Witmarsum

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

witmarsum_collage.jpg

Witmarsum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Witmarsum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Witmarsum..jpg

Aangekomen in Witmarsum

Aangekomen in Witmarsum

Witmarsum. (2).JPG

Kom over de brug in Witmarsum

Kom over de brug in Witmarsum

Witmarsum. (3).JPG

Een heel mooi rijtje in Witmarsum

Een heel mooi rijtje in Witmarsum

Witmarsum. (4).JPG

Op een mooie dag in Witmarsum

Op een mooie dag in Witmarsum

Witmarsum

Terug naar boven

Status

- Witmarsum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 2010 was het de hoofdplaats van de gemeente Wûnseradiel, welke gemeente daarna is opgegaan in de gemeente Súdwest-Fryslân.

- Onder het dorp Witmarsum vallen ook de buurtschappen It Fliet, Harkezijl, Kampen en Koudehuizum.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Wytmarsum.

Oudere vermeldingen
13e eeuw Witmarsum, 1400 Witmerzim, 1456 Withmarsum, 1482 Witmerssum, 1505 Witmaersum.

Naamsverklaring
Betekent heem 'woonplaats, woning' van de persoon Witmer, vergelijk Ootmarsum.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Witmarsum ligt NW van de stad Bolsward en ZO van de stad Harlingen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Witmarsum 101 huizen met 659 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.700 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2011 is de Dorpsvisie Witmarsum 2011-2021 verschenen. In deze visie staan de door de inwoners gewenste ontwikkelingen voor het dorp in de komende jaren. Op het gebied van winkels, bedrijvigheid, zorg en welzijn en sport wil Witmarsum nauwer samenwerken met kleinere, omliggende dorpen. Enkele speerpunten zijn de ontwikkeling van kleinschalig wonen voor ouderen, een veelzijdig sportcentrum voor alle sportverenigingen uit de regio en de aanleg van een haven met eet- en drinkgelegenheid. Daarnaast wil het dorp de scholen onder één dak huisvesten en voorzieningen als het zwembad behouden.

- Bestemmingsplannen Witmarsum.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Witmarsum heeft 8 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) Koepelkerk (Kerkplein 2) dateert uit 1633 en valt onder Protestantse Gemeente Trijeris Ien. De roepnaam van deze gemeente is gekozen na de fusie van de Protestantse Gemeente van Witmarsum met Pingjum en Zurich in 2017. Deze naam refereert aan de 3 dorpen en aan de Drie-eenheid Vader, Zoon en Heilige Geest.

- De RK kerk Heilige Nicolaas van Tolentijn (Arumerweg 68) uit 1902 valt onder de Zalige Titus Brandsmaparochie.

- Pankoekstermolen (Fries: Pankoekstermûne), ook wel Pannekoekstermolen.

- Molen De Onderneming.

- Voormalige Marechausseekazerne (Aylvaweg 2).

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Onder de naam Witmarsum2018 sluiten ze met het dorp aan bij Culturele Hoofdstad 2018 (CH2018). De provincie Fryslân wil met CH2018 al het mooie van Fryslân uitvergroten en onder de aandacht brengen van heel de wereld. Witmarsum is de eerste grote plaats die mensen tegenkomen bij het binnenrijden van de provincie vanaf de Afsluitdijk. De inwoners willen hun dorp daarom in 2018 presenteren als hét dorp waar je niet omheen kunt. Witmarsum beschikt over drie historische figuren: Menno Simons, Gysbert Japcx en Pim Mulier, de drie iconen van het dorp. Met deze iconen kunnen ze aansluiten bij activiteiten van CH2018. Witmarsum2018 heeft tot doel de mienskip te versterken op het gebied van kunst, cultuur, taal en sport. Ze vertalen dat als: ze willen met het hele dorp mooie projecten neerzetten waar Witmarsumers, inwoners uit omliggende dorpen, alle Friezen, Nederlanders en toeristen van kunnen genieten. En niet alleen in 2018, maar ook daarvoor en daarna. Verbinden en met elkaar samenwerken over hekjes en hokjes heen, dat is waar het in eerste instantie om gaat.

Deze drie heren vertegenwoordigen ruim gezien drie grote gebieden: Menno Simons: levensbeschouwing, bezinningstourisme, nationaal, internationaal; Gysbert Japicx: minderheidstalen, Fries, identiteit, natuur, liefde; Pim Mulier: sport, vernieuwing en kunst. Ze nemen deze drie iconen als uitgangspunt voor het creëren van producties en het presenteren van het dorp. Alle drie de iconen zijn nog springlevend. Menno Simons heeft een grote schare volgelingen verspreid over de hele wereld die nog altijd zijn gedachtengoed levendig houden. Gysbert Japicx heeft het gesproken Fries vastgelegd in geschreven taal en die taal gebruiken we nog elke dag. En Pim Mulier heeft vele nieuwe sporten geïntroduceerd, sporten die we nog steeds beoefenen. Bovendien dragen twee van de lokale sportverenigingen zijn naam.

