Zurich

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

zurich_plaatsnaambord_kopie.jpg

Zurich is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 2010 gemeente Wûnseradiel.

Zurich is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 2010 gemeente Wûnseradiel.

zurich_op_kaart_openstreetmap.jpg

Het dorp Zurich ligt NW van Bolsward, ZZW van Harlingen, ingeklemd tussen de Waddenzee in het W en de N31 in het O, met nog een stuk buitengebied O daarvan. Bij automobilisten bekend van het nabijgelegen Knooppunt Zurich = de 'kruising' van A7 en N31.

Het dorp Zurich ligt NW van Bolsward, ZZW van Harlingen, ingeklemd tussen de Waddenzee in het W en de N31 in het O, met nog een stuk buitengebied O daarvan. Bij automobilisten bekend van het nabijgelegen Knooppunt Zurich = de 'kruising' van A7 en N31.

zurich_dorpsgezicht_vanaf_de_dijk.jpg

Zurich, dorpsgezicht vanaf de (Wadden)zeedijk

Zurich, dorpsgezicht vanaf de (Wadden)zeedijk

zurich_ald_mar.jpg

Zurich, deel van het buurtje aan de weg Ald Mar O van de N31

Zurich, deel van het buurtje aan de weg Ald Mar O van de N31

Zurich

Terug naar boven

Status

- Zurich is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 2010 gemeente Wûnseradiel.

- Onder het dorp Zurich valt ook een deel van de buurtschap Gooium.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Surch.

Oudere vermeldingen
1352 van Zuderinghe, 1353 Zudrineghe, 1399 Sudringe, 1482 Surich, 1505 Suyrich, 1579 Surich.

Naamsverklaring
Misschien ontstaan uit sudera* igge 'zuidhoek', of een afleiding met het suffix -ing- van suder met als betekenis 'zuidelijk gelegen plaats'. Bij Molkwerum heten twee weidegebieden Norg en Surg, vroeger Nordig en Surig. Sinds 1825 komt in Nederlandse bronnen de spelling Zurich voor, een homograaf van de Zwitserse plaatsnaam.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Associaties met de Zwitserse plaats
Uiteraard roept deze plaats associaties op met de gelijknamige grote Zwitserse stad. In 2011 zijn er zelfs opnamen gemaakt voor een Zwitserse commercial voor een openbaar vervoersbedrijf, dat daar opnamen in wilde verwerken van plaatsen met deze plaatsnaam elders in de wereld. Het is ook begrijpelijk dat het dorp protesteerde tegen de plannen van de toenmalige gemeente Wûnseradiel om de plaatsnaam officieel te verFriezen tot Surch, want het plaatsnaambord trekt veel toeristen die ermee op de foto willen om te laten zie dat ze in Zurich zijn geweest.

Terug naar boven

Ligging

Zurich ligt NW van de stad Bolsward en W van het dorp Witmarsum, rond het begin van de Afsluitdijk. De dorpskern ligt ingeklemd tussen de N31 in het O en de Waddenzee in het W. Aan de overzijde van de N31 ligt nog een buurtje aan de weg Ald Mar, met een 9-tal huizen, en verder nog 7 verspreide huizen aan de wegen Gooyumerweg en Ottenbuursterlaan.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Zurich 22 huizen met 134 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 60 huizen met ca. 145 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpsvisie Zurich aan Zee 2012-2020. Enkele citaten hieruit: "Wat speelt er in en rondom ons dorp? Wat zijn onze wensen en op welke manier willen we deze in actie omzetten? Wat voor knelpunten zien we en aan wat voor soort oplossingen kunnen we denken? Regelmatig blijkt dat er vervolgens geen kant en klare recepten voor oplossingen bestaan. Zo is er in een aantal gevallen overleg met andere partijen binnen en buiten het dorp nodig. Tja, en ook deze partijen hebben zo hun eigen wensen en verlangens, begrenzingen en knelpunten...Maar: samen op weg gaan om tot verdere ontwikkeling van ons dorp te komen kunnen we wél!

Zurich is een dorp met woningen binnen en buiten de kern, een combinatie van boerenland, binnendijkse polder en bebouwde straten. Mooie boerderijen, oude panden, één Rijksmonument (de Hervormde kerk), Hotel de Steenen Man, pension De Hofstede, wegrestaurant Routiers, particuliere verhuur, én een heus Dorpshuis (It String). Verder beschikt het dorp over één winkel: de in en buiten de regio bekende hengelsportwinkel. Ook komen er in het dorp diverse zelfstandigen om ons van levensmiddelen te voorzien: de SRV- wagen, de bakker én een kaasboer. Voor overige voorzieningen is het dorp op de regio aanwezen.

