Boksheide

Plaats
Buurtschap
Eersel
Zuidoost-Brabant Kempen
Noord-Brabant

Boksheide

Terug naar boven

Status

- Boksheide is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Eersel.

- De buurtschap valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Eersel.

- De buurtschap Boksheide heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
De Bokshaai. Een inwoner woont niet in maar 'op de Bokshaai'.

Oudere vermeldingen
1794 Bokhey, 1838-1857 De Boksheide, 1865 Boxheide, 1899 Boxheide of Boksheide.

Naamsverklaring
Samenstelling van heide 'onontgonnen veld, vlakte' en de geslachtsnaam Box, niet boks 'buksboom'.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Boksheide ligt rond de gelijknamige weg en rond de wegen Zandhoefseweg, Puttendijk, Hertheuvelsehoef, Voort, Eerdbrand (het gedeelte van deze weg NW van het riviertje de Run), Boksheidsedijk, Broekstraat (het gedeelte van deze weg W van de weg Voort), Leest, Berken, Heibloem, Rosheuvel (ZO zijde) en Rosheuvelsedijk. De buurtschap ligt Z van het dorp Eersel, NW van de dorpen Bergeijk en 't Loo, N van het dorp Luyksgestel, NO van het dorp Weebosch en ZO van de A67 en de dorpen Hapert en Bladel.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Boksheide omvat ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"De buurtschap Boksheide is gesitueerd aan een kruispunt van wegen tussen Eersel en Weebosch, niet ver van buurtschap de Spijkert. De buurtschap is ontstaan aan de rand van de Grooten Aard. Het betrof altijd een cluster van boerderijen rond een kruispunt van routes. De ene route loopt noordwest-zuidoost en verbindt de Heestert via de Spijkert over de Run met De Lage Berkt (bij Bergeijk); de andere route gaat noord-zuid en verbindt de Markt van Eersel via de Dijken met Weebosch. Hoewel De Kempen reeds lang voor onze jaartelling werden bewoond, waren grote delen onbewoond. Dat betekende niet dat deze woeste gronden en gemeenschappelijke gronden niet gebruikt werden; de oorspronkelijke gemeenschapsbossen werden zelfs zo intensief gebruikt dat ze degenereerden tot heide en soms zelfs tot onbegroeid stuifzand. De belangrijkste vestigingsplaatsen en langeafstandsroutes liggen vast sinds de 8e eeuw. In de eeuwen daarna werden eerst de vruchtbare gebieden langs de hoofdroutes ontgonnen; pas vanaf de 11e eeuw worden ook de slechtere gronden en de natte gronden in cultuur gebracht.

Boksheide lijkt een ontginning van voor 1200, die geïsoleerd lag aan een route die naar een oversteek van een beekje leidde. Bij de boerderijen lagen kleine akkers en verderop waren de natte gronden langs de beek in gebruik als wei- en hooiland. Aansluitend lagen de gemeenschappelijke gronden van de Groten Aard, een golvend heideareaal dat plaatselijk drassig was, maar ook lage landduinen kende. Menselijke activiteit is zichtbaar op oude kaarten als enclaves en eilanden van akkers en weilanden met aansluitend plukjes bos, hakhout en groensingels. In 1900 is het plangebied nog deel van de Grooten Aard en heide. In 1905 zijn er vakken met (naald)bos zichtbaar met daaromheen nog heide. In 1955 is de gehele heide bebost voor houtproductie. Dergelijke ‘gemeentebossen’ werden ingeplant met naaldboomsoorten als Douglasspar, Lork, Grove den en Fijnspar, afhankelijk van de grondsoort en het vochtleverend vermogen. Alle ontginningen vanaf de late 19e eeuw worden aangeduid als jonge heideontginningen. (bron: Bestemmingsplan Landgoed De Zandhoef)

Terug naar boven

Evenementen

- In 2016 was er na 56 jaar weer eens een Kermis op de Boksheide. In principe bedoeld als eenmalig. Het was een groot succes. In 2017 vroegen veel mensen of en wanneer er weer een volgende editie zou komen, dat dat hopelijk niet weer 50 jaar zou duren. Daarom besloten buurtbewoners in 2018 weer een Kermis te organiseren. Een nostalgische kermis, passend bij de schaal van een buurtschap. Dus geen marktplein, geen grote attracties, geen kroegen met grote terrassen, maar wat kleinere attracties, een terras en buitenaankleding van boomstammen en pallets, wat foodtrucks en een feesttent midden in de wei, met op de zaterdagavond feest met live bands en DJ's, wat ook deze keer weer een 'volle bak' was.

