Status

- Sint Nicolaasga is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 1983 gemeente Doniawerstal. In 1984 over naar gemeente Skarsterlân, in 2014 over naar gemeente De Fryske Marren.

- Onder het dorp Sint Nicolaasga vallen ook de buurtschappen De Rijlst, Finkeburen, Heide, Huisterheide, Legemeer en Noed.

Naam

In het Fries
Sint Nikelsgea, in de volksmond kortweg Sint Nyk.

Oudere vermeldingen
13e eeuw Ad s'tum Nycolaum, 1365 Sanctonicolao, 1399 Sinte Nyclaesga, 1505 Sanct Nyclaes gae.

Naamsverklaring
Betekent ga 'dorp, dorpsgebied', vernoemd naar de kerkpatroon, de heilige Nicolaas.(1)

Ligging

Het dorp Sint Nicolaasga ligt OZO van het dorp Idskenhuizen, ZO van het dorp Dijken en het meer De Kûfurd, ZZO van het dorp Langweer, Z van het meer de Langweerder Wielen en de A7, ZW van de dorpen Scharsterbrug, Joure, Haskerhorne en Ouwsterhaule, WZW van het dorp Sintjohannesga, W van de A6 en het dorp Oldeouwer, WNW van het dorp Rohel, NW van het Tjeukemeer en de dorpen Delfstrahuizen en Echtenerbrug, NNW van het dorp Oosterzee, N van de dorpen Doniaga, Follega en Esterga, NNO van het dorp Lemmer, NO van het dorp Tjerkgaast en de stad Sloten en O van het Slotermeer.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Sint Nicolaasga 51 huizen met 304 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.300 huizen met ca. 3.300 inwoners.

Recente ontwikkelingen

- Dorpsvisie Sint Nyk 2012-2025. In 2018 is er een nieuwe versie van verschenen. Een comité met vertegenwoordigers uit verschillende organisaties en verenigingen heeft zich gebogen over wat er voor de komende jaren aan ontwikkelingen gewenst is op het gebied van sport, wonen en onderwijs. Hier is een plan uitgerold dat door het dorp breed wordt gedragen. Vooralsnog kunnen wij er niets over vinden. De gemeente is er in ieder geval over te spreken, want in november 2018 lezen wij dat CDA en VVD in De Fryske Marren ervoor hebben gezorgd dat het plan in de gemeentelijke woonvisie wordt opgenomen. De partijen vinden het plan een voorbeeld voor andere dorpen: "De inzet wordt enorm gewaardeerd. Een lange-termijnontwikkeling van Sint Nicolaasga is uiteindelijk ook van belang voor de leefbaarheid in het dorp", zo stelden zij.

Bezienswaardigheden

- Sint Nicolaasga heeft 13 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) Johannestsjerke (Omloop 4) dateert uit 1721 en staat op de plaats van een middeleeuwse kerk, die begin 18e eeuw vanwege de bouwvallige staat is afgebroken. De huidige kerk staat op een verhoogd, deels ommuurd kerkhof. Het is een driezijdig gesloten zaalkerk. In de geveltoren met koepeldak hangt een door Steven Butendiic gegoten klok (1467), afkomstig uit Legemeer. Het interieur wordt gedekt door een tongewelf. Preekstoel en doophek dateren uit de 17e eeuw. Het orgel uit 1900 is gebouwd door L. van Dam en Zonen. De kerk valt onder PKN-gemeente Op 'e Noed.

- De RK Sint Nicolaaskerk in Sint Nicolaasga (Kerkstraat 14) is gewijd aan Nicolaas van Myra. Het is een neogotische kruisbasiliek uit 1887, ontworpen door de Friese architect Jan Doedes van der Weide. De toren is 61 meter hoog. Bij de kerk is ook een Mariagrot aanwezig. Het orgel uit 1871 is gebouwd door Lodewijk Ypma en is in 1975 overgeplaatst vanuit de RK kerk van Akersloot. De doopvont is in 1933 gemaakt door Edelsmidse Brom en is in 1973 overgenomen van de Heilige Hartkerk uit Den Haag. Het interieur van de kerk wordt gedomineerd door de gebrandschilderde ramen van de Friese schilder Jacob Ydema. In 1938 werd de eerste reeks aangebracht, een serie geschonken door pastoor Wybo Overmeer bij gelegenheid van zijn 40-jarig priesterjubileum. De financiële middelen waren kennelijk beperkt, want de keuze is niet gemaakt voor ramen in gekleurd gebrandschilderd glas, zoals Ydema wel toepaste bijvoorbeeld in de Martinuskerk in Vaassen.

