Ysbrechtum

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

ysbrechtum_plaatsnaambord_kopie.jpg

Ysbrechtum is een dorp in de provincie Fryslân, gem. Súdwest-Fryslân. T/m 1983 gem. Wymbritseradiel. Bij de herindelingen van 1984 is het dorp door een grenscorrectie toegevoegd aan de gem. Sneek, die in 2011 is opgegaan in de nieuwe gem. Súdwest-Fryslân.

Ysbrechtum is een dorp in de provincie Fryslân, gem. Súdwest-Fryslân. T/m 1983 gem. Wymbritseradiel. Bij de herindelingen van 1984 is het dorp door een grenscorrectie toegevoegd aan de gem. Sneek, die in 2011 is opgegaan in de nieuwe gem. Súdwest-Fryslân.

IJsbrechtum.JPG

In Ysbrechtum ben je als toerist van harte wolkom. Kijk maar, hier staat het zwart (en rood) op wit.

In Ysbrechtum ben je als toerist van harte wolkom. Kijk maar, hier staat het zwart (en rood) op wit.

ysbrechtum_op_kaart_openstreetmap.jpg

Door het voortdurend uitdijende Sneek is die stad bíjna aan het dorp Ysbrechtum vastgegroeid. Gelukkig blijven de 'groene buffers' tussen stad en dorp gehandhaafd en gaat bedrijventerrein Hemmen Noordwest niet door (waarvoor zie 'Recente ontwikkelingen').

Door het voortdurend uitdijende Sneek is die stad bíjna aan het dorp Ysbrechtum vastgegroeid. Gelukkig blijven de 'groene buffers' tussen stad en dorp gehandhaafd en gaat bedrijventerrein Hemmen Noordwest niet door (waarvoor zie 'Recente ontwikkelingen').

Ysbrechtum

Terug naar boven

Status

- Ysbrechtum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. T/m 1983 gemeente Wymbritseradiel. Bij de herindelingen van 1984 is het dorp middels een grenscorrectie toegevoegd aan de gemeente Sneek, die op haar beurt in 2011 is opgegaan in de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân.

- Ysbrechtum heeft een eigen dorpsvlag en -wapen.

Terug naar boven

Naam

Spelling
Het bijzondere bij deze plaatsnaam is dat die nog maar 1 spelling heeft en dus ook maar 1 naam op de borden (In de voomalige gemeente Wymbritseradiel staan op de plaatsnaamborden namelijk de Friestalige varianten bovenaan en de Nederlandstalige varianten er onder, hoewel de officiële spellingen (bijv. voor het postcodeboek) de Nederlandstalige zijn). Dat komt zo: De naam IJsbrechtum is, nadat het dorp onder de gemeente Sneek kwam te vallen, gewijzigd in Ysbrechtum. Dat was, vond men, voor de (Nederlandse!) spelling gemakkelijker en sloot aan bij de Friese uitspraak. Dat was dus een verandering in de Nederlandse naam, en daarmee is de variant IJsbrechtum dus te kwalificeren als een verouderde Nederlandstalige variant, en niet de Nederlandstalige variant van de Friese variant Ysbrechtum (wat men soms ten onrechte denkt).(1)

Oudere vermeldingen
13e eeuw Jsbrectum, 1427 Ysbrechtem, 1474 Ysbrechtim, 1492 Isbrechtum, 1505 Ysbrechtum.

Naamsverklaring
Betekent heem 'woonplaats, woning' van de persoon IJsbrecht.(2)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Ysbrechtum ligt direct NW van de stad Sneek, aan de oude weg Sneek - Bolsward.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Ysbrechtum 29 huizen met 198 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 250 huizen met ca. 650 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Ysbrechtum krijgt pas in 1844 een directe verbindingsweg met Sneek. Tot die tijd is het dorp vooral bereikbaar over het water, via de Franekervaart. In oude kronieken wordt de plaats beschreven als een 'nette buurt'. Wie van Sneek naar dit dorp ging, kwam er binnen via een brede lommerrijke weg, de huidige Epemawei. Langs deze weg staat nog altijd een reeks notabele woningen, zogenoemde middengangwoningen. Deze waren, vooral in de tweede helft van de 19e eeuw, zeer kenmerkend voor Friese dorpen van enige betekenis. Het kerkhof ligt vrij hoog. Dit duidt er mogelijk op dat het dorp ooit op een terp lag.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Uitbreiding Industrieterrein De Hemmen
Tussen het dorp en de ringweg van Sneek in het O en de A7 in het Z en W ligt het Sneker industrieterrein De Hemmen, bestaande uit de delen I en II. Anno 2015 zijn die vrijwel vol en ontwikkelt de gemeente een plan voor uitbreiding, genaamd De Hemmen II Noordwest, dat N van het huidige bedrijventerrein tegen de dorpskern aan zou komen te liggen. Dorpsraad Doarpsrounte Ysbrechtum voelt zich daardoor nogal overvallen, is bepaald 'not amused' over de plannen en verwoordt haar bezwaren naar de gemeente als volgt: "1. Aantasting landelijk gebied: de dorpse kenmerken van ons dorp, met daaromheen het open gebied, zoals wij deze zelf al jaren in onze dorpsvisies benoemen en door de gemeente o.a. in de Beheerverordening landelijk gebied Sneek (vastgesteld 2013) en in de Koers voor Sneek (t/m 2020) zijn vastgelegd, zullen bij de nieuwe plannen De Hemmen II NW volledig teniet gaan. Het weidse aanzicht én uitzicht van ons dorp met haar bewoners zal hiermee verdwijnen. De 'groene scheg', zoals die in de Koers voor Sneek is aangegeven, wordt ingevuld met industrie. Het dorpse karakter met zijn cultuurhistorische Epema State zal verloren gaan, waarmee het dorp een wijk zal worden op een industrieterrein van Sneek.