Natuurlijk vroegen mensen ook nu weer of en wanneer er een volgende editie komt. Ken Sleddens van de organiserende buurtbewoners reageerde daar als volgt op: "We hoeven geen winst te draaien, maar er moet wel geld in het potje zitten voor de organisatie. Gelukkig hebben we veel sponsoren van de Boksheide zelf. Elk bedrijf hier doet wel iets. Dat is heel fijn, maar geen garantie voor de toekomst. De feestavond was geslaagd, druk en we hebben een goede omzet gedraaid. Dus wie weet..."

Terug naar boven

Landschap, natuur en receatie

- Waterschap De Dommel heeft de ecologische verbindingszone (EVZ) De Run, rond de gelijknamige beek O langs buurtschap Boksheide, heringericht. Het gebied heeft nu de functie natuur. Het bestaat uit natuurlijkvriendelijke oevers, enkele poelen, struiken, elzen en zones met bloemrijke graslanden. Om meer draagvlak te creëren voor natuurontwikkeling willen het waterschap en de gemeenten Bergeijk en Eersel agrariërs uit de omgeving bij het beheer van deze EVZ betrekken. Hoe deze samenwerking er precies uit gaan zien, staat nu nog niet vast. In 2018 en 2019 wordt dit verder uitgewerkt. (bron: Waterschap De Dommel, 1-3-2018)

- Direct ZW van de kern van buurtschap Boksheide ligt een landbouwenclave, die in het N, W en Z wordt omringd door het onder Geschiedenis beschreven bosgebied. De huidige eigenaar heeft het gebied aangekocht om er een nieuw landgoed te ontwikkelen. Het nieuwe landgoed beoogt een asymmetrische opzet te krijgen zonder formele assen of lijnen. Het doel is een informeel geheel waar rijk geschakeerd groen de boventoon voert en bebouwing zichtbaar ondergeschikt is. De benadering van de drie op te richten woningen dient indirect te zijn. Het nieuwe landgoed dient natuur en cultuur te combineren in een ruimtelijk en visueel aantrekkelijk geheel, dat is opengesteld voor wandelaars en tevens privacy biedt voor de bewoners.

Een belangrijke doelstelling van de aanleg van nieuwe landgoederen is het realiseren van nieuwe natuur. In het inrichtingsplan wordt uitwerking gegeven aan een samenhangende groenaanleg, die is gericht op het versterken van de natuurwaarde ter plaatse en in de directe omgeving, én bijdraagt aan een hoge belevingswaarde voor bewoners en bezoekers op deze landelijke locatie nabij Boksheide. De bestaande harde bosrand zal schuilgaan achter een nieuwe schil van bos met een natuurlijke, brede bosrand met struiken. Die struiken zijn uitgezocht op een aantrekkelijk seizoensbeeld (bloemen, vruchten en herfstkleur), geschiktheid voor de groeiomstandigheden en ecologische bruikbaarheid (nestelgelegenheid, dekking en voedsel). Het nieuwe bos wordt in een grote boog om het natuurlijk grasland en de huisweide gelegd. De bosrand krijgt enkele verspringingen waardoor luwtezones ontstaan die belangrijk zijn voor bijvoorbeeld vogels en vlinders. Het nieuwe bos zal blokgewijs worden ingeplant met boomvormers zoals Winterlinde (Tilia cordata), Zomereik (Quercus robur) en Haagbeuk (Carpinus betulus), met daartussen wijkerrijen van Ratelpopulier (Populus tremula). In de bosrand wordt eveneens gewerkt met een aanplant in groepen met telkens een blok eiken afgewisseld met andere bomen zoals Zoete kers (Prunus avium), Ruwe berk (Betula pendula) en Lijsterbes (Sorbus aucuparia) en daartussen en daarvoor struikvormers.

