Status

- Barchem is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Lochem. T/m 31-7-1971 gemeente Laren.

- Onder het dorp Barchem valt ook de buurtschap Bosheurne. De buurtschappen Nettelhorst en Zwiep, beide gelegen N van het dorp, en de buurtschap Langen, gelegen NW van het dorp, vallen voor de postadressen weliswaar onder de stad Lochem, maar worden in de praktijk ook als vallend onder het dorp beschouwd.

Naam

Oudere vermeldingen
1474 Borchem, 1665 Berchem, 1741 Berghem, 1936 Barchem.

Naamsverklaring
Betekent heem 'woonplaats, woning' bij of op een berg 'terreinverheffing, heuvel'.(1)

Ligging

Barchem ligt ZO van Lochem, N van Ruurlo, W van Borculo.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Barchem 50 huizen met 346 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij het Historisch Genootschap Lochem - Laren - Barchem, dat de geschiedenis van (de kernen van) het grondgebied van de gemeente van voor de herindeling van 2005 (oftewel de huidige gemeente minus het grondgebied van de voormalige gemeente Gorssel) bestudeert. Tot de activiteiten van het Genootschap behoren: het uitgeven van het blad Land van Lochem (3x per jaar) met artikelen over monumenten, historische personen, oude gebruiken en veel meer; het houden van lezingen over onderwerpen uit de lokale geschiedenis; het beheren van bibliotheek en archief, (grotendeels gedigitaliseerd) beeldarchief en historisch kaartmateriaal en het ontsluiten daarvan voor publiek in gebouw De Veldmaat; het voorbereiden van de jaarlijkse Monumentendag; het adviseren van de gemeente over monumenten, straatnamen en andere zaken van historische betekenis; het onderhouden van de Oude Begraafplaats en het beheren en onderhouden van de Kruidentuin rondom het Bleekhuisje; het bestuderen van oude handschriften in een Paleografische leeskring.

Het Historisch Genootschap beschikt over een eigen gebouw, De Veldmaat, waar het grootste deel van de collectie van het Genootschap wordt bewaard. Tijdens de openingsuren kun je binnenlopen voor algemene informatie of voor advies met betrekking tot het werkveld van het Genootschap. Ook kunnen hier met hulp van aanwezige vrijwilligers documentatie en objecten van het Genootschap worden bezichtigd of geraadpleegd.

Recente ontwikkelingen

- In september 2017 is het Dorpsontwikkelingsplan Barchem en Zwiep 2016-2026 verschenen. In het Dorpsplan zijn vijf hoofdthema’s opgenomen: voorzieningen, recreatie en toerisme, sport, en wonen. Rondom elk thema is een uitwerkgroep gevormd; die aan de slag gaat met de verzamelde ideeën.

- Onder het motto Barchem Centraal voeren de dorpelingen sinds 2013 ludieke acties om hun dorp op de kaart te zetten in de strijd tegen de 'krimp' (= daling van het aantal inwoners). Veel van de te koop staande woningen zijn mede daardoor inmiddels al verkocht. Onder het genoemde motto is ook een glossy magazine verschenen, voor wie meer wilde weten over wonen, leven en werken in het dorp. Interessante artikelen over krimp, ondernemen in het dorp, jong ontmoet oud, favoriete plekken van Barchemers, alle te koop staande huizen in een oogopslag en nog veel meer. Er zijn 1.000 exemplaren gedrukt. Het magazine is gratis verspreid, want het is mogelijk gemaakt dankzij de adverteerders en bijdragen van verenigingen. Inmiddels is het een collectors item.

Bezienswaardigheden

- Barchem heeft 6 gemeentelijke monumenten.

- De PKN-kerk (voorheen hervormd) uit 1860 (Borculoseweg 2) van de Protestantse Gemeente Barchem wordt Barchkerk of Dorpskerk genoemd. De ligging van het kerkgebouw is zeer markant in het hart van het dorp aan een grote vijfsprong. De voor- en de rechter zijgevel grenzen aan de tuin. De linker zijgevel bevindt zich nagenoeg aan de openbare weg (Borculoseweg). De kerk is een eenvoudig eenbeukig rechthoekig gebouw van vijf traveeën met een 3-zijdige koorsluiting aan de oostzijde. Het zadeldak sluit in het westen aan tegen een hoge topgevel, die in de top een houten klokkentorentje draagt. Boven de sluitingszijden van het koor heeft het zadeldak dakschilden. Het kerkinterieur is in 2018 opnieuw ingericht omdat er naast de wekelijkse kerkdienst ook steeds vaker andere activiteiten plaatsvinden.