- Het WOK (Witmarsumer Ontspannings Komite) organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten in het dorp.

- Nieuwjaarsduik.

- Vaste elementen op Koningsdag in Witmarsum zijn de Vrijmarkt, een kinderprogramma en de verloting, waar mooie waardebonnen te winnen zijn. De rest blijft een verrassing, die altijd goed wordt gewaardeerd.

- In 2018 is er voor de 5e keer Timmerdorp Witmarsum in de 1e week van de zomervakantie. Van dinsdag 24 t/m donderdag 26 juli klinken in het hele dorp voortdurend de hamerslagen waarmee de kinderen spijkers in pallets slaan. In drie dagen tijd bouwen ze in groepjes van 5 kinderen hun eigen hut. Ben je minimaal 9 jaar of zit je in groep 5, 6, 7 of 8 van de basisschool en kom je uit het dorp of een omliggend dorp, dan kun je meedoen aan het Timmerdorp. Bouw met je vriendjes of vriendinnetjes in drie dagen tijd je eigen hut. De organisatie verzorgt alles. Doe zelf werkkleren aan en neem eventueel werkhandschoenen mee, de rest verzorgen zij voor je. Er zijn genoeg pallets, toiletten hebben ze geregeld, en spijkers, hamers en zagen kun je elke ochtend afhalen bij de bouwkeet. Ook eten en drinken is aanwezig. Neem wel zelf je goede humeur mee!

- Het doel van de Pim Mulierspelen is het versterken van de Mienskip van Witmarsum. Op 4 augustus 2017, voorafgaand aan de Merke van 2017, was de 1e editie van de Pim Mulierspelen. Het is de intentie dat het een jaarlijks evenement wordt. De Spelen bevatten creatieve vormen van sport, spel en cultuur, voor leeftijden van 10-100 jaar. Om de velden van het sportcomplex Pim Mulier helemaal vol te krijgen, vragen ze iedereen mee te doen in Buurtteams, bijeengebracht door Buurtcoaches. Ze hebben het dorp daartoe ingedeeld in 12 buurten voor maximaal 12 teams. Een team bestaat uit 6 deelnemers. Naast de deelnemers heeft ieder team teamleden die de leiding, verzorging en catering voor hun rekening nemen en een spelobservator leveren. En natuurlijk neemt ieder team een hele schare aan supporters mee.

- Triatlon Witmarsum (op een zondag in september, in 2018 voor de 6e keer).

- Oktoberfest (weekend in oktober).

- Toneelvereniging Surprise voert jaarlijks een toneelstuk op in het winterseizoen. Daarnaast organiseren ze door het jaar heen nog andere theatergebeurtenissen.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan (aan de Van Aylvaweg) van de in 1864(!) opgerichte IJsvereniging Witmarsum.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Zwembad Mounewetter in Witmarsum is in het seizoen 2017 door de collega’s in de zwembadbranche uitgeroepen tot ”zwembad van het jaar”, en alsof dat nog niet voldoende was, zijn we ook nog gekozen tot “meest klantvriendelijke accommodatie van het jaar 2017”. Een prestatie waar je u tegen zegt. Wij zijn dan ook bijzonder trots op deze Awards. Deze prestatie was alleen mogelijk door een geweldige inzet van onze medewerkers aan de kassa en aan het bad, maar ook onze vrijwilligers, die er mede voor zorgen dat alles er piekfijn uitziet. Het bestuur zorgt ervoor dat de randvoorwaarden van dien aard zijn, dat alles zo goed mogelijk kan verlopen. Maar het belangrijkste is dat onze gasten deze inspanningen allemaal op waarde weten te schatten en massaal ons zwembad blijven bezoeken. En niet te vergeten hun waardering uitspreken in de jaarlijkse verkiezingen. Allemaal hartelijk dank voor jullie bijdrage.