In Sint Nicolaasga werd gekozen voor een uitvoering in grisaille, dat wil zeggen dat alleen geschilderd is met zwart of bruine glaspasta op blank glas; de kosten van ramen in grisaille zijn maar een fractie van de kosten van gekleurde ramen. De schilder heeft daarbij gekozen voor zgn. kathedraalglas, dat is glas met een ruw golvend oppervlak. De structuur wordt met walsen in het glas geperst en zorgt ervoor dat het glas niet volledig doorzichtig is; de transparantie wordt als het ware getemperd. Daarbij wordt het hemellicht diffuus en dat levert een zeer goede achtergrond op voor een ingebrande decoratie. Hier en daar heeft Ydema de ramen nog voorzien van glasruiten met een iets gekleurde tint, waardoor het geheel op een onopvallende wijze verlevendigd wordt. De kerk behoort sinds 2015 tot de Heilige Christoffel Parochie.

- De Lourdesgrot bij de Sint Nicolaaskerk is in 1935 door Huite Huitema gebouwd (met hulp van timmerlieden), nadat hij na een pelgrimage naar Lourdes in 1933 van een handicap was genezen. Het bouwwerk van gewapend beton is 12 bij 8 meter en heeft een hoogte van 7 meter. Voor de grot staat een smeedijzeren hek.

- Windmotor Sint Nicolaasga.

Jaarlijkse evenementen

- V.V.V. Sint Nicolaasga is de Vereniging Voor Volkvermaak, die jaarlijks het dorpsfeest (de Merke) organiseert, met als hoogtepunt - al sinds 1950 - de Allegorische Optocht. Deze optocht, die traditioneel op de 1e donderdag in september wordt gehouden, trekt jaarlijks vele duizenden bezoekers. Zowel ’s ochtends als ’s avonds is er een optocht. Sinds 1925 zorgt het V.V.V.-bestuur voor het reilen en zeilen van het hele dorpsfeest, met uitzondering van het horecagedeelte. De horecagelegenheden in het centrum van het dorp zorgen er voor dat, buiten het programma van de V.V.V., er gezellige terrasjes zijn en dat er voor iedereen leuke (live) muziek ten gehore wordt gebracht. Verder organiseert de V.V.V. tijdens de Merke voor elke leeftijdscategorie een onderdeel. Zelfs de traditionele Volksspelen ontbreken niet.

- De gezellige en sfeervolle wandeltocht Krystkuiertocht Sint Nyk (2e kerstdag) wordt langzamerhand een begrip. Start: vanuit het Zalencentrum van Sint Nicolaasga (Baron van Hardenbroekstraat 3). Inschrijving: van 12.30 tot 14.30 uur.
Kosten: € 3,- p.p., kinderen t/m 12 jaar gratis. Afstand: ca. 7 km. Na afloop van de kerstwandeling kun je nog even nagenieten in het Zalencentrum. Hierbij worden langs de route geschoten foto's vertoond op een groot scherm.

Landschap, natuur en recreatie

- Johan Vegilin van Claerbergen wordt in 1722 grietman (burgemeester en rechter) van de gemeente Doniawerstal. Hij koopt een stuk grond van 400 ha tussen Sint Nicolaasga en Langweer. Hij ontgint de 'wildernis' en voorziet het van afwateringsslootjes en akkers. Grote delen worden beplant met eiken en beuken. Tot op de dag van vandaag kun je nog genieten van de eeuwenoude bomen in de naar Vegelin genoemde Vegelinbossen. Na 50 jaar grietmanschap overlijdt Vegilin. Hij laat zijn landgoed na aan zijn enige kleinzoon, jonkheer Frans van Eysinga. Vandaar dat het landgoed dan ook Eysinga State werd genoemd.

Landgoed Eysinga State wordt nog altijd beheerd door zijn nazaten*, woonachtig in het statige huis Boschoord. In 1960 is aan de rand van het landgoed een recreatiebedrijf gestart in een vrijgekomen boerderij, zodat gasten konden recreëren in een prachtige natuurlijke omgeving. Met de opbrengsten hiervan hielden de eigenaren het landgoed in stand. In de loop der jaren groeide dit recreatiebedrijf gestaag door, met altijd de nadruk op kwaliteit, rust en ruimte. Uiteindelijk zijn hier het prachtige vakantiepark Landgoed Eysinga State en de naastgelegen Camping Blaauw ontstaan.
* Een van de nazaten was de in 2018 overleden jonkheer Cees van Eysinga.

