Bloemendaal

Plaats
Dorp en gemeente
Bloemendaal
Kennemerland
Noord-Holland

het.jpg

Het Pannekoekenhuisje in Bloemendaal

Het Pannekoekenhuisje in Bloemendaal

thijsses-hof_bloemendaal.jpg

Bloemendaal, collage van Thijsse's Hof, in 1925 de eerste heemtuin van ons land, en in 2015 benoemd tot rijksmonument

Bloemendaal, collage van Thijsse's Hof, in 1925 de eerste heemtuin van ons land, en in 2015 benoemd tot rijksmonument

NH gemeente Bloemendaal in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Bloemendaal in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Bloemendaal in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Bloemendaal

Terug naar boven

Status

- Bloemendaal is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland.

- De gemeente Bloemendaal is in 2009 vergroot met de gemeente Bennebroek.

- Onder de gemeente vallen, naast het gelijknamige dorp, de dorpen Aerdenhout, Bennebroek, Overveen en Vogelenzang, en de badplaats Bloemendaal aan Zee (die onder het dorpsgebied van Overveen valt). In totaal zijn dit 5 dorpen en 1 badplaats.

- Wapen van de gemeente Bloemendaal.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Bloemendaal.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1299 Albrechtsberghe, 1306 Alebrechtsberghe, 1417 en 1418 Ailbrachtsberge, 1639 tHuys Aelbersberch, 1687 t Huys Bloemendael, 1680 herdruk 1745 Bloemendaels Kerck, 1687 Bloemendael, 1773 Bloemendaal.

Naamsverklaring
De oorspronkelijke naam* betekent berg 'terreinverheffing, heuvel', geïdentificeerd als de duintop het Kopje, en de persoonsnaam Aelbrecht, refererend aan de heilige Adalbertus, waarvoor zie Egmond-Binnen. Aelbrechtsberg was in de late middeleeuwen langere tijd een bestuurscentrum van de graven van Holland. De huidige plaatsnaam is een samenstelling van daal, een gerekte vorm van dal 'laagte, vallei', en bloemen, een laatmiddeleeuwse modenaam.(1)
* Er was ook een gelijknamig grafelijk jachtslot, op de kaart van Colom uit 1639 nog ingetekend als 'tHuys Aelbersberch maar op Dou's kaart van 1687 heet dit jachtslot t Huys Bloemendael. De naamswijziging is niet ouder dan de 16e eeuw.

Terug naar boven

Ligging

Bloemendaal ligt W van Haarlem.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De gemeente Bloemendaal heeft (sinds de herindeling van 2009) ca. 9.000 huizen met ca. 22.000 inwoners. Het gelijknamige dorp (inclusief het gedeelte dat voorheen, dat wil zeggen: tot 1995, het gedeelte van het dorp Santpoort(-Zuid) binnen deze gemeente uitmaakte) omvat tegenwoordig ca. 2.600 huizen met ca. 6.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties:

- "Stichting Oorlogs Historie Bloemendaal (SOHB) is in 2012 opgericht om informatie over de Tweede Wereldoorlog in de kernen van deze gemeente bereikbaar te maken voor iedereen die belangstelling heeft in en over een van de donkerste perioden van onze geschiedenis. Daarnaast maakt de stichting het mogelijk om door burgers beschikbaar gestelde informatie op dit gebied openbaar te maken. Heeft u thuis informatie over de periode 1939-1945 en wilt u dit bij de stichting onderbrengen, neem dan contact met ons op." Onder de link vind je (links naar) een 4-tal uitvoerige sites van de stichting, overzichtelijk ingedeeld op onderwerp.

- De gemeente heeft een grote rijkdom aan natuurschoon en cultureel erfgoed. Duinen, landgoederen, parken en bossen vormen een groene long in een verstedelijkt gebied. Veel mensen binnen en buiten de gemeente gaan erheen om te wandelen, te fietsen of om te genieten van de rust en schoonheid. De gemeente heeft meer dan 400 monumenten. Enkele stammen al uit de 16e eeuw, maar de meeste dateren uit de 19e en het begin van de 20e eeuw, toen de gemeente een forensengemeente werd en er villawijken ontstonden. Twee van deze villawijken, Bloemendaalse Park en Duin en Daal, zijn aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Daarnaast zijn er natuurlijk de kerken, de oude dorpskernen en de landgoederen. Al met al een kostbaar bezit dat moet worden gekoesterd en beschermd. En dat is soms hard nodig. Een weg die dreigt te worden aangelegd door een kwetsbaar natuurgebied, monumenten die niet goed worden onderhouden of dreigen te verdwijnen, een nieuwe wijk die niet past in een historische omgeving: het zijn allemaal zaken waartegen de in 1977 opgerichte Stichting Ons Bloemendaal actie onderneemt.