Aan de zuidwestzijde is in het nieuwe bos een korte laan gedacht. Deze laan leidt de wandelaars via een nieuw wandelpad naar een bestaand wandelpad in het gemeentebos achter het nieuwe Landgoed De Zandhoef in Boksheide. Daarmee wordt het landgoed ruimtelijk en functioneel geïntegreerd in de omgeving. Een bomenrij begeleidt de wandelaar langs het andere wandelpad dat aansluit op bestaande paden in het bos. Dit pad loopt aan de andere zijde langs een brede groensingel (struweel). Dergelijke beplantingsstructuren worden ook op andere plekken toegepast als gebogen middelhoge landschapselementen die aansluiten op het bos en zo het landgoed structuur geven en tevens veel mogelijkheden bieden voor fauna. Aan de noordzijde staan reeds enkele vrijstaande eikenbomen voor de bosrand. Dit levert een aantrekkelijk beeld op in combinatie met weiland, vandaar dat er hier op meer plaatsen eiken (of andere bomen) in het gras zullen worden geplant op enige afstand van de (deels bestaande, deels nieuwe) rand van het bos. Ook op andere plekken worden solitaire bomen toegepast. De bomen in de huisweide zullen tegen vraat worden beschermd.

Andere bomen worden in kleine groepen toegepast, waarbij enkele boomgroepen voorzien worden van een gemengde groep struiken om daarmee het uitzicht te verlevendigen. Het betreft hier een selectie van grote parkbomen, die deels inheems zijn. De bomen worden geselecteerd op aantrekkelijkheid door de seizoenen en geschiktheid voor de bodem ter plekke. Deze parkbomen worden geplant in weiland en in het natuurlijk grasland. Aan de zuidzijde wordt het natuurlijk grasland geconcentreerd. Dit grasland zal worden beheerd middels een gericht maaibeheer. De inrichting en het beheer van Landgoed De Zandhoef in Boksheide is gericht op het realiseren van specifieke natuurdoelen. Daartoe zijn als doelsoorten de Patrijs en (wilde) bijen gedefinieerd. Zowel de inrichtings- als de beheermaatregelen zijn opgesteld met deze soorten indachtig. De gehele terreininrichting is overigens gericht op vestiging van een breder aantal soorten.

Een deel van Landgoed De Zandhoef in Boksheide zal in landbouwkundig gebruik blijven als graasland. Deze weilanden worden integraal in het landgoed opgenomen als onderdeel van de mix van natuur en cultuur die een landgoed zo aantrekkelijk maakt. De huisweide is gesitueerd aansluitend op het hoofdhuis. Ten noorden daarvan liggen de overige weilanden met langs de randen een natuurlijke bosrand met vrijstaande bomen, een bomenrij of struweel. Initiatiefnemer heeft enkele paarden en koeien en wil die graag op het landgoed stallen en weiden (op de ‘huisweide’). In het kader daarvan is ook voorzien in een kleine stalling nabij het erf van het centrale woonhuis. De weilanden zijn te karakteriseren als permanent graasland dat wordt ingezaaid met een hoogcalorisch grasmengsel (zoals Horse Star of Pavo Paard). Belangrijk is een grasmengsel te nemen met soorten met een laag groeipunt, die weinig complexe suikers bevatten. Paarden grazen namelijk zeer laag en kunnen te veel suiker in hun voeding slecht verdragen. Overigens is het ook mogelijk enkele lage bloemplanten toe te voegen in het zaaimengsel om een kleurrijker beeld te doen ontstaan. Aansluitend op de weilanden zijn natuurstroken gedacht zoals keverbanken, vlinderlinten en een wildstrook (gericht op de Patrijs)." (bron en voor nadere informatie zie het in januari 2020 vastgestelde Bestemmingsplan Landgoed De Zandhoef)

Reactie toevoegen