- Wilhelmina-oard (Wilhelminaoord), gelegen O van Sint Nicolaasga, is een aangeplant, gevarieerd gemengd bos van 18 hectare en wordt beheerd door It Fryske Gea. De lanen en paadjes nodigen uit tot aangename boswandelingen temidden van een rijke vogelbevolking.

- Wandelroute over Willhelmina-oard en door de Vegelinbossen.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sint Nicolaasga, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Oude ansichtkaarten van Sint Nicolaasga.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sint Nicolaasga (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Sint Nicolaasga.

- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Sint Nicolaasga is opgericht in 1920. De vereninging heeft als doel: het behartigen van de belangen van de inwoners van dit dorp en omgeving. Waarbij het met name gaat om: het verkeersbeleid en de verkeersveiligheid; voorzieningen op het gebied van sport en recreatie; bestemmingsplannen; groenbeheer en milieu; communicatie infrastructuur. Kortom het bevorderen van het leefklimaat.

- Sport: - Watersportvereniging Sint Nicolaasga is opgericht in 1969. De bedoeling was om dichter bij huis meer mogelijkheden te hebben voor de watersport. Mede door de enthousiaste inzet van de leden is de vereniging uitgegroeid tot een grote vereniging met een ruime, goed geoutilleerde eigen haven en een havenmeester in vaste dienst. De tarieven zijn dankzij deze inzet laag gebleven. Er is een actief verenigingsleven en er zijn 3 enthousiaste commissies (Zeilcommissie, Evenementencommissie en Shantykoor De Headammers). De haven is gelegen tussen het Tjeukemeer en De Grote Brekken. Vanaf het Tjeukemeer is de maximale masthoogte 11,5 m (brug A6) , vanaf De Grote Brekken 12,5 m. De max. diepgang is 1,5 m. Er is een eigentijds toiletgebouw, elektriciteit op de steigers, water en diesel zijn verkrijgbaar en er is een vuilwaterinnamestation. Schepen tot 16 ton kunnen op de wal overwinteren en er zijn werkruimten om aan de boot te kunnen klussen.

- Zorg: - "Woonzorgcentrum Doniahiem is een kleinschalig centrum met ca. 60 bewoners. Doniahiem bruist van activiteiten, dat proef je al meteen bij binnenkomst. Doniahiem heeft een eigen keuken waar iedere dag met hart en ziel heerlijke maaltijden worden bereid. Logisch dat we je graag welkom heten in ons gezellige restaurant. Als bewoner, familie, vriend, kennis of inwoner van Sint Nicolaasga en omgeving. Ook heeft Doniahiem een kleinschalige woonvorm, genaamd Ús Hiem, waar zeven dementerende ouderen wonen. Zij kunnen onder andere gebruikmaken van de speciaal voor hen ingerichte belevingsgerichte tuin."

- Het monumentale complex WilhelminaOord uit 1907, gebouwd door de drie ongetrouwde dochters van jonkheer Frans van Eysinga uit Leeuwarden, met 6,5 ha groot park, is in 2018 nieuw leven ingeblazen als woonzorgcentrum voor ouderen en zorghotel. Het wordt opgezet door zorgondernemers Albert Oosting en Ben Okkema, die het complex in 2016 hebben gekocht. Wat ze mensen willen bieden is een kleinschalige woonvorm met waar nodig zorg, in een prettige omgeving. Als extraatje benadrukken ze dat WilhelminaOord zowel voor hetero’s als homo’s openstaat. "Helaas is dat nog lang niet altijd vanzelfsprekend." Bij het onderhoud aan gebouw en park worden mensen met een beperking betrokken bij wijze van dagbesteding. Verder is er ook tijdelijke woonruimte beschikbaar, bijvoorbeeld voor of na een operatie.

Okkema en Oosting hebben de ambitie om een plek te creëren waar ouderen "het leven kunnen vieren", ook als de gezondheid afneemt. Ze hebben voor het landgoed ook formeel de landgoed-status aangevraagd. "WilhelminaOord wordt terecht gekoesterd als historisch erfgoed. Zo willen we er ook mee omgaan, voor de bewoners van straks, maar ook voor Sint Nicolaasga, dat trots is op dit pand en het park", aldus Okkema en Oosting. Na een interne verbouwing beschikt het complex over 28 appartementen. Er kunnen ca. 30 mensen aan de slag. Woon-zorginitiatief WilhelminaOord is in februari 2018 gereed gekomen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sint Nicolaasga, - idem alg. en - idem RK.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)