2. Flora- en Faunawetgeving: Door vergroting van het industriegebied zal de natuurlijke habitat van de beschermde diersoorten als roek, uil en vleermuis, die vanuit het Epemabos uitvliegen, in gevaar komen. Reeds eerder hebben wij de gemeente hierover aangesproken, toen in 2012 honderden bomen werden gekapt aan de State-As en de natuur alweer de dupe werd van het beleid c.q. de uitvoering daarvan. (NB: ook toen was de communicatie onvoldoende en werd door het College beterschap beloofd). 3. Vergroting geluidsoverlast en mogelijk stankoverlast: reeds merkbaar toen Hemmen II in gebruik werd genomen en dat zal nu alleen maar erger worden, waarmee wettelijke normen wellicht zullen worden overtreden. 4. Toenemend verkeer: zoals eerder in gesprekken met aftredend wethouder Tolsma besproken, zijn we al jaren bezig plannen te ontwikkelen om verkeersoverlast tegen te gaan. Zelfs in de huidige situatie wordt er in Ysbrechtum al overlast ondervonden van sluipverkeer van en naar De Hemmen via het Tolhek. Onze plannen zijn nu in een bijna uitvoerende fase. In de analyses is hierover niets terug te vinden. Onze vraag is: waarom niet?

5. Planschade: De nieuwbouwwoningen in De Râne worden straks geheel omringd door industriegebied. Bij de ingebruikname van deze wijk in 2013 is nooit gesproken over mogelijke plannen zoals die er nu liggen, en nu de wijk bijna is volgebouwd met nieuwe vrijstaande woningen wordt men geconfronteerd met dit plan. In het nu voorliggende advies wordt, heel verassend, aangegeven dat dit gebied wel vaker is bekeken. 6. Economische onderbouwing: Deze is gericht op het kortetermijndenken. Gezien onderzoeken van de Provincie Fryslân voldoen de huidige bestemmingsplannen geheel aan de exploitatieverwachting van de afnamen van grond voor de komende jaren. Helaas is er door economische stagnatie en exploitatiedrift van gemeenten door aankoop van grond in het verleden een hoge kostenpost ontstaan. De Hemmen II NW is dan ook niet meer dan een goedkope manier om kosten te besparen. Maar dan wel ten koste van het landelijke karakter van Ysbrechtum. Terwijl dat, volgens de stukken, niet mag gelden voor de plannen Harinxmaland en Oppenhuizen. Dit vinden wij onvoorstelbaar. Bovendien zijn er inmiddels behoorlijk wat ontwikkelkosten geweest voor de Hemmen III, waar nu dan toch ook eens een opbrengst tegenover moet staan.

7. Op de openbaar toegankelijke risicokaart staat, in tegenstelling tot het advies, aangegeven dat er een hogedrukgasleiding langs het gebied loopt. Dit heeft consequenties voor de aanliggende bebouwing. Een strook hierlangs mag niet bebouwd worden. 8. In tegenstelling tot wat genoemd wordt in het voorstel, zijn er nog hectaren industriegrond op Hemmen I en II beschikbaar. Dat enkele van deze terreinen in het bezit zijn van projectontwikkelaars mag toch geen reden zijn Ysbrechtum in te sluiten met industrieterrein wat wel geld oplevert. Daarnaast zijn er ook leegstaande panden; dit wordt door uitbreiding van industrieterrein alleen maar groter. De gemeente heeft hiervoor in de vergadering van de commissie DSO van 28 mei 2015 zelf voorstellen gedaan om deze leegstand aan te pakken. Ook bij bedrijfspanden kan dit een goede oplossing zijn en een win-win situatie opleveren. De gemeente kan hier prima een faciliterende rol in bieden.

