- Herwen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Liemers, gemeente Zevenaar. T/m 1984 gemeente Herwen en Aerdt. In 1985 over naar gemeente Rijnwaarden, in 2018 over naar gemeente Zevenaar.
Het is een zelfstandige gemeente t/m 1817, die naast het dorp ook de dorpen Pannerden en Aerdt omvat. In 1818 wordt Pannerden afgesplitst tot een zelfstandige gemeente, en ontstaat er tegelijkertijd een nieuwe gemeente Herwen en Aerdt, die deze dorpen omvat plus de daaraan toegevoegde gemeente Lobith.
- Onder het dorp Herwen valt ook de buurtschap Ossenwaard.
Terug naar bovenHerwen ligt ZO van Aerdt, Oud-Zevenaar, en Zevenaar, ZZW van Babberich, NW van Elten in Duitsland, NNW van het dorp Lobith, NO van Millingen aan de Rijn en OZO van Pannerden.
Terug naar bovenIn 1840 omvat Herwen 98 huizen met 654 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 400 huizen met ca. 1.000 inwoners.
Terug naar bovenRomeinen
In de loop der jaren zijn diverse Romeinse voorwerpen en restanten van oude bouwwerken gevonden in en rondom recreatieplas De Bijland, gelegen tussen Herwen en Tolkamer. Uit archeologisch onderzoek blijkt dat de Romeinen in dit gebied meerdere legerplaatsen hadden. Deze 'vici' waren onderdeel van de Romeinse Limes, de noordgrens van het Romeinse rijk. Deze limes (Latijn voor grens) liep parallel aan de Rijn en ging dwars door Nederland: vanaf hier via Nijmegen en Arnhem, Driel en Kesteren helemaal door tot Katwijk aan Zee. De\w noordgrens is in 2021 door Unesco toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst.
Toch is de Romeinse geschiedenis van Herwen volgens de gemeente een onderbelicht onderwerp. Om hier verandering in te brengen, heeft zij in 2022 een kunstwerk van kunstenaar Maree Blok met meerdere informatieborden op het strand van De Bijland geplaatst. Dit deed de gemeente samen met stichting Erfgoed Gelderland, lokale werkgroepen, het Mondriaanfonds en de Provincie Gelderland. Aan de Herwense kant van De Bijland is nog meer zichtbaar over de Romeinse geschiedenis bij het dorp. Zo staat langs het fietspad om de recreatieplas een kunstwerk van gaas met daarin de afbeelding van een Romeinse soldaat. En op de Herwensedijk staat een replica van de grafsteen van legioensoldaat Marcus Mallius. Deze steen werd in 1938 gevonden en wordt beschouwd als een van de belangrijkste Romeinse vondsten van ons land. Het origineel staat in Museum Valkhof in Nijmegen.
Boek
Ad Grob heeft eind 2021 het boek 'Herwen in de 20e eeuw' gepubliceerd. Een boek over zijn geboortedorp met maar liefst 500 foto's en illustraties, inclusief uitgebreide toelichting.
- Herwen heeft 5 rijksmonumenten.
- De neogotische RK Martinuskerk in Herwen (Keurbeek 9) is gebouwd in 1904-1905 naar ontwerp van A. Tepe (1840-1920). Deze kerk is de opvolger van een ander kerkgebouw dat in 1818-1819 is gebouwd om vervolgens in 1904 te worden gesloopt. De naastgelegen begraafplaats is in 1812 aangelegd en in 1819 ingezegend. De muur van de begraafplaats is in 1820 gebouwd en in 1865 uitgebreid. Aan de zuidzijde stond tot 1980 de in 1856 gebouwde pastorie. De kerk is van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een parochiekerk uit 1904-1905 in neogotische stijl. Het ontwerp valt op door de omvang, het bouwvolume en het silhouet. Opmerkelijk zijn o.a. de uitgebouwde door een fraaie schoorsteen bekroonde sacristie, de bijzondere verzorgde detaillering in de vormgeving van het exterieur en een rijk maar gedeeltelijk gewijzigd interieur.
De Martinuskerk in Herwen is een karakteristiek voorbeeld van een dorpskerk binnen het oeuvre van architect A. Tepe en met name van belang als vertegenwoordiger van diens late werk in de provincie Gelderland. De kerk vormt een van de laatste kerken zoniet de laatste kerk van zijn hand in Nederland. Kenmerkend voor het late werk van Tepe en deze kerk is de combinatie van de Westfaals-gotische ruimtevorm, de hallenkerk, met de vormentaal van de Nederrijnse baksteengotiek, die onder meer tot uitdrukking komt in de bakstenen traceringen zoals de traceringen met driestraalvormen boven de galmgaten van de toren. De meest in het oog springende wijzigingen ten opzichte van de oorspronkelijke situatie zijn het gedeeltelijk vervangen van het hoofdaltaar, het verwijderen van de balustrade boven de sacristie en het dichtmetselen van de hier gelegen openingen en het grotendeels overschilderen van de polychrome interieurbeschildering.
De kerk is verder van stedenbouwkundige waarde als essentieel onderdeel van de historisch gegroeide kern van Herwen waarin de kerk een ensemblewaarde heeft met de naastgelegen begraafplaats én van bijzondere betekenis is voor het aanzien van het dorp en de omgeving, die bepaald wordt door een dijken- en polderlandschap gelegen tussen de Oude Rijn en de Oude Waal en Rijn, waarin de kerk vanwege de omvang en het markante silhouet een sterk beeldbepalend element vormt. Tot slot is de kerk van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van het religieuze bewustzijn van de rooms-katholieke gemeenschap ter plaatse; de kerk vormde een zeer ambitieus bouwproject voor de betrekkelijk kleine gemeenschap aldaar in het eerste decennium van de twintigste eeuw. (bron: Rijksdienst voor het Cutureel Erfgoed)
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsgroep De Clusenarren heeft ca. 20 leden en loopt jaarlijks mee in de optochten van Herwen en Angeren.
