De zeesluis bij Farmsum heeft zojuist een jacht doorgelaten (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)
- Farmsum is een dorp in de provincie Groningen, gemeente Eemsdelta. T/m 2020 gemeente Delfzijl.
- Onder het dorp Farmsum vallen ook de voormalige dorpen (en tegenwoordige buurtschappen) Heveskes en Weiwerd en het voormalige dorp Oterdum. Verder valt een klein (en onbebouwd) gedeelte van de buurtschap Zomerdijk onder het dorp.
Terug naar bovenIn het Gronings
Faarmsom.
Oudere vermeldingen
10e-11e eeuw de Fretmarashem, 11e eeuw in Fertmereshem, 1224 Fermesum, Fermeshem, 1306 Fermsum, 1435 Fermssem, 1455 Fermessum, 1573 Fermsem, 1579 Fernsum, 1659 Farmsum.
Naamsverklaring
De oude vormen zijn een schoolvoorbeeld voor de ontwikkeling van Fretmarashem tot Farmsum. Betekent heem 'woonplaats, woning' van de persoon Fretmar.(1)
Farmsum grenst in het W aan Meedhuizen en Delfzijl, in het N aan het Zeehavenkanaal en buitengebied van Delfzijl, in het O aan Termunterzijl en Borgsweer en in het Z aan buitengebied van Wagenborgen, en ligt in de Z nabijheid van de rivier de Eems en Duitsland, WZW van de Duitse plaats Emden, W van Termunten, WNW van het water de Dollard, NW van Woldendorp, NNW van Winschoten, N van Wagenborgen, Niewolda en Scheemda, NO van Siddeburen en O van Appingedam.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Farmsum 160 huizen met 1.184 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 650 huizen met ca. 1.600 inwoners.
Terug naar bovenHet dorp is grotendeels gelegen op wierden. Vanouds was Farmsum een grote proosdij, waartoe 34 parochies in Fivelgo en Het Oldambt behoorden.
- Geschiedenis van Farmsum. Onder de link vind je onder de hoofdmenu's nog een aantal andere pagina's over de geschiedenis van dit dorp.
- De Oosterhoek is een site over de geschiedenis van de streek Oosterhoek = de vrijwel geheel afgebroken voormalige dorpen Heveskes, Oterdum en Weiwerd ZO van Farmsum, welk gebied tegenwoordig onder het grondgebied van dat dorp valt.
Terug naar boven- Sinds het plaatsen van een nieuw, aangepast remmingswerk in het Eemskanaal, in augustus 2017, is het voor de zeesluis in Farmsum mogelijk om veilig gelijktijdig te spuien en te schutten. Hierdoor kan er een grote hoeveelheid water in een keer worden afgevoerd en wordt het gemaal Rozema alleen nog in uitzonderlijke situaties gebruikt. Met deze aanpassing van het watersysteem wordt jaarlijks 25.000 kg CO2 (13 á 14 duizend m3 aardgas) bespaard. Hilbrand Sinnema, dagelijks bestuurslid Waterschap Hunze en Aa’s: "We zijn zeer content met deze ontwikkeling. Doordat naast de oude zeesluis, ook de kleine zeesluis voor het spuien ingezet kan worden, scheelt dat in inzet van gemaal Rozema. Het is zonde om een gemaal in te zetten als het water ook op natuurlijke manier de zee in kan stromen."
Zodra het waterpeil op het Eemskanaal boven de 70 cm stijgt, moet er water worden afgevoerd. Het waterschap doet dit door het water op zee te spuien via de oude zeesluis en indien nodig door de inzet van gemaal Rozema in Termunterzijl. Daarnaast kan Rijkswaterstaat extra water afvoeren door via de kleine zeesluis te spuien. Dit kon echter alleen als er geen scheepvaart was. Het spuiwerk veroorzaakt namelijk stromingen waardoor schepen uit koers kunnen raken. Het nieuwe remmingswerk zorgt dat schepen ook tijdens het spuien veilig de sluis in en uit kunnen varen.