Als dorp willen we de zo gewaarde kleinschaligheid graag behouden, waarbij we streven naar een stabiel inwoneraantal van boven de 160. Een lichte groei zou mooi zijn als dat hand in hand kan gaan met een hiertoe nodig gezond woningbestand. Deze belangrijke randvoorwaarde is nodig zodat huidige bewoners, zowel jong als oud(er), kúnnen kiezen om in het dorp te blijven wonen. Hierbij is cruciaal dat het woningbestand een goede mix vormt van koopwoningen (met name ook het betaalbare segment) én huurwoningen. Doordat woningcorporaties in krimpdorpen het woningbestand terug willen brengen, bestaat ook in Zurich het risico dat het aantal huurwoningen zal dalen. Jongeren en ouderen uit het dorp hebben op deze manier niet de mogelijkheid in het dorp te blijven wonen. Zijn de woningstichtingen wellicht bereid over het huurbestand in het dorp te overleggen? Kan de gemeente hierin ook een rol spelen?

Zowel jongeren als ouderen hebben behoefte aan woningen met specifieke kenmerken. Betaalbaar en met waar nodig specifieke voorzieningen. Hiermee lijkt de wens voor ‘inbreien’ (= invoegen van woning tussen bestaande bebouwing) of eventueel beperkt uitbreiden geformuleerd. Nagegaan moet worden hoe de gemeente hier tegenaan kijkt. De gemeente Sudwest-Fryslân heeft aangegeven wel met te willen werken aan eventuele bouwplannen wanneer er een garantie op afname van bijvoorbeeld nieuwbouw bestaat.

Hoe zit het met restauratieplannen en herbestemmingsmogelijkheden? Zou de oude zuivelfabriek niet een unieke locatie zijn om betaalbare seniorenappartementen of startersunits in te realiseren? Of werkplaats(en) voor Zurichse ondernemers? Of atelier- en expositieruimte(s)? Een restaurant? Een deel van de koopwoningen in Zurich is particulier bezit dat als vakantiewoning wordt verhuurd of voor eigen gebruik wordt benut. Tijdens de visie werkavonden werd de wens opgetekend dat dit deel van het woningbestand niet stijgt zodat van een mooie combinatie sprake blijft: van mensen die hier wonen en leven én van mensen die genieten van de omgeving en het dorp maar misschien wat minder betrokken zijn op het dorpsleven.

Naast het zorgen voor adequate woningen voor de huidige inwoners rijst de vraag hoe we andere mensen kunnen interesseren of ‘verleiden’ eens met de ogen van toekomstig bewoner in ons dorp rond te wandelen. Meezingend met Harrie Bliek: ‘(..) het is nu mijn dorp, it’s my home town (...)’. Uniek gelegen aan de Waddenzee maar ook te midden van een aantal snelwegen: is (voor dit onderdeel) aanhaken bij Noord-Holland een optie? Gezien de relatief lage prijzen van koopwoningen in ons deel van Friesland kan gerichte actie om jonge gezinnen in Noord-Holland te interesseren voor wonen in het Friese serieus worden overwogen. Ook nu wonen er in Zurich immers een aantal mensen die voor hun werk een of meerdere keren per week de Afsluitdijk over gaan...? Hoort, zegt het voort!

Voor het eigen leefbaarheidgevoel én voor de beeldvorming van Zurich naar buiten is de staat van onderhoud van verschillende panden van groot belang en op sommige plekken een serieus punt van zorg. De oude zuivelfabriek en het terrein eromheen wordt door veel inwoners als ‘verkrot’ betiteld. Ook bestaat er zorg over de veiligheid ten gevolge van de verwaarlozing zoals afvallende dakpannen en brokken cement/beton. Aandacht voor verpaupering en achterstallig onderhoud is echter nodig voor meerdere panden en woningen. Het verdient aanbeveling om te onderzoeken of bewoners waarvoor het lastig is om hun woning goed te onderhouden hierbij enige ondersteuning kunnen krijgen. In de vorm van vrijwilligers klusdienst of anderszins. Het lijkt de moeite waard om ook te informeren bij andere dorpen en de gemeente. Ongetwijfeld is dit vraagstuk immers niet uniek voor ons dorp.