Moeten de natuur en het dorp Ysbrechtum met haar inwoners de dupe worden van het in onze ogen kortetermijndenken van het College? Is bedrijfsbebouwing op deze locatie, in het open weidegebied, grenzend aan het oorlogsmonument, de recent aangelegde woonwijk De Râne en de cultuurhistorische bebouwing aan het Tolhek 2 de meest optimale? Wij vinden het onbestaanbaar. Mede op basis van bovenstaande argumenten maken wij als bestuur van Doarpsrounte, namens de inwoners, bezwaar tegen de ontwikkeling van De Hemmen II Noordwest op de voorgestelde locatie. Wij verzoeken de raadsleden om het college op te roepen om andere locaties eerst beter te onderzoeken met daarbij een gedegen onderzoek naar de werkelijke behoefte." Kennelijk was de gemeente gevoelig voor deze argumenten, want in maart 2017 lezen wij in de media dat de gemeente heeft besloten tot de ontwikkeling van locatie De Hemmen III, tussen Sneek en Foslgare, waarmee de hierboven beschreven locatie bij Ysbrechtum dus niet doorgaat. - Hier vind je er een kaartje van en een nadere toelichting op de ontwikkeling van de locatie.

Nieuwbouw
In het ZW van het dorp is in 2013 het nieuwbouwwijkje De Râne ontwikkeld, gelegen aan de gelijknamige weg. Het betreft in totaal 23 woningen, verdeeld in vrije kavels, 2/1 kap en 3/1 kap kavels.

Dorpsvisie
- Dorpsvisie Ysbrechtum 2015-2020.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Ysbrechtum heeft 11 rijksmonumenten, waarvan de meeste betrekking hebben op landgoed Epema State.

Hervormde kerk
De 12e-eeuwse kerk van Ysbrechtum is in 1694 vervangen. Duco Martena van Burmania van Epema State liet onder het koor een grafkelder bouwen, voorzien van een epitaaf. In 1728 werd er een toren aangebouwd. In 1865 volgde opnieuw herbouw, in opdracht van Sjuck van Welderen baron Rengers. De Hervormde (PKN) Martinuskerk (Tsjerkepaed 1) is een zogeheten Waterstaatskerk. De zaalkerk met rondboogvensters en vijfzijdige koorsluiting is gebouwd naar ontwerp van Meinse Molenaar. In 1951 is de torenbekroning gewijzigd. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf. De koperen kronen dateren uit 1694. De preekstoel uit 1694 is verkocht aan de kerk van Uitwellingerga. De huidige preekstoel en het doophek dateren uit 1865. Het marmeren doopvont uit 1978 is gemaakt door F.G. Eijgelaar.

Het koor is in de kern nog romaans en is bij de herbouw van de kerk in 1865 ommetseld en gesloten als grafkelder voor de familie van Welderen Rengers. Als afsluiting dient een groot epitaaf door D.M. van Burmania en H.L. van Juckema van zandsteen als marmer geschilderd. De rouwborden zijn van Sjuck Gerrolt Juckema van Burmania Rengers (1784) en diens echtgenote Odilia Amelia van Welderen (1788). Het orgel dateert uit 1866 en is gebouwd door Willem Hardorff. De kerk is in 1975/1978 en in 2015 wederom gerestaureerd en is de moeite waard om te bezichtigen.

Molen
- Windmotor Ysbrechtum is een markant herkenningspunt in het open gebied tussen het dorp en de noordelijke rondweg rond Sneek. De naar Amerikaans model ontworpen windmolen van het type 'Record, nr. 14', is in Nederland vervaardigd en begin 20e eeuw ontworpen door de Gebr. Bakker te IJlst. De molen is begin jaren dertig gebouwd op de plaats van een afgebroken traditionele windmolen, en is als uitzondering bij windmotoren van deze afmetingen uitgerust met 12 in plaats van 16 wiekbladen. - De molen is in 2018 gerestaureerd.

Epema State
In de 13e eeuw, toen het bakken van stenen was uitgevonden, bouwde een toenmalige 'hoofdeling' in Ysbrechtum bij zijn houten woning met stallen en tuinen op een opgeworpen heuveltje een stins (= steenhuis). In de stins, een klein torenachtig bouwsel, kon men zich bij onraad terugtrekken. Deze stins heeft gestaan in het stukje bos tussen de poort en de kerk. In de grond zijn daar resten van gevonden. In 1450 was de stins weer verdwenen. Eerst worden de bewoners alleen met de voornaam Epe genoemd; later met de familienaam Epema.

De state was een sate, een (heren)boerderij. Na enkele bezitswisselingen komt het geheel weer in handen van een hoofdelingenfamilie. Een Albada, in de 15e en 16e eeuw een vooraanstaande familie, wordt omstreeks het jaar 1620 eigenaar van Epema. Epema State is sinds 1651 gedurende elf generaties een bezit van ouder op kind: van de Burmania’s, via de Rengers naar de van Eysinga’s-van Harinxma thoe Slooten.

Tjalling van Eysinga, opgegroeid op Huize Boschoord in Sint Nicolaasga, waar hij nog altijd woont, kocht de adellijke woning in 2006 van zijn ouders. Op de bovenste verdiepingen, onder de houten spanten, liet hij ruimtes maken voor zijn rentmeesterskantoor. Hij exploiteerde het landgoed als trouwlocatie en voor feesten en bedrijfsdiners. Met het geld kon hij het monumentale gebouw onderhouden. “Want daarvoor moet je wel centjes verdienen. Ik heb er zeker anderhalf miljoen euro ingestoken. De state is dan ook in perfecte staat.” Door corona vielen de boekingen vrijwel stil. Toen geen van zijn vier kinderen aangaf interesse te hebben in het familiebezit, zette hij het te koop.

