Berltsum

Plaats
Dorp
Waadhoeke
Fryslân

Berlikum.JPG

Berltsum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.

Berltsum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.

berltsum_kaart_openstreetmap.jpg

Het dorp Berltsum grenst in het N aan de streek Het Bildt, in het W aan het dorp Wier, in het ZW aan het dorp Ried, in het Z aan de dorpen Slappeterp en Menaam, en in het O aan het dorp Bitgum. (© www.openstreetmap.org)

Het dorp Berltsum grenst in het N aan de streek Het Bildt, in het W aan het dorp Wier, in het ZW aan het dorp Ried, in het Z aan de dorpen Slappeterp en Menaam, en in het O aan het dorp Bitgum. (© www.openstreetmap.org)

Berlikum..JPG

De huidige Hervormde (PKN) Koepelkerk in Berltsum is in 1779 gebouwd omdat de vorige kerk te bouwvallig was geworden om hem nog te kunnen restaureren. De kerk is in 2015 van buiten en van binnen opnieuw geschilderd. De luidklok is in 2017 gerestaureerd.

De huidige Hervormde (PKN) Koepelkerk in Berltsum is in 1779 gebouwd omdat de vorige kerk te bouwvallig was geworden om hem nog te kunnen restaureren. De kerk is in 2015 van buiten en van binnen opnieuw geschilderd. De luidklok is in 2017 gerestaureerd.

Berlikum (2).JPG

Berltsum, dorpsgezicht

Berltsum, dorpsgezicht

Berltsum

Terug naar boven

Status

- Berltsum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 gemeente Menameradiel.

- Onder het dorp Berltsum valt ook de buurtschap Kleaster Anjum. Van de jaren zestig tot de jaren negentig heeft NO van de oude dorpskern de plaatsnaam en buurtschap Hemmemabuurt (Fries: Hemmemabuorren) op kaarten gestaan. Vanaf de jaren negentig is hier een nieuwbouwwijk omheen verrezen, waardoor de bebouwing van de buurtschap in de dorpskern is opgegaan en daarmee niet meer als buurtschap en plaatsnaam is te beschouwen. Deze voormalige buurtschap is genoemd naar een versterkt huis op een - destijds - hoge terp, dat in de 15e eeuw al wordt vermeld. Het huis heette Hemmema (state). Het huis was op zijn beurt genoemd naar de oorspronkelijke bewoners: de familie Hemmema. Het Hemmemapark in die omgeving herinnert nog aan de state en de buurtschap. Zie daarvoor het hoofdstuk Landschap etc.

- Berltsum heeft een dorpswapen.

Terug naar boven

Naam

In het Nederlands
Berlikum. De plaatsnamen in de gemeente Menameradiel zijn overigens sinds 2010 officieel - en alleen nog - Friestalig.

Oudere vermeldingen
1355 Berlichem, 1399 Barlichem, 1405 Berlikim, 1470 in Berltjem ende 't Wtgum, 1478 Berlkum, 1482 Tutingum anders Verlingum lees: Berlingum, 1664 Belkum, Berlekum, Berlicum.

Naamsverklaring
De plaatsnaam is afgeleid van heem 'woonplaats, woning' en Berlinga*, een afleiding met het suffix -ing- van de persoonsnaam Berilo, met als betekenis 'van de lieden van Berilo'. Waarschijnlijk is het dorp ontstaan uit twee vlak naast elkaar gelegen dorpen, Berlikum en Tutingum (1400 Tutynghim, oudtijds ook Uitgonge of Utgong geheten, in 1470 't Wtgum, een verschrijving van Twtgum, ontstaan uit Tutingum) 'woonplaats van de lieden van de persoon Tuta'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Bijnaam
De inwoners van Berltsum hebben een opvallende bijnaam: ‘Hounefretters’. Hoe dat zit kun je lezen onder het kopje Bezienswaardigheden.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Berltsum ligt NW van Leeuwarden, NO van Franeker.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Berltsum 162 huizen met 1.310 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.550 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Het best bewaarde geheim van Fryslân is Berltsum… 'de 12e stad' - sinds 1355. Op hemelsbreed 8 km van Werelderfgoed Waddenzee en direct aan de Elfstedenroute, tussen Franeker en Dokkum. Omdat het dorp vroeger aan de Middelsee lag, was het een cruciale plaats in het destijds dichtbevolkte noordwesten van Fryslân. Het riviertje de Ried stroomde vanuit het binnenland en kwam bij hier uit in de Middelsee. Het dorp bestond uit 2 belangrijke terpen en bood plaats aan visserij en handel in landbouwproducten en aardewerk. Het was dan ook belangrijk genoeg voor kwaadwillende Vikingen om de 12e stad van Fryslân deels plat te branden. De handel kwam onder druk te staan toen de Middelsee dichtslibde. Nadat door de monniken dijken waren gebouwd om het zoute water tegen te houden, pakten de Berltsumers de groente- en fruitteelt op. Hierdoor werd de lokale economie naar grote hoogten gestuwd. Transport van alle goederen verliep over water, spoor en via de wegen. Tot medio 20e eeuw had het dorp een groenteveiling, een tuinbouwschool en een eigen markt in Leeuwarden.