Van groot belang is het behoud van de gezichtsbepalende monumentale Hervormde kerk, centraal in het dorp. Het zou mooi zijn als het aantal diensten van ongeveer eens in de drie weken gehandhaafd kan blijven. Hiernaast kan gekeken worden naar andere vormen om de zichtbaarheid van de kerk te vergroten. In hoeverre kan het kerkgebouw ook voor andere doeleinden gebruikt worden? Gedacht kan worden aan gebruik van het kerkgebouw als expositieruimte, ‘podium’ voor toneeluitvoeringen en kerstvieringen en als repetitieruimte voor koor en muziek. Het in de zomerperiode openstellen voor belangstellenden kan ook een optie zijn." En zo zijn er nog veel meer wensen en ideeën in het kader van de leefbaarheid van Zurich in de nabije toekomst. Zie daarvoor de complete Dorpsvisie onder de link.

- De in 1986 gebouwde basisschool in Zurich moest 10 jaar later alweer worden gesloten wegens te weinig leerlingen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Zurich heeft 1 rijksmonument, zijnde de Hervormde (PKN) kerk (Kerkstraat 6). Het eenbeukige schip in ambachtelijk-traditionele stijl van vijf traveeën (met steunberen) en driezijdig gesloten koor is in 1864 gebouwd aan de oostzijde van de zadeldaktoren, ter vervanging van een schip dat in 1772 was afgebroken. In 1913, tijdens een restauratie van het exterieur van de kerk, is het zadeldak afgebroken en vervangen door een toren met omgang en achtkantige lantaarn met spits (mogelijk naar plannen van L. Reitsma). Aan de zuidzijde rondboogvensters met gebrandschilderd glas en aan de noordzijde blinde boogvensters. In 1996 is de kerktoren gerestaureerd (torenspits en klok). Het orgel uit 1901 is gemaakt door Bakker & Timmenga. De kerk is weliswaar een vrij jong gebouw, maar is qua vormgeving een buitenbeentje onder de kerken van de “collectie Fryslân”. Het heeft het karakter van de in de kerkbouw vrij zeldzame neorenaissance stijl. Stedenbouwkundig is de kerk met het kerkhof van groot belang voor het dorp. De kerk verkeert nog nagenoeg in de oorspronkelijke staat. Kerk en geloofsgemeenschap vallen tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Witmarsum - Pingjum - Zurich.

"De roepnaam van onze gemeente is TrijerisIen, gekozen bij de fusie van de Protestantse Gemeenten Witmarsum, Pingjum en Zurich in het voorjaar van 2017. Deze naam refereert aan de 3 dorpen en de Drie-eenheid, Vader, Zoon en Heilige Geest. Wij willen een open en spontane uitnodigende geloofsgemeenschap zijn, waarin we elkaar en onszelf herkennen in geloof, hoop en liefde. Waarin alle leden meetellen en onze aandacht en zorg ook uitgaat naar mensen die minder zichtbaar deel zijn van onze gemeente. Een kerk waar de zondagse eredienst aanspreekt. Wij willen een dynamische kerkgemeenschap zijn (er gebeurt iets) midden in de maatschappij. Waar ruimte en respect is voor de diverse geloofsbeleving. Wij willen een kerk zijn met aantrekkingskracht. Waar wordt omgezien naar elkaar en tijd is voor God en elkaar. Wij willen een kerk zijn waar ruimte is voor communicatie en dialoog. Een kerk waar de behoeften van mensen serieus worden genomen."

In 2017 heeft Stichting Alde Fryske Tsjerken de Hervormde kerk overgenomen van de Protestantse Gemeente Witmarsum - Pingjum - Zurich. Bijzonder is dat het vruchtgebruik van enkele hectares land beschikbaar wordt gesteld voor de exploitatie van de kerk na de overdracht. De kerk is na de overdracht in beheer gekomen bij een Plaatselijke Commissie. Via de Plaatselijke Commissie kan de kerk worden gehuurd voor rouw- en trouwdiensten, concerten en (familie-)bijeenkomsten. Met de Protestantse Gemeente is overeengekomen dat die jaarlijks een bedrag overmaakt voor het gebruik van de kerk, in ruil voor vijf kerkdiensten. De Protestantse Gemeente betaalt deze exploitatievergoeding uit de opbrengsten die zij heeft van verpachte landbouwgronden die bij deze kerk en bij die van Pingjum hoorden. (bron: de lokale Protestantse Gemeente)

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zurich (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Zurich.

- Nieuws: - It Surcher Potsje is al sinds 1977 het ‘het officiële dorpsblad voor Surchers’. Aanvankelijk een maandblad, verschijnt het tegenwoordig alleen in de even maanden, maar heeft dan wel een omvang van 32 tot 40 pagina's, wat best veel is voor zo'n mini-dorpje.

- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Zurich.

- Dorpshuis: - Dorpshuis It String.

- Muziek: - Dorpslied 'Boerinne van Surch', vergezeld van mooie diaserie van Zurich.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Zurich kerk.

Reactie toevoegen