Dankzij het feit dat het landgoed in 2021 te koop heeft gestaan, kunnen wij het hier uitgebreid beschrijven, dankzij de beschrijving van Van Eysinga & Oostra c.s. rentmeesters en juristen (de firma van de jonkheer himself dus): "Stinsen, borgen, havezaten, staten. De landgoederen, buitenplaatsen en kastelen in het noorden des lands kennen vele benamingen. Maar prachtig zijn ze! En de Epema State in Ysbrechtum is daarin geen uitzondering. De Epema State is een bijzonder huis - altijd liefdevol onderhouden en in buitengewoon goede conditie - en met 6 hectare oppervlak een volwaardig en tegelijkertijd overzichtelijk, onder NSW gerangschikt landgoed. Het huis is in 1652 gebouwd maar de plek was al veel langer bewoond. Sindsdien heeft de state een aantal gedaanteverwisselingen ondergaan, waardoor ze steeds is meegegaan met de tijdgeest. In 1894 kreeg ze de huidige, neorenaissancistische wikkel, ontsproten aan de geest van architect J. Kok, die zich hiervoor voornamelijk liet inspireren door het oeuvre van de Franse ontwerper Eugène Viollet-le-Duc.

Een huis als de Epema State, dat bewoon je niet; dat is een partnerschap, een relatie. Als bewoner ben je sleutelbewaarder en instandhouder van een stuk geschiedenis, want dat we allemaal slechts passanten zijn, dat is op zulke plekken altijd goed voelbaar. Het huis vraagt je aandacht, heeft je hulp nodig maar geeft je ook schoonheid om van te genieten, ruimte om te werken en geborgenheid zoals geen ander bouwwerk dat kan. Dit huis heeft een eigen persoonlijkheid. Kamer voor kamer wordt deze uitgemeten. Hoewel het verleden voor ons in zwartwit wordt weergegeven, was men - grappig genoeg - dol op kleur; veel van de hier gebruikte intense kleuren zijn echt monumentaal te noemen. Wat een schril contrast (en wellicht ook een standvastig verzet) tegen de dulle wit-grijs-zwarte interieurs die tegenwoordig de boventoon voeren. Qua locatie: Ysbrechtum is haast vergroeid met Sneek, en ligt op het randje van het Friese merengebied. De A7 is vlakbij en maakt dat het landgoed mooi ontsloten ligt!

Erfgoed bewaren. De Epema State in Ysbrechtum is al sinds jaar en dag in dezelfde familielijn doorgegeven. Het bewonen van een monumentaal object in deze orde van grootte, vereist zelfvertrouwen, ondernemerschap en visie. Dat de huidige eigenaar deze eigenschappen bezit, wordt zonneklaar als we de Epema State betreden. Hij heeft zijn werkplek ondergebracht in de bovenverdiepingen en laat daar een prachtig staaltje binnenhuisarchitectuur zien; de oude structuur gaat een synergie aan met vooruitstrevende vormgeving, met veel glas en blank hout. Cultuurhistorisch erfgoed bewaren is dus méér dan een oppas zijn; het is de plek van dat erfgoed bestendigen voor de toekomst. Die synergie, dat moet ook het leidmotief zijn voor de nieuwe eigenaar van de Epema State; die persoon is een ware kapitein op het schip en zorgt ervoor dat hieruit de mooiste dingen voortkomen. Het vraagt een gevoel van verantwoordelijkheid en liefde voor Neerlands schone stenen, en de middelen om te kunnen plotten voor de toekomst.

Het landgoed beleven. Dit huis moet je eigenlijk ervaren; gewoon, erdoorheen wandelen. De dimensies van het grote huis zijn anders maar niet overweldigend; je voelt je nergens verloren - wat knap is, met een woonoppervlak van 952 m2. De entree begint zodra je de oprijlaan inrijdt. De lindelaan leidt naar het pittoreske poortgebouw. Geheel in stijl bewaard gebleven en met de wapens en het bouwjaar op de gevel, vormt ze een bijzonder welkom. Onder de kruisribben van de ronde gewelven en over de oude klinkers, stappen we het sprookje van Epema State binnen. Het poortgebouw zelf bevat een romantisch appartement, met een woonkamer, keuken en slaapkamer, en wordt momenteel ook als bruidssuite gebruikt. Maar hierover later meer. Uiteraard ligt er op het voorplein een rotonde, want ja; we moeten de bolide natuurlijk wel zonder al te veel stuurmansacrobatiek af en aan kunnen rijden. Het uitnodigende bordes en de aangebouwde ingangspartij met trapgevel zijn een prachtige opmaat voor de rest van het huis; ook hier weer een fraai reliëf met daarop het bouwjaar, de heraldiek en bijbehorende symbolen van het stichtende geslacht.