"Onze kerk staat letterlijk in het centrum van het dorp en wil deze functie ook figuurlijk vervullen. Zo is onze pastorale- en diakonale zorg er voor allen die daar behoefte aan hebben. Ook ondersteunen we van harte activiteiten die de leefbaarheid in ons dorp bevorderen. Tevens zijn wij aangesloten bij Stichting Hulpverlening Lochemse Kerken. Deze stichting heeft als doel om vanuit een Christelijke grondslag individuele financiële hulp te verlenen aan personen die voor deze hulp vallen buiten de reguliere hulp. Op deze wijze proberen wij Gods naam ('Ik zal er zijn voor jou') in onze leefomgeving te laten gebeuren."

- PKN-kerk (voorheen gereformeerd) De Hoeksteen uit 1899 (Beukenlaan 20) maakt deel uit van de Protestantse Gemeente Ruurlo - Barchem.

- Gevelstenen in Barchem.

Evenementen

- Stichting De Barchkerk in het Midden (BiM) organiseert door het jaar heen kleinschalige culturele evenementen in de Barchkerk in het centrum van het dorp. Op deze wijze beoogt Stichting BiM mensen op een positieve manier te betrekken bij het kerkgebouw. Met uitzondering van de professionele artiesten en muzikanten wordt de gehele organisatie van de culturele evenementen verzorgd door vrijwilligers. De opbrengsten van de evenementen komen ten goede aan het in standhouden van de Barchkerk, het oorlogsmonument in de kerktuin en de verzetsbank voor het kerkgebouw.

- De in 1952 opgerichte Rotaryclub Barchem organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten, en steunt met de opbrengsten daarvan diverse goede doelen, zowel lokaal als ver(der) weg.

- De in 1950 opgerichte Toneelvereniging Ons Genoegen brengt jaarlijks in maart een nieuw stuk op de planken.

- Wandel- en Sportvereniging DOS organiseert jaarlijks een aantal wandeltochten, namelijk de Avond4daagse in juni, de Kastelentocht in september, en de Winterserie in de maanden november t/m maart.

- Bij de Barchemse 4Daagse (eind juni / begin juli) kun je kiezen uit de afstanden 20, 30, 40 en 50 km.

- "Op 5 juni 1982 is in Lochem voor het eerst een NTTO (Nederlandse Trekker Trek Organisatie) ‘trekkertrek’ wedstrijd verreden. Het was een bloedhete dag en bij de zwembaden in de regio werden alle bezoekersaantallen records met glans verbroken! Minder geslaagd voor ons was dat al deze mensen niet naar ons evenement kwamen... Dus werd er heel diep nagedacht of dit wel een vervolg zou gaan krijgen. Dit was ook een van de redenen dat er in 1983 geen wedstrijd is georganiseerd. Gerrit Esselink was in 1983 een half jaar aan het reizen door Amerika en zag daar “avondwedstrijden”. Hij zag wel mogelijkheden om dit in Nederland te introduceren en zo is het gegaan. Lochem was de eerste organisatie met een avondwedstrijd, wat een succesformule bleek te zijn. De Lochemse organisatie is toonaangevend. Dat blijkt wel uit het feit dat zij enkele malen de titel ‘Organisator van het jaar’ van de NTTO (nu de Nederlandse Truck en Tractorpulling Organisatie genaamd) in ontvangst mochten nemen. Ook is Lochem als eerste organisatie opgenomen in de zogeheten Hall of Fame van de NTTO. Dit vanwege het vernieuwende karakter voor de tractorpullingsport in Nederland.

