Oudeschild

Plaats
Dorp
Texel
Waddengebied Kop van Noord-Holland
Noord-Holland

806415_Haventje_Oudeschild_Texel.jpg

Oudeschild, haven, 2008

Oudeschild, haven, 2008

806414_Molen_de_Traanroeier_Oudeschild_Texel.jpg

Oudeschild, Molen De Traanroeier

Oudeschild, Molen De Traanroeier

oudeschild_kaap_skil_1.jpg

Oudeschild, Kaap Skil Museum van Jutters & Zeelui

Oudeschild, Kaap Skil Museum van Jutters & Zeelui

oudeschild_kaap_skil_3.jpg

Oudeschild, Kaap Skil Museum van Jutters & Zeelui

Oudeschild, Kaap Skil Museum van Jutters & Zeelui

oudeschild_kaap_skil_4.jpg

Oudeschild, Kaap Skil Museum van Jutters & Zeelui

Oudeschild, Kaap Skil Museum van Jutters & Zeelui

Oudeschild

Terug naar boven

Status

- Oudeschild is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de regio's Kop van Noord-Holland en Waddengebied, op het eiland en in de gemeente Texel.

- Onder het dorp Oudeschild valt ook de buurtschap Dijkmanshuizen.

Terug naar boven

Naam

In het Tessels
('t) Skil.

Oudere vermeldingen
1618 't Schilt, 1735 't Oude Schil, 1839-1859 Het Oude Schild.

Naamsverklaring
Wel verklaard als een afleiding van het Friese skil 'kleine schelp', uitgebreid met een na -l- spontaan ontstane dentaal of met het verzamelsuffix -t, ter aanduiding van een plaats waar veel schelpen voorkomen. Een parallel is dan Het Schild, een geul ten westen van Rottumeroog, in 1559 de Schille. Anderen denken aan verband met de waternaam Schelde, ontstaan uit sceldu* 'ondiepe stroom, ondiep water', en het Oudengelse sceald 'ondiep'. Met de toevoeging oud ter onderscheiding van Nieuweschild.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Oudeschild ligt ZO van Den Burg en grenst in het O aan de Waddenzee.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Oudeschild 172 huizen met 1.058 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Oudeschild heeft de enige voor beroepsvaart geschikte haven van Texel. Het dorp bloeide dan ook vooral in de 17e en 18e eeuw toen veel VOC-schepen vanuit deze 'Rede van Texel' vertrokken. Tegenwoordig is het dorp de thuishaven van de Texelse vloot Noordzeekotters, die in de weekenden in de vissershaven liggen afgemeerd. Verder is er een jachthaven met 250 ligplaatsen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Zeedijk bij Oudeschild was niet stabiel genoeg en niet sterk genoeg om bewoners te beschermen tegen hoge waterstanden in de toekomst. Bij het Bolwerk was de dijk ook niet hoog genoeg. De havendam bij de Waddenhaven en de Werkhaven was niet stabiel genoeg. Het dorp is een lastige plek voor de dijkversterking: drie havens en het dorp vlak achter de dijk, maken dat op veel plekken naar maatwerk is gezocht. Op een gedeelte van de dijk is de dijkbekleding vervangen. Het onderste deel van de buitenkant van de dijk heeft een nieuwe stenen bekleding gekregen. Voor het overige: klei met daaroverheen gras en een deel van de buitenkant van de dijk heeft asfalt gekregen met daaroverheen gras. Maatwerkoplossingen zijn ook gerealiseerd bij Tatenhoven, hoek IJsdijk, Laagwaalderweg, NWO Havenzicht en het Bolwerk. Het dijkversterkingsproject is uitgevoerd in 2018 en 2019.

- Bestemmingsplan Oudeschild (2015).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oudeschild heeft 29 rijksmonumenten.

- Oudeschild heeft 5 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk van Oudeschild (Trompstraat 60) staat ook wel bekend als 'het witte kerkje' of Zeemanskerk. De kerk is tussen 1648 en 1650 gebouwd. De kansel stamt nog uit de bouwtijd van de kerk. Voor de kansel ligt de grafsteen van de eerste dominee: Antonius Damburgh. Het kerkje dankt zijn naam aan de vele zeemannen die in de kerk kwamen: zij wachtten hier op een gunstige wind om uit te varen. Toen de kerk te klein werd, is hij in 1740 uitgebreid met een uitbouw aan de noordzijde. De historische klok die in 1782 gemaakt was door Amsterdammer Pieter Seest is in 1943 door de Duitsers geroofd. De kerk is verschillende malen gerestaureerd waaronder in de jaren zestig, 1970-1971 en 2001. Tegenwoordig is de kerk in gebruik voor concerten.

