Wommels

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

Wommels kerk JD [640x480].JPG

Wommels, Jacobikerk

Wommels, Jacobikerk

Wommels.jpg

Bijzondere huizen in Wommels

Bijzondere huizen in Wommels

Wommels..jpg

Ja, kaatsen, dat doen ze graag in Wommels

Ja, kaatsen, dat doen ze graag in Wommels

wommels_aylvapoldermolen.jpg

De Aylvapoldermolen staat ZW van Wommels, aan de Bolswardertrekvaart en aan de N359, en is alleen fietsend of wandelend via dit pad te bereiken. Bijzonder is dat deze molen pas in 2000 is geplaatst, op een bestaande onderbouw. Voorheen stond hij in Hallum

De Aylvapoldermolen staat ZW van Wommels, aan de Bolswardertrekvaart en aan de N359, en is alleen fietsend of wandelend via dit pad te bereiken. Bijzonder is dat deze molen pas in 2000 is geplaatst, op een bestaande onderbouw. Voorheen stond hij in Hallum

Wommels

Terug naar boven

Status

- Wommels is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 1983 gemeente Hennaarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Súdwest-Fryslân. Het was de hoofdplaats van de gemeente Littenseradiel.

- Onder het dorp Wommels valt ook de buurtschap Littenserbuorren.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Wommels ligt NO van de stad Bolsward, ZO van de stad Franeker en ZW van het dorp Winsum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Wommels 89 huizen met 649 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 900 huizen met ca. 2.200 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het Greidhoek' Festival (op een zaterdag begin september), een "Eigensinnich neisimmerfestival mei muzyk, keunst en poezij en in hapke en snapke foar jong en âld", was er van 2011 t/m 2019. Onder de link kun je nog foto's en filmpjes van diverse edities terugkijken.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Wommels heeft 11 rijksmonumenten, zijnde de 10 onder de link plus de Aylvapoldermolen.

- De Aylvapoldermolen staat ZW van het dorp, aan de Bolswardertrekvaart en aan de N359. De molen staat op diverse plekken op het internet vermeld als gelegen te Burgwerd. Kennelijk is dat vroeger het geval geweest, maar tegenwoordig valt hij onder het dorpsgebied van Wommels (de grens tussen beide dorpsgebieden loopt ter plekke grotendeels door de genoemde vaart, maar bij de molen heeft de grens net een uitstulpinkje om de molen heen). Op de plaats van de huidige molen stond vroeger een andere molen, die in 1827 was gebouwd als een van de twee molens die de Tjaard van Aylvapolder moesten bemalen. In 1950 is deze molen gerestaureerd. In 1959 is de molen afgebrand. Op de grondvesten ervan werd vervolgens een gemaal gebouwd.

Deze is later weer gesloopt, waarbij de vierkante onderbouw van de oorspronkelijke molen weer tevoorschijn kwam. In 2000 is op deze onderbouw de huidige Aylvapoldermolen geplaatst. Deze is afkomstig uit Hallum, waar hij als Hoekstermolen sinds 1846 het waterschap Vijfhuizen bemaalde. Hij moest daar wijken voor de uitbreiding van een bedrijventerrein. In 1999 besloot men de molen over te brengen naar de huidige locatie en hem daar te herbouwen.De molen is eigendom van Stichting Aylvapoldermolen, die in 2000 het boek 'De Aylvapoldermolen. Sieraard in de wijde ruimte' heeft uitgegeven (auteurs: Bouke Boersma en Hinne Bokma). - Site van de Aylvapoldermolen.

- It Tsiispakhús is een sfeervol klein museum in Wommels, gevestigd in een rijksmonumentaal voormalig kaaspakhuis. De ambiance van dit authentieke kaaspakhuis neemt je mee naar het zuivelverleden. Door de nog zichtbare kaasplanken waan je je terug in de tijd en zie je in gedachten het rijpingsproces van de kaas. Op de eerste verdieping is een permanente tentoonstelling te zien over de zuivel. Daarbij wordt met voorwerpen, documenten, foto's en film een prachtig beeld geschetst van alle aspecten die met zuivel te maken hebben. Er wordt daarbij speciaal ingegaan op de belangrijke rol van de zuivelverwerking in de voormalige gemeenten Baarderadeel en Hennaarderadeel en de huidige gemeente Littenseradiel. Op de begane grond zijn ieder seizoen wisselende exposities op het gebied van kunst, cultuur, historie en/of archeologie die altijd betrekking hebben op de voormalige gemeente Littenseradiel. Deze wisselexposities vormen de basis voor de goedbezochte thema-workshops en lezingen. Open van mei tot november.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Taptoe Wommels (op een zaterdag eind mei) wordt georganiseerd door Muziekvereniging Euphonia.

