Molenaarsgraaf is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gem. Molenlanden. Het was een zelfstandige gem. t/m 1985. In 1986 over naar gem. Graafstroom, in 2013 over naar gem. Molenwaard, in 2019 over naar gem. Molenlanden.
Zoals in veel Alblasserwaardse dorpen zijn gelukkig ook in Molenaarsgraaf nog veel oude, monumentale boerderijen bewaard gebleven, dus er valt veel moois te zien als je hier doorheen fietst of wandelt.
Ook een goede Alblasserwaardse traditie is dat in ieder dorp wel een of meer molens bewaard zijn gebleven. Ook Molenaarsgraaf heeft er nog twee. Dit is de Kerkmolen.
De Middelmolen in Molenaarsgraaf dateert uit de 17e eeuw en is nog altijd maalvaardig!
Molenaarsgraaf is zo mooi dat je daar met de auto niet eens harder dan 30 km/u zou moeten wíllen rijden
Op het dak van de Hervormde kerk van Molenaarsgraaf bevindt zich een ooievaarsnest, dat zoals je ziet ook daadwerkelijk als zodanig wordt gebruikt (dat is altijd maar weer afwachten...).
Deze ooievaar is zojuist geland op het nest op het dak van de Hervormde kerk in Molenaarsgraaf. Zo te zien vindt hij het wel een geschikte plek om komend seizoen zijn ding te doen...
Een zogeheten 'kwakel' over de Graafstroom in Molenaarsgraaf, gezien vanaf Hofwegen
De kerken van de dorpen Molenaarsgraaf (links) en Gijbeland (rechts) (met tussen hen in het riviertje de Graafstroom), hier gezien in westelijke richting, liggen bijna recht tegenover elkaar.
Gemeente Molenaarsgraaf in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Molenaarsgraaf is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Graafstroom, in 2013 over naar gemeente Molenwaard, in 2019 over naar gemeente Molenlanden.
- Wapen van de voormalige gemeente Molenaarsgraaf.
- Onder het dorp Molenaarsgraaf valt ook een deel van de buurtschap Vuilendam.
- De inwoners van dit dorp en van de aan de overzijde van de Graafstroom gelegen dorpen Brandwijk en Gijbeland werken op veel gebieden samen. Zo is er een gezamenlijke Klankbordgroep en is er een gezamenlijk Dorpsplan.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1287 Grauelant*, 1331 Smoeliaers Graveland.
* De u in dit geval uit te spreken als een v.
Naamsverklaring
Heette eerst Gravelant, genoemd naar de waterloop Grave of Graafstroom. De toevoeging Molenaars- is ontleend aan het geslacht Molenaere, dat dit ambacht in leen had. Zie ook Bleskensgraaf.(1)
Het dorp Molenaarsgraaf ligt N van het dorp Hardinxveld-Giessendam, O van het dorp Bleskensgraaf en ZW van het dorp Ottoland, als kilometerslange lintbebouwing Z langs de gegraven vaart de Graafstroom. In het midden is een bescheiden komvorming, met O daarvan een eveneens bescheiden bedrijventerrein. Aan de overkant van de rivier ligt de gelijksoortige bebouwing van het dorp Gijbeland. De grens met de vroegere gemeente Brandwijk liep midden door de Graafstroom.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Molenaarsgraaf, die slechts het dorp beslaat, 53 huizen met 370 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 400 huizen met ca. 1.100 inwoners.
Terug naar bovenDe inwoners van Molenaarsgraaf vinden van oudsher vooral hun bestaan in de landbouw. Al in 1244 krijgen de ingezetenen vergunning om een eigen kapel met een priester en een kerkhof te hebben, maar kerkelijk wordt de gemeente pas in 1639 van Brandwijk gescheiden. Het dorp wordt in die periode ook wel Graveland genoemd en valt dan onder de heer van Brederode. Later wordt de heerlijkheid een leengoed van de graven van Holland. Het bestuur wordt dan uitgeoefend door een schout en vier schepenen.
