Huizen

Plaats
Dorp en gemeente
Huizen
't Gooi
Noord-Holland

huizen_collage.jpg

Huizen, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Huizen, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

MSD-20030815-72146.jpg

Huizen, de haven

Huizen, de haven

MSD-20030903-72101.jpg

Huizen, het oude dorp

Huizen, het oude dorp

MSD-20030903-72108.jpg

Huizen, het oude dorp

Huizen, het oude dorp

huizen_huizer_eng.3.jpg

Huizen, Huizer Eng

Huizen, Huizer Eng

huizen_replicas_van_de_phohi_zendantennes.1.jpg

Huizen, replica's van de Phohi-zendantennes

Huizen, replica's van de Phohi-zendantennes

NH gemeente Huizen in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Huizen in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Huizen in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Huizen

Terug naar boven

Status

- Huizen is een dorp en gemeente in de provincie Noord-Holland, in de streek 't Gooi.

- Wapen van de gemeente Huizen.

- Onder het dorp Huizen valt ook een deel van de buurtschap Huizerhoogt, het grootste deel van de buurtschap Crailo en een deel van de buurtschap Bikbergen.

- Foto's van de plaats- en wijknaamborden in de gemeente Huizen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1381-1382 Husen, 1382 Huyssem, 1396 Husen, 1404 Huzen, 1406 Huessen.

Naamsverklaring
Verklaard als samenstelling van huis en heem, maar waarschijnlijk meervoudsvorm van hus 'huis'. De vorm Huyssem is vermoedelijk een hypercorrecte spelling (vergelijk Bussum).(1)

Terug naar boven

Ligging

Huizen ligt NO van Bussum, N van Blaricum en grenst in het W (via het buitengebied) aan de A1, in het O aan de A27 en in het N aan het Gooimeer.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente, die alleen het gelijknamige dorp omvat, 271 huizen met 2.478 inwoners. Tegenwoordig heeft de gemeente en het dorp ca. 17.000 huizen met ca. 42.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Huizen staat bekend als voormalig vissersdorp, hoewel pas aan het eind van de 17e eeuw de visserij een van de hoofdmiddelen van bestaan werd. Daarvóór waren vooral landbouw en huisnijverheid een belangrijke levensbron. Hoewel het gemeentewapen, een melkmeisje, verwijst naar veeteelt, was er geen sprake van grootschalige veeteelt. De arme zandgronden van het het Gooi hadden veel bemesting nodig en vooral de uitwerpselen van de koeien en schapen werden als mest gebruikt. Er was gemeenschappelijk gebruik van heiden en weiden, de zogenaamde meentgronden.

Visserij en kaashandel
De visserij beleefde zijn bloei in de 19e eeuw, vooral ook nadat in 1854 eindelijk een haven in gebruik kon worden genomen. Ongeveer 190 botters hadden Huizen als thuishaven. De Huizers visten op de Zuiderzee en de Noordzee. De visserij maakte ook een bloeiende visindustrie mogelijk; in het dorp stonden 18 grote visrokerijen die vooral haring tot bokking verwerkten. Deze bokking werd vooral geëxporteerd naar Duitsland. Door de omvang van de visverwerking, het grote aantal visventers en de aanverwante industrie zoals scheepswerven en mandenmakers, was het dorp in de 19e eeuw een van de belangrijkste visserijplaatsen rond de Zuiderzee. Aan het begin van de 20e eeuw was de visserij al behoorlijk minder. De aanleg van de Afsluitdijk, die in 1932 gereed kwam, gaf de genadeklap. Hierna had Huizen het moeilijk en zag het vooral toekomst in de kaashandel. Er is nog steeds een groot aantal kaasverwerkende bedrijven te vinden, hoofdzakelijk in de exportsector.

- Aan de Havenstraat 81 bevindt zich nog een rijksmonumentale voormalige visrokerij uit 1859 (thans restaurant en tentoonstellingsruimte).

Huizen is de snelstgroeiende gemeente van het Gooi, met ook de snelstgroeiende bedrijvigheid. In 1967 is de gemeente aangewezen als groeikern voor 't Gooi. Kort daarna is de wijk Oostermeent gebouwd. Andere groeikern-wijken zijn o.a. Byvanck en het Vierde Kwadrant(2).

