Ruurlo

Plaats
Dorp
Berkelland
Achterhoek
Gelderland

gemeente_ruurlo_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Ruurlo anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Ruurlo anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Ruurlo

Terug naar boven

Status

- Ruurlo is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004.

- Wapen van de voormalige gemeente Ruurlo.

- Onder het dorp Ruurlo vallen ook de buurtschappen Brinkmanshoek, De Bruil, De Haar, Heurne, Ruurlosebroek (deels) en Veldhoek (deels). Dit zijn bij elkaar 6 buurtschappen.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Reurl.

Oudere vermeldingen
1118-1127 vervalst ca. 1180-1190 Ritherlo, 1134 vervalst ca. 1180-1190 Ritherlo, 1207 Rotherlo, 1304 Roderlo, 1470 Ruderloe, 1530 Ruirloe, 1840 Ruurlo.

Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudnederlandse rîther 'rund' en lo 'licht, open bos'. De opvallende variatie in vocalisme in de oudste vormen ook in het Middelnederlandse rint, rent, runt, ront en het Oudengelse hrîðer 'rund', ontstaan uit hrinþiz-*, Nieuwfries rier 'vaars' respectievelijk Oudengels hryðer 'rund', ontstaan uit hrunþiz-*. Vergelijk Ruddervoorde (B) 1089 Ridarvorda. De verklaring die uitgaat van rode 'rooiing van bos, ontginning' is af te wijzen.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Ruurlo ligt centraal in de streek de Achterhoek en ligt verder O van de dorpen Wichmond en Brummen, ZO van de dorpen Vorden, Warnsveld, Almen en De Hoven en de stad Zutphen, ZZO van de stad Lochem en het dorp Laren, Z van het dorp Barchem, ZW van de stad Borculo en de dorpen Haarlo, Geesteren, Neede, Noordijk, Gelselaar en Rietmolen, W van het dorp Eibergen, NW van de dorpen Beltrum, Zieuwent en Lievelde en de steden Groenlo en Lichtenvoorde, NNW van het dorp Harreveld, N van het dorp Mariënvelde, NNO van het dorp Halle, NO van de dorpen Hengelo, Keijenborg, Velswijk en Zelhem en ONO van het dorp Hengelo.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Ruurlo 386 huizen met 2.642 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 53/419 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Brouwershoek 20/133, Garvelinkhoek 14/110, Brinkmanshoek 26/159, Lusinkbrink 21/140, Nieuwenhuishoek 33/223, Wissinkhoek 27/163, Den Bruil 24/161, Winkelerhoek 16/120, Het Zieuwent 67/407, De Haar 17/120, Veldhoek 30/238, Formerhoek 16/121 en Everwenninkhoek 22/128. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 3.100 huizen met ruim 7.800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Ruurlo, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Historische Vereniging Old Reurle is opgericht in 1984. De vereniging stelt zich ten doel de cultuurgeschiedenis van Ruurlo blijvend onder de aandacht te brengen door deze te onderzoeken en te documenteren. Dat doen zij o.a. in hun kwartaaltijdschrijft 'Onder d'n Kroezeboom', het verzamelen en beheren van een digitaal fotoarchief, het verzorgen van een permanente tentoonstelling van oude landbouwwerktuigen en gebruiksvoorwerpen in de door de vereniging nagebouwde langsdoorsnede van een boerderij, het inzetten van een eigen archeologische werkgroep, en actief overleg met overheden en andere instanties over cultuurhistorische kwesties. De vereniging organiseert regelmatig bijeenkomsten, excursies en uitstapjes voor de leden, brengt boeken en digitaal film- en fotomateriaal uit en presenteert zich op maatschappelijke evenementen en bijeenkomsten.

- Joost van Heeckeren is een in 2008 door Arjen van Gijssel gecreëerd figuur, die middels de hiervoor gelinkte site en allerlei andere projecten, de jeugd van Ruurlo op speelse wijze laat kennismaken met de rijke geschiedenis van hun dorp (de site is overigens ook zeer lezenswaardig voor volwassenen). De figuur Joost van Heeckeren is inmiddels uitgegroeid tot mascotte van het dorp. Zo is er bijv. al een stripboek van verschenen en allerlei andere producten om hiermee het dorp 'op de kaart' te zetten.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Ruurlo heeft 23 rijksmonumenten.