- De commissie Kom nei Wommels organiseert jaarlijks op een zondag in mei of juni de Greidhoekekuiertocht over 5, 15 en 25 km, en de Jaarmarkt annex Vlooienmarkt (11.00-18.00 uur) op en rond de Terp. Ook voor de kinderen zijn er leuke attracties. En krijg je trek in iets lekkers, kan ook daar voor worden gezorgd. Wanneer om 18.00 uur de Jaarmarkt en de Vlooienmarkt sluiten kunnen de bezoekers nog rustig een poosje nagenieten met een hapje en een drankje bij een gezellig stukje muziek. Van 11.00 tot 20.00 uur zijn er demonstraties en is er diverse (live)muziek op en rond het podium.

De Greidhoekekuiertocht 25 km start om 10.30 uur, 15 km start om 12.00 uur, 5 km start om 13.00 uur. De routes voeren over mooie wandelpaden en stille binnenwegen langs diverse dorpjes en buurtschappen. De wandelaars kunnen genieten van het bijzonder mooie en weidse landschap en eindigen allen weer op de Terp in Wommels, waar de wandelaars door een koor muzikaal worden ingehaald. Verder zorgen diverse locaties langs de route ook voor entertainment voor de wandelaars. De wandelaars krijgen na het volbrengen van de tocht een herinneringsattentie.

- Dorpsfeest Wommels (juni).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Zwembad De Klomp in Wommels is volgens hun site een heel leuk zwembad met goed zwemles en veel vertier. Bekwaam personeel en veel vrijwilligers zorgen voor kwaliteit en activiteit. Faciliteiten: twee grote zwembaden, nieuw peuterbad, twee glijbanen, spuitpaal, lange mat, divers spelmateriaal in het water, grote zonneweide met schaduw en beschutting en picknicktafels, speeltuin, volleybalveld, trampoline, groot nieuw terras, kiosk met koffie, ijs, frisdrank, snoep, patat en diverse warme snacks, en helder, schoon water van 25 graden.

- "Het bedrijf van Murk Nijdam in Wommels is een agrarisch familiebedrijf met een lange historie. Murk Nijdams interesse voor en kennis van de weidevogels gaat ver terug. Hij heeft dit in de loop der jaren verder ontwikkeld. Het heeft er ook toe geleid dat Murk Nijdam zijn bedrijf niet echt heeft veranderd. Daarin is zijn bedrijf kleinschalig en traditioneel. Op het bedrijf zijn bijvoorbeeld 2 plasdrassen te vinden. Verder heeft Murk Nijdam 1 ha grond met 1 juni als uitgestelde maaidatum. En 27 ha met een uitgestelde maaidatum van minimaal 15 juni. Dit in combinatie met kruidenrijk grasland. Dit resulteerde in 2018 in 90 gruttonesten met ongeveer 70 broedparen met kuikens. Daarnaast worden ruim 100 vogelsoorten op en rond het bedrijf van Murk geteld. De huidige 2 plasdrassen vormen het centrum van het bedrijf. De plasdrassen zijn een uitstekende foerageerplek en broedplaats voor bepaalde soorten. De omliggende percelen zijn nadrukkelijk verbonden met de plasdrassen en zijn de broedplaats voor de vele weidevogels. Voor en na het broedseizoen zijn de plasdrassen een toevluchtsoord voor menige trekvogelsoort.

Er wordt op het bedrijf van Murk Nijdam in Wommels volop (wetenschappelijk) onderzoek (kleurringen kluten en grutto) gedaan. Men onderzoekt bijvoorbeeld het leef- en broedgedrag van de verschillende weidevogels. Vooral de grutto’s krijgen hierbij veel aandacht. Verder is er veel interesse van fotografen, vogelaars en natuurliefhebbers voor alles wat er leeft op het bedrijf. Murk Nijdam heeft geen opvolger, maar wil wel graag dat zijn levenswerk behouden blijft voor de toekomst. Daarom hebben Murk en Agrarisch Natuurfonds Fryslân in 2018 de handen ineen geslagen. Het doel van beide partijen is het eigendom van de agrarische grond op termijn onder te brengen bij Agrarisch Natuurfonds Fryslân. Hierbij blijft het beheer in handen van Murk Nijdam, want wat bijzonder succesvol is verander je niet.