In de kerk bevinden zich een preekstoel, doophek en koperen doopboog uit het einde van de 17e eeuw. De kerk bezit drie bijzondere kroonluchters. De eerste is in 1677 geschonken door Cornelis Tromp. Michiel de Ruyter, dikwijls met zijn gezin op Texel, wilde niet achterblijven en schonk het jaar erop een nog grotere kroon. De derde kroon is vermoedelijk geschonken door de weduwe van Tromp. Het mechanisch torenuurwerk uit circa 1700 is buiten gebruik gesteld. Het tiengebodenbord uit 1651 is geschonken door de Zaanse schipper Van Glasko. Het orgel is in 1887 gebouwd door Bakker & Timmenga en is nadien diverse malen gewijzigd en uitgebreid.

- De RK Martinuskerk in Oudeschild (De Ruyterstraat 129) is een charmante kleine "neokerk" met toren. De voorloper van deze kerk was voor 1828 een statie van Den Burg. Daarna werd het een zelfstandige parochie. In 1894 is de kerk vernieuwd en vergroot tot de huidige lengte. In 1903 zijn gelden ingezameld voor de bouw in 1904 van een nieuwe pastorie en een toren vóór de kerk. De oude pastorie, het ‘voorkerkhuis’, is gesloopt. Hierdoor kwam er ruimte vrij voor een nieuwe toren met een portaal aan de straatzijde. In de kerk bevindt zich een prachtig altaar met verschillende tegeltableaus. Deze verbeelden 'De Storm op het meer' en de 'wonderbaarlijke visvangst'. Op de communiebank, nu in gebruik als altaar, staat een afbeelding van het verloren schaap. Het orgel is in 1912 gebouwd door firma B. Pels. In 2012 heeft de kerk haar 300-jarig bestaan gevierd.

- Molen De Traanroeier heeft de BankGiro Loterij Molenprijs 2017 gewonnen. Dankzij deze prijs van €50.000,- hebben ze de romp opnieuw kunnen laten rietdekken, waardoor hij de komende decennia weer in goede conditie verkeert.

- Fort de Schans in Oudeschild is in 1574 gebouwd door Willem van Oranje om de schepen te kunnen controleren die het Marsdiep in voeren. In de Gouden Eeuw is Fort de Schans ook gebruikt als gevangenis en rechtbank voor muiterij op de schepen. In het fort zijn ook enkele mensen geëxecuteerd. Napoleon Bonaparte komt in 1811 bij Fort de Schans en laat het fort uitbreiden en verstevigen. Hij laat ook twee forten aan de zijkanten bouwen als extra verdediging, namelijk Fort Lunette (700 meter ten oosten) en Fort Redoute (400 meter ten westen). Na deze tijd wordt de staat van het fort steeds slechter en er worden stenen van het fort gebruikt om huizen te bouwen in het dorp. Rond 1930 graaft men zelfs de helft van het fort af om de grond te gebruiken voor dijkverzwaring. Gelukkig keert het tij en eind jaren negentig restaureert Natuurmonumenten de overgebleven helft van het fort.

- 't Pakhuus (Haven 8) uit 1903.

- Het Kaap Skil Museum van Jutters & Zeelui in Oudeschild is in 2012 uitgebreid met een door Mecanoo architecten ontworpen entreegebouw. Het bouwwerk valt op door zijn abstracte silhouet, waarin de puntdaken aansluiten op het ritme van de daken in Oudeschild. Het museum is gespecialiseeerd in het maritieme heden en verleden van Texel, met thema’s als de Rede van Texel, onderwaterarcheologie, VOC, de TESO, de jutterij, visserij en het reddingswezen. Op het museumterrein staan twee monumentale 19e-eeuwse graanpakhuizen, een wierschuur, een reddingsbotenhuis, een aantal karakteristieke pandjes en een monumentale molen. Pronkstuk van het museum is een 18 meter lange en 4 meter brede maquette van de Reede van Texel, die tot in detail het schouwspel van tientallen schepen voor de kust van Texel laat zien.

Het in 2014 geborgen, bij Texel aangetroffen 17e-eeuwse - en wereldwijd unieke - Palmhoutwrak was zwaar bewapend. In museum Kaap Skil kun je zien hoe die bewapening eruitzag: kanonskogels, delen van handwapens en werktuigen die van belang waren bij het ontsteken van de kanonnen. Heel bijzonder zijn de zogeheten kruitmaatjes: kokertjes die aan een leren band werden gedragen en die precies genoeg kruit bevatten voor een schot. Naast conservering en restauratie vindt er ook wetenschappelijk onderzoek plaats naar de vele honderden in het Palmhoutwrak aangetroffen objecten. Bij het onderzoek zijn onder andere de Universiteit van Amsterdam en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed betrokken. Museummanager Corina Hordijk: "Sinds het moment dat we de vondst van de unieke kostbare zijden 17e-eeuwse jurk uit het wrak wereldkundig hebben gemaakt, is er een blijvende vraag naar informatie over het Palmhoutwrak. We werken hard aan een permanente tentoonstelling, zodat bezoekers van Texel deze schat altijd kunnen komen bekijken." (bron: Texelse Courant, 16-6-2018)

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Gemeenschap Oudeschild organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten, zoals Koningsdag, een Halloweenparty voor de basisschooljeugd, en Sinterklaas.