- Ruurlo heeft 50 gemeentelijke monumenten.

- Kasteel Ruurlo uit 1572, met een fundament uit 1350, was tot de herindelingen van 2005 het gemeentehuis van de gelijknamige gemeente, en is na renovatie in 2016 in 2017 herbestemd tot tweede vestiging van Museum MORE. De eerste vestiging van dit museum is in 2015 in Gorssel van start gegaan. De twee vestigingen vormen samen het grootste museum voor modern realisme in Nederland. "Hier draait het in het bijzonder om Carel Willink. Hij wordt gezien als de belangrijkste kunstschilder van het magisch realisme. Dit is een schilderstijl met een vervreemdende sfeer, door speling van licht, kleur, vorm en diepte. Verder willen we context creëren, bijvoorbeeld met tijdgenoten, werken die er perfect bij passen. Maar ook andere combinaties zijn mooi. Zo heeft fotograaf Paul Huf foto’s gemaakt van Mathilde Willink; muze en derde echtgenoot van Carel. Zulke werken maken een complete ervaring", aldus directeur operations Henk Uijterwaal. Het idee voor Museum MORE is afkomstig van zakenman Hans Melchers, die altijd al kunst heeft verzameld, en in 2012 de collectie van ca. 1.000 schilderijen van Dirk Scheringa heeft gekocht, om zo te voorkomen dat deze mooie collectie uiteen zou vallen. En dat was weer aanleiding tot de oprichting van een museum voor modern realisme.

Landschapsbeheer Gelderland heeft bewoners van Gelderse landgoederen geïnterviewd, die vertellen over het leven op het landgoed in kwestie in vroeger tijden. Eén van hen is Jacob Dirk Carel baron van Heeckeren van Kell, eigenaar van het landgoed rond kasteel Ruurlo.

- In 1851 verleent de Minister van Financiën aan mevrouw G.S.A. Baronesse van Pabst, Douariere van W.H.A.C. Baron van Heeckeren van Kell, een vergunning voor de bouw van een windkoren- pel- en oliemolen in Ruurlo. De molen wordt vernoemd naar Freule Johanna Mauritia Agneta van Heeckeren van Kell (1805-1859). De functie van Molen Agneta (Borculoseweg 36) was aanvankelijk het pellen van graan en er werd ook olie geperst uit het in de omgeving verbouwde koolzaad. Gerst werd d.m.v. een sneldraaiende steen in een dichte kuip van de bast ontdaan; in twee tot 3 arbeidsgangen werd zo gort geproduceerd. Kool- of lijnzaad werd door 2 kantstenen tot een brei gemalen. Vervolgens werd de olie uit deze massa in een heiblok onder hoge druk er uitgeperst. Tarwe werd tussen 2 maalstenen niet echt fijn gemalen maar open gewreven om volkorenmeel te krijgen. Tot 1855 moest over deze producten accijns aan het rijk worden afgedragen, de zogeheten impost op het gemaal.

In 1917 wordt de molen omgebouwd tot zaag- en korenmolen. Het zaagraam wordt aangedreven door een krukas met daartussen een zogeheten kolderstok. De krukas wordt aangedreven door een band die naar keuze over een windgedreven of elektromotor-gedreven poelie kan lopen. De windenergie wordt via het gevlucht, kamwielen, spillen en rondsels naar de begane grond gevoerd. De zaagslede, waar de te zagen stam op wordt vastgesjord, wordt ook door dezelfde aandrijving d.m.v. een krabbelwerk door het zaagraam geduwd terwijl het raam op en neer beweegt. De mate waarin de slede wordt voortgeduwd is instelbaar, afhankelijk van windsterkte, grootte van de stam, houtsoort, aantal ingezette zaagbladen etc.

Houtzagerij Agneta werkt met Europese houtsoorten, en is gespecialiseerd in hout voor (molen)restauraties. Ook leveren zij gebinten, bruggen en overige houtconstructies. Op werkdagen zagen zij met supersnelle bandzagen. Maar op zaterdagen hebben zij een enthousiaste groep vrijwilligers - de Vrienden van Molen Agneta - in de molen die graag demonstreren hoe er vroeger op windkracht werd gezaagd. Kom ook eens kijken!

