- Vuilendam is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. T/m 1985 deels gemeente Brandwijk, deels gemeente Molenaarsgraaf, deels gemeente Ottoland. In 1986 over naar gemeente Graafstroom, in 2013 over naar gemeente Molenwaard, in 2019 over naar gemeente Molenlanden.
- De buurtschap Vuilendam valt onder drie postale plaatsnamen, te weten Brandwijk, Molenaarsgraaf en Ottoland. Bijzonder (en bijzonder fraai!) is dat ieder deel is voorzien van eigen plaatsnaamborden, met de respectievelijke plaatsnamen in blauw (komborden) en eronder de buurtschapsnaam Vuilendam in wit, zodat je je ter plekke ook bewust wordt van de bijzondere grenssituatie, én kunt zien welk deel onder welke postale plaatsnaam valt.
Een extra bijzonderheid is dat het deel onder de bebouwde kom Brandwijk onder het dorp Gijbeland valt, maar omdat dat dorp in 1978 geen eigen postcode heeft gekregen, ligt dat dorp sindsdien - en daarmee ook het Gijbelandse deel van de buurtschap Vuilendam - voor de postadressen, en tegenwoordig ook qua bebouwde kom, 'in' Brandwijk.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1369 Vuilendam, 1639 Vuylendam.
Naamsverklaring
- Samenstelling van dam 'dam, waterkering' en vuil(en) 'niet schoon', wel naar de gesteldheid van het water (de bovenloop van de Alblas), dat door de dam werd afgesloten. Mogelijk verzamelde zich hier veel drijfvuil.(1)
- Op het internet vinden wij aanvullend nog de volgende verklaring (zonder bron): "In 1420 was de oorspronkelijke naam 'Veylendam' al bekend. Volgens de volksoverlevering heeft de plaats haar naam te danken aan het volgende: de Vuilendam was een trefpunt van 6 toegangswegen. Door de vele watersnoden van vroeger en door de lage ligging kon het water daar niet zo snel weg en werd het vooral door en voor het verkeer vaak een drassige en vuile toestand. Daarnaast was het ook een plaats van samenkomst waar vee, turf, hout en niet te vergeten hennep geveild werd. Ook dat zal het nodige vuil hebben opgeleverd."
Terug naar bovenDe buurtschap Vuilendam ligt O van de dorpen Gijbeland en Molenaarsgraaf, ZO van het dorp Brandwijk en W van het dorp Ottoland, rond de kruising van de wegen Gijbelandsedijk, Graafdijk Oost, B, en Damseweg.
Terug naar bovenIn de Volkstelling van 1840 wordt de buurtschap Vuilendam onder geen van de drie onder Status genoemde gemeenten apart vermeld.
Terug naar bovenSchool
Omdat Vuilendam vroeger een eind verwijderd lag van de dorpskern van Brandwijk, zeker omdat vroeger de vervoersmiddelen en de kwaliteit van de wegen niet vergelijkbaar waren met nu, heeft de buurtschap in het Brandwijkse deel een eigen gereformeerde lagere school gehad (zie foto).
Watermolens
Reeds vóór 1500 waren er 2 watermolens in de polder Laag Blokland. In 1513 zijn deze door de Geldersen in brand gestoken, waarna ze zijn herbouwd. Op enig moment is een van beide molens verdwenen. De laatste molen, de Damse Molen op Vuilendam (zie foto) aan de Damweg en de Ottolandse Vliet, is in 1929 buiten gebruik gesteld en afgebroken (helaas was monumentenzorg toen nog niet zo gangbaar...). Op de fundamenten is een motor-schepradgemaal gebouwd. Die bestaat nog, maar is tegenwoordig in gebruik als woning. Ernaast staat een elektrisch gemaaltje.
Fietsenzaak
Sinds 1903 is IJzerman2wielers een begrip in Vuilendam en de Alblasserwaard. De 4 generaties IJzerman volgen elkaar op en bouwen een naam op in fietsend Alblasserwaard. Eerst Herman IJzerman die overkomt vanuit Polsbroek om hier als dorpssmid zijn brood te verdienen. Zoon Marten, die vroeg komt te overlijden, zet de eerste stappen in de tweewielerbranche. Goof IJzerman is degene die de tweewielerzaak regionale bekendheid geeft. Met zijn technisch inzicht, sociale instelling en bovenal vakmanschap bloeit de zaak op. Samen met vrouw Danie zijn zij jarenlang het uithangbord voor fietsend Alblasserwaard. In 2003 vieren zij het eeuwfeest van IJzerman2wielers. In 2002 komt Cees - de 4e generatie IJzerman - in de zaak erbij. In februari 2011 komt Goof plots te overlijden. Sindsdien zet Cees IJzerman met zijn team de zaak voort.
- Op adres B46, postaal onder Ottoland vallend, het motorgemaal van de polder Laag-Blokland uit 1929.
- Nabij het voormalige driegemeentenpunt, bij de kruising Graafdijk-Oost / Damseweg, staat een monument uit 1984 ter herinnering aan de omvangrijke rioleringswerken die hier hebben plaatsgevonden. Op het voetstuk van het kunstwerk van beeldhouwer Marcus Ravenswaaij, destijds onthuld door minister J. de Koning en de 3 betrokken burgemeesters, staan alle gemeentewapens van de toenmalige 3 gemeenten waar Vuilendam onder viel, afgebeeld.
- Monumentale boerderijen, waaronder de rijksmonumentale panden aan de Gijbelandsedijk 114 en 119-120.
- Vuilendam heeft 1 gemeentelijk monument, zijnde het pand op Damseweg 76.
Terug naar boven- De jaarlijkse Voorjaarsshow van de ondernemers op de Vuilendam (op de vrijdag en zaterdag na Hemelvaartsdag ) is dé kans om tegen lage prijzen kwaliteitsproducten te kopen. Alle winkeliers in de buurtschap hebben dan speciale aanbiedingen, waarbij je nog meer waar voor je geld krijgt dan normaalgesproken al het geval is. De aantrekkingskracht zit vooral in het outlet-karakter van de Voorjaarsshow. Zo zijn bij EP van Houwelingen witgoedartikelen als wasmachines, vaatwassers en drogers, met een kleine beschadiging, tegen veel lagere prijzen verkrijgbaar. Inclusief de garantie en de service die ze altijd leveren. Daarnaast hebben ze ook allerlei acties met de andere producten uit hun assortiment. En tweewielerzaak IJzerman heeft speciaal voor de Voorjaarsshow schoolfietsen tegen scherpe prijzen, evenals zeer goede tweedehands fietsen. Daarnaast ruimt IJzerman de overjarige showroommodellen op. Dat betekent a-merk e-bikes, racefietsen en sportfietsen, allemaal tegen kleine prijzen.
Terug naar boven- Schilderij van Vuilendam uit 1720-1740 van Cornelis Pronk.
Terug naar boven- Lied ´Vuilendam vrij´ van The Amazing Stroopwafels. Citaat uit de tekst: "Vuilendam vrij, wij horen nergens bij, wij zullen de Verenigde Naties en de Veiligheidsraad, wel even zeggen waar het op staat!" - Tekst van het lied ´Vuilendam vrij´.
Reactie toevoegen