En nog altijd zijn de inwoners dynamisch, ondernemend en (vooral) onafhankelijk. In de kassen in en rond het dorp worden onder andere paprika’s en tomaten geteeld die uiteindelijk in vele landelijke supermarkten belanden. Maar niet alleen de (glas)tuinbouw kent een indrukwekkende reputatie. Ook andere bedrijven kennen hun oorsprong in de vroegere tijd van de gerniers, zij het indirect. Immers, ook destijds had men te maken met allerlei vervoersmiddelen die onderhoud nodig hadden. Ook nu nog kent het dorp een groot aantal bedrijven van diverse omvang. Berltsumers zijn nu eenmaal ondernemend. Daarnaast heeft de 12e stad een zeer actief verenigingsleven en worden er door het jaar heen allerlei activiteiten georganiseerd. De 12e stad is levendig en daarmee interessant voor zowel bewoners als bezoekers." Aldus de website 'Berltsum, 12e stad'.

E-book
Berltsumer Watse Hendriks Posthumus (1945) heeft al van kinds af aan historische interesses gehad in brede zin en voor zijn dorp in het bijzonder (zie het interview in de lokale dorpskrant d.d. april 2012). Nadat hij met pensioen is gegaan, heeft hij in een aantal jaren tijd zijn gedurende vele decennia verzamelde zolder vol bronnenmateriaal over Berltsum geordend tot 86 thematische artikelen, die je per thema als een pagina op zijn website Oh, dy Berltsumers! kunt vinden. Het geheel is ook als 1 e-book (pdf) van ca. 1.800 pagina's(!) te downloaden.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Nieuwbouwwijk
Anno 2020 is aan de Z rand van Berltsum de nieuwbouwwijk De Pôlle in ontwikkeling, gelegen op de locatie van een voormalig kassencomplex, deels aan en deels in de nabijheid van de Berltsumer Feart. De wijk omvat ca. 80 kavels.

Seniorenwoningen
Het woningmarktonderzoek Noordwest Friesland 2019 laat zien dat in dit dorp een beperkte behoefte is aan specifieke zorgwoningen: "De meeste ouderen kunnen en willen tot op hoge leeftijd zelfstandig wonen. Vooral in de dorpen leent de woning zich voor aanpassing, en in de grotere kernen is een voorraad zorggeschikte woningen aanwezig. Er is vooral behoefte aan ‘beschermd wonen’: kleinschalig aanbod voor groepen met een zorgvraag die te beperkt is voor verpleging, maar te groot om nog veilig in de huidige woning te blijven, met zorg op afroep en met ruimte voor ontmoeting. Deze behoefte zien we in de dorpen Dronryp, Menaam en Berltsum." Het hierna vermelde plan geeft invulling aan deze behoefte en vormt zodoende een meerwaarde voor het dorp.

De werkgroep Kleiner Wonen Berltsum heeft een plan uitgewerkt voor de invulling van de voormalige schoollocatie aan de Kwekerijleane. Het plan voorziet in de realisatie van een 10-tal vrijstaande uitbreidbare seniorenwoningen in het groen. Hiervoor heeft de werkgroep zelf al een ontwikkelaar in de arm genomen, die deze woningen gaat realiseren. Hierbij wordt ook een groene binnenruimte gerealiseerd onder leiding van de werkgroep in samenwerking met Stichting Hemmemapark. De binnentuin is openbaar toegankelijk en wordt voorzien van hoog en laag plantwerk, met hier en daar de mogelijkheid om samen te zitten op bankjes om ontmoetingen te bevorderen. Er komen bomen voor beschutting en waterberging voor hemelwater opslag en aanvulling op het groen.