De ontvangsthal is indrukwekkend en loopt van voor naar de achterzijde van het huis en verdeelt het huis in twee delen: rechts de noeste arbeid en dineren, links converseren en ontspanning. De hal en entree worden gescheiden door een glazen deur. De hal zelf heeft een fraaie visgraatgelegde eikenhouten vloer. Kraakheldere witte wanden zijn het perfecte canvas voor de familie-memorabilia. Aan het einde van de hal een dubbele WC, de trappartij naar de verdiepingen en de trap naar het souterrain; het downstairs waar het personeel zich bewoog, en met feesten en partijen zich nog steeds beweegt. Aan de andere zijde een corridor met dubbele WC en wastafels, en een kleine pantry.

Rechtsvoor de bijzonder fraaie salon met imposante betegelde haardpartij. Daar men het vroeger moest hebben van de openhaarden, zijn de diverse vertrekken in het huis nog voorzien van haardplaatsen en schoorstenen. Momenteel is de kamer in gebruik als plek om in het licht van de ochtendzon te genieten van de koffie. Op de vloer ligt een prachtig kleed; omdat deze afmetingen zo ongebruikelijk waren, werd alle textiel voor deze huizen op maat gemaakt. Gordijnen en kleden zijn een deel van het ensemble dat dit landgoed is en vertellen op hun eigen manier het verhaal over de state. Het rode behang geeft deze ruimte een warme ambiance en de vele schilderijen wekken het gevoel van een kunstkabinet.

Het vertrek achter de salon, met uitzicht op de tuin, is momenteel in gebruik als eetkamer. Het lindegroen geeft een rustgevende sfeer en maakt dit de perfecte plek om de krant uit te pluizen, of om tot een studeerkamer te maken. Aan de linkerzijde van de hal de woonkamer en suite, waar men kon musiceren en spelletjes doen, of gewoon met een goed boek bij de haard zitten. Aan de voorzijde de schitterende voorkamer, georiënteerd op het noorden. De werkelijk prachtige gordijnen vormen een eigenzinnige compositie met de karmozijnrode plafondribben en de viooltjesblauwe wanden. De achterkamer spettert zonlicht met citrongele wanden. Hier ook weer een bijzonder smaakvol een-tweetje met de stoffering en de gebinten. Vanuit de kamer een schitterend uitzicht op de omringende tuinen. Aan de rechterzijde de garage; dit was het voormalige koetshuis en dit is met de latere verbouwingen bij het huis getrokken. Momenteel is er boven het koetshuis een appartement gerealiseerd.

Eerste verdieping. De kunstig handgemaakte bordestrap leidt naar de bovenverdiepingen. De mezzaninevloer is met een glazen wand efficiënt en stijlvol afgesloten. Op deze vloer een viertal kantoorruimtes, doorspekt met schitterende details als de haardpartijen, plafondlijsten en -gebinten. De voormalige dienstruimtes kenmerken zich door enkele treetjes naar boven; hier vinden we de pantry en de WC’s. De zolderverdieping is qua karakter zichzelf gebleven; geen strakke gestucte wanden, maar robuust afgetimmerd met houten panelen. Glazen wanden geven een prettige beslotenheid terwijl de dimensies van de kap voelbaar blijven. De oude gebinten en vloeren zijn geïntegreerd in het ontwerp en spelen een eigen rol. De kap is voorzien van vijf daklichten ten voeten uit, die van buiten door de voorgeplaatste regels haast onzichtbaar zijn. Kapverdieping. De mezzaninevloer heeft als ware eye-catcher de bijzonder fraai vormgegeven wenteltrap naar de bovenste verdieping. Door middel van de zeer kunstig aangebrachte dakopeningen in de kap, is hier een zee van daglicht gecreëerd. De vertrekken op deze en de zolderverdieping, zijn momenteel in gebruik als kantoor. Het is echter goed denkbaar dat hier de oude slaapkamers weer in ere worden hersteld.

Appartement koetshuis. Het appartement boven het inpandige koetshuis heeft aan de rechterzijde een eigen entree. Dit appartement is modern vormgegeven, met behoud van de klassieke elementen als de zijpanelen, boekenkasten en de verdiepte vensters. Een berkenfineer laminaatvloer geeft het een Scandinavische toets. De badkamer is voorzien van een ligbad, douche, WC en biedt ruimte aan de wasmachine en -droger. Aan de voorzijde de eetkamer met de trap naar de zolder. Daar treffen we een slaapkamer en een inloopkast. Hier is het appartement verbonden met de zolderverdieping van het grote huis; vanuit de bergzolder is er een deur die de twee zolderruimtes verbindt.

Souterrain. Uiteraard hoort er bij een dergelijk voornaam huis ook een souterrain. Eens het domein van het personeel. Het souterrain is nog mooi bewaard gebleven; de zwart-witte tegelvloeren en de klassieke witjes op de wanden, nemen ons meteen mee naar vervolgen tijden. Aan de voorzijde een aantal royale kelderruimten. Hier zijn de gebinten van de oude houten vloeren goed zichtbaar. Daglicht is er in overvloed vanwege de aanwezige ramen, maar de vrije stahoogte is hier beperkt. Het inpandige koetshuis bevindt zich aan de rechterzijde van het pand. Hier plek voor een heuse koets of een moderne bolide. Alles is mogelijk. Aan de achterzijde bevindt zich een professionele keuken die Epema State ondersteunt in de huidige functie ten behoeve van feesten en partijen.