'Red de weidevogel' is een initiatief van stichting Agrarisch Natuurfonds Fryslân. Adopteer een of meer vierkante meters weidegrond en je helpt bijvoorbeeld de grutto of de kievit. Je bijdrage wordt direct besteed aan het redden van de weidevogel. Bijvoorbeeld door een nieuwe plasdras bij boer Murk Nijdam in Wommels aan te leggen.* Met daarbij 4 vogelkijkhutten. Hierdoor kunnen bezoekers genieten van weidevogels zonder ze te storen." Murk gaat nog een weiland van 3 hectare omvormen tot een voor weidevogels aantrekkelijk plasdrasgebied. De crowdfundingsactie is succesvol verlopen. Het plan van Nijdam kan daarom worden doorgezet en wordt daarbij volledig gefinancierd via crowdfunding. Het graslandperceel is in de zomer van 2020 afgegraven, zodat het weiland in oktober onder water kan worden gezet.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Wommels.

- Nieuws: - Doarpskrantsje Diggelfjoer is via de link ook online te lezen.

- Onderwijs - Scholengemeenschap Bogerman voor VMBO, HAVO en VWO. - Basisschool De Opslach.

- Muziek: - Muziekvereniging Euphonia. De Colorguards zijn, naast het Harmonieorkest en de Melody en Percussionband, een van de drie onderdelen van de vereniging. De colorguards (voorheen majorettes) zijn opgericht in 1988 en bestaan momenteel uit 4 groepen, te weten de Kids Class, Cadetclass, Juniorclass en A-class.

- Sport: - Wommels heeft geen eigen voetbalclub. Toch zijn er veel Wommelsers actief op het voetbalveld. Zij doen dit bij voetbalclub SDS in Easterein.

- Kaatsvereniging K.F. Wommels is opgericht in 1897.

- Tennisvereniging TV Boskrânne heeft de beschikking over drie tennisbanen: 2 Porous Kushion Kourt (PKK) banen, 1 kunststof baan en een oefenkooi. Porous Kushion Kourt is een dempend en waterdoorlatend tennisbaansysteem dat door zijn unieke opbouw de volgende voordelen heeft: Porous Kushion Kourt is opgebouwd uit een vezelversterkte PVC mat met miljoenen kussentjes, afgewerkt met een anti slip coating. Deze kussentjes zorgen voor een ongekende demping, zodat de energie die ontstaat door het rennen en bewegen niet alleen door de gewrichten wordt geabsorbeerd, maar voor een groot deel ook door de baan. Door de open structuur van zowel de toplaag als de onderbouw, draineert neerslag vrijwel onmiddellijk door de baan heen naar de afvoer. Een bijkomend voordeel is dat, door de kunststof toplaag, de baan na regen zeer snel opdroogt. Porous Kushion Kourt heeft een zeer lage onderhoudsbehoefte. Het onderhoud bestaat slechts uit het blad- en vuilvrij houden van de baan en het eenmaal per jaar onder hoge druk met water (laten) schoonspuiten."

- Volleybalvereniging COVOS is er voor de dorpen Easterein, Wommels, Reahûs, Itens en wijde omstreken.

- Zorg: - Aan de rand van Wommels vind je Woonzorgcentrum Nij Stapert van zorggroep Patyna. Je kunt er zo veel mogelijk het leven leiden zoals je gewend bent, aangevuld met goede zorg, handige voorzieningen en leuke activiteiten. Het woonzorgcentrum omvat 34 appartementen, maar ze hebben er ook aanleunwoningen. Nij Stapert is een actief onderdeel van de dorpsgemeenschap en de sfeer in het zorgcentrum is bijzonder levendig. Je treft er dan ook regelmatig mensen uit het dorp aan, die een bezoek brengen aan bijvoorbeeld de kapper of het dagcentrum. In de zomer is Nij Stapert het middelpunt van de Freule, dé belangrijkste kaatspartij voor jongens tussen 14 en 16 jaar. Op Facebook houdt Anky van Nij Stapert je op de hoogte van actualiteiten m.b.t. het woonzorgcentrum.