De manier waarop Rijkswaterstaat en Hunze en Aa’s deze CO2 besparing bij Farmsum hebben bereikt, is een voorbeeld van Slim Watermanagement. Dit programma heeft als doel om watertekort, wateroverlast en energiegebruik te verminderen door de beschikbare capaciteit van het Nederlandse watersysteem beter en duurzamer te benutten. Dit kan door als waterbeheerders samen naar het gehele watersysteem te kijken. (bron: Rijkswaterstaat)
- In opdracht van SOLIDD Steel Structures heeft de firma Wagenborg in januari 2018 de oude houten brugdekken van de basculebrug en balansbrug bij de zeesluizen in Farmsum vervangen door nieuwe stalen brugdekken. Een letterlijk en figuurlijk knap ‘staaltje’ werk! De firma SealteQ heeft de valdelen van de basculebrug en ophaalbrug van het zeesluizencomplex aangestraald en voorzien van een nieuw drielaags coatingsysteem van PPG. Tevens is de bovenbouw van de ophaalbrug gereinigd en ontroest tot P St 3. Aansluitend op deze werkzaamheden is ook hierop een drielaags coatingsysteem van PPG aangebracht. De levensduur van de basculebrug en ophaalbrug zijn door de werkzaamheden en de nieuw aangebrachte coating aanzienlijk verlengd.
- In 2009 is de Berg's brug over het Afwateringskanaal van Duurswold te Farmsum vervangen. Het ontwerp van aannemer Roelofs heeft ertoe geleid dat er een brug met een overspanning van ca. 24 meter zonder steunpilaren is gekomen. Daarnaast hebben ze er voor gekozen geen heipalen, maar schroefmortelpalen toe te passen in de landhoofden. De nabijheid van diverse woningen heeft Roelofs doen besluiten dit type palen toe te passen. Door deze uitvoeringsmethode was de overlast van geluid en trillingen nihil, t.o.v. het aanbrengen van heipalen. De brug is vervaardigd door onderaannemer J.C. Krans.
Terug naar boven- Farmsum heeft 7 rijksmonumenten.
- In de huidige kerk uit 1869 zijn in 2012 tijdens restauratiewerkzaamheden 15e- t/m 18e-eeuwse grafzerken gevonden, o.a. van de destijds invloedrijke families Onsta en Ripperda. Fotoreportage van de grafzerken. De zerken zijn herplaatst in de vloer en muren van de kerk. Het in 1829 door orgelmaker Nicolaus Anthonie Lohman vervaardigde orgel in de kerk van Farmsum wordt door de kenners hoog aangeslagen. Organist Albert de Klerk, een van de grootheden uit de orgelwereld, schrijft bijvoorbeeld in het gastenboek, nadat hij hier op 27 september 1980 een concert heeft gegeven: "Wat is toch het geheim, dat ik bij dit orgel direct bij het eerste accoord zo geweldig geïnspireerd ben? Ik ga eerst zeggen, dat de kerk als acoustische ruimte meer dan voortreffelijk is. Het tongewelf, de breedte van het hoofdschip, de hoge plaats van het orgel, het werkt allemaal tot een ideale klankvoortbrenging.
Dan het instrument zelf, zingende prestanten, zeer fraaie fluiten, wat is het behelpen op het hoofdwerk zonder fluit 8 vt, gelukkig kan men met octaveren van de bourdon 16 vt en de heerlijke fluit 4 vt nog veel bereiken. Het zijn maar wat losse gedachten, waarmee ik wil laten uitkomen, dat ik het Lohmanorgel van Farmsum tot de juwelen reken, die ik ooit bespeeld heb." Onder de link vind je de Facebookpagina van Stichting Lohmanorgel, waar o.a. wordt aangekondigd wie wanneer concerten op dit orgel geeft. Je vindt er ook een link naar de site van deze stichting, waar je alle wetenswaardigheden over dit orgel kunt lezen.