Buiten. Aan de achterzijde en aan de oostelijke kop is het huis witgepleisterd en heeft zo een hele andere uitstraling dan de wat strengere voorgevel. De parkachtige tuinaanleg met boomgaard, slingerpaden en waterpartijen, is op conto van mijnheer L. Pieters Roodbaard, een befaamde Nederlandse tuinarchitect die met name in Friesland en Groningen vele sprookjesachtige tuinen heeft aangelegd (Fogelsangh, Poptaslot, Stania State en Oranjewoud, om er maar een paar te noemen).

Poortgebouw. In het prachtige poortgebouw, waar de voor- en achterzijde ook weer heel verschillend zijn, is zoals gezegd een bruidssuite aangebracht. Rapunzel, gooi los je haar: het ronduit romantische gebouwtje heeft een eigen torentje. Gelukkig is er voor Rapunzel goed nieuws; er zijn twee trappen in het poortgebouw; eentje in die toren en eentje in de hal. Boven de poort respectievelijk de woonkamer en de slaapkamer; door de houten aftimmering en het serene palet zeer sfeervol en de perfecte setting voor een eerste huwelijksnacht. Een schattige kombuiskeuken biedt alle faciliteiten voor een ontbijt of lichte maaltijd. De badkamer doet niet onder voor de suite; met een vrijstaand ligbad, wasmeubel en de landelijke lambrisering is het een kwestie van de kaarsjes aan en een glas bubbels in de hand, dan kan het grote genieten beginnen.

Kortom. De Epema State in Ysbrechtum is imposant te noemen; van gestalte, volume, details, geschiedenis, conditie. Alles klopt hier. Hier ligt een scala aan kansen, ook op bedrijfsmatig gebied, want dit magnifieke landgoed is thans een succesvolle huwelijks- en congreslocatie. Wie pakt de handschoen? Want deze kansen doen zich echt maar spaarzaam voor. We nemen je dan ook graag mee, voor een echte tour, waarbij nog een wereld aan schoonheid te ontdekken valt."

Landgoed Epema State is in februari 2022 verkocht aan Stichting Stinze-Stiens. Deze stichting is opgericht in augustus 2021 door het vermogende echtpaar Willem van Riemsdijk en Trudy van Riemsdijk-Zandee. Een van de doelstellingen van de stichting is "het ondersteunen van behoud en ontwikkeling van historische belangrijke landgoederen, parken en tuinen in Friesland".Het echtpaar Van Riemsdijk - hij hoogleraar bodemchemie, zij kunsthistorica - denkt nog na over een geschikte exploitatie. “Het mooiste is als hier mensen permanent wonen”, meent Willem van Riemsdijk. “Maar dat levert relatief weinig inkomsten op.” Zijn vrouw Trudy: “Misschien stellen we het regelmatig open voor bezoekers.” Zeker is dat ze de parkachtige tuin met zijn stinsenflora gaan aanpakken. Het echtpaar viel vooral voor de landschapstuin met zijn historische vegetatie, waarin het bijzonder geïnteresseerd is. “Ja, we zijn begaan met wilde planten als de bostulp, de bonte krokus en het sneeuwklokje.” Eerder al kochten ze, mede om die reden, Harsta State in terpdorp Hegebeintum en de slotboerderij van Martenastate in Koarnjum. Willem: “Van oudsher groeien deze soorten in de tuinen van Friese states. Helaas zijn ze op veel plekken verdwenen. Wij willen ze behouden.”

Beeld
Volgens een oude Friese sage waren Brechtje, Tjallie en Teuntje de drie dochters van een edelman. Zij zouden kerken hebben gesticht in de naar hen genoemde dorpen: Ysbrechtum (Brechtje), Tjalhuizum (Tjallie) en Tirns (Teuntje). Het hiernaar verwijzende beeld aan de Doarpshûsleane is in 2011 onthuld. De begeleidende tekst is van de Ysbrechtumer literator Douwe Tamminga.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

Algemeen
"De Vereniging voor Volksvermaken (VVV) in Ysbrechtum organiseert gedurende het jaar een aantal gezellige activiteiten voor jong en oud. De jaarlijkse Dorpsfeesten is daarbij wel het grootste evenement, maar zeer geregeld zijn er ook andere, wat kleinere, gezellige activiteiten waar u aan mee kunt doen. Zo organiseren we sportieve activiteiten als een spellenmiddag of een volleybaltoernooi. Of een voorstelling of een bingoavond in het dorpshuis, een kerstmarkt en de jaarlijkse plantjesactie eind april of begin mei. Een andere traditie is het eitjes zoeken in de boomgaard van Epema State op de zaterdag voor Pasen. En wat te denken van de vuurwerkshow die we elk jaar op oudjaarsavond voor het hele dorp organiseren? Met warme chocolademelk en glühwein!