"Zoek jij een uitdaging, echt anders dan anders? Vrijwel iedereen in de regio kent de houtzaag- en korenmolen Agneta aan de Borculoseweg, als een van de markantste bouwwerken in Ruurlo. Elke zaterdag zijn een aantal vrijwilligers aanwezig om de molen in werking te stellen, publiek te ontvangen en waar nodig klein onderhoud te doen. Vrijwel elke zaterdag wordt een boom verzaagd tot balk en planken, als het even kan op windkracht. Wij zijn op zoek naar vrijwilligers die zich, net als wij, willen inspannen om de molen (en de historische waarde daarvan) te behouden en uit te dragen. Vrijwilliger op de molen is een plezierige hobby met een geheel eigen karakter. Werken met oude technieken, de geur van gezaagd hout en het geluid van een draaiende molen: het is een aantrekkelijk geheel.

Dat zijn bindende aspecten voor ons als vrijwilligers, ieder met zijn/haar eigen achtergrond, kennis en kunde. Zo werken we er samen aan om de Agneta draaiend te houden. Of misschien haal je meer plezier uit het rondleiden van bezoekers, die met waardering over onze molen en vrijwilligers praten. Niets moet en er is veel mogelijk. Afspraak is afspraak en zelfs dat is bespreekbaar. We houden van gezelligheid, iets lekkers bij de koffie en we leren graag met en van elkaar. We vragen geen speciale of bijzondere dingen: Twee rechterhanden is prettig, maar niet noodzakelijk. De 'klik' met de molen en de andere vrijwilligers is het belangrijkste. Man of vrouw, iedereen tussen 16 en 50 jaar kan vrijwilliger worden op onze molen. Enig historisch besef is bij de omgang met de Agneta als monument een pré. Je bent bereid om op zaterdag volgens rooster op de molen te helpen. Het werken met de molen wordt in de praktijk al doende geleerd, al naar gelang iemands interesse. Een opleiding tot molenaar, gids of zager behoort tot de mogelijkheden. Spreekt dit je aan, lijkt dit je wat? Loop dan op zaterdag eens binnen op de molen aan de Borculoseweg in Ruurlo en meld je bij een van ons. Het is niet nodig maar wel handig als je vooraf even een e-mail stuurt. Dan zijn we alvast op de hoogte van je komst. Of weet jij iemand die hiervoor geknipt is? Wijs hem/haar dan op dit artikel! Deze video geeft een sfeerimpressie van het vrijwilligerswerk op de molen."

- Gevelstenen in Ruurlo.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "Vereniging KunstKring Ruurlo heeft zich tot doel gesteld cultuur dichter bij de mensen uit de regio te brengen. De KunstKring is een vereniging van vrijwilligers en heeft de ANBI-status. Met bijna 300 leden is de KunstKring een vereniging die ertoe doet. Veel van die leden zijn ook actief binnen de vereniging als vrijwilliger. Jaarlijks worden meerdere programma’s ontwikkeld met muziek, exposities, cursussen en lezingen. Door het jaar heen bieden we een breed scala van activiteiten, zoals: Muziek: een serie concerten, doorgaans gehouden in de Theaterzaal van het Kulturhus; Cursussen: een breed programma dat naar behoefte en belangstelling wordt samengesteld; Exposities: telkens wisselende exposities op de bovenetage van het Kulturhus; Lezingen: iedere maand een lezing over een cultureel of populair-wetenschappelijk onderwerp in de Theaterzaal van het Kulturhus; Kunst in de Kinderschoenen, een jaarlijks project waarin kinderen kennis maken met kunst; Kerst-Inn, een Ruurlose traditie met een jaarlijkse kerstviering in de Dorpskerk. Op de hoogte blijven van onze activiteiten? Meld je dan aan voor onze Nieuwsbrief."

- Koningsdag.

- "Reurpop (weekend in juni) is een driedaags festival. De oprichting had zijn oorsprong op een warme zondagmiddag in augustus 2007, toen jongerenvereniging Jong Gelre Ruurlo een ‘levend tafelvoetbal toernooi’ organiseerde. De vereniging vond namelijk dat het tijd werd om in het dorp meer leven in de brouwerij te brengen. Vele jongeren meldden zich aan, veelal verenigd in diverse vriendengroepen variërend in leeftijd van 16 t/m 35 jaar. Het toernooi werd een daverend succes. Naast het sportieve gedeelte was er ruimte voor een gezellig samenzijn onder het genot van muziek en een drankje. De middag werd door diverse deelnemers geëvalueerd en iedereen was het erover eens: de middag was meer dan geslaagd. Besloten werd om samen met diverse vriendengroepen een feest te organiseren, een feest voor jong en ouder.