Het doel van de stichting is: "Behoud van het historisch, cultureel en natuurlijk erfgoed in de gemeente en het bevorderen van de belangstelling en waardering hiervoor." Aanleiding voor de oprichting van de stichting was het plan om twee 17e-eeuwse huisjes aan het Kerkplein in het dorp af te breken en te vervangen door nieuwbouw. Het plan ging helaas door, maar de stichting bleef, met het vaste voornemen in de toekomst het cultureel erfgoed beter te beschermen. De stichting telt inmiddels ruim 1.200 donateurs. Dat betekent dat ca. 1 op de 7 huishoudens in de gemeente hun werk steunt. Via o.a. het fraaie, 4x per jaar verschijnende tijdschrift 'Ons Bloemendaal' blijven zij op de hoogte van het werk van de stichting.

Bij het streven van de stichting om de belangstelling en de waardering voor het erfgoed in de gemeente te bevorderen, speelt dit magazine een belangrijke rol. Themanummers over bijvoorbeeld Thijsse's Hof, de buitenplaatsen, Nederlands-Indië en Bloemendaal, de bollencultuur en Anton Pieck vinden gretig aftrek, ook buiten de kring van donateurs. Door te laten zien hoe rijk en gevarieerd het erfgoed in de gemeente is, beoogt de stichting de waardering ervoor te vergroten én daarmee het besef dat er zorgvuldig mee moet worden omgesprongen. Het tijdschrift zorgt zo voor een stuk bewustwording.

Stichting Ons Bloemendaal beoogt zo veel als mogelijk pro-actief te zijn. Als het kalf verdronken is, kan men immers alleen nog maar de put dempen. Om dit te voorkomen voert de stichting regelmatig gesprekken met de gemeente en de politieke partijen. Ook is er veel en goed contact met de monumentenambtenaar. Zo nodig worden er zienswijzen ingediend en wordt er ingesproken tijdens vergaderingen van de gemeenteraad. Aan deskundigheid is in de gemeente geen gebrek; architectuurhistorici, landschapsarchitecten, architecten, historici en vele anderen ondersteunen de stichting belangeloos met advies.

Voor donateurs worden lezingen en excursies gehouden. Daarnaast organiseert de stichting elk jaar in samenwerking met de gemeente de Open Monumentendagen in de gemeente, met daaraan gekoppeld een speciaal programma voor basisschoolleerlingen. De stichting ontvangt jaarlijks een kleine subsidie van de gemeente. Deze wordt gebruikt voor het organiseren van de Open Monumentendagen. Verder wordt door de stichting ook materiële steun geboden. Waar mogelijk worden restauratieprojecten financieel gesteund: een theekoepel die moet worden opgeknapt, een toren die opnieuw moet worden opgebouwd, een historisch trappetje dat dreigt te verdwijnen of een 'Pompejaanse bank' die helemaal verdwenen is. Daarnaast ondersteunen zij projecten die de doelstelling van de stichting raken, zoals het uitgeven van boeken over het cultuurhistorisch erfgoed van de gemeente Bloemendaal. Donateurs kunnen geld schenken of legaten nalaten voor deze projecten. De ANBI-status van de stichting maakt dit fiscaal aantrekkelijk.

Tot slot stelt de stichting op haar 'over ons'-pagina: "Extra ogen en oren kunnen we in onze uitgestrekte gemeente goed gebruiken. Bezorgde Bloemendalers weten ons goed te vinden en waarschuwen ons als hun leefomgeving wordt bedreigd. Zo houden we met elkaar Bloemendaal mooi."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Bestemmingsplannen van de kernen in de gemeente Bloemendaal.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bloemendaal heeft als plaats 123 rijksmonumenten.

- Bloemendaal heeft 61 gemeentelijke monumenten.