Vanaf 1795 komen de Fransen in ons land gedurende bijna 2 decennia de dienst uitmaken. Op 24 maart 1795 zijn bij de vergadering van schout en schepenen 2 burgers uit Amsterdam aanwezig, die op het platteland 'revolutionaire comités' moeten vormen. De vergadering benoemt Jacob Hartwijk en Dirk van der Sloot tot leden van zo'n comité. Daarna wordt het volk bijeengeroepen in de kerk en wordt het oude bestuur vervallen verklaard.
Vervolgens worden de schout en secretaris Huibertus Kuipen en de schepenen Abraham Prins en Arie Brouwer weer benoemd tot schout civiel en leden van de municipaliteit. De laatstgenoemden weigeren echter hun post. Huibertus Kuipen zou in de volgende jaren nog enige malen uit zijn functie ontheven worden, maar wordt ook steeds weer opnieuw benoemd. Pas in 1816 treedt hij vrijwillig af ten gunste van zijn schoonzoon Adrianus Slotemaker. Als in november 1811 nieuwe gemeenten worden gevormd, worden aan Molenaarsgraaf de gemeenten Brandwijk c.a. en Laag-Blokland toegevoegd. In maart 1817 worden deze gemeenten weer zelfstandig.
In de daaropvolgende anderhalve eeuw worden regelmatig pogingen gedaan om gemeenten samen te voegen. De gemeente Molenaarsgraaf is geen voorstander van de verschillende plannen, met uitzondering van het voorstel in 1846 om aan deze gemeente de gemeenten Brandwijk, Ottoland en Laag-Blokland toe te voegen. Dat wordt met instemming begroet, maar gaat niet door vanwege het verzet van de andere deel te nemen gemeenten. Wel krijgen de gemeenten Molenaarsgraaf, Brandwijk c.a. en Bleskensgraaf in 1850 dezelfde nieuwe burgemeester, namelijk W.C. van den Brandeler. In 1852 wordt hij bovendien ook burgemeester van de gemeenten Wijngaarden en Hofwegen. Dit is in die tijd blijkbaar het maximaal haalbare in het streven naar centralisatie in het bestuur.
In 1853 wordt een nieuw plan bekend gemaakt. Ditmaal moet de gemeente Molenaarsgraaf samengevoegd worden met de gemeenten Brandwijk c.a., Bleskensgraaf en Hofwegen onder de naam Bleskensgraaf. Ook dit gaat niet door. Als een van de bezwaren tegen het plan wordt genoemd dat er te weinig eensgezindheid is tussen de verschillende gemeenten.
In 1921 komt de gemeentelijke herindeling opnieuw aan de orde. Het plan is nu de gemeente Molenaarsgraaf samen te voegen met de gemeenten Brandwijk c.a., Oud-Alblas, Ottoland, Goudriaan, Wijngaarden, Bleskensgraaf en Hofwegen. Wederom verzetten de deel te nemen gemeenten zich en gaat het plan niet door. Het duurt tot de jaren zeventig voor er opnieuw voorstellen in die richting worden gedaan. In deze periode richt het rijksbeleid zich op het samenvoegen van kleine gemeenten tot één gemeente van (tenminste) 10.000 inwoners.
Nadat enkele streeksgewijze herindelingen zijn gepasseerd, komt de Alblasserwaard aan de beurt. De gemeente Molenaarsgraaf moet, net als volgens het plan van 1921, worden samengevoegd met de gemeenten Oud-Alblas, Ottoland, Goudriaan, Wijngaarden, Brandwijk c.a. en Bleskensgraaf en Hofwegen. Ook nu wordt dit voorstel niet met enthousiasme ontvangen, maar toch wordt op 4 september 1985 de Wet gemeentelijke herindeling Alblasserwaard en Vijfheerenlanden aangenomen. Als gevolg daarvan worden de genoemde gemeenten met ingang van 1 januari 1986 samengevoegd tot de nieuwe gemeente Graafstroom. (bron: Regionaal Archief Dordrecht)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Historische Vereniging Binnenwaard.
