Oterdum

Plaats
Verdwenen plaats(naam)
Eemsdelta
Groningen

oterdum_plaatsnaambord_kopie.jpg

Plaatsnaambord van het verdwenen dorp Oterdum, geëxposeerd tijdens de tentoonstelling over de 3 verdwenen dorpen van Delfzijl in het Muzeeaquarium in 2019. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com/2019/06/08/delfzijl-rodeschool)

Plaatsnaambord van het verdwenen dorp Oterdum, geëxposeerd tijdens de tentoonstelling over de 3 verdwenen dorpen van Delfzijl in het Muzeeaquarium in 2019. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com/2019/06/08/delfzijl-rodeschool)

termunterzijl_visserijmuseum_maquette_verdwenen_kerk_oterdum.jpg

In het in 2016 van start gegane Visserijmuseum in Termunterzijl vind je o.a. deze maquette van het afgebroken kerkje van Oterdum (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

In het in 2016 van start gegane Visserijmuseum in Termunterzijl vind je o.a. deze maquette van het afgebroken kerkje van Oterdum (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

oterdum_begraafplaats_en_monument_en_kleirijperij.jpg

Het dorp Oterdum is helaas afgebroken voor de industrie van Delfzijl. Er bevinden zich nog wel drie bijzondere objecten: de (verlegde) begraafplaats, een monument ter herinnering aan het verdwenen dorp en een kleirijperij. (© Harry Perton)

Het dorp Oterdum is helaas afgebroken voor de industrie van Delfzijl. Er bevinden zich nog wel drie bijzondere objecten: de (verlegde) begraafplaats, een monument ter herinnering aan het verdwenen dorp en een kleirijperij. (© Harry Perton)

oterdum_dorpsgezicht_schilderij_johan_dijkstra_kopie.jpg

Schilderij dorpsgezicht Oterdum, van Johan Dijkstra, tijdens tentoonstelling over de 3 verdwenen dorpen van de gemeente Delfzijl in www.muzeeaquarium.nl, 2019.

Schilderij dorpsgezicht Oterdum, van Johan Dijkstra, tijdens tentoonstelling over de 3 verdwenen dorpen van de gemeente Delfzijl in www.muzeeaquarium.nl, 2019.

Oterdum

Terug naar boven

Status

- Oterdum is een voormalig dorp in de provincie Groningen, gemeente Eemsdelta. T/m 2020 gemeente Delfzijl.

- De begraafplaats die nu nog van het dorp rest, valt postaal onder het dorp Farmsum.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Oterdom.

Oudere vermeldingen
13e eeuw (1285-1290) kopie 16e-17e eeuw Oterthom, Oterdum, Otterdum, 1579 Oeterdam.

Naamsverklaring
Betekent heem 'woonplaats, woning' van die van de persoon Oterd (ontstaan uit Audahard).(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Oterdum lag O van Farmsum, op het huidige industrieterrein Oosterhorn, rond de Valgenweg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 had Oterdum 28 huizen met 190 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oterdum is door de eeuwen heen herhaaldelijk geteisterd door overstromingen van de Dollard. Vanwege de strategische ligging was er al in 1414 een sterke schans.

Het dorp is, net als de buurdorpen Heveskes en Weiwerd, in de jaren zeventig van de 20e eeuw afgebroken om plaats te maken voor het huidige industrieterrein Oosterhorn, en omdat de dijk op Deltahoogte moest worden gebracht. Het enige wat er nog van rest, is de begraafplaats. De 3 genoemde dorpen vormden samen de streek Oosterhoek.

- Geschiedenis van Oterdum op de site over de Oosterhoek.

- Geschiedenis van Oterdum op de site van de Stichting Behoud Monument Oterdum.

- Schoolmeesterrapport over Oterdum uit 1828.