- Tot de bouw van de Hervormde (thans PKN) Dorpskerk (Kerkplein 1), een rechthoekige zaalkerk, werd besloten in 1632, door de welgestelde bewoners van de buitenplaatsen in Bloemendaal en omgeving. Op 25 maart 1636 is de eerste kerkdienst gehouden. Joan Wolfert de 16e Heer van Brederode, de Staten van Holland en de stadsbesturen van Alkmaar, Beverwijk, Dordrecht, Haarlem, Hoorn en Leiden financierden de gebrandschilderde ramen, die gemaakt zijn door de Haarlemse kunstenaar Pieter Holsteyn (1585-1662). In de kerk is nog veel 17e-eeuws kerkmeubilair aanwezig, zoals de kansel met doophek, de herenbanken en een aantal grafstenen. In de kleine kerktoren, die een naaldspits heeft, hangt een luidklok met een diameter van 73 cm., vervaardigd in 1637 door de Amsterdamse klokkengieter Assuerus Koster (1604-1661). Aan een steunbeer van de kerk is een houten zonnewijzer bevestigd. In 2014/2015 is een grondige renovatie uitgevoerd. Het bankenplan is aangepast, de binnenmuren zijn volledig opnieuw gestuct, de verlichting is gemoderniseerd en de verwarming is vernieuwd.

- Gevelstenen in Bloemendaal.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Thijsse’s Hof, gelegen in het Bloemendaalse Bos, is in 1925 ontstaan als cadeau van Bloemendalers en het gemeentebestuur aan dr. Jac. P. Thijsse ter gelegenheid van zijn 60e verjaardag. Thijsse stond aan de basis van de natuurstudie, natuurbescherming en natuureducatie in Nederland en is vooral bekend geworden als auteur van de Verkade-albums en als oprichter van de Vereniging Natuurmonumenten. Het ontwerp van de Hof is van Leonard A. Springer, een bekend tuin- en landschapsarchitect. Springer werkte in de traditie van de Engelse landschapsstijl en dat is in Thijsse’s Hof duidelijk te zien. Thijsse's Hof is de eerste heemtuin van Nederland en is in 2015 tot rijksmonument benoemd.

- Doel van het in 2013 gerealiseerde project Noordwest Natuurkern is om via 5 gaten in de 'zeereep' tussen Bloemendaal en IJmuiden de wind vanaf zee weer toegang te geven tot de achterliggende duinen. De gaten zijn tussen de 100 en 150 meter breed en elf meter diep. De dynamiek van stuivend zand is teruggebracht en de duinen gaan weer aan de wandel door het landschap. Een eeuwenoud en verloren gegaan proces wordt zo hersteld. Zonder dynamiek is ons unieke duinecosysteem ten dode opgeschreven. Door de grotere variatie krijgen karakteristieke planten en dieren weer goede kansen.

- Natuurbrug Zeepoort over de Zeeweg in Bloemendaal is op 15-9-2017 officieel geopend. De natuurbrug past goed bij de monumentale Zeeweg, is landschappelijk goed ingepast en is alleen bedoeld voor dieren en planten. Om te zorgen dat zij hier ongestoord kunnen zijn, is de brug niet toegankelijk voor de mens. Natuurbrug Zeepoort is 1 van de 3 bruggen die de natuur van de Waterleidingduinen weer met Nationaal Park Zuid-Kennemerland verbindt. Door Natuurbrug Zeepoort en de eerder al gerealiseerde natuurbruggen Zandpoort (bij Zandvoort) en Duinpoort over het spoor (zie de NOS-Jeugdjournaal-reportage hierover d.d. 5-3-2018) is een aaneengesloten natuurgebied van meer dan 7000 hectare ontstaan, waardoor de overlevingskans van beschermde diersoorten van het duingebied groter wordt. Met de natuurbruggen wordt de versnippering van de natuur hersteld die is ontstaan door de aanleg van wegen en spoorlijnen.

- Wielrenners vinden het altijd een uitdaging om heuvelachtige wegen in ons land zo snel mogelijk te beklimmen. Deze wegen zijn verzameld op diverse website en er is ook een boek 'De Nederlandse Toppen top-40, de steilste klimtrajecten op vaderlandse bodem voor fietsfanaten en wielerhelden'. Op plek 10 staat daar het Kopje van Bloemendaal, een klim naar 42 meter boven NAP, gelegen aan de Hoge Duin en Daalseweg. Om het toeristische belang van dit punt te profileren, heeft de gemeente in januari 2019 besloten er een bordje te plaatsen met de aanduiding van dit punt en het feit dat het 42 meter boven NAP ligt.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bloemendaal, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- YouTube-filpmje met oude ansichtkaarten van Bloemendaal.