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Huizen, kun je terecht bij de volgende instanties:

- Historische Kring Huizen.

- Huizer Museum Het Schoutenhuis is een prachtig cultuurhistorisch museum, dat de geschiedenis van Huizen in beeld brengt, bewaart en beheert. Daarnaast is er ook ruimte voor hedendaagse kunst, een beeld 'van heden, verleden en mensen'. Het museum is sinds 1995 gevestigd in het Schoutenhuis of Regthuis, gelegen aan de rand van de historische Vissersbuurt. Het gebouw was in oorsprong het voorstuk van een 17e-eeuwse boerderij. In de 19e eeuw is dit gedeelte verbouwd en verhoogd. Geruime tijd woont er de schout en vergadert het gemeentebestuur in een van de kamers. In 1920 is het pand verbouwd tot twee winkel/woonhuizen. In 1994 is het monumentale huis gesloopt en in 19e-eeuwse stijl herbouwd.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Huizen heeft 40 rijksmonumenten.

- Huizen heeft 92 gemeentelijke monumenten.

- Overzicht van alle kerken in Huizen.

- De Hervormde (PKN) Oude Kerk (Kerkstraat 1) ligt op een hoog ommuurd kerkhof. De toren dateert uit de 1e helft van de 15e eeuw, verhoogd na de bouw van het huidige schip in de 2e helft van de 15e eeuw. Gemetselde balustrade. Het schip is door latere vergrotingen verminkt. Het koor is smaller dan het schip, zonder steunberen, later sterk vernieuwd. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Johan Dop uit 1659, diameter 55,8 cm en een moderne klok.

- De Hervormde (PKN) Nieuwe Kerk (Brede Enghlaan 28) dateert uit 1924 en is ontworpen door architect G. van Hoogevest. De kerk is in 1993 gerenoveerd.

- Aan de Randweg staan replica's (schaal 1:5) van 2 grote zendantennes die Philips met NSF in de jaren twintig heeft gebouwd. De Zenderwijk herinnert qua straatnamen en ligging nog aan deze periode. Op de plek van de huidige Phohi-flat stonden de voor hun tijd zeer krachtige kortegolfzenders van de PHOHI. Die werden gebruikt om contact te houden met Nederlands-Indië, 12.000 km ver. De eerste zenders werden opgeruimd in 1936 en later werd de rest tijdens de eerste meidagen van 1940 door de genie opgeblazen. In 1947 ging de PHOHI over in Radio Nederland Wereldomroep en de laatste zender (die na de oorlog weer was herbouwd) werd ontmanteld in 1957.

- "Erfgoedvereniging Bond Heemschut is hogelijk verbaasd over de uitspraken van wethouder Boom inzake de waardenstelling van het rapport over BNI in Huizen. De wethouder vindt de panden niet monumentaal en dus niet beschermenswaardig. De erfgoedvereniging trekt een andere conclusie uit de waardenstelling en rapportage zoals opgesteld door Bureau van der Hoeven. Uit het onderzoek blijkt dat een aantal gebouwen (geel en lichtgroen gekleurd) van genoeg waarde zijn om te beschermen. De groene, blauwe, gele en rode gebouwen vertegenwoordigen alleen, apart, of onderdelen of in samenhang, bijzondere kwaliteiten. Van meerdere onderdelen van het bedrijfscomplex wordt expliciet aangegeven dat nader onderzoek nodig is. Daarnaast vertegenwoordigt een rij gebouwen aan de Havenstraat een bijzondere beeldondersteunende waarde. Zij spelen een stedenbouwkundige rol in het ensemble van de fabrieksstraat en de uitstraling naar de Havenstraat. Zeker twee gebouwen zouden nu op basis van de uitkomsten beschermd kunnen worden.