Tijdens de officiële oprichting in 2007 stelde de organisatie zich een aantal doelstellingen waar het festival aan moest voldoen. Deze doelstellingen waren: gezelligheid, diversiteit, saamhorigheid, originaliteit, laagdrempeligheid en kwaliteit. Tot op de dag van vandaag zijn dit nog altijd de belangrijkste kernwaarden van het festival. In het eerste jaar lag de focus voornamelijk op muziek. Tegenwoordig is daar spektakel en theater aan toegevoegd. Enkele bekende artiesten die het festival de afgelopen jaren hebben opgeluisterd zijn: Miss Montreal, Gerard Ekdom, Kensington, Jett Rebel, Kraantje Pappie, The Partysquad, Lucas Hamming en The Kik. Ook regionaal talent krijgt veelvuldig de kans om hun kwaliteiten te tonen. Het festival wordt georganiseerd door Stichting De Vrienden van Reurle. De complete organisatie bestaat uit vrijwilligers die zich allen belangeloos inzetten. In totaal wordt Reurpop mogelijk gemaakt door ruim 500 vrijwilligers en meer dan 300 sponsoren. Zonder deze vrijwilligers en sponsoren is het niet mogelijk om het festival te organiseren." Zie verder de pagina Geschiedenis Reurpop. Voor een indruk van het festival zie de mooie Aftermovie Reurpop editie 2018. - Rupo is de mascotte van Reurpop.

- Septemberfeest “Reurle neugt oe” (gedurende 4 dagen in het 2e volle weekend van september) is een feest dat door de gehele Ruurlose gemeenschap gevierd wordt. Het is een feest met veel spektakel op de Blikmansweide en in het dorp. Op donderdagavond beginnen ze met de verlichtingsroute door de prachtig versierde straten van Ruurlo en het stratenfeest met “Reurle Live”. Op vrijdagmorgen openen ze de Septemberfeesten officieel tijdens het Scholenfeest met leerlingen van alle basisscholen van het dorp. Daarna nemen de leerlingen deel aan een geweldig leuk programma dat door leerkrachten en ouders van een van de Reurlse scholen in elkaar is gezet. Ieder jaar weer staat dit programma garant voor heel veel plezier.

’s Middags is er een ouderenmiddag en opent de Kermis om 14.00 uur haar attracties. Vanaf 17.00 uur komen vele Ruurlose bedrijven een borrel drinken op de gezellige Oranje Bedrijvenborrel. Rond half 8 beginnen ze met het eerste onderdeel van de Interdorpspelen en daarna feesten ze tot in de late uurtjes. Zaterdag trekt vanaf 13.30 uur de Allegorische Optocht door de Ruurlose straten. Een kleurrijke en bonte optocht door en voor jong en ouder. Aansluitend op de optocht het begin van de Interdorpspelen op de Blikmansweide en wederom tot ’s avonds laat muziek in de tenten. Na de optocht op zondag zijn er de traditionele volksspelen met vogelschieten, vogelgooien en spelletjes voor de kinderen.

- Als het 's winters hard genoeg vriest, kun je schaarsen op de ijsbaan van de in 1938 opgerichte IJsclub Ruurlo. Ze noemen hun baan 'het Thialf van de Achterhoek'.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Doolhof Ruurlo is het grootste heggendoolhof ter wereld. Het staat dan ook in het Guiness Boek of Records. De oppervlakte is bijna 1 hectare en de lengte van de paden is maar liefst 1.188 meter. Het Ruurlose doolhof is in 1890 aangelegd door de familie Van Heeckeren van Kell. Na de oorlog werd het niet meer onderhouden. Dat veranderde toen Staatsbosbeheer rond 1975 met een totale renovatie begon. Taluds zijn hersteld, paden opnieuw uitgegraven en duizenden jonge beuken geplant. Tien jaar later kon het doolhof weer voor publiek worden opengesteld. De paden zijn vanwege hun breedte (maar liefst vijf meter) bijzonder. Aan weerszijden van de paden bevindt zich een met gras begroeid talud, waardoor de hagen op verhoogde eilandjes lijken te staan. In het centrum staat een toren met prachtig uitzicht over het labyrint van gangen. Je kunt dan ook het motief zien dat de gangen met elkaar vormen.

- "In 2019 heeft de provincie een aantal bomen gekapt langs de provinciale weg N319, voor wat betreft het traject Groenlo-Ruurlo. Dit in het kader van de verkeersveiligheid. Omdat dit uiteraard weerstand oproept, heeft de provincie alle mogelijke aspecten in beeld gebracht: vitaliteit van bomen, verkeersveiligheid, landschappelijke inpassing en aanwezige flora en fauna (bijvoorbeeld vleermuizen). Ze organiseerde avonden waarop inwoners en belangengroepen hun visie konden geven. Eelerwoude maakte de landschapsvisie. Ze vroegen de deelnemers aan het overleg om mee te denken over bomenkap en planten van nieuwe bomen op basis van de ontwerpschets met de landschapsvisie en welke bomen langs de weg de verkeersveiligheid het meest negatief beïnvloeden. Ze gebruikten de inbreng van de deelnemers voor het definitieve bomenplan. Het plan doet recht aan het Achterhoekse landschap. En uiteraard is het een plan voor een zo veilig mogelijke, goed onderhouden weg." (bron en voor nadere informatie zie provincie Gelderland, 24-4-2019)

Deze kwestie heeft landelijk veel aandacht gekregen, waarbij de emoties soms hoog opliepen. De provincie heeft daar begrip voor, maar vindt dat de discussie landelijk gevoerd moet worden, omdat het vrijmaken van obstakels van bermen landelijk veiligheidsbeleid is. Voor nadere informatie zie de link. Een motie om de gemeente op te roepen zich tegen de bomenkap te verzetten, haalde het niet. Wethouder Anjo Bosman stelde in reactie op alle pleidooien en commotie: “Van de 1.019 bomen langs de hoofdrijbaan gaan er 343 weg. De rest blijft. De 1.047 bomen langs de parallelweg blijven ook allemaal. En we leggen herplant op. Het bijft een boomrijke weg.”

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ruurlo, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ruurlo (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Ruurlo op Facebook.

- MFC: - "Kulturhus Ruurlo is een multifunctioneel ontmoetingscentrum, een verzamelgebouw: het kloppende hart binnen de sociale, culturele en maatschappelijke structuur van het dorp. Het Kulturhus beschikt over een 'all-in-one centrum'. Een centrum voor educatie, dienstverlening, welzijn, kunst en cultuur. Een gebouw waar uitwisseling plaats vindt, voor en door mensen. Meer weten over cursussen, lezingen, concerten, exposities etc?: klik hier! Het Kulturhus-concept is experimenteel van aard: innovatief en fris, pionier. Loop eens binnen!"

- Bedrijfsleven / ondernemen: - "De doelstelling van de Ruurlose Ondernemers Vereniging (ROV) is: het onderhouden van de onderlinge contacten tussen de Ruurlose ondernemers; het verstrekken van informatie aan de Ruurlose ondernemers; het onderhouden van de contacten tussen ondernemers en de gemeente Berkelland. De vereniging telt inmiddels al meer dan 60 leden. Deze bevinden zich niet alleen in de detailhandel, maar ook in o.a. de dienstverlening en de horeca."

- Veiligheid: - Brandweer Ruurlo staat dag en nacht klaar voor hulp aan mens en dier in nood.

Reacties

(2)

L.S,.

Jaren geleden bezocht ik een weverij in Ruurlo van familie Jansen? Ik vermoed dat deze sinds lang ter ziele is. Weet u waar hij stond? Ik ben er met mijn ouders geweest in de jaren ‘60 en het zou familie zijn.

Benieuwd of u iets weet.

Met vriendelijke groet,

Rob Lips
Muiderzand 7
1274 TA Huizen

Op onze site beschrijven wij alle plaatsen in ons land maar hebben geen specifieke lokale details over het verleden zoals waar uw vraag betrekking op heeft. Wie dat wél heeft is de lokale historische vereniging. Zij zullen vast weten wat u bedoelt, dus ik adviseer u contact met hen op te nemen. Hun site vindt u hierboven in het hoofdstuk Geschiedenis.

Reactie toevoegen