- In de Beeldbank van Stichting Ons Bloemendaal vind je heel veel oude ansichtkaarten van alle dorpen in deze gemeente.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Bloemendaal (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Bloemendaal. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Gemeentegids: - In de gemeentegids Bloemendaal vind je de verenigingen, stichtingen en andere instellingen in deze gemeente. Dit is de pdf-versie van de gemeentegids, waar je doorheen kunt bladeren. - Via dit scherm kun je in de gemeentegids zoeken op onderwerp.

- Onderwijs: - "Heb je een mavo- of een mavo/havo-advies en wil je graag naar een kleinere school waar iedereen je kent? Ben je sportief, heb je interesse in ICT, of wil je je op het gebied van tekenen, schilderen, of toneel ontwikkelen? Ligt de havo bijna binnen je bereik? Dan is De Hartenlust (voorheen Hartenlustschool geheten, red.) in Bloemendaal echt iets voor jou! Waarom De Hartenlust?: je kiest zelf je mentor; gestructureerde lessen; I-uur voor extra uitleg; kleinschaligheid (maximaal 400 leerlingen); eindexamen kunnen doen in beeldende vorming en IT-TL; Plus-Pas voor extra begeleiding en faciliteiten; ‘Op Naar De Havo’, wanneer je meer in je mars hebt; TOP-uren in klas 1 en 2, met workshops en activiteiten op het gebied van Cambridge Engels, sport of kunst; op onze school wordt niet gerookt." Het schoolgebouw (Vijverweg 31-33) is in 1913 door architect C. L. M. Robbers ontworpen in een stijl die teruggrijpt op een traditionele bouwwijze. De paleisfaçade met midden- en zijrisalieten gaat terug op de classicistische barok van de 17e eeuw. Het complex is een gemeentelijk monument.

- Zorg: - "De Werkplaats van Werkplaats en Tuinderij de Ark in Bloemendaal is een kleinschalige dagbesteding in ontwikkeling. In de werkplaats kun je praktisch of creatief bezig zijn. Je kunt bijvoorbeeld jam maken, bloemen of kruiden drogen, plantjes kweken, tekenen of schilderen. We maken muziek of iets moois met hout. Vaak maken we een pan soep voor de lunch. En omdat we zo dichtbij het bos zijn, kunnen we tussendoor een wandeling maken. Op de tuin van De Ark worden groentes, kruiden en bloemen verbouwd. Je kunt er bijvoorbeeld zaaien, wieden, schoffelen, of klanten helpen die komen oogsten. In het bos kun je hout zagen, blad harken, takken versnipperen of bijvoorbeeld paden onderhouden. Je bent lekker in beweging en hoeft geen moment stil te zitten. De Arkwerkplaats is aangesloten bij Stichting Landzijde, een federatie van zorgboerderijen in Noord-Holland. Daarmee is het een erkende werkplek voor mensen die begeleiding nodig hebben."

- Welzijn: - "Samen met de inwoners, op basis van hun eigen kracht, wil Welzijn Bloemendaal een optimaal welzijn realiseren. Ieders wensen en behoeften staan daarbij centraal. Voor jong en oud. Kinderen en jongeren kunnen hun talenten ontwikkelen en krijgen de gelegenheid elkaar te ontmoeten via de activiteiten van het jongerenwerk. Volwassenen en senioren kunnen ondersteuning krijgen om beperkingen in het dagelijks functioneren op te heffen. Ze blijven hierdoor meedoen in de samenleving. Door een handicap of door leeftijd kan de mobiliteit verminderen en kunnen contacten wegvallen. Juist dan is het fijn om een goed advies te krijgen van onze ouderenadviseurs. Bovendien is er nog ons Wmo-loket. Hier krijg je hulp met aanvragen van voorzieningen die bijdragen aan het oplossen van je problemen. Activiteiten: sportief, boeiend en creatief. Ook kun je bij ons terecht voor een gevarieerd programma met educatieve, culturele en sportieve activiteiten en voor vervoer van en naar huis. Heb je hulp in je huis of tuin nodig, word dan abonnee van WonenPlus. Onze medewerkers hebben veel kennis in huis en een uitgebreid netwerk van samenwerkingspartners. Samen met een groot aantal vrijwilligers kunnen wij je op heel veel manieren van dienst zijn!"

Reactie toevoegen