert de Fanfare en drumband concerten; nieuwjaarsconcert; concert carnavalesk; optreden tijdens de Wenterselse Mert en Buurtconcert zijn jaarlijks terugkerende optredens. Naast deze verplichte nummers worden met enige regelmaat meer pompeuze concerten ten gehore gebracht. Buiten de landsgrenzen zijn er regelmatig contacten met Musik Verein Neroth uit Duitsland. Fanfare/Drumband Sint Willibrordus bestaat uit ruim 90 muzikanten, die spelen in de diverse orkesten: - de Fanfare, - de Drumband en het Jeugdorkest (samen met Knegsel)."
- Voetbal: - Voetbalvereniging D.E.E.S..
- Zorg en welzijn: - Zorgboerderij De Vennekuus.
- Koemeer is een kleinschalige dagopvang in Wintelre voor o.a. mensen met dementie en niet aangeboren hersenletsel (NAH). Zij bieden vanuit hun eigen woning van maandag t/m vrijdag zinvolle dagbesteding aan maximaal 6 personen die wat extra zorg en aandacht behoeven. Ze richten zich op de behoefte van de persoon en kijken naar wat hij/zij allemaal wél kan en wil doen. Van een krantje lezen op het terras tot het spelen van een spelletje en van het voeren van de paarden tot het genieten van het omliggende natuurschoon. Het belangrijkste is dat mensen zich bij hen thuis voelen. Door bewust voor een kleinschalige aanpak te kiezen, kunnen ze iedere deelnemer veel persoonlijke aandacht, maar ook voldoende rust en ruimte bieden. De aanwezigheid van 2 vaste krachten zorgt tevens voor vertrouwdheid. Zij passen hun tijd, aandacht en de activiteiten volledig op de deelnemers aan. Door hun flexibele openingstijden willen ze bovendien mantelzorgers de kans bieden om even afstand te kunnen doen van hun zware zorgtaak.
Reactie toevoegen