Kenmerkend voor onze tractorpulling, die overigens plaatsvindt in het Lochemse dorp Barchem, is de goede sfeer en de gezelligheid die in de wedstrijdarena heerst. Wat te denken van de jaarlijkse ‘wave’ en het toejuichen van de prijswinnaars tijdens de rondrit. In de loop der jaren is er veel gebeurd, zoals Johanna Herlevi die landde met een helikopter midden op de baan, Quinty Ristie op een MF tractor, Tante Rikie van Jovink & de Voederbietels en de Zwarte Cross als openingsnummer, maar ook stuntvliegers en het altijd aantrekkelijke vuurwerk, waar heel Lochem voor naar het dorp fietste. Een evenement kan niet zonder haar vrijwilligers voor de voorbereiding en organisatie, het opbouwen en afbreken en de ontelbare taken op de wedstrijddag zelf. We zijn dan ook trots op al deze mensen die ons helpen en daar zelfs hun vakantieplannen op afstemmen. Enkele van onze vrijwilligers zijn er al vanaf het begin af aan bij. Hulde! Tractorpulling Lochem*, 'altijd weer bijzonder...'." * 1e zaterdag van augustus, in 2021 voor de 37 keer. In 2020 wordt het evenement eenmalig niet georganiseerd i.v.m. de Coronapandemie.

- Jaarlijks is er in Barchem in de 3e week van augustus de Paarden4daagse voor ruiters en menners.

- Het Barchems Feest (gedurende 5 dagen eind augustus) is het grote jaarlijkse dorpsfeest, met o.a. Kermis, Optocht, diverse live bands, en een revue van Toneelvereniging Ons Genoegen.

- Eventing Barchem (paardensport, weekend in oktober) is een samengestelde wedstrijdsport (SGW), oftewel dressuur, springen en cross.

- Op een vrijdag begin november 2018 was er de 1e editie van de Barchemse Dorpskwis. Hopelijk was het zo'n succes dat het een jaarlijks evenement wordt.

Landschap, natuur en recreatie

- NO van het dorp, tussen Borculo en Zwiep, is de Berkel in 2014 natuurlijker ingericht. Dat wil zeggen dat de Berkel op dit traject geschikter is gemaakt voor planten en dieren om te (over)leven. De stuwen Elbrink en Beekvliet zijn nu passeerbaar voor vissen, er zijn stapstenen aangelegd en delen van de oevers zijn natuurlijker ingericht.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Barchem, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Promotiefilmpje over wat Barchem allemaal te bieden heeft.

- Oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Barchem op Facebook.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Barchem.

Links

- Algemeen: - Site van en over Barchem.

- Nieuws: - Nieuws uit Barchem op Facebook.

- Belangenorganisatie: - De in 1968 opgerichte Vereniging Contact Barchem organiseert door het jaar heen allerlei activiteiten voor de dorpelingen en behartigt in overleg met instanties de leefbaarheid van het dorp.

- Dorpshuis: - "Ze zeggen wel: 'In Barchem kan alles'. Dat weten we niet zeker, maar in ’t Onderschoer kan in ieder geval wel héél veel. In ons fantastische buurthuis (= de gezelligste huiskamer van het dorp!) kun je heel veel doen. O.a. Sporten, Kegelen en Schieten. In onze moderne sporthal wordt veel gesport. Door verschillende verenigingen en ook door de kinderen van de Barchschole. Niet iedereen weet dat je de hal ook kunt huren. Dat kan zelfs per uur. Van de kegel- en schietkelder wordt veelvuldig gebruik gemaakt door mensen uit het dorp en wijde omgeving.

Dus als je ook eens wat wilt gaan doen, met je buurt, familie, vrienden of met je vereniging kun je bij ons in ’t Onderschoer altijd terecht. In de Schotzaal, in de grote zaal boven, in de kleine zaal boven alsmede achter de wand in de foyer zijn vele vergadermogelijkheden. Niet alleen de plaatselijke verenigingen kunnen hier terecht. Ook voor o.a. ondernemersbijeenkomsten en politieke bijeenkomsten zijn de zalen zeer gewild. In onze bar en foyer kun je heerlijk ontspannen. Na het sporten of bijeenkomsten is het heerlijk toeven aan de bar of aan de stamtafel. Het biljart, de diverse tv’s en het dartbord staan voor je klaar." Aldus 't Onderschoer op haar site.