- De oorspronkelijke Molen Aeolus was een koren- en pelmolen aan de noordkant van Farmsum, aan de zuidzijde van het Eemskanaal. De molen is in 1811 gebouwd en was tot in de jaren zestig van de 20e eeuw in gebruik. De molen raakte ernstig in verval en na enkele halve restauraties bleef een gehavende en incomplete molen over. De gemeente Delfzijl besloot de molen naar de Borgshof aan de zuidkant van het dorp te verplaatsen. Toen de houten bovenbouw op de nieuw gemetselde onderbouw zou worden geplaatst, knakte de hijskraan en viel het bovenachtkant te pletter op de grond. Daarna is een geheel nieuw achtkant gemaakt, van eiken, wat voor Groningen ongebruikelijk is. De pelstenen, die in 1972 naar De Jonge Hendrik in Den Andel waren gegaan, zijn niet teruggekeerd. Molen Aeolus is een van de weinige bouwwerken in de omgeving van Delfzijl die het beleg van Delfzijl (1813-1814) hebben overleefd. De molen is dankzij vrijwillige molenaars sinds 1978 weer enkele malen per week in bedrijf. De molen is te bezichtigen op zaterdagen van 13.30-17.00 uur, als de blauwe wimpel uithangt en op afspraak. - Nieuws van Molen Aeolus op Facebook.
- Boezemgemaal Duurswold (gelegen aan de Visserijweg te Farmsum), in 1933 gebouwd in opdracht van het voormalige gelijknamige waterschap, bemaalt de tussen Delfzijl, Groningen en Hoogezand-Sappemeer gelegen Duurswoldboezem, met een afwaterend oppervlak van ca. 21.500 ha. Met de ingebruikname van dit gemaal behoort de voorheen problematische natuurlijke afwatering via de naastgelegen spuisluis in het Afwateringskanaal tot het verleden. Gemaal Duurswold is gelegen aan het einde van het Afwateringskanaal van Duurswold. Het opgepompte water wordt geloosd op het Zeehavenkanaal en vervolgens van daaruit op de Eems.
In verband met de nadelige invloed op de afwateringssituatie door de bodemdaling ten gevolge van de aardgaswinning, is het gemaal in 1995 door Waterschap Eemszijlvest (waarin het Waterschap Duurswold inmiddels was opgegaan) ingrijpend gerenoveerd. De belangrijkste onderdelen hiervan waren de vervanging van twee dieselmotoren door elektromotoren, de vernieuwing van de twee oudste pompen en de revisie van de derde pompeenheid. De 2 elektromotoren en de dieselmotor hebben een capaciteit van 650 m3/minuut per stuk. De bedrijfsvoering is vandaag de dag grotendeels geautomatiseerd.
Terug naar boven- Op 5 mei organiseert de 'Werkgroep 5 mei viering' het jaarlijkse Bevrijdingsfeest op en rond het Pijpplein, met o.a. Braderie, Rommelmarkt en door de dag heen diverse live optredens.
Terug naar boven- Kringloopwinkel Abel Tasman is een werkgelegenheidsproject met medewerkers en vrijwilligers uit allerlei doelgroepen. En natuurlijk een winkel in tweedehands artikelen met een enorm assortiment, waar kwaliteit en service hoog in het vaandel staan.
- Kringloopwinkel Emmaus Eemsmond (Dijkstraat 6) streeft niet naar winst. Het streven is waarde te geven aan dat wat als defect is afgedankt. Emmaus Eemsmond doet tevens zinvol werk omdat er met vrijwilligers gewerkt wordt, met name met hen die vastgelopen zijn in de maatschappij. Ten derde steunt Emmaus Eemsmond met de baten projecten die door basisorganisaties worden gedragen en die ten goede komen aan de mensen die de hulp het hardst nodig hebben.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Farmsum (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Farmsum.
- Nieuws: - De nieuwste editie van Dorpskrant 't Groentje is via de link ook online te lezen. - Nieuws uit Farmsum op Facebook.
- Belangenorganisatie: - Sinds 1976 houdt Vereniging Dorpsbelangen en Volksvermaken zich bezig met het belang van het dorp en organiseert zij tevens diverse evenementen voor het dorp ('Feest rondom de molen' en de Sinterklaasintocht). Om het belang van het dorp te vertegenwoordigen onderhoudt het bestuur nauwe contacten met instanties zoals de gemeente Delfzijl, de buurtagent en de SW en D. Verder is ook Bewonerscommissie Farmsum een onderdeel van de vereniging.