- Ronde van Oudeschild (wielrennen, op een zaterdag begin juli).

- Het HavenVIStijn (op een zaterdag in augustus, in 2019 voor de 11e keer) is dé promotiedag van vis en visserij op Texel. Op de haven van Oudeschild is van 13,00-17.00 uur van alles te beleven. Deze dag laten de Texelse vissers zien wat ze te bieden hebben en hoe zij hun werk doen. Net zoals voorgaande jaren is er weer volop vis te krijgen. In ruil voor het weggeven van hun prachtige Noordzeevis vragen zij om een vrijwillige bijdrage. Het verzamelde bedrag schenken zij ieder jaar aan een ander Texels goed doel. De garnalenvloot haalt ook jaarlijks een aanzienlijk bedrag op met de verkoop van broodjes garnalen. Ook dat gaat naar een jaarlijks wisselend goed doel.

Wat kun je verwachten op HavenVIStijn: gebakken vis; gerookte vis vers uit het vat; broodjes garnalen van de Texelse garnalenvloot; gebroeders Schagen van de TX96 met kokkels; vistafel; Kunst "Zout Texel"; uitleg visserijtechnieken; EMK, "vissers voor een vrije zee"; activiteiten voor de kinderen; KNRM; Bruuzer; optreden Oudeschilder Visserskoor; gebroeders De Visser van WR18 en WR19 met gewokte langoustines, en nog véél meer! Zin in een leuke dag uit met het gezin? Nieuwsgierig naar wat de visser je wil laten zien? Kom dan zaterdag 10 augustus 2019 naar de haven van Oudeschild. Proef en beleef!

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oudeschild, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Oudeschild. - Op Drievende Kiel is een weblog over actualiteiten en geschiedenis van het dorp en over de maritieme aspecten van Texel in bredere zin.

- Dorpshuis: - Dorpshuis 't Skiltje.

- Onderwijs: - "Basisschool de Bruinvis in Oudeschild: "Een fijne dorpsschool met boeiend onderwijs!" Ons motto: Samen maken wij er een fijne school van! Wij werken vanuit de volgende waarden: openheid; verantwoordelijkheid; vertrouwen en betrokkenheid. Openheid: op de Bruinvis gaan wij graag in gesprek met iedere ouder die zijn of haar kind bij ons wil aanmelden. Samen verkennen wij de mogelijkheden die de school biedt om hun kind optimaal te kunnen laten ontwikkelen. Wij (ouders, leerlingen en leerkrachten) staan open voor elkaars ideeën en meningen en gaan hier respectvol mee om. Verantwoordelijkheid: op de Bruinvis zijn wij samen verantwoordelijk voor het onderwijs en voor de veiligheid in en om de school. Ons motto: Samen maken wij er een fijne school van! wordt uitgedragen door leerlingen, leerkrachten en ouders. We begeleiden onze leerlingen om zelf verantwoordelijk te zijn voor hun leerproces en daar naar te handelen. Vertrouwen: op de Bruinvis gaan wij uit van wederzijds vertrouwen tussen leerlingen, ouders en leerkrachten op basis van het vertrouwen dat je hebt in jezelf. Betrokkenheid: op de Bruinvis zijn wij, leerlingen, leerkrachten en ouders, actief betrokken bij de school en de ontwikkeling van ons zelf en van de ander. Wij dragen bij aan een fijn schoolklimaat en een optimale en uitdagende omgeving in een goed en veilig gebouw."

- Sport: - Gymvereniging Oudeschild (GOS) is opgericht in 1966. Het is een kleine maar actieve sportvereniging. Voor kinderen vanaf 3 jaar bieden zij gym aan en dit loopt door tot en met het voortgezet onderwijs. Ook voor volwassenen bieden zij gym, dit wordt kracht, conditie en spel genoemd. Daarnaast zijn zij in 2015 met Acrogym gestart en in 2017 met Freerunnen. De gymvereniging heeft zowel recreantengym als een selectiegroep. Deze laatste groep bestaat sinds 2011.

Reactie toevoegen