- Onderwijs: - "Op De Barchschole in Barchem leer je op een nieuwe manier, anders dan op de meeste scholen. Je leert om dingen te ontdekken. Ze stellen vragen en gaan met elkaar op zoek naar antwoorden. Natuurlijk leer je rekenen, taal en lezen, maar je mag hier ook veel zelf ontdekken en uitproberen. Ze hebben vertrouwen in de motivatie die kinderen van binnenuit hebben om zich te ontwikkelen. Nieuwsgierigheid en leren gaan daarbij hand in hand. De sfeer op school draagt bij aan succes. Ze leren de kinderen regels door goede gewoontes aan te leren en het goede voorbeeld te geven. Ze richten zich op een brede ontwikkeling, waarbij ze streven naar het verwerven van kennis en optimale leeropbrengsten. Daarnaast richten ze hun inspanningen op het verwerven van inzicht en de ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden. Dit geeft een kind de mogelijkheid om individuele talenten te ontwikkelen. Ze geven de kinderen ruimte om te ontdekken en eigen leervragen te formuleren. Daar hoort vanzelfsprekend ook de ruimte bij om fouten te maken, want daar leren kinderen veel van. De leerkracht is daarbij de expert die coacht en begeleidt."

Basisscholen De Barchschole in Barchem en De Wereldboom in Borculo zijn in 2019 gefuseerd. Reden is dat De Wereldboom te weinig leerlingen had om nog zelfstandig door te kunnen gaan. Voor schooljaar 2019-2020 werden nog slechts 31 leerlingen verwacht en ook richting de toekomst zou dit aantal niet toenemen, aldus de gemeente Lochem. De opheffingsnorm voor scholen in de gemeente Berkelland bedraagt 47 leerlingen. De verwachting is dat van de leerlingen van De Wereldboom ongeveer de helft naar De Barchschole zal gaan, omdat ze dan hetzelfde onderwijsconcept behouden. De overige leerlingen kiezen vermoedelijk voor een school in de gemeente Berkelland. De Barchschole zou op basis van prognoses te maken krijgen met een daling van het aantal leerlingen. De instroom vanuit De Wereldboom compenseert deze daling en zorg in de eerste jaren zelfs voor een lichte stijging. Door de fusie kunnen de schoolbesturen zorgen voor een goede afwikkeling van de sluiting van De Wereldboom en overgang naar De Barchschole. De schoolbesturen krijgen hier bovendien een vergoeding van het rijk voor.

- Verenigingen algemeen: - Barchem heeft een rijk verenigingsleven.

- Muziek: - Het ledental van Muziekvereniging Crescendo (fanfareorkest, slagwerkgroep en jeugdorkest) liep de afgelopen jaren terug. Tegelijkertijd was in 2014 de Bar Band ontstaan. Het leek hen verstandiger de krachten te bundelen. Daarom is er sinds 2017 de Crescendo-Bar Band. Het repertoire bestaat uit moderne, populaire muziek. Het instrumentarium bestaat niet alleen meer uit de traditionele (koper) blaasinstrumenten en drums, maar ook andere instrumenten zoals klarinet, dwarsfluit, piano, gitaar en keyboard. Hiermee beogen ze een grotere groep muzikanten te bereiken en de jeugd te enthousiasmeren. Daarnaast is het vormen van kleinere ensembles en het samenwerken met andere muziek-, zang- en dansgroepen een nieuwe uitdaging voor de Crescendo-Bar Band.

- "De Bargkapel uit Barchem is een Egerländerorkest, opgericht in 1966. De kapel bestaat uit 20 enthousiaste muzikanten en speelt hoofdzakelijk Egerländer muziek, maar een uitstapje naar andere muziekgenres zoals Böhmisch of Tsjechisch, gebeurt ook regelmatig. Ter afwisseling en vermaak worden ook meer bekende nummers ten gehore gebracht, als dat past bij het optreden of de locatie. Jaarlijks verzorgt de Bargkapel een 10-tal optredens, voornamelijk in Nederland, maar af en toe ook bij onze Oosterburen. De optredens die de Bargkapel verzorgt, kunnen zijn tijdens Frühshoppen, tentfeesten, festivals (bijv. Reurpop) en andere feesten en partijen."