- Dorpshuis: - Dorpshuis Aeolus.
- Onderwijs: - Sinds schooljaar 2014-2015 is er nog maar één basisschool in Farmsum: Basisschool Farmsumerborg. Deze school is ontstaan uit de fusie tussen ODBS Ripperdaborg en CBS Rengersborg. De Farmsumerborg is een zogeheten samenwerkingsschool en beoogt in de nieuwe school het beste uit beide scholen te hebben verenigd.
- Muziek: - Muziekvereniging Koningin Wilhelmina uif Farmsum is opgericht in 1904. "Wij zijn met ruim 90 leden de grootste muziekvereniging in de gemeente Delfzijl. Wij hebben meerdere onderdelen en geven jaarlijks vele optredens en concerten. Naast muziek is er bij ons ook veel ruimte voor gezelligheid. Tijdens de wekelijkse repetities, maar ook tijdens activiteiten die wij organiseren. Bij "Koningin Wilhelmina" ben je aan het juiste adres om zelf muziek te gaan spelen en voor muziekles op een blaas- of slagwerkinstrument. We bieden een professionele muziekopleiding en twee leerlingenorkesten om al heel snel in groepsverband te kunnen meespelen. En het maakt niet of je jong of ouder bent. Iedereen kan een muziekinstrument leren bespelen en iedereen is van harte welkom bij onze vereniging. Speel je al wel? Dan kun je veelal direct meespelen bij een van de onderdelen. Het muziekinstrument stellen wij in de meeste gevallen beschikbaar! De onderdelen van onze vereniging zijn beschikbaar voor optredens, serenades, marsen, concerten etc. Naast optredens van de gehele vereniging, kan ook onze sambaband Sambamina of streetband Kleintje Mina worden ingezet."
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Farmsum is opgericht in 1931.
- Duurzaamheid: - De aanleg van Windpark Oosterhorn (voorheen ook bekend als Delfzijl-Midden) is in april 2020 gestart. Het windpark omvat 18 Vestas-windturbines van 4,3 MW elk en wordt gebouwd op industrieterrein Oosterhorn O van de dorpskern van Farmsum, in opdracht van Eneco en YARD ENERGY. Windpark Oosterhorn bestaat feitelijk uit twee gedeelten: het zuidelijk en noordelijk deel. YARD ENERGY heeft haar deel van het windpark overgedragen aan Eurus Energy, die de exploitatie van de negen turbines van het zuidelijke deel voor haar rekening neemt. Eneco doet dit voor de negen turbines van het noordelijke deel. Windpark Oosterhorn wordt aangesloten op schakelstation Weiwerd van TenneT. Van daaruit zullen de bedrijven op industriegebied Oosterhorn van deze groene stroom worden voorzien. Windpark Oosterhorn zal volgens planning eind 2021 operationeel zijn. - Site van Windpark Oosterhorn.
- Het bestaande Windpark Delfzijl Zuid ZO van de dorpskern van het dorp Farmsum - met 34 windturbines, gelegen direct Z van industrieterrein Oosterhorn - wordt (naar verwachting vanaf medio 2020) met 16 windturbines uitgebreid. Dit windpark heet Delfzijl Zuid Uitbreiding, en ligt deels in het dorpsgebied van genoemd dorp, deels in het dorpsgebied van het dorp Wagenborgen. In het Z grenst het windpark aan het dorpsgebied van het dorp Nieuwolda. De windturbines leveren een belangrijke bijdrage aan de duurzame energievoorziening in Groningen. Het totaal aantal megawatt (MW) opgesteld vermogen ligt naar verwachting rond de 65 megawatt (MW). Er wordt ca. 175.000 MWh schone energie opgewekt, goed voor ca. 50.000 huishoudens. Dit zorgt voor een jaarlijkse besparing van 99.000 ton CO2 (1,4 miljoen autoritten van Amsterdam naar Parijs). De initiatiefnemers zijn ZuidZes, Eneco Wind, Kloosterlaan en HiNerg. Voor de levering van adviesdiensten hebben initiatiefnemers de firma Ventolines ingeschakeld. Ventolines is het aanspreekpunt voor de omgeving. Ieder jaar wordt er zo’n 55.000 (€1050 euro per megawatt) beschikbaar gesteld in een gebiedsfonds, voor duurzame en/of maatschappelijke projecten die ten goede komen aan de leefomgeving. Het bestuur van het gebiedsfonds bestaat uitsluitend uit mensen uit de omgeving (met name uit de dorpen Wagenborgen en Nieuwolda). - Site van Windpark Delfzijl Zuid Uitbreiding.