Daarnaast voorziet het plan ook nog in verbetering van de bestaande openbare ruimte. Zo wordt de K.J. van den Akkerstrjitte iets gedraaid, zodat deze parallel loopt met de Kwekerijleane. Hierdoor wordt ruimte gemaakt voor parkeren aan de noordzijde van de straat voor de huidige bewoners. In overleg met de tennisvereniging heeft de werkgroep ook kunnen bewerkstelligen dat het huidige voetpad aan de zuidzijde van de Kwekerijleane kan worden doorgetrokken, zodat met name de schoolkinderen niet hoeven over te steken op weg naar en van school. Tevens wordt hiermee een looprondje gecreëerd door het dorp. Dit alles is te lezen in het door de werkgroep zelf opgestelde Beeldkwaliteitsplan Proeftún Berltsum." Aldus het voorstel aan de gemeenteraad d.d. 23-12-2021 om dit plan goed te keuren. Wat ook gebeurd is.

Buorren
De Buorren is de oudste straat van Berltsum en heeft een authentieke uitstraling die zich vooral laat kenmerken door het gevarieerd gevelaanbod van woningen en het prachtige gezicht op de Koepelkerk. Vereniging De Buorren Maken We Samen is een initiatief van bewoners uit de Buorren om de straat nog aantrekkelijker te maken voor dorpelingen en toeristen. Na het nodige lobbywerk bij en overleg met o.a. gemeente en provincie, fondsenwervingen en plannenmaken sinds 2012 (wat je onder de link allemaal kunt teruglezen en -zien), zijn in december 2016 de herinrichtingsplannen gepresenteerd. Volgens die plannen zouden er 18 parkeerplaatsen bij komen, nieuwe bestrating, stoepranden en straatverlichting, meer groen en bloembakken, en alle palen zouden verdwijnen. Als alles volgens plan verlopen is, is e.e.a. in de loop van 2017 uitgevoerd. De bewoners zijn wezen kijken in, en hebben zich laten inspireren door, het centrum van Kuinre (gemeente Steenwijkerland), dat volgens hen veel gelijkenissen vertoont met hun buurt, en dat wat hen betreft een goed voorbeeld was voor hoe het volgens hen ook in hun buurt zou kunnen/moeten worden.

Dorpsvisie
"Tot op de dag van vandaag zie je in ons dorp een relatief hoog percentage zelfstandige ondernemers en daarmee veel bedrijvigheid. Dit brengt tevens de nodige werkgelegenheid met zich mee en met de komst van de moderne glastuinbouw is dit alleen maar toegenomen. Daarnaast wordt ons dorp steeds meer een vestigingsplaats voor mensen die in Leeuwarden of elders in de omgeving werken. Mensen die oorspronkelijk niet uit Berltsum komen, integreren over het algemeen snel in de dorpsgemeenschap. Belangrijke reden hiervoor kan worden gevonden in het aanbod aan middenstand, het actieve verenigingsleven, de basisscholen en kerken. Deze voorzieningen bepalen voor een groot deel de identiteit en het sociale karakter van het dorp. Dit kan het beste worden aangeduid als: bruisend, energiek en gastvrij.

Berltsum is zich structureel aan het ontwikkelen. In 2006 is daarvoor een Dorpsvisie opgesteld waarin allerlei onderwerpen aan de orde zijn gesteld en op basis waarvan een vrij uitgebreide lijst is gemaakt van onderwerpen en projecten die de komende jaren zullen worden uitgevoerd. De dorpsvisie gaat o.a. over ontwikkelingen op het gebied van wonen, veiligheid, verkeer en vervoer, werkgelegenheid, maatschappelijke voorzieningen (zorg & welzijn, onderwijs, sport, etc.), recreatie, toerisme, cultuurhistorie, het dorpsaanzicht, groenvoorzieningen. Al deze onderwerpen zijn in nauwe samenwerking en overleg met verenigingen en dorpsbewoners uitgewerkt. De volledige dorpsvisie geldt voor de periode 2006-2020. Als titel heeft de dorpsvisie “Mei elkoar, foar elkoar” ("Met elkaar, voor elkaar") meegekregen. En zoals de titel al aangeeft, in Berltsum doen we het zoveel mogelijk samen." Anno 2021 wordt er gewerkt aan een volgende versie van de Dorpsvisie.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Berltsum heeft 8 rijksmonumenten, zijnde de Koepelkerk, de Doopsgezinde kerk, molen De Kievit, de Hemmemapoort en een 4-tal terpen.