- En dan is er in het muzikale dorp Barchem ook nog Encore, een vierstemmig koor met als repertoire populaire muziek. Naast pop- en musicalsongs brengen zij ook Nederlandstalige en klassieke nummers.

- Sport: - Voetbalvereniging S.V.B.V..

- Rijvereniging De Bergruiters en Ponyclub De Barchruiters.

- Gymnastiekvereniging DOS heeft ruim 200 leden, verdeeld over 19 groepen. Iedereen kan bij DOS terecht; van 2 tot 85 jaar. DOS is dan ook een belangrijke speler in de Barchemse samenleving. Een zevenkoppig bestuur, ondersteund door vrijwilligers, zorgt ervoor dat de vereniging levendig en bij de tijd blijft. Niet alleen voor de bestaande groepen; ook worden regelmatig nieuwe wegen ingeslagen. De leiding is betrokken en volgt regelmatig bijscholingen. Je bent van harte welkom om een keer te komen kijken of mee te doen.

- Barchemse Volleybal Club BVC '73. - BVC '73 Heren 1. - BVC '73 Dames 1.

- Vrouwen: - "Vrouwen van Nu afdeling Barchem is opgericht in 1953. De leden ontmoeten elkaar op de maandelijkse afdelingsavonden, waar bijvoorbeeld een gastspreker een actueel onderwerp behandelt, een demonstratie wordt gegeven of een gezellige activiteit wordt georganiseerd. Ook werken onze leden aan hun persoonlijke ontwikkeling en participeren zij met krachtige stem in hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen. Zij ontplooien hun creativiteit door het volgen van cursussen en themabijeenkomsten. De verschillende commissies organiseren allerlei activiteiten. Zo organiseert de reiscommissie busreisjes en fietstochten, de tuinclub o.a. bloemschikavonden, tuinbezichtigingen en wandeltochten, de culturele commissie theater- en bioscoopbezoeken en de agrarische commissie bedrijfsbezoeken en speciale themadagen."

- Folklore: - "Folkloristische dansgroep 'Wiej Schotst Vedan' is opgericht in 1968. Sindsdien laat de groep op enthousiaste en ongedwongen wijze mensen in binnen- en buitenland kennismaken met de folklore uit de streek. Dit gebeurt door zang, dans en presentatie van de klederdracht. De groep treedt op in de kleding zoals de boeren in de regio die omstreeks 1900 droegen. Een aantal muzikanten met harmonica en accordeon verzorgt de muziek. De groep heeft door de jaren heen met veel succes opgetreden op festivals in heel Europa."

- Welzijn: - Barchem is o.a. bekend vanwege de Woodbrookers, die hier sinds 1908 zijn gevestigd. De leden voelen zich betrokken bij vraagstukken van wereld en samenleving en willen samen met anderen zoeken naar datgene wat het leven zin geeft. De vereniging geeft tweemaal per jaar het tijdschrift WoodbrookersBerichten uit, en zij organiseert bijeenkomsten en cursussen in het Woodbrooke Hotel in het dorp.

- Veiligheid: - Brandweer Barchem.

- Roofvogelopvang: - Stichting Roofvogel Opvangcentrum Barchem is een opvang-, verzorgings- en revalidatiecentrum voor dieren die in problemen zijn gekomen. Het heeft zich gespecialiseerd in roofvogels en uilen die in Nederland in de vrije natuur leven. Het opvang- en revalidatiecentrum is landelijk gelegen aan de voet van de Lochemse Berg en tegen "Het Veen". Deze unieke plek ligt verscholen in het bos en is onderdeel van het stiltegebied, een ideale plek voor het revalidatiewerk. Het opvangcentrum heeft als doel beschermde inheemse dieren die door ziekte, verwonding of verwezing, door direct of indirect menselijk handelen of nalaten, niet zelfstandig in de vrije natuur kunnen overleven, tijdelijk op te vangen, te verzorgen en te revalideren. De opvang is zodanig ingericht dat stress bij de dieren tot een minimum wordt beperkt, de dieren zoveel mogelijk hun natuurlijk gedrag kunnen blijven vertonen en zij zo spoedig mogelijk weer terug geplaatst kunnen worden in de natuur.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)