- Aan de Valgenweg in Farmsum, aan het oostelijke uiteinde van industrietrrein Oosterhorn, komt in 2020 een zonnepark dat stroom biedt voor bijna 6.600 huishoudens. Het park wordt 16 hectare groot en er komen 57.000 zonnepanelen. Energie VanOns ontwikkelt het zonnepark samen met de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum, Groningen Seaports, Wirsol en Eneco. Energie VanOns is een coöperatieve ontwikkelaar die zorgt dat lokale bewoners (zowel particulieren als bedrijven) meer zeggenschap krijgen over waar en hoe er duurzame energie wordt geproduceerd. Dat doet de ontwikkelaar door de lokale omgeving mede-eigenaar te maken van zonneparken. Zij kunnen samen een lokale energiecoöperatie oprichten. Zo blijven de opbrengsten in de regio en kan dit geld weer besteed worden aan nieuwe projecten op het gebied van duurzaamheid of leefbaarheid. Hiervoor is samen met de noordelijke natuur- en milieufederaties en ruim 90 lokale energiecoöperaties het Manifest Zonneparken Noord-Nederland opgesteld. 25% van het zonnepark aan de Valgenweg wordt straks eigendom van de lokale omgeving. (bron: Provincie Groningen, 26-2-2019)
Op de site van Grunneger Power vinden we de volgende aanvullend informatie: "Groningen Seaports is voornemens om twee nieuwe zonneparken te ontwikkelen van gezamenlijk 30 hectare, op haar industrieterrein Oosterhorn, O van het dorp Farmsum. Dat doet zij samen met Eneco, Wirsol en een samenwerkingsverband van Natuur en Milieufederatie Groningen, de Groninger Energiekoepel en Grunneger Power, onder de naam ‘Bronnen VanOns’. Belangrijk uitgangspunt is dat de geproduceerde zonne-energie lokaal wordt gebruikt. Daarom zal de opgewekte energie worden geleverd aan inwoners van de gemeente Eemsdelta in wording (= de huidige gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum), maatschappelijke organisaties en plaatselijke bedrijven.
Inwoners van de gemeente Eemsdelta i.o., maatschappelijke organisaties en lokale bedrijven kunnen op meerdere manieren in de Zonneparken Oosterhorn participeren. Via de coöperatie(s) in oprichting kunnen zij meedenken over de plannen en delen in de opbrengsten. De belangrijkste vragen en antwoorden over de Zonneparken Oosterhorn hebben we voor je op een rij gezet. Je kunt natuurlijk altijd contact met ons opnemen als jouw vraag nog niet wordt beantwoord. Een werkgroep van omwonenden, bewoners en bedrijven uit de omgeving gaat nu verder aan de slag. Samen met de partners zullen zij het aanbod voor bewoners en bedrijven verder uitwerken en de inpassing van de zonneparken in de omgeving vormgeven. Aan welke ruimtelijke voorwaarden moeten de parken voldoen en hoe profiteert de omgeving ervan? Meedoen kan op verschillende manieren. Nu al kun je met samen met ons meedenken, via deelname aan de werkgroep. Wil je gewoon op de hoogte blijven? Dat kan ook. Je wordt dan uitgenodigd voor de algemene bewonersavonden. Op een later moment wordt het ook mogelijk om financieel te participeren."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Farmsum.
Terug naar bovenDe uitdrukking 'zo scheef als de Farmsummer toren' betekent 'zeer scheef'. De vroegere scheve toren is in 1857 vernieuwd.
Reactie toevoegen