Koepelkerk
De huidige Hervormde (PKN) Koepelkerk in Berltsum (Tsjerkerstrjitte 2) is in 1779 gebouwd omdat de vorige kerk te bouwvallig was geworden om hem nog te kunnen restaureren. De kerk is in 2015 van buiten en van binnen opnieuw geschilderd. De luidklok van de Koepelkerk is in december 2017 gerestaureerd, omdat hij dreigde te scheuren. Toen de klok werd uitgetakeld, mochten aanwezigen raden hoe zwaar het ding is. Degene die het dichtst bij het werkelijke gewicht zat, mocht met de kraan mee naar boven om de gerestaureerde klok weer op te hangen. Dat is op 13 december 2017 gebeurd. Na het herstel zijn de klok en klepel gewogen. Ze wegen samen 1074 kg.

Kruiskerk
De Gereformeerde (PKN) Kruiskerk (Hofsleane 23) uit 1966 is de opvolger van de Gereformeerde kerk uit 1889 die op Wiersterdijk 17 heeft gestaan, in 1966 aan de eredienst is onttrokken en later is gesloopt. Na de eerdere fusie van de lokale Hervormde en Gereformeerde kerk tot Protestantse Gemeente Berltsum, is eind 2015 besloten dat de Kruiskerk wordt verbouwd tot een multifunctioneel centrum (MFC) (zie hier nog een interview m.b.t. de MFC-plannen). In december 2015 heeft de gemeente besloten dat het project definitief doorgaat. De totale kosten van ca. 1,7 miljoen worden voor 1/3 gesubsidieerd door de gemeente, voor 1/3 is een lening verstrekt en de dorpelingen moeten zelf ook 1/3 bij elkaar brengen. Het project beoogt in 2022 te worden gerealiseerd. Het pand blijft wel - ook - in gebruik als kerk: de diensten worden zo veel mogelijk om en om samen met de Koepelkerk gehouden. Voor nadere informatie over het MFC i.o. zie het hoofdstuk Links > Dorpshuis / MFC. Voor de geschiedenis van de gereformeerden in het dorp, zie het artikel Het ontstaan van de lokale Gereformeerde Kerk. Voor bijzonderheden m.b.t. kerkelijk erfgoed in de Koepelkerk en de Kruiskerk, zie de artikelen over het kerkelijk erfgoed op de site van de Protestantse Gemeente.

Doopsgezinde Vermaning
De Doopsgezinde Gemeente van Berltsum heeft haar wortels diep in de historie. Er zou al een gemeente geweest zijn vóór 1550. De Berltsumer Doopsgezinden wilden een zuivere gemeente zijn en streefden naar een radicale reformatie naar nieuw-testamentisch voorbeeld, de gelovigendoop inbegrepen. Nadat er eerder een 'schuilkerk' is geweest - tegenwoordig in gebruik als schuur - achter de woning op Buorren 61, is in 1843 de huidige Doopsgezinde Vermaning (Vermaningsstrjitte 3) gebouwd. Deze omvat de kerk, de Mennozaal en een zonnig terras. Het interieur van de kerk is zo ingericht dat het niet alleen geschikt is voor de zondagse diensten, maar ook voor andere kleinschalige bijeenkomsten. De kerk biedt plaats aan 150 personen. De gemeente heeft recentelijk een vleugel aangeschaft, maar beschikt ook over een kerkorgel. Het Van Dam-orgel uit 1916 is in 2015 gerestaureerd. Op verzoek kan de kerkzaal worden gehuurd.

Standbeeld wetterhoun
De inwoners van Berltsum hebben een opvallende bijnaam: ‘Hounefretters’. Volgens een verhaal uit 1182 werd het dorp door zwaar onweer én Noormannen vernield. Door hongersnood die hierop volgde was men genoodzaakt om honden op te eten. Een meer voor de hand liggende verklaring is te vinden in het wapen van de Hemmema’s: hierin staan twee windhonden afgebeeld. Als aandenken aan deze bijnaam is op de kruising van de Hôfsleane en de Bitgumerdyk een standbeeld opgericht met een wetterhoun.

Gevelstenen
- Gevelstenen in Berltsum.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

Nieuwjaarsloop
Nieuwjaarloop (begin januari).

Mudrun
Maak letterlijk je borst maar nat als je wilt meedoen aan de Mudrun Berltsum (eind april, in 2022 voor de 6e keer), want je gaat door water en modder met een groot aantal natuurlijke en kunstmatige obstakels. Denk hierbij aan een hindernisbaan van het leger waarbij geklommen, geklauterd en gekropen wordt door