- Van 1853-1976 was er sprake van een Waterschap Oterdum.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De begraafplaats is het enige dat nog van het dorp rest. Dat wil zeggen: de oorspronkelijke graven zijn bedekt door een laag grond van de verhoogde dijk. De stenen zijn daarbij gelicht en later teruggeplaatst. De grafzerk uit 1610 is vermoedelijk de oudste van het stel.

- Monument bovenop de Eemsdijk ter herinnering aan het verdwenen dorp Oterdum.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Broedeiland Pier van Oterdum, met een oppervlakte van 3.300 m2, is de afgelopen jaren aangelegd, primair voor de visdief en de Noordse stern, omdat die elders in het havengebied geen goed broedgebied meer hadden. Maar ook kokmeeuwen, bontbekplevieren, scholeksters en zilvermeeuwen gedijen op het eiland. Het eiland ligt op de zogeheten Oterdumer Driehoek, een driehoekig stuk in zee uitstekend land NO van de begraafplaats.

- De Brede Groene Dijk is een demonstratieproject voor de versterking van de zeedijk. De zeedijk moet van de Johannes Kerkhovenpolder tot aan de Duitse grens volgens de normen worden versterkt. Als deze dijk op een traditionele manier zou worden versterkt, zou de grasbekleding worden vervangen door asfalt. Waterschap Hunze en Aa's kiest echter voor een meer natuurlijke dijk, een Brede Groene Dijk. Vanuit het ministerie hebben de waterschappen de opdracht voor dijkversterking te kijken naar innovatieve oplossingen, zodat ze noodzakelijke verbeteringen ‘sneller en goedkoper’ kunnen uitvoeren. Voor de waddenzeekust is de POV-Waddenzeedijken opgericht. POV staat voor Project Overstijgende Verkenning. Hierin werken de waterschappen Hunze en Aa’s, Noorderzijlvest en Wetterskip Fryslân samen demonstratieprojecten uit: onderzoeken waarvan de resultaten gedeeld worden met en mogelijke oplossingen kunnen zijn voor andere waterschappen in binnen- én buitenland. De Brede Groene Dijk is zo’n demonstratieproject. Daarom wordt in eerste instantie 1 km zeedijk op deze manier aangelegd. Geeft dit een positief resultaat, dan volgt de rest.

De 1e fase van het project Brede Groene Dijk is de aanleg van een Klutenplas, waarover je onder de link in de vorige alinea meer kunt lezen. De 2e fase van het project bestaat uit de aanleg van Kleirijperij Oterdum, het inrichten van de depots en het rijpen van slib. Dit is een traject van 3 jaar (2018-2021). Deze fase is een samenwerking van meerdere partijen: Ecoshape, Provincie Groningen, Rijkswaterstaat, Het Groninger Landschap, Groningen Seaports en Waterschap Hunze en Aa's. De klei/slib die vrij komt bij het graven van de Klutenplas wordt gedroogd tot klei. Daarmee bouwt Ecoshape na zomer 2018 een depot langs de huidige dijk. In dit depot komt het slib uit polder Breebaart.

Naast het depot bij de dijk komt er ook een kleirijperij bij de pier van Oterdum. Deze kleirijperij rijpt het slib uit de haven van Delfzijl tot klei. Ook deze klei wordt gebruikt voor de Brede Groene Dijk. Door dit slib te laten ontwateren en te rijpen, ontstaat klei. Dit is een langdurig proces van meerdere jaren. Beide kleirijperijen worden in testvakken verdeeld. In die verschillende testvakken onderzoeken ze met welke methode het slib het best en/of snelst rijpt tot klei. Hier wordt van 2018 tot 2021 aan gewerkt. Uiteindelijk wordt de klei uit deze kleirijperij gebruikt voor het aanleggen van 1 km Brede Groene Dijk. De kleirijperij is in april 2018 in gebruik genomen.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Oterdum (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Verslag van Sanne Meijer van haar bezoek aan Weiwerd, Heveskes en Oterdum in 2014.

- Genealogie: - Lidmaten van de kerk te Oterdum 1700-1808. - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oterdum.

Reactie toevoegen