- Projectontwikkelaar Frisia Invest heeft het voormalige gemeentehuis van Littenseradiel (Keatsebaen 1), dat na de gemeentelijke herindeling van 2018 overbodig was geworden, gekocht van de gemeente Súdwest-Fryslân. Zorginstelling Patyn gaat het pand huren. Zij gaat het in 2020 verbouwen en herbestemmen tot 18 appartementen voor senioren en een ‘dorpskamer’ voor ontmoeting. Het doel van de dorpskamer is om voor de bewoners van de appartementen en de overige inwoners van Wommels een plaats te creëren voor ontmoeting en welzijnsactiviteiten. Met deze nieuwe appartementen wil Patyna een veilige woonvorm voor senioren bieden. Bewoners huren niet alleen een appartement, er is altijd een helpende hand in de buurt wanneer dat nodig is. Bijvoorbeeld als het schoonmaken te zwaar wordt of sociaal actief blijven in de omgeving niet meer lukt. Het complex beoogt eind 2020 gereed te komen. De gemeente Súdwest-Fryslân heeft nu voor vijf van de zes voormalige gemeentehuizen (naast deze zijn dat verder nog die in Bolsward, Witmarsum, Sneek en Workum) een nieuwe bestemming gevonden. Alleen voor het voormalige gemeentehuis in IJlst is de gemeente anno voorjaar 2020 nog in gesprek over een herbestemming.

- Duurzaamheid: - "De Wommelser Enerzjy Koöperaasje, afgekort WEK, is opgericht in 2015. De WEK is lid van Us Koöperaasje. Us Koöperaasje heeft momenteel al 45 lokale initiatieven als lid. Onze energieleverancier is Energie VanOns. Onze pagina bij hen, via welke je klant bij hen kunt worden als lid van de WEK, is deze. De WEK is groen en streeft naar duurzaamheid in Wommels op het gebied van energie. Coöperatieleden betrekken hun elektriciteit en gas van Energie VanOns. Energie VanOns koopt groene stroom en CO2 gecompenseerd gas in en distribueert deze. Tevens stimuleert Energie VanOns de aangesloten lokale coöperaties zelf energie op te wekken. De Energie VanOns is opgericht door drie koepelorganisaties: Us Koöperaasje (Friesland), Drentse KEI (Drenthe) en GrEK (Groningen).

Energie VanOns is niet als Nuon of Essent in buitenlandse handen, heeft geen grote kantoren, betaalt geen topsalarissen, sponsort geen voetbal- of andere clubs en koopt geen met steenkool opgewekte grijze stroom in als dat goedkoper is. Voor elke aansluiting betaalt de Energie VanOns de lokale coöperatie € 75,- bij afname van stroom en gas (€ 30,- voor het elektrisch en € 30,- voor het gas als het afzonderlijk wordt afgenomen). Energie VanOns keert deze bijdrage van € 75,- (of € 30,-) per aansluiting elk jaar uit! De lokale coöperatie, en dan met name de leden daarvan, bepaalt wat er met dat geld gebeurt. Dat kan gaan naar groene energieprojecten en naar leefbaarheidsprojecten. Het vloeit in het geval van de WEK dus terug naar Wommels en de Wommelsers.

Het idee achter Energie VanOns, en de WEK is het daar mee eens: laten we de energievoorziening weer in eigen hand nemen en dus uit die van de grote bedrijven die de winst zelf opstrijken en in de verkeerde dingen stoppen. Bij Energie VanOns vloeit de winst terug naar de lokale coöperaties die er aan verbonden zijn en daarmee terug naar de leden van die coöperatie zelf. Uiteindelijk kunnen de dorpen waar de coöperaties gevestigd zijn er naar streven zoveel mogelijk (groene) energie zelf op te wekken en daarmee in hoge mate zelfvoorzienend te worden. Bedrijven en huishoudens kunnen hier groot voordeel uit putten. Maar ook verenigingen kunnen gesteund worden bij nodige investeringen, waardoor deze niet uit verhoogde contributie betaald hoeven te worden."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Wommels en - idem kerk.

Reactie toevoegen