Heemschut vindt dat de wethouder zijn ongelijk vooral aantoont door het rapport niet te willen voorleggen aan de monumentencommissie van de gemeente Huizen. Het college van B&W heeft zo’n onafhankelijke commissie van deskundigen zelf ingesteld om haar te adviseren. Het is niet meer dan logisch dat rapporten die de gemeente zelf over erfgoed heeft laten vervaardigen ter kennisname worden gebracht aan de commissie. Heemschut-directeur Karel Loeff: “Ik begrijp die angst van de wethouder wel. Als de deskundigen in die commissie gaan zeggen dat het rapport klopt en er sprake zou moeten zijn van bescherming, dan weten we dat de wethouder een inhoudelijk verkeerde conclusie trekt.” Dat er met de beschermingsvraag politiek niets wordt gedaan, is een andere kwestie.

Heemschut kan zich indenken dat beschermen nu lastig ligt, maar is van mening dat de college en raad zich sterker zouden moeten uitspreken voor behoud en herbestemming van de meest waardevolle gebouwen. Loeff: “Los van de beschermingsvraag zou de gemeente alles op alles moeten zetten om de belangrijkste waarden, zoals aangetoond in het rapport, mee te nemen in visies, bestemmingsplan en beleid als het gaat over de toekomst van dit gebied in Huizen. Ik snap dat een bedrijf zich door een monumentenaanwijzing belemmerd voelt, maar het kan niet zo zijn dat na vertrek opeens alles plat gaat. Ik hoop dat de wethouder inziet dat hij dat niet op zijn geweten wil hebben, omdat er dan unieke kansen voor de as Haven-oude dorp verloren gaan.” (bron: Heemschut, september 2020)

- Oude Algemene Begraafplaats.

- Gevelstenen in Huizen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Oostermeent Triathlon (op een zaterdag in juni).

- Huizerdag (weekend in september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Openluchtzwembad Sijsjesberg in Huizen is het mooiste openluchtzwembad van 't Gooi. De ligging in een natuurlijke omgeving van bos en heide is zonder meer uniek." Het diepe bad heeft een aparte springkuil met twee duikplanken, een 1- en een 3-meter duikplank. Aan het instructiebad staat een grote familieglijbaan. In het afgeschermde peuterbad is een waterspraypark voor de allerkleinsten. Het zwembad zal genoemd zijn naar de gelijknamige heuvel achter het zwembad, dan wel naar de naastgelegen gelijknamige woonwijk.

- Jachthavens.

- Huizen beschikt over een strand van waaruit o.a. (vanwege de vergaande ondiepte) goed gesurft kan worden.

- Sinds 2008 heeft Huizen weer een botterwerf, waar eigenaren van botters en klassieke schepen onderhoud aan hun schip kunnen plegen.

- De Tafelbergheide heeft een oppervlakte van 73 ha en ligt grotendeels in gemeente Huizen, deels in gemeente Blaricum. Hier ligt het hoogste punt van het Gooi, de 36,4 meter hoge Tafelberg. De vele hoogteverschillen zijn zo’n 120.000 jaar geleden ontstaan tijdens de voorlaatste ijstijd. De verste uitlopers van het noordpoolijs reikten toen tot Midden-Nederland en waren meer dan 100 meter dik. Deze reusachtige ijsmassa’s bewogen zich traag zuidwaarts en stuwden daarbij het onderliggende land op tot enorme stuwwallen die we vandaag de dag kennen als de Utrechtse Heuvelrug, het Gooi en de Veluwe. Het ijs liet ook leem achter dat door de vroege bewoners van het Gooi werd afgegraven om de vloeren en erven van hun boerderijen mee te verharden. Zo ontstonden hier de leemkuilen. Honden aangelijnd.

- Het Ericaterrein heeft een oppervlakte van 19 ha. Belangrijk bosgebied aan de westzijde van het dorp Huizen. Belangrijk leefgebied voor kikkers, padden en kleine watersalamanders. In het voorjaar steken deze de Naarderstraat over om de tuinvijvers te bereiken waarin ze zich voortplanten. Daarom zijn hier enkele faunagoten aangelegd. Ook in het Ericaterrein zelf is een paddenpoel aangelegd.