- Sinterklaas.
Terug naar boven- Het monumentale Huis Aerdt ligt in tegenstelling tot wat de naam suggereert niet in het dorp Aerdt maar in het dorp Herwen (adres: Molenhoek 2). Het is een bezoekerscentrum voor natuurgebied De Gelderse Poort.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Herwen (online te bestellen).
Terug naar boven- Onderwijs: - Basisschool Sprankel is ontstaan uit een fusie van De Berkhaag uit Herwen en De Driehoek uit Aerdt. De school is gehuisvest in een ruim opgezet gebouw met 4 groepen. Er wordt gewerkt met het vijf gelijke dagen model. Alle leerlingen gaan van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 14.10 uur naar school. Tussen de middag wordt er in de hal van de school gezamenlijk gegeten. Rondom de school is een grote speelplaats en een tuin. BS Sprankel staat voor: Een deskundig team dat zich met hart en ziel inzet voor de leerlingen; Sterk onderwijs gebaseerd op belangrijke waarden en normen met een open oog voor de ontwikkelingen in de maatschappij; Een warm klimaat voor leerlingen en ouders.
- Muziek: - Muziekvereniging St. Caecilia is opgericht in 1906 en omvat een harmonie en een tamboerkorps. - Hier kun je alles lezen over de rijke geschiedenis van de vereniging.
- Sport: - Sinds seizoen 2017-2018 is er sportvereniging SV Gelders Eiland, ontstaan uit een fusie van de voetbal- en tennisafdeling van SV Aerdt (de handbalafdeling die er was is kennelijk niet meegegaan in de fusie) en SV Carvium uit Herwen. De clubs hadden te kampen met dalende ledenaantallen, konden daardoor steeds moeilijker elftallen compleet krijgen, en besloten dat ze beter konden samengaan om zo sterker te staan. In Herwen wordt getraind, de wedstrijen worden gespeeld in Aerdt. "Uiteindelijk willen we op termijn onze droom verwezenlijken gezamenlijk te kunnen spelen met één levensvatbare club op één centraal multifunctioneel sportpark. Dat moet centraal liggen en goed bereikbaar zijn voor alle huidige clubs in de directe omgeving.
Denk aan een brede school met sportaccommodatie voor alle jeugd, kinderopvang, ouderenzorg, andere sporten zoals volleybal, tennis enz. Dat moet, met de geringe afstanden op het Gelders eiland, mogelijk zijn." De vereniging stelt dat de huidige sportvoorzieningen op het Gelders Eiland in relatie tot de bezettingsgraden relatief duur en inefficiënt zijn, en dat daarom beter nu kan worden toegewerkt naar een gezamenlijk complex, in plaats van zo doormodderen, waardoor alle afzonderlijke voorzieningen geleidelijk 'afsterven', en er op den duur wellicht helemaal geen sportvoorziening op het Gelders Eiland meer overblijft.
- Overige verenigingen: - Schuttersgilde Vrede & Vriendschap is opgericht in 1905, met als streven de Herwense kermis gezelliger en vooral ordelijker te laten verlopen. In eerste instantie was het de bedoeling om één schuttersgilde op te richten voor de dorpen Herwen en Aerdt, maar er ontstonden al in een vroeg stadium meningsverschillen tussen de vertegenwoordigers van de beide dorpen, die zo hoog opliepen, dat laatstgenoemden besloten zelf een schutterij op te richten. In de loop der jaren zijn uniformen, vaandels, sabels e.d. aangeschaft en kreeg het gilde een volwaardig aanzien. Gedurende de oorlogsjaren was iedere activiteit van de schutterij totaal uitgesloten. Na de Tweede Wereldoorlog kon men weer opnieuw beginnen. Veel attributen van het gilde waren verloren gegaan. De eerste jaren werd volop geleend bij buurtverenigingen. Een prestatie van formaat was de aanschaf in 1949 van een eigen schutterstent, kosten f 32.315,=, gefinancierd door een bijdrage van de leden, de uitgifte van aandelen en het afsluiten van een lening.
De tent werd veelvuldig verhuurd en in 1960 zelfs vergroot. Van deze tent is gebruik gemaakt tot 1971, het jaar waarin hij door een storm totaal werd vernield. Sinds 1972 maakt het Gilde gebruik van dorpshuis De Cluse. De bij het dorpshuis behorende sporthal wordt door de leden omgeturnd in een heuse feestzaal, compleet met hardhouten dansvloer, sfeerverlichting en versieringen aan plafond en muren. Traditioneel beginnen de kermis- en schuttersfestiviteiten in het weekend met de 2e zondag van september. Het prijs- en koningschieten gebeurt op maandagmorgen bij De Krib, een schitterende locatie aan de Oude Waal. Het gilde beschikt over een mobiele kogelvanger, die ook wordt verhuurd. Sinds een aantal jaren heeft men ook eigen geweren en produceert men ook zelf kogels. Binnen de gemeenschap van Herwen is het Gilde niet alleen actief tijdens de jaarlijkse Kermis, maar vervult zij tevens een sociale functie door bij diverse gelegenheden acte de présence te geven. Te denken valt hierbij o.a. aan de viering van Koningsdag en de Sinterklaasoptocht. Behalve een officierencorps beschikt het gilde over senior-, junior- en pupilvendeliers, marketensters en hofdames. Jaarlijks wordt deelgenomen aan een of meer concoursen."
Reactie toevoegen