Wilt u mee kunnen doen met de activiteiten van de VVV? Word dan ook lid en schrijf je in met dit formulier. Om lid te worden kunt u het opgaveformulier invullen en inleveren bij Toon Scholten, Hascarstrjitte 27, Ysbrechtum. Heeft u zin om te helpen met het organiseren van gezellige activiteiten in het dorp? Meld u dan aan als vrijwilliger of bestuurslid. Dit kan door te mailen naar vvvysbrechtum@gmail.com. Graag tot ziens bij de activiteiten van de VVV!"

Schaatsen
Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je in dit dorp schaatsen op de ijsbaan van Koninklijke IJsclub Ysbrechtum e.o..

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Natuurpark
In 2011 is Natuurpark Ysbrechtum gerealiseerd. Het is een open weidelandschap met veel ruimte voor recreatie.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ysbrechtum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Algemeen: - Site van en over Ysbrechtum.

- Nieuws: - Nieuws uit Ysbrechtum op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Doarpsrounte, opgericht in 1966, stelt zich ten doel 'de maatschappelijke belangen van het dorp Ysbrechtum en die van haar inwoners te behartigen. Dit doel tracht men te bereiken door vergaderingen en/of bijeenkomsten te houden voor de leden, contacten te leggen en te onderhouden met bevoegde instanties om de belangen van het dorp te bepleiten en het ontwikkelen van aktiviteiten die dienen ter verhoging van het welzijn van het dorp en haar inwoners'. Zo staat het officieel beschreven in de statuten. In de praktijk houdt het in dat Doarpsrounte zich bezig houdt met ontwikkelingen in en om het dorp; dit kunnen bestaande zaken zijn die verbeterd dienen te worden (slechte straten, groenvoorziening), maar ook nieuwe ontwikkelingen (nieuwbouw, toekomstgerichte veranderingen in en/of om het dorp). Omdat dit het hele dorp aangaat, worden de leden 2 maal per jaar uitgenodigd; tijdens de voorjaarsvergadering legt het bestuur verantwoording af aan de leden en worden nieuwe bestuursleden gekozen, in het najaar houden we of een bijeenkomst (als er iets groots te bespreken valt) of een inloopavond waar de leden met het bestuur kunnen praten. Tussendoor kunnen er ledenbijeenkomsten worden uitgeschreven als er in een zaak aangaande het dorp op korte termijn iets besloten moet worden.

Verder belegt Doarpsrounte ieder jaar een bijeenkomst met de zogeheten straatvertegenwoordigers. Iedere straat heeft een vertegenwoordiger (wie dat is staat vermeld in de dorpskrant De Bronbankpraet) die op deze bijeenkomst belanghebbende zaken uit zijn of haar straat ter tafel kan brengen. Spoedeisende zaken kunnen uiteraard op ieder gewenst moment door iedereen bij het bestuur worden gemeld. Ieder bestuurslid heeft een specifieke taak: naast voorzitter, secretaris en penningmeester houdt een bestuurslid de toestand van de bestrating en aanverwante technische zaken in de gaten, een bestuurslid onderhoudt de contacten met de gemeente m.b.t de groenvoorziening en een bestuurslid behartigt de jeugd- en culturele zaken binnen het dorp voor zover dit onder auspiciën van Doarpsrounte valt (zoals Bronbankpraet). Ieder huishouden woonachtig binnen het grondgebied van Ysbrechtum kan lid worden van Doarpsrounte."

- Dorpshuis: - "Doarpshûs It Nije Formidden te Ysbrechtum is gebouwd in 1996. Het dorpshuis is gesticht om onderdak te bieden aan de verschillende verenigingen die het dorp rijk is. Van de geboden accommodatie wordt vrij intensief gebruikt gemaakt. Eigenlijk iedere dag is er wel een activiteit, behalve in het weekend. Zaterdag is er wel regelmatig een bijzondere activiteit. Op zondag is het dorpshuis in de regel gesloten (uitgezonderd in de maanden april tot en met begin september, gedurende het kaatsseizoen, wanneer er wordt gekaatst). Het dorpshuis is weliswaar in de eerste plaats bedoeld voor de verengingen uit het dorp, maar verenigingen of instanties van elders kunnen ook gebruikmaken van de faciliteiten. Het dorpshuis wordt bestuurd door een stichtingsbestuur en gerund door vrijwilligers. Het dorpshuis is makkelijk bereikbaar en beschikt over 25 eigen parkeerplaatsen. Naast een ruime foyer beschikt het dorpshuis over verschillende zalen. Het dorpshuis is goed toegankelijk voor anders validen. De prijzen voor consumpties zijn gemiddeld iets lager dan in de reguliere horeca. Naast drankjes kunnen ook snacks worden geserveerd."