- De Huizer Eng heeft een oppervlaKte van 34 ha. Dit romantische gebied met kleine akkers (engen) omzoomd door bos, vormt de overgang van het dorp Huizen naar de Tafelbergheide. Op sommige akkers groeien asperges, op andere historische gewassen zoals rogge en het glutenvrije boekweit. Deze trekken op hun beurt weer vogels aan. In de trektijd komen grote groepen vinken, sijzen, putters en andere zangvogels hier ‘bijtanken’. Honden mogen los. (bron van de natuurgebiedbeschrijvingen: Stichting Goois Natuurreservaat)

- De landgoederen en natuurgebieden Bikbergen, Nieuw Bussumerheide, Limitische Heide, Oud Bussem (met het complex van de Melkerij Oud Bussem), Luchtkasteel, Vliegheide en IJzeren Veld liggen rond de buurtschap Bikbergen en worden daarom aldaar beschreven.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Huizen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Na het uitbrengen van 7 delen 'Oud Huizen in beeld' en daarmee een enorme databank aan beeldmateriaal te hebben opgebouwd, plaatsen ze sindsdien ca. wekelijks unieke foto's op Facebook (zie de link). Prachtig materiaal dat (door ruimtegebrek) vaak de boeken niet heeft gehaald zullen zij op deze pagina uploaden. Door de vele interviews die zijn gehouden met Huizer ingezetenen zijn de foto's voorzien van uitgebreide informatie, namen etc. Aanvullende reacties zijn altijd welkom. Geplaatste foto's kunnen worden nabesteld.

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Huizen.

- Lokale links: - Huizen linkspagina.

- Belangenvereniging: - "De Vrienden van het Oude Dorp willen het historisch karakter van het oude dorp Huizen bewaren en versterken. Daartoe is nodig dat: alle waardevolle panden in het oude dorp beschermd worden; karakteristieke gebouwen niet worden gesloopt; het oude dorp als één geheel wordt gezien; de toegangen tot het oude dorp uitnodigender worden; karakteristieke gebouwen zichtbaar worden vanaf de straat omdat zij beeldbepalend zijn; het Oude Raadhuisplein, de Kerkstraat, de Oude Kerk weer het kloppend hart van het dorp worden; dat kan alleen als alle projecten in die omgeving in samenhang worden ontwikkeld.

Daarnaast streven de Vrienden in elk geval naar een verkeersveilig centrum van het Oude Dorp. Daarvoor hanteren zij de volgende uitgangspunten: veiligheid voor alle verkeersdeelnemers is belangrijk; centrum verkeersluw maken; sluipverkeer weren door het gebruik ervan onaantrekkelijk/moeilijk maken; overlast voorkomen, denk aan bevoorradend vrachtverkeer met 18 meter trucks. De smalle straatjes zijn er niet geschikt voor; helderheid in verkeerssituaties (bebording, belijning en doelgroep) geven."

- Veiligheid: - KNRM Huizen - Blaricum en de Huizer Reddingsbrigade zorgen samen voor professionele hulpverlening op het water. De KNRM concentreert zich daarbij vooral op zogeheten ‘Search And Rescue’ taken, oftewel het opsporen en redden van mensen. Alle andere taken die te maken hebben met veiligheid en hulpverlening op het water worden verzorgd door de Huizer Reddingsbrigade.

- Dierenopvang: - "Egelopvang Midden Nederland in Huizen vangt jaarlijks zo’n 1000 egels op uit de Gooi- en Vechtstreek, Provincie Flevoland en Provincie Utrecht. Ons doel is altijd om de dieren weer terug te plaatsen in de natuur. Soms met een tijdelijke tussenstop in een beschikbaar gestelde tuin voor revalidatie of verwildering. De egels die wij opvangen zijn meestal in de problemen geraakt als (in)direct gevolg van menselijk handelen. De dieren zijn veelal verwond door tuinmachines, honden of het verkeer. Verweesd, omdat de moeder is weggejaagd of overleden. Of verzwakt, omdat de (stedelijke) omgeving onvoldoende in voedsel en schuilplekken voorziet. Het hart van onze organisatie wordt gevormd door onze 100 vrijwilligers. Mensen die zich (soms letterlijk) dag en nacht inzetten om onze egels een kans te geven. Maar de dieren zijn het waard. Dit bijzondere, scharrelende, zachtaardige diertje heeft een enorm aanpassingsvermogen. Zo zien we dat egels ook na een noodgedwongen langer verblijf in de opvang, zich weer snel aanpassen aan de natuurlijke omstandigheden."

Reactie toevoegen