Bladel

Plaats
Dorp en gemeente
Bladel
Zuidoost-Brabant Kempen
Noord-Brabant

Bladel

Terug naar boven

Status

- Bladel is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen.

- De gemeente is in 1997 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Bladel en Netersel en Hoogeloon, Hapert en Casteren.

- De gemeente Bladel omvat naast de gelijknamige hoofdplaats verder nog de dorpen Casteren, Hapert, Hoogeloon en Netersel, en de buurtschappen Biezenheuvel, Broekenseind (grotendeels), Dalem, De Pan, Egypte, Franse Hoef, Heieind, Heikant, Het Bosch, Heuvel, Hoogcasteren, Landrop, Lemel en Ten Vorsel. Bij elkaar omvat de gemeente dus 5 dorpen en 14 buurtschappen.

- Wapen van de gemeente Bladel.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Bladel.

- Onder het dorp Bladel vallen ook de buurtschappen Egypte, Franse Hoef, Het Bosch (mogelijk alleen voor de postadressen) en Ten Vorsel.

Terug naar boven

Naam

In het Brabants
Blaodel, Blààl.

Oudere vermeldingen
922 kopie 13e eeuw Pladella villa, 1173-eind 13e eeuw Bladele, 1179 kopie 13e eeuw Bladela, 1215 Blade, 1219 Bladele, 1e kwart 13e eeuw Pladele, 1312-1350 en later Bladel, 1840 ook Blajel. De identificatie van Pladella villa is onzeker, mogelijk is dit niet dit dorp maar Bienville bij Soissons (Frankrijk).

Naamsverklaring
Etymologie onzeker. Wel verklaard als een samenstelling van blad 'idem' en lo 'licht, open bos, ter aanduiding van een bos waar men bladeren verzamelde. Zonder oude vormen ter ondersteuning is een afleiding van het Oudnederlandse bladra ‘zwelling, verhoging’ (Nieuwnederlands blaar), met ontwikkeling van een woekervocaal -dra*, geworden tot -dera* en overgang van -r- naar -l-, zeer onzeker. Dat de attestaties met P- zouden wijzen op een samenstelling van lo 'licht, open bos' en het Middelnederlandse plade, plede 'ahorn' is onwaarschijnlijk. Er zijn sporen gevonden van bewoning in de Romeinse tijd.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Bladel grenst in het W aan Reusel, Hulsel en Lage Mierde, in het NW aan Esbeek en Diessen, in het N aan Middelbeers, Oostelbeers en Vessem, in het O aan Knegsel, Duizel, Eersel en Weebosch en in het Z aan België, en ligt ZW van Veldhoven en Eindhoven, W van Bergeijk en Valkenswaard, NO van de Belgische plaatsen Arendonk, Retie en Dessel en ZO van Tilburg. De A67, die in België aansluit op de E34, loopt Z door de gemeente, van Z naar O. Het gelijknamige dorp ligt centraal tot W in de gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De gemeente Bladel heeft ca. 8.000 huizen met ca. 20.000 inwoners, waarvan ruim 10.000 in het gelijknamige dorp.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dorp en/of gemeente Bladel en haar kernen, kun je terecht bij de volgende instantie en sites:

- "Pladella Villa is een vereniging waarvan de leden geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de gemeente Bladel en haar dorpen en buurtschappen. Op basis van archiefonderzoek en bodemvondsten worden lokale ontwikkelingen vastgelegd op sociaal, landschappelijk en taalkundig gebied. Hoe verschillend de interesses van de leden ook kunnen zijn, juist deze betrokkenheid verbindt alle heemkundigen in een gezamenlijk streven naar het behoud van een herkenbaar Bladels erfgoed, waarin ook het verleden een toekomst heeft.

Dit alles willen wij realiseren door: het organiseren van lezingen, excursies, tentoonstellingen en het verlenen van medewerking aan het project Jet en Jan van Erfgoed Brabant t.b.v. schoolkinderen; ondersteuning van degenen die zich, met name binnen de vereniging, bezighouden met heemkundige activiteiten zoals de diverse werkgroepen; het uitgeven van een zevental Nieuwsbrieven per jaar voor de leden; het jaarlijks uitgeven van een Jaarboek; publicaties in de plaatselijke bladen; het uitgeven van streekgebonden boeken of het verlenen van ondersteuning daarbij; stamboomonderzoek; het gevraagd en ongevraagd uitbrengen van adviezen aan overheidsorganen, waaronder de gemeente; aandacht voor ambachten en beroepen, cultuur en dialecten. In 2002 ontving Pladella Villa de Cultuurprijs van de gemeente Bladel vanwege haar verdiensten op het gebied van kunst en cultuur. Uit de voordracht: “De aanleiding voor de toekenning is niet alleen de waardering voor het verzamelen, inventariseren, beschrijven en tentoonstellen van waardevolle voorwerpen in de heemkamer, maar met name ook voor de wijze waarop Pladella Villa invulling geeft aan het uitdragen van het cultureel erfgoed van de gemeente.”

De heemkamer van de heemkundekring maakt het verleden van het dorp en de streek aanschouwelijk. Je vindt er bijv. een smidse, een oude schoolklas, attributen van de boerderij, van de sigarenindustrie en de originele tapkast uit het café van Jan en Miet van Bommel. Keuken, huis- en slaapkamer anno ca. 1950. Verder een bibliotheek en documentatiecentrum met o.a. boeken over de gemeente en haar kernen, de Kempen en Noord-Brabant en collecties bidprentjes, krantenknipsels, foto's en oude ansichten.

- Verhalen over de geschiedenis van Bladel op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Gemeente Bladel wilde graag voor eind 2018 een toekomstbestendige centrumvisie ontwikkeld hebben die als toetsingskader kon dienen om initiatieven die er liggen en/of in de toekomst worden ingediend, te (kunnen) beoordelen. Om tot deze centrumvisie te komen heeft de gemeente vier verschillende bureaus gevraagd een conceptvisie te ontwikkelen voor de kern Bladel. In deze visies wilde de gemeente ook de input zien verwerkt van bewoners, vastgoedeigenaren en ondernemers opdat de uiteindelijke keuze draagvlak kreeg en een echt Bladelse invulling. Uiteindelijk heeft de gemeente in december 2018 een keuze gemaakt in de gemeenteraad. Om dit interactieve traject zo onafhankelijk mogelijk vorm te geven is er voor gekozen om een extern procesbegeleider (Sonja den Duijn van Ik Onderneem!) aan te stellen." (bron: Ik Onderneem!)

"De gemeente Bladel koos de gedurfde visie 'Startup the Next Economy' van De Zwarte Hond als startpunt voor de discussie over de toekomstige ontwikkeling van zijn dorpscentrum. De visie werd geselecteerd uit een besloten prijsvraag met nog drie andere inzendingen. De keuze viel op Startup the Next Economy vanwege het langetermijnperspectief dat verder gaat dan een kortetermijnvisie. Ook de manier waarop het plan voortbouwt op de sterke punten van het dorp, zoals de ondernemerscultuur, was doorslaggevend. Bladel heeft een hoge arbeidsparticipatie en is van oudsher een regionaal industrieel centrum. De Zwarte Hond presenteerde vier extreme perspectieven om de discussie aan te wakkeren (Rercreatief groen hart / Onderneem de next economy / Compacte winkelkern / Regional winkelkern).

Vier strategieën. Startup the Next Economy identificeert vier belangrijke strategieën voor een coherente ontwikkeling. Ten eerste: varieer de woningtypes, met compactere woningen voor beginnende huurders, kopers en senioren. Ten tweede: presenteer verschillende bedrijfstypes in het belangrijkste winkelgebied, zoek de samenwerking (tussen bedrijven, sectoren en de regio), en diversifieer de bedrijven om toekomstige groeigebieden te bedienen. Ten derde: trek het omringende groene landschap het centrum van Bladel in om dit aantrekkelijker te maken. Ten slotte: verbeter de toegankelijkheid van het dorp met betrekking tot het openbaar vervoer, maar verbeter ook de digitale toegang tot het dorp.

Enkele manieren om deze strategieën te implementeren zijn: grote bedrijven uit de omgeving (bijv. uit de agrarische sector) uitnodigen om een kleinere vestiging in het centrum te openen; het creëren van een flexibele co-working space om nieuwe werkbehoeften te faciliteren; het ontwikkelen van een aantrekkelijke groene route vanaf het platteland naar Bladel, zodat toeristen het centrum gemakkelijker kunnen vinden; het consolideren van publieke functies in het centrum, zoals een cultureel centrum, buurthuis en supermarkten om zo de levendigheid en diversiteit te vergroten. Dit geeft het dorp de kracht en de middelen om zich aan te passen aan toekomstige veranderingen." (bron: De Zwarte Hond)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bladel heeft 12 rijksmonumenten.

- Bladel heeft 30 gemeentelijke monumenten.

- De RK Sint-Petrus'-Bandenkerk in Bladel (Sniederslaan 46) is in 1926 gebouwd, naar een ontwerp van architect Hubert van Groenendael. De kerk is gebouwd in de tuin van de pastorie. Haar voorganger was een neogotische basiliek uit 1880, ontworpen door architect Peter Bekkers, waaraan de 15e-eeuwse toren was vastgebouwd. Deze kerk is in 1927, maar de toren bleef behouden. De huidige kerk is een grote kerk in eclectische stijl en heeft een aantal merkwaardige koepeltorentjes. De stijl wordt gezien als een overgang tussen neogotiek en de Amsterdamse School. Het gewelf van de kerk is beschilderd met voorstellingen, onder meer van de Werken van Barmhartigheid. Er zijn glas-in-loodramen die de Apostelen weergeven.

De kerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de volkskerk in het interbellum, mede vanwege de drie torens. Het gebouw heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering, die een betrekkelijk zeldzame vorm van eclectisisme vormen en is van kunsthistorisch belang door de interieuronderdelen. Het gebouw is tevens van belang als voorbeeld van het oeuvre van architect J.H.H. van Groenendael. Het heeft ensemblewaarden vanwege de situering, verbonden met de ontwikkeling van Bladel. Het complex is gaaf bewaard gebleven.

- BOEi, de Nationale Maatschappij tot Restaureren en Herbestemmen van Cultureel Erfgoed, heeft in 2019 het rijksmonumentale ‘Witte Kerkje’ (Van Dissellaan 1) en het naastgelegen gemeenschapshuis De Dissel overgenomen van de Protestantse Gemeente te Bladel. Zijn huren de kerk sindsdien van BOEi, zodat de kerkelijke activiteiten op eenzelfde wijze kunnen worden voortgezet. Naast de kerkgemeente maken een zorginstelling en een logopediste gebruik van het gemeenschapshuis. De kerk is in 1820 gebouwd ten behoeve van de protestantse eredienst, vlak achter het toenmalige burgemeestershuis aan de markt. Het kerkje is een voorloper van het type kerkjes dat vanaf 1824 is ontworpen onder regie van het Ministerie van Waterstaat en wordt daarom ook wel ‘Waterstaatskerkje’ genoemd. Een soortgelijk kerkje is ook te vinden in de buurdorpen Hoogeloon, Eersel en Bergeijk. Het gebouw is voorzien van een bijzondere, wit gepleisterde voorgevel en een monumentaal kabinetorgel uit 1825, een type waarvan er nog maar vier in Nederland zijn. - Beschrijving orgel Hervormde kerk 'Het Witte Kerkje'.

Het naastgelegen gemeenschapshuis is ook sinds 1820 in eigendom van de Protestantse Gemeente maar is pas vanaf 1971, na een grondige verbouwing, gebruikt als gemeenschapshuis. Voordien werd het verhuurd als woonhuis met stal en later als sigarenfabriekje. In 2008 is het gebouw geheel gerenoveerd. Piet Matthijsse, kerkrentmeester Protestantse Gemeente te Bladel: “Onze gemeenschap is hecht en actief, maar stelde wel steeds meer vraagtekens bij het onderhoud van het gebouw in de nabije en verre toekomst. De overdracht van het gebouw aan BOEi stelt ons in staat om de kerkelijke activiteiten, waaronder onze kerkdiensten in het Witte Kerkje die een belangrijke plaats innemen, voort te zetten en tegelijkertijd ontzorgd te worden op het gebied van onderhoud, beheer en verantwoordelijkheid voor dit fraaie rijksmonument.” Sylvia Pijnenborg, directeur religieus erfgoed BOEi: ‘Er is altijd goed voor deze Brabantse ‘parel’ gezorgd en we doen vanuit BOEi de belofte dat in de toekomst voort te zetten. In de vraag naar ‘ontzorging’ staat deze Protestantse Gemeente niet alleen: steeds vaker krijgen we dergelijke verzoeken van kerkgemeenten. Wanneer het aantal kerkgangers en vrijwilligers bij een kerk terugloopt, is er minder tijd voor randzaken en groeit de behoefte om het eigendom - en daarmee het beheer en onderhoud - bij een organisatie als de onze neer te leggen.” (bron: BOEi)

- Mariakapel (Molenweg) uit 1968.

- Gevelstenen in Bladel.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Op de Facebookpagina Bladel Centrum houden ze je op de hoogte van wat er in het centrum te doen is aan evenementen en activiteiten.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In 2014 is Z van Bladel, over de A67, aan de Belgische grens en nét aan de Belgische kant, Ecoduct Kempengrens gerealiseerd. Dit project is uniek omdat het door de Vlaamse en Nederlandse overheid samen is gerealiseerd. Het was knelpunt NB10 in het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO). Uit recent onderzoek blijkt dat het ecoduct al goed wordt gevonden door verschillende doelsoorten. Zo zijn er 16 verschillende wilde zoogdiersoorten op het ecoduct waargenomen, waaronder 4 soorten marters en 8 soorten muizen. Naast de zoogdieren zijn er onder meer ook 8 soorten vleermuizen, 6 soorten amfibieën, 18 soorten sprinkhanen en 80 soorten loopkevers aangetroffen.

- De Kleine Beerze is ongeveer 15 kilometer lang en stroomt voornamelijk door agrarisch gebied. De beek ontspringt bij Duizel en loopt langs Hoogeloon en Vessem, tussen Oostelbeers en Middelbeers naar het Landgoed Baest in Spoordonk waar zij in de Beerze uitstroomt. De Beek is in jaren zestig van de 20e eeuw vrijwel geheel gekanaliseerd om snel af te wateren. Nu is het gebied door deze snelle afvoer verdroogd. Ook zit er door de stuwen en het rechte karakter van de beek nauwelijks meer stroming in het water, dit is slecht voor de kwaliteit van het water. In 2009 is de Kleine Beerze bij Hoogeloon opnieuw ingericht. Het resultaat is een beek met meer variatie in stroming, een afwisselende oever, schoner water en meer ruimte in het beekdal voor het vasthouden en bergen van water.

En in 2013 is het beekdal tussen Den Heuvel en Hoogcasteren in ere hersteld. De rechte beek heeft plaats gemaakt voor natuurlijke meanders. Zo ontstaat er meer variatie in stroomsnelheid. Dit is gunstig voor de kwaliteit van het water en voor de leefomgeving. In het noordelijke deel, aansluitend op het Hoogeloonse Bos, krijgt de Kleine Beerze het karakter van een bosbeek. Zo'n beschaduwde beek is een erg geschikte leefomgeving voor de gewone bronlibel. In het zuidelijke deel gaat de beek, licht slingerend, door een meer open landschap stromen, zodat ruimte blijft bestaan voor groeiplaatsen voor de drijvende waterweegbree, die veel zon nodig heeft. Door het aanleggen van houtsingels en laanbomen is een kleinschalig beemdenlandschap met afwisselend open vlakten, hooilanden en bos gecreëerd.

- Op de site Bladel Centrum vind je o.a. een overzicht van de supermarkten, overige winkels, horeca en overige bedrijven in het dorpscentrum. In het centrum heb je overigens de beschikking over gratis Wifi.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bladel, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Esther de Raad en Michaël Breukers hebben in 2015 in opdracht van de Tilburgse Stichting Saanderdaags ca. 120 korte films geproduceerd, met levendige interviews met tientallen oudere inwoners uit 6 dorpen in de Kempen. Een van die dorpen was Bladel. De films zijn op DVD bij genoemde stichting verkrijgbaar geweest. Cameraman Ad van Korven heeft prachtige beelden geschoten van de gesprekken over het dorpse leven van 50 jaar en langer geleden. Je hoort hoe het Kempische dialect steeds met een lokale tongval gesproken wordt, en je ervaart de gemoedelijkheid en de gastvrijheid die de Kempenaar zo eigen is. Als je door de Facebookpagina onder de link scrollt, vind je er enkele voorbeelden van. Ook op de site van de stichting waren diverse filmpjes online te bekijken, maar die site is inmiddels opgeheven. Te zijner tijd is er weer het een en ander op het internet te bekijken. Men stelt ons daarvan op de hoogte zodra dat het geval is, en wij zullen dat dan hier vermelden.

- Fotoreportage van Bladel door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Bladel (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Bladel.

- Media / nieuws: - KempenTV is de lokale omroep voor de gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden.

- Muziek: - Koninkijke Harmonie L'Union is in 1843 opgericht als fanfare. Sinds 1969 is het een harmonie. In 1994 is het jeugdorkest erbij gekomen, om ook jonge leerlingen de kans te geven in orkestverband te musiceren. L'Union biedt zowel de gevorderde als de beginnende muzikant een leerzame hobby, waarbij het samenspelen voorop staat.

- "Ben jij ook helemaal wild van drummen? Dan ben je bij Drumschool Chris van de Vijfeijke in Bladel en Eindhoven aan het juiste adres! Bij ons leer je drumritmes die jij graag wilt leren spelen op muziek die jij zelf hebt uitgekozen. Vanaf de eerste les zit je achter een drumstel en ga je letterlijk aan de slag. Om het samenspel te oefenen wordt vaak met de leerling samengespeeld op (bas)gitaar of keyboards. Ben je al een eind op weg met drummen en kun je jezelf niks meer leren? Neem dan zeker een aantal lessen; wij kunnen je weer op weg helpen met nieuwe ideeën en inzichten. Drummen is niet leeftijdgebonden; start dus ook gerust op latere leeftijd met de leukste hobby die er is. Bijkomend voordeel is dat je hersenen mooi in beweging blijven; twee handen en twee voeten samen laten werken vergt nogal wat hersenactiviteit en daarmee blijf je geestelijk lekker in conditie!"

- Zorg en welzijn: - "Wethouder Joan Veldhuizen tekende in 2012 als een van de eerste Brabantse wethouders de Intentieverklaring 'Dementievriendelijke gemeente Bladel'. Met een dementievriendelijke gemeente bedoelen we een gemeenschap waarin mensen met dementie kunnen blijven functioneren. Waarin ze iets mogen vergeten. Waarin ze thuis gebracht worden als ze verdwalen. Waarin ze zo lang mogelijk aan het verenigingsleven kunnen deelnemen. Om dit te bereiken is vanuit de gemeente het initiatief genomen om partijen rondom dementie met elkaar te verbinden en het netwerk dementievriendelijke gemeente te vormen. Dit netwerk blijft zich de komende jaren inzetten om de dementievriendelijke beweging van de afgelopen jaren te borgen voor de toekomst. Het netwerk is hiervoor op zoek naar dementieambassadeurs, omdat zij hieraan een belangrijke bijdrage kunnen leveren.

Een dementieambassadeur is een vrijwilliger/zijn meerdere vrijwilligers woonachtig in een van de kernen van de gemeente Bladel die erg betrokken zijn bij de desbetreffende kern. Zij zijn daardoor op de hoogte van signalen en knelpunten uit de gemeenschap of zijn in staat deze boven tafel te krijgen. Een dementieambassadeur is een eerste aanspreekpunt voor personen die te maken hebben met dementie. Dit kunnen mensen met (beginnende) dementie zelf zijn, hun mantelzorgers, familie of vrienden. De ambassadeur helpt om de doelen van het netwerk te realiseren en heeft affiniteit of ervaring met het onderwerp dementie."

- Zorgboerderij Bij de Pinken. - Zorgboerderij De Hooiberg.

Reactie toevoegen