- Onderwijs: - "Kiezen voor De Epemaskoalle, is kiezen voor een moderne en veilige school van hoge kwaliteit. Kinderen kunnen zich hier voorbereiden op hun toekomst, zich ontwikkelen tot actieve en kritische mensen. Elke leerling krijgt onderwijs dat goed aansluit bij de eigen talenten en mogelijkheden. We helpen kinderen om het beste uit zichzelf te halen, want dat is de kern van passend onderwijs. Bij de Epemaskoalle telt elke leerling mee, niemand blijft aan de kant staan. De Epemaskoalle ligt in het dorp Ysbrechtum en is uniek! Het is een dorpsschool met diversiteit. Er komen, naast de kinderen uit het dorp, ook kinderen uit de omliggende dorpen, de stad en het platteland. De school heeft ongeveer 100 leerlingen. Uitgangspunt van basisschool Epemaskoalle is dat alle kinderen en ouders zich thuis moeten voelen. Daarom wordt veel aandacht gegeven aan de thema's respect, tolerantie, acceptatie, solidariteit, zelfstandigheid, samenwerken, welbevinden en verantwoordelijkheid."

- Verenigingen algemeen: - Het kleine dorp Ysbrechtum heeft een rijk verenigingsleven met maar liefst 15 verenigingen.

- Muziek: - Dorpslied van Ysbrechtum, gezongen en met de notenbalk erbij, zodat je desgewenst uit volle borst kunt meezingen. :-)

- Sport: - "Tafeltennis is een individuele sport die bij TTV YOS ('Ysbrechtum Oan Slach') al sinds 1977 op ieder niveau en op elke leeftijd wordt beoefend. Wij hebben aanbod voor zowel de prestatiegerichte speler als de recreatieve sporter. Om lekker te bewegen, een avondje er uit te zijn en vrienden te ontmoeten achter de tafel en zeker na afloop in ons gezellige dorpshuis. Tafeltennis is zeker ook een geschikte sport voor de jeugd aan wie het spel op een speelse manier wordt aangeleerd onder begeleiding van onze deskundige trainers Arnoud Hofman en Kosto Veninga. Neem contact op voor meer informatie of kom gerust eens kijken in ons dorpshuis."

- "Rond 1900 werd de volkssport kaatsen beoefend in het akkerbouwgebied van de toen agrarische provincie Friesland. De eerste kaatsclubs werden opgericht zoals Franeker in 1893, Pingjum in 1896 enz. en het kaatsen werd een verenigingssport met later als overkoepelende organisatie de Nederlandse Kaatsbond. Met de benoeming van Tsjêbe de Jong, geb. 1902 te Pingjum, tot hoofd van de lagere school te Ysbrechtum trad een grote verandering in. Hij was een uitstekende kaatser, die twee keer op de P.C. had meegekaatst en deze sport in ons dorp ging promoten. De gymnastiek uurtjes op de lagere school werden kaatsuurtjes en door zijn aanwijzingen werd het kaatsen snel populair. Als schoolhoofd beïnvloedde hij ook de twee andere notabelen in het dorp, de dominee en de directeur van de zuivelfabrieken en was er veel meer mogelijk t.a.v. perken en telegrafen. In 1939 werd door de kaatsers besloten een kaatsclub op te richten met de naam Hâld Moed. Deze vereniging is nooit officieel aangemeld en door de grote onderlinge verschillen tussen de leden in de oorlog weer opgeheven. Na de oorlog begonnen we aarzelend weer te kaatsen in het weiland waar dat van de boer maar mocht. In een zogeheten wilde federatie kaatsten we in de dorpen Wolsum, Folsgare, Itens, Bozum, Tirns en de stad IJlst. In de vijftiger en zestiger jaren werd ons dorp groter en ook een kaatscrack als Gerrit de Jong kwam hier wonen.

De jongens die kaatsten onder meester De Jong zoals Feike de Boer en Haite Zondervan en de nieuwkomers Johannes de Vries, Joop Boonstra en Gerrit de Jong en zij namen de voorstap tot het oprichten van kaatvereniging KV Yn 'e Flecht in het jaar 1973. Vanaf de oprichting van de vereniging is er met veel plezier gekaatst en gericht getraind met na tien jaar opmerkelijke resultaten: Dick van der Heide, Johannes de Vries en Gerrit de Jong zijn in 1983 de houders van het eerste Nederlandse Duurrecord Kaatsen. Van 10-11 juni kaatsten zij gedurende 24 uur op het Finneterein in het dorp. De recordpoging werd georganiseerd ten bate van een nieuw sportterrein. Er waren 24 parturen uitgekozen waar tegen werd gekaatst. 2000: 4e prijs Nederlands Kampioenschap Junioren. Kaatsclub KV Yn 'e Flecht uit Ysbrechtum heeft zich waargemaakt binnen Fryslân en is overal een graag geziene gast. Met een ledental van meer dan 150 is de kaatsclub thans een vereniging, die veel voor ons dorp betekent. Het recreatieve kaatsen waarmee veel inwoners geweldige kaatsdagen beleven, geeft financieel de talenten onder onze jeugd de mogelijkheid om te kaatsen in hun categorie door geheel Fryslân."

- Ysbrechtumer Tennisvereniging (YTC).

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Ysbrechtum.

Reactie toevoegen