- Beschrijving van het archief van de voormalige gemeente Molenaarsgraaf 1455-1946.
Terug naar boven- In 2009 is het Dorpsplan Brandwijk - Molenaarsgraaf verschenen.
Terug naar boven- Molenaarsgraaf heeft 18 rijksmonumenten.
- Molenaarsgraaf heeft 7 gemeentelijke monumenten.
- De Dorpskerk van de Hervormde Gemeente Molenaarsgraaf (Dorpsstraat 28) kent een lange historie. Het eenbeukige schip van de kerk dateert uit de 16e eeuw. Het smallere driezijdige koor is ouder; historische documenten spreken al over een kerk van 'Graeflant' in het jaar 1345. De eiken preekstoel uit 1640 is in de tijd van Napoleon wit gelakt om de belasting op eikenhout te omzeilen. Tijdens de restauratie van de kerk in 1962 is deze laklaag verwijderd. De bijzondere klok die achter in de kerk links naast het orgel hangt is uit 1805 en komt van schout Kuipéri. Op de vloer liggen 22 grafstenen. De oudste is van ambachtsheer Floris Egbertsz, hij overleed in 1526. Door de jaren heen is (vooral) het oudste deel van de kerk scheef gezakt. Dat is voor nieuwe bezoekers even wennen... Het kerkgebouw wordt eerst en vooral gebruikt voor de (zondagse) erediensten en bijzondere samenkomsten zoals huwelijken en rouwdiensten. Daarnaast gaan de deuren regelmatig open voor bijvoorbeeld samenzang en kooruitvoeringen.
- De Kerkmolen (Molenhoek 24) is een grondzeiler, in 1844 gebouwd ter bemaling van de polder Giessen-Oudebenedenkerk en Molenaarsgraaf. Hij verving een wipmolen, die een jaar eerder was afgebrand. De Kerkmolen is sinds 1987 eigendom van de SIMAV. De molen is maalvaardig en bemaalt de genoemde polder op vrijwillige basis. De molenaar is Kees Stolk. De molen is niet te bezichtigen.
- De Middelmolen (Graafdijk West 57) is een wipmolen, vermoedelijk in 1655 gebouwd ter bemaling van de polder Giessen-Oudebenedenkerk en Molenaarsgraaf, samen met twee andere, inmiddels verdwenen molens: de Zuidmolen (gesloopt in 1952) en De Kraak (gesloopt in 1890). Deze drie molens (die samen bekend stonden als de Giessenmolens) maalden parallel uit op de Graafstroom. De Middelmolen is sinds 1968 eigendom van de SIMAV. De molen is maalvaardig en bemaalt de genoemde polder op vrijwillige basis. De molenaars zijn Adrie van der Ent en Tony Hop. De molen is alleen te bezichtigen op de Nationale Molendag en op Open Monumentendag. - Diaserie van en rond de Middelmolen door Jan Dijkstra uit Houten.
Terug naar boven- Koningsdag.
- Rommelmarkt (op een zaterdag eind mei).
- Op een zaterdag eind augustus (in 2019 voor de 5e keer) is er de wielerronde Rond Om De Graaf, hét dorps- en wielerfeest van Molenaarsgraaf, Gijbeland en Brandwijk. Het parcours is het klassieke rondje 'Boerenklaas - OBM', zoals dit vroeger ook al gereden werd. Programma: 15.45 uur: Dikke Banden Race, 16.30 uur: Sportklasse, 17.45 uur: Prominenten (inwonersronde), 18.30 uur: Amateurs, 19.30 uur: Regiorecreanten A. Daarnaast is er op de Graafstroom een kanobattle tussen de inwoners van de genoemde dorpen. Verder zijn er nog allerlei andere activiteiten, zijn er hapjes en drankjes verkrijgbaar en is er muziek van de DJ's van FullPull.