Vermeldenswaard is dat we in seizoen 2018 starten met de energypower unit van de firma Tieluk, waarbij vraaggestuurd waterstof wordt geproduceerd. D.m.v. een zelfontwikkelde en gepatenteerde fuell cel wordt waterstof en gas samengevoegd en wordt vervolgens het zwembad verwarmd tot 25 graden Celsius. De verwachting is dat deze waterstofinstallatie zorgt voor een afname van energieverbruik (gas) en daarmee van de Co2 uitstoot van minimaal 30%.
Mede gezien het feit dat wij al enkele jaren geen gebruik meer maken van chloor, voor de desinfectie van het water, maar van zout, kunnen we met recht zeggen dat wij milieutechnisch op de goede weg zijn. Om dit nog verder door te zetten en om de vrijwilligers wat te ontlasten, is tevens gekozen voor het geleidelijk vervangen van onderhoudsintensieve materialen door duurzame materialen. Zo worden dit seizoen een aantal bankjes en speelhuisjes vervangen door duurzame exemplaren. Verder heeft het bestuur ook dit jaar besloten de prijzen opnieuw niet te verhogen." Aldus de brenger van al dit goede nieuws, voorzitter Roel Bijlsma, op de site van het zwembad.

- Er zijn 2 wandelroutes rond Witmarsum; een van ca. 7 km en een van ca. 5 km.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Witmarsum.

- Nieuws: - De maandelijkse dorpskrant De Koepel (in 2017 al de 69e jaargang!) is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers). - Nieuws van De Koepel op Facebook. - Nieuws uit Witmarsum van Dorpsbelang op Facebook.

- Belangenverenigingen: - Dorpsbelang Witmarsum is opgericht in 1959. Lid zijn kost in die tijd fl 1,00 per jaar. Na de eerste vergadering waren er 60 leden. Inmiddels is bijna 80% van alle huishoudens in het dorp lid van Dorpsbelang. Het is zeer vermakelijk te lezen wat er in de afgelopen decennia is gebeurd. Ze hebben oude notulen en verslagen doorgespit en daar de hoogtepunten uitgehaald. Laat je verrassen! - Het doel van Stichting Ekspedysje Wytmarsum (SEW) is de mienskip in Witmarsum en haar naaste omgeving te versterken, met name op het gebied van kunst, cultuur, taal en sport. Op deze gebieden organiseert, stimuleert, initieert en bevordert de stichting activiteiten.

- Onderwijs: - Basisschool De Bonkelder. - Basisschool De Utskoat dateert uit 1980. Destijds is er een wedstrijd uitgeschreven voor het bedenken van een naam voor de school. De school staat in een wijk met molennamen en zo bedacht iemand als schoolnaam De Utskoat. Een útskoat is dat deel van de watermolen waar het water uitstroomt naar de boezem. Het is een mooie symbolische naam, want de leerlingen stromen aan het eind van groep 8 immers uit naar diverse scholen van het voortgezet onderwijs. Op De Utskoat zijn ze zich ervan bewust dat de maatschappij in een snel tempo verandert. De toekomst waarin de kinderen zullen leven, leren en werken is zich voortdurend aan het ontwikkelen en vernieuwen. Dit vraagt om andere vaardigheden, 21st Century Skills. Dit betekent dat zij veel aandacht geven en waarde hechten aan: de kernvakken, met de nadruk op taal en rekenen; samenwerken en zelfstandig werken; probleemoplossend vermogen; ICT-geletterdheid; creativiteit; kritisch en verantwoordelijk denken; communiceren; sociale en culturele vaardigheden.

- Muziek: - Fanfare Nij Libben uit Witmarsum is in april 2018 uitgeroepen tot winnaar van het Korpsenfestival dat georganiseerd werd door de Federatie voor Muziek- & Zangverenigingen in de gemeente Súdwest-Fryslân (Femuza). De fanfare bracht volgens de jury een gevarieerd en qua niveau kwalitatief goed programma ten gehore. De juryleden waardeerden Nij Libben met hun optreden omdat de kwaliteit bij alle werken erg goed was. De fanfare speelde onder andere filmmuziek van Lord of the Rings en het gedragen Andante et Bolero, waarbij sopraansaxofoniste Hilde Veninga soleerde. De jury benoemde dat de solist op een mooie manier ondersteund werd door de rest van het korps, waar het bij andere orkesten daar soms nog aan ontbrak en de solist minder prominent naar voren kwam.

- Sport: - Voetbalvereniging SV Mulier is opgericht in 1967 en heeft dus in 2017 het 50-jarig bestaan gevierd. - De Judo Kings Witmarsum geven judoles aan iedereen van 4 jaar en ouder. Zowel recreatief als op wedstrijdniveau. Iedereen is dan ook welkom om langs te komen tijdens een les en vrijblijvend eens mee te komen doen. - Gymnastiekvereniging VenO (Volhard en Overwin) is opgericht in 1925. - Tennisclub Witmarsum.

- Kaatsvereniging KV Pim Mulier, opgericht in 1886, is een van de oudste kaatsverenigingen aangesloten bij de KNKB. Het kaatsen vindt plaats op sportcomplex It Fliet in Witmarsum (Menno Simonsstraat 15). De kaatsvereniging organiseert er diverse ledenwedstrijden, Federatie- en KNKB-wedstrijden in (bijna) alle categorieën. Daarnaast vinden er wekelijks trainingen en competitiekaatsen plaats voor de leden. Het kaatsseizoen loopt van mei tot september. Met als hoogtepunt het “Wytmarsumer Merke Wykein” in het 1e weekend van augustus.

- Overige verenigingen: - Vrouwen van Nu afd. Witmarsum is een afdeling van de landelijke vereniging Vrouwen van Nu, Nederlands grootste vrouwenorganisatie. Ze zijn een ontmoetingsplaats voor vrouwen die hart hebben voor hun leefomgeving, die hun creativiteit willen ontplooien, aan hun persoonlijke ontwikkeling willen werken en die hun stem willen laten horen in de maatschappij. Het is een actieve en gezellige vereniging met tal van activiteiten. Ze organiseren diverse bijeenkomsten, lezingen en uitstapjes. Vrouwen delen verschillende hobby’s met elkaar in de zogeheten ‘interessegroepen’. Ze nodigen je van harte uit om kennis te komen maken. Je zult je snel thuis voelen. Leden van Vrouwen van Nu kunnen niet alleen gebruik maken van het aanbod in de eigen afdeling, maar ook deelnemen aan activiteiten die provinciaal en landelijk worden georganiseerd. Daarnaast krijg je 6x per jaar het ledenblad.

- Zorg: - Woonzorgcentrum Aylva State in Witmarsum is een warm thuis voor ouderen met een zorgvraag. Als je Aylva State voor het eerst bezoekt, valt de kleinschaligheid meteen op. Het is er 'smûk', zoals de Friezen dat noemen, waardoor je je snel vertrouwd en thuis zult voelen. De medewerkers ondersteunen je waar nodig. In het restaurant kun je aanschuiven voor een smakelijke lunch, warme maaltijd of kopje koffie met iets lekkers. Door de centrale ligging in het dorp heeft Aylva State ook een grote sociaal maatschappelijke rol; veel dorpsbewoners weten Aylva State te vinden voor activiteiten, een etentje of het bezoeken van familie of vrienden. Dit maakt het wonen in Aylva State erg plezierig. Aylva State heeft een eigen ambassadeur: Arnolda van Patyna. Via Facebook vertelt ze over de activiteiten en belevenissen op de locatie.

- De monumentale villa op Arumerweg 53 is het voormalige gemeentehuis van de in 2011 opgeheven gemeente Wûnseradiel. In 2016 is het pand grondig verbouwd met oog voor de karakteristieke kenmerken, maar ook aandacht voor wat nodig is in een huis voor ouderen. Het monumentale pand en de nieuwbouw samen vormen nu namelijk het woonhuis van September Witmarsum*, waarin 17 appartementen zijn gerealiseerd. Het is een plek waar liefde, aandacht en betrokkenheid voor de bewoners centraal staat. De bewoners werken in de tuin, elke dag wordt er vers gekookt en regelmatig gaan bewoners en begeleiders samen op pad; de ene keer voor een bezoek aan het dorpscentrum, dan weer een wandeling door de prachtige Friese natuur. De leidinggevende woont zelf ook in een appartement in het woonhuis, waardoor naast de 24-uurs verzorging ook de eindverantwoordelijke altijd op locatie aanwezig is.
* September is een woonzorg-organisatie met kleinschalige woonzorgcentra voor mensen met geheugenproblemen, zoals Alzheimer en dementie.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Witmarsum RK en - idem kerk.

Reacties

(2)

Wilt u toevoegen dat er nog een basisschool is, nl. De Utskoat (www.obsutskoat.nl)?

Met vriendelijke groet,
Jelliena Kats
MR-lid De Utskoat Witmarsum

Dank voor de tip! Ik heb hem toegevoegd. Het was toeval dat deze er nog niet bij stond, in die zin dat ik een beperkt aantal dorpspagina's nog moet uitwerken, waaronder deze. Dit was nog maar een 'beginnetje'. Iedere dag werk ik namelijk enkele dorpspagina's helemaal uit (eind dit jaar moet het helemaal klaar zijn voor het hele land). Vandaag heb ik Witmarsum helemaal uitgewerkt.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen