In 2018 geplaatst bord met spreuk bij de rustplaats aan de IJsseldijk in Welsum (© Welsums Cultuur Genietschap)
- Welsum is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Olst-Wijhe. T/m 2000 gemeente Olst.
- Onder het dorp Welsum valt ook de buurtschap Welsumerveld.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1213 Wilsem, 1295 Wilsum, 1310 en 1665 Welsum, 1381-1383 Welsem.
Naamsverklaring
Betekent heem 'woonplaats, woning' van de persoon Willa. Vergelijkbaar met Wilsum bij Bentheim (D), 851 Wilshem.(1)
Welsum ligt W van en aan de rivier de IJssel, W van Olst, NW van Deventer en Diepenveen, OZO van Epe en O van de A50, en grenst in het Z aan Terwolde en in het W aan Oene. Bijzonder is dus dat het dorp aan de Gelderse kant van de IJssel ligt, als een soort enclave, net als de noordelijker gelegen Wijhese buurtschap Marle.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Welsum 102 huizen met 691 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 230 huizen met ca. 580 inwoners.
Terug naar boven- "Welsum, het dorp verscholen achter de dijk, ligt in een oase van rust. Als je er overdag langs gaat zie je bijna niemand en het lijkt wel of iedereen het dorp heeft verlaten op een enkele bewoner na die zijn hond uit laat. In het dorp (inclusief buitengebied) wonen ongeveer 600 mensen. De kern van het dorp bestaat uit woningen van verschillende tijden, van 19e-eeuws tot eind 20e eeuw. Het gebied wordt omsloten door landerijen en hoeves die her en der verspreid staan. De agrarische uitstraling is er nog altijd, met de koeien in het land en kleinvee op de erven. Maar ook de’ import’, wonend in de verbouwde boerderijen, is duidelijk aanwezig en zichtbaar.
Wat kan hier nu aan de hand zijn vroeg ik me af en nieuwsgierig begon ik de Welsumers te leren kennen. Zo leerde ik al gauw dat achter die oase van rust een heel actief volkje woont die zich via verenigingen, clubs en eigenzinnigheid een sociale gemeenschap hebben gecreëerd waarin leven en laten leven centraal staat. Ik schat in dat meer dan 80% van de bevolking zich via het verenigingsleven inzet voor de gemeenschap. Een vereniging die bijna 100 jaar bestaat naast een hereninitiatief van een paar jaar oud. Ieder met zijn eigen kwaliteit maar wel verbonden door allerlei kernfiguren. Sociale betrokkenheid op burenniveau is groot, alle zeven buurtschappen hebben zo dus ook nog hun eigen sociale structuur.
Het jaarlijkse feest “de Welsumse Karmse” springt er als hoogtepunt uit en wordt naast de eigen bewoners ook bezocht door bewoners uit de omgevende dorpen. Iedere jaar groeit deze activiteit. De praalwagens die voor dit evenement worden gemaakt geven weer waar men zich in Welsum zoal mee bezig houdt. Iedere groep maakt zijn statement, verhuld in een bloemen- of zadenpracht. Dus als je wilt weten hoe het gaat in dit dorp bezoek dan zeker de Welsumse Karmse waar men van alle markten thuis is.
De Welsumers houden van gezelligheid, feestjes, evenementen en zijn trots op hun dorp en omgeving. Alles wat een bedreiging kan vormen op deze manier van leven wordt aangepakt. In het dorpshuis wordt er tijdens de verschillende activiteiten gesproken over wat er aan de hand is en uiteindelijk ontstaat er een groepje dat zich gericht gaat inzetten. Want naast het positieve gevoel wat een algemeen kenmerk is van de Welsumers maken ze zich toch wel zorgen over de toekomst. Centraal staat de vraag; hoe houden we Welsum door alle leeftijdsgroepen heen betrokken bij het dorpsgebeuren.
Zorgen over de toekomst klinkt zwaar maar het overgrote deel van de bevolking ziet wel bedreigingen met name op het gebied van de bewonerssamenstelling. Hoe kunnen we jonge gezinnen binden aan het dorp, want jonge gezinnen betekenen ook kinderen en kinderen betekenen ook het voortbestaan van de school en dit betekent weer dat moeders, vaders, kinderen elkaar tegen komen in verschillende verbanden, waardoor de sociale samenhang blijft bestaan.
Nieuwe Welsumers zijn acceptabel mits het niet alleen maar welgestelde 50-60-ers zijn die eigenlijk weinig tot niets bijdragen aan het sociale gebeuren. De wens om nieuw te bouwen voor jonge gezinnen, het stimuleren van drie generaties op de boerderij, een voorziening voor ouderenopvang, een aantrekkelijke kinderopvang en een school die door voldoende leerlingen kan blijven bestaan, zijn gedachtes die bij de Welsumers leven.
De Welsumer laat zich niet zomaar vangen door hun lotbestemming waar het nu op afstevent. Er zijn voldoende mensen uit alle lagen van Welsum die een toekomstplan kunnen uitzetten waarin het voortbestaan van het dorp centraal staat. Het samen bundelen van krachten wat fysiek omgezet kan worden in een sterk dorpshuis met schoolvoorzieningen, brandweer en ouderenvoorzieningen zou een oplossing kunnen zijn. Maar ook identiteitsbehoud van het agrarische gedeelte van het dorp is springlevend, het economische en recreatieve van dit gebied moet in harmonie met elkaar verder groeien. Het dorpsontwikkelingsplan was precies op tijd en sluit aan bij de behoeftes die nu leven. Er zijn voldoende initiatieven gestart waarin gewerkt wordt aan de toekomst van het dorp." Aldus Harold van den Berg, Raster Groep Deventer, Projectleider onderzoeksfase DOP, in de inleiding van het Dorpsontwikkelingsplan (DOP) Welsum (2009).
- Op de IJsseldijk rijden motorrijders en automobilisten vaak te hard. Ook is er overlast van claxonnerende voorbijgangers. Daarom heeft Plaatselijk Belang Welsum in 2019 samen met de gemeente twee spandoeken gemaakt en aan de dijk geplaatst, met de tekst "Blie da'j d'r bint, maar... Mag het iets zachter? Bedankt!" Daarnaast is de weg op de dijk aangepast. De maximale snelheid van 30 km/uur in de dorpskern wordt meerdere keren herhaald op het wegdek en de kruisingen op de Marledijk en IJsseldijk zijn allemaal gelijkwaardig gemaakt. "Wij zijn blij dat de gemeente het probleem onderkent en ons hierbij wil helpen. De weg is aangepast waardoor het nu een stuk overzichtelijker en veiliger is geworden. Daar zijn we blij mee", vertelt Piet Boons van Plaatselijk Belang. Wethouder Marcel Blind: "We begrijpen heel goed dat het geluid storend is én het brengt natuurlijk gevaarlijke situaties met zich mee. Dat willen we niet in deze mooie, landelijke omgeving. Samen met de Welsummers houden we in de gaten of de situatie verbetert."
- Gedurende enkele jaren heeft aan de IJsseldijk bij Eet Tapperij Bijsterbosch een opvallende 'gondelmast' gestaan. Het was een initiatief van het Welsums Cultuur Genietschap (WCG, waarvoor zie verder het kopje Links) en café-eigenaar Bijsterbosch, waar het Genietschap elke 3e vrijdag van de maand bijeenkomt. Het was een symbool voor hun plannen voor een gondelbaan tussen Welsum en Den Nul aan de andere kant van de IJssel. Het uitblijven van Europese subsidie betekende het einde van het plan. Vervolgens moest van de gemeente ook de mast verwijderd worden. Dat is gebeurd in oktober 2017. (bron en voor nadere informatie zie: de Stentor, 20-10-2017)
Terug naar boven- Welsum heeft 12 rijksmonumenten.
- Welsum heeft 15 gemeentelijke monumenten.
- Hervormde (PKN) kerk (Zijlweg 5). Het kerkelijk leven in Welsum begint in 1475, als er een torentje wordt gebouwd, met daarbij een kapelletje. Deze is rond 1730 afgebrand, waarbij de toren is blijven staan. In 1782 krijgt de toren een zadeldak, dat er oorspronkelijk niet op heeft gezeten. In 1828 krijgen de hervormden in het dorp toestemming van het classicale kerkbestuur om een eigen kerk en kerkelijke gemeente te stichten, omdat men tot dan telkens met de pont naar het aan de andere kant van de IJssel gelegen Olst moest. Kort daarvoor was er een veerpont omgeslagen, wat kennelijk in de beslissing heeft meegespeeld. De kerk komt in 1830 gereed en telde oorspronkelijk 250 zitplaatsen. Dat aantal is gereduceerd tot ca. 160, omdat het dorp te maken kreeg met een teruglopende bevolking. Met hoogtijdagen zijn er nog wel ruim 200 zitplaatsen te creëren.
Aan de zuidzijde ligt een oud cachot, waar eertijds de veldwachter boosdoeners in opsloot. Aan de noordzijde ligt het oude consistoriekamertje, waarvan de ruimte zo klein is dat de predikant, als hij zijn preek doornam, zich in zijn eentje in een benarde positie voelde. Daarom is aan de oostzijde een nieuwe consistorie tegen de kerk aangebouwd. De consistorie is niet monumentaal. De wanstaltige preekstoel, die sinds de kerkbouw een ware disharmonie bracht in de kerk, is verdwenen. Op advies van Monumentenzorg is een uit 1700 daterende preekstoel in de kerk geplaatst. Deze preekstoel, die een sierlijker karakter heeft, is afkomstig uit de afgebroken Hervormde kerk van Veenhuizen (Noord-Holland). Het orgel uit 1866 is in 2001 gerestaureerd. Er is nog altijd sprake van een eigen Hervormde (PKN) Gemeente Welsum. - Via deze link zijn de kerkdiensten terug te luisteren.
- Molen Houdt Braef Stant (IJsseldijk 65) is een korenmolen uit 1856. De molen is voor het laatst in 1986 gerestaureerd. Vrijwillig molenaar is Casper van Beek. De molen is tegenwoordig in gebruik als woning en is niet te bezichtigen.
- De LAACC-bunker (Light Anti Aircraft Control Centre) (IJsseldijk 5a) is een als boerenschuur vermomde bunker, die tijdens de Koude Oorlog dienst heeft gedaan als commandopost. De grote deuren waren louter bedoeld als vermomming. In deze bunker, gebouwd in 1952, bevond zich het commandocentrum van de luchtverdediging van de voormalige IJssellinie. De bunker is te bezichtigen.
Terug naar boven- De Vereniging voor Volksvermaken (VvV) is opgericht in 1917 en heeft dus in 2017 het 100-jarig bestaan gevierd. De organisatie bestaant uit vrijwilligers die door het jaar heen allerlei evenementen organiseren, zoals palmpasen (voor kinderen), het Poasvuur, de Welsumse Karmse, het IJsfeest en de Zeepkistenrace.
Terug naar boven- "Inwoners van Welsum hebben zelf een wandelroute door en rond hun dorp uitgezet, namelijk 't Welsums Kippeneindje (7 km). Dankzij de medewerking van agrariërs, particulieren en Waterschap Veluwe kan iedereen de nieuwe paden bewandelen langs de mooiste plekjes van het dorp. Prachtig nieuw ommetje door de IJsselvallei. 't Welsums Kippeneindje is niet zo maar een route. De bijzondere route loopt niet alleen maar over bestaande wegen, maar ook over het boerenland. ’t Welsums Kippeneindje start bij de begraafplaats en volgt een route ten zuidwesten van het dorp, op en over de grens van Overijssel en Gelderland door de IJsselvallei. Wandelaars hebben enerzijds het oog op de Nijbroekerpolder en anderzijds op de uiterwaarden van de IJssel. Een verrassend gevarieerd kleinschalig boerenlandschap, met oude hoogstamfruitboomgaarden, mooie vergezichten en een afwisselende natuur. Op de route vind je ook heerlijke uitrustpunten, waar je kunt genieten van het prachtige uitzicht.
Samenwerken loont. 't Welsums Kippeneindje is mede mogelijk gemaakt door de financiële steun van Europese Leadersubsidie, de Provincie Overijssel, de gemeente Olst-Wijhe en de Nationale Postcodeloterij. De OVKK (Overijsselse Vereniging van Kleine Kernen) en Landschap Overijssel hebben de werkgroep ondersteund om een weg te vinden in het woud van regelingen. Maar ’t Welsums Kippeneindje is vooral mogelijk gemaakt dankzij de gastvrijheid van de agrariërs en particuliere grondeigenaren in Welsum en Waterschap Veluwe, die hun grond gastvrij hebben opengesteld." (bron: De Kracht van Salland)
- Met de afronding van graafwerkzaamheden in de Welsummer- en Oenerdijkerwaarden is in december 2011 fase 4 van het project IJsseluiterwaarden Olst afgerond. Deze fase bestond uit de aanleg van een deel van een meestromende geul in de uiterwaard op de westoever van de IJssel. Daarnaast zijn de voormalige zandwinput de Hooge Waard en de rivieroever natuurlijker gemaakt. Met de afronding van de werkzaamheden bij Welsum krijgt het project IJsseluiterwaarden Olst steeds meer vorm.
De werkzaamheden op de westoever volgen op de succesvolle afronding van de eerste werkzaamheden in Fortmond. Die bestond uit het vergroten van de plas de Roetwaard en uitbreiden van de geul die al aanwezig was in de Duurse Waarden. Daarnaast is ook een voormalige puinstort gesaneerd in de Enk. Op deze plek wordt in de toekomst een nieuw geulenstelsel gegraven. In het kader van Ruimte voor de Rivier moest in de IJssel in 2015 een waterstandsdaling zijn bereikt van 6 tot 8 centimeter. Dat is nodig om de veiligheid bij hoog water te vergroten. Daarnaast wordt er nieuwe natuur ontwikkeld en komt er meer ruimte voor recreatie. Tevens wordt de bodem van het ernstig verontreinigde Olsafaterrein gesaneerd.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Welsum, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Welsum.
- Nieuws: - Het Welsums Krantje verschijnt 1x per kwartaal.
- Belangenorganisaties: - "Het bestuur van Stichting Plaatselijk Belang Welsum is een groep enthousiaste Welsumers die algemene belangen behartigt van de inwoners, met name richting de gemeente Olst-Wijhe, en waar nodig ook naar andere partijen. In elk van de 12 dorpen/kernen van de gemeente functioneert een Plaatselijk Belang. Voor sommige onderwerpen vraagt de gemeente advies aan de kernen. Ook legt de gemeente haar nieuwe beleidsinitiatieven, specifiek voor het dorp, veelal eerst voor aan Plaatselijk Belang voor een eerste reactie. Bijvoorbeeld de plannen voor het opschonen van de sloten en het plan voor de openbare verlichting.
Op hoofdlijnen volgt Plaatselijk Belang het beleid van alle overheden voor ons gebied, alsook de inzet van maatschappelijke organisaties. Het spreekt voor zich dat wij ons ook laten informeren door bewoners over actuele knelpunten. In het kader van het landelijke project Ruimte voor de Rivier heeft Plaatselijk Belang zich in het recente verleden - met succes, en samen met de inwoners - sterk gemaakt voor behoud van Welsum. Plaatselijk Belang is ook de initiatiefnemer geweest van het project WelzorgSum. Dit project beoogt wonen, zorg en welzijn zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Het is gericht op ondersteuning bij het zelfstandig wonen van de oudste inwoners van het dorp."
- In januari 2005 vond de eerste ‘stamtafel’-bijeenkomst plaats van het Welsums Cultuur Genietschap (WCG). Het doel was en is om een ieder die Welsum een warm hart toedraagt en de Welsumse cultuur wil beschermen en uitdragen en zich daarvoor daadwerkelijk wil inzetten, in een genietschap bijeen te brengen. Bijeenkomst op elke 3e vrijdagavond van de maand. Ter afsluiting van de bijeenkomst zijn de aanwezige leden verplicht een zelf gemaakte limerick, rijmdicht of ander ‘literair geknutsel' voor te dragen. Onder het genot van een al dan niet alcoholische versnapering worden ondertussen alle maatschappelijke ontwikkelingen besproken en -problemen opgelost. Het WCG is inmiddels bekend geworden door de WOET-tour (behoud lijn 170), het Pontveerontbijt en de bundel 'literaire oprispingen'.
- Dorpshuis: - Dorpshuis De Bongerd bestaat sinds 1980 en is het bruisende dorpshart van Welsum. Het is de thuisbasis van bijna 20 verenigingen en activiteitenclubs.
- Onderwijs: - Basisschool Dijkzicht. "Woorden die bij ons op school centraal staan, zijn: plezier, samenwerken, respect en veiligheid, zelfstandigheid, ontwikkeling, goede leerprestaties. Onze ambitie / visie geven we weer in 4 zinnen en 8 woorden: Wij maken kwaliteit van onderwijs zichtbaar; Transparantie en Communicatie. Wij stappen met kinderen een digitale toekomst in; Kennis en Vernieuwingen. Wij benutten talenten van kinderen, collega’s en ouders; Creativiteit en Verbondenheid. Wij laten kinderen groeien en bloeien; Leren 'Leren' en Ontdekken. Onder het motto ‘Alles wat aandacht krijgt, groeit voor kinderen...’ hebben de teams van de vier samenwerkende scholen een gezamenlijke visie vormgegeven.
- Muziek: - "Zang- en Toneelvereniging Harmonie is een gemengd koor met ruim 20 enthousiaste leden. Het repertoire is mede afhankelijk van het karakter van de optredens. Op de jaarlijkse uitvoering in november hebben ze een gevarieerd repertoire: vrolijk, licht klassiek, musical, volksliedjes e.d. Enkele keren per jaar verlenen ze medewerking aan een kerkdienst van de kerk in Welsum (meestal met Kerst en Pasen). Dan zingen ze vanzelfsprekend geestelijke liederen. Soms zingen ze voor een bepaalde groep, zoals een bejaardentehuis. Hoofdzaak is echter dat ze zingen, omdat ze daar plezier in hebben! Nieuwe leden zijn van harte welkom. Kom gerust eens op een repetitieavond kijken, misschien word je aangestoken door het enthousiasme en de gezelligheid."
- "Een bezoek aan de Welsumse Karmse is natuurlijk niet compleet zonder het Welsums Volkslied te zingen. Natuurlijk kennen alle Welsummers dit lied uit hun hoofd, maar voor bezoekers van “buitenaf” is de tekst te vinden onder de link. Bij het zingen van dit volkslied gaat het niet om zangkwaliteit, maar om plezier en volume." Aldus de dorpssite.
- Sport: - Sportvereniging SV Welsum is een zogeheten omni-vereniging, dat wil zeggen dat je er voor verschillende sporten terecht kunt, namelijk Voetbal (veld), Zaalvoetbal (dames), Tennis, Volleybal en Gymnastiek (MBVO).
- Weer: - Weerstation Welsum.
Reactie toevoegen