Terug naar boven- Wereldwinkel Molenaarsgraaf is in 2016 hierheen verhuisd vanuit Bleskensgraaf, waar ze voorheen gevestigd waren. De Wereldwinkel verkoopt originele cadeaus en (h)eerlijke levensmiddelen uit andere culturen. De producten zijn gemaakt met respect voor mens en milieu. Omdat de producenten - zoals zilversmeden, pottenbakkers en koffieboeren - er een rechtvaardige prijs voor krijgen, kunnen ze een menswaardig bestaan opbouwen. Met jouw aankoop help je hen daarbij.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Molenaarsgraaf, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Dorpsfilm Molenaarsgraaf, Brandwijk en Gijbeland anno 1964.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Molenaarsgraaf (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Molenaarsgraaf en Brandwijk op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "In plattelandsdorpen wordt leefbaarheid voor een groot deel bepaald door verenigingen en het samen actief zijn van inwoners. Dit is de reden dat de toenmalige gemeente Graafstroom destijds in alle kernen klankbordgroepen heeft opgezet. Alles wat de leefbaarheid van de inwoners kan bevorderen kan door Klankbordgroep Brandwijk en Molenaarsgraaf bij de gemeente worden aangedragen. De leden van de klankbordgroep zijn actieve inwoners en zien wat er speelt in de dorpen. Belangrijker is nog de inbreng van andere inwoners! Heb je een idee of wens; spreek gewoon een van de klankbordgroepleden aan en dan kan wellicht jouw idee verwezenlijkt worden of het knelpunt opgelost."
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Bron. - Agrarische kinderopvang Het Hazendonkje is gevestigd op een echte boerderij (de Hazendonkhoeve) met koeien en kalfjes, midden tussen de uitgestrekte graslanden en maisvelden. De kinderen kunnen spelen in de 750 m2 grote omheinde tuin met moestuin, speelweide, speeltoren, overdekte zandbak, trekkerbaan en griendbosje. De mini kinderboerderij heeft een konijnenheuvel, kippenhok, geitjes en shetlanders.
- Verenigingen algemeen: - Molenaarsgraaf heeft een rijk verenigingsleven (de verenigingen zijn soms gezamenlijk met de overbuurdorpen Brandwijk en Gijbeland).
- Muziek: - Gemengd Streekkoor Oefening en Uitspanning is opgericht in 1894.
- "Vermaak en Restauratie De Molenhoek uit Molenaarsgraaf brengt vermaak, met draaiorgel, buikorgel en accordeon, en we repareren/restaureren en stemmen ook accordeons en repareren ook mechanisch speelgoed. Ik, Liane de Keijzer, ben altijd al creatief bezig geweest en dol op muziek. Toen ik na de geboorte van mijn zoon minder ging werken ben ik mijn creatieve hobby gaan uitbreiden. Op de vrouwenvereniging werd gevraagd om eens een workshop te geven en zo is het begonnen. Van de ene vereniging kwam er langzamerhand vraag van de volgende workshop en weer de volgende workshop. Ik gebruik veel materialen waar ze niet voor zijn bedoeld. Denk aan fietsbanden, oud serviesgoed e.d. Ook vind ik het erg leuk om nieuwe dingen te verzinnen door voor een oude techniek nieuwe materialen te gebruiken en andersom.
De liefde voor muziek is me met de paplepel ingegeven, opgegroeid in een gezin waar iedereen op de muziekvereniging zat, en ik ervoor liep met de marjorettes. Toen leerde ik mijn man Leo kennen en hij speelt accordeon, ook weer geweldige muziek. Zelf kan ik geen noot lezen en toch wilde ik ook muziek maken. Dus hebben we begin 2014 een draaiorgeltje gekocht: “de drie Kruiken”. En als je een orgel hebt wil je natuurlijk ook spelen! En daar werd mijn bedrijf geboren: Vermaak en Restauratie De Molenhoek. In 2017 is mijn man Leo ook in het bedrijf gekomen. Samen maken we er een feestje van!"
- Sport: - IJsclub De Graafstroom is opgericht in 1891.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Molenaarsgraaf, met foto's van de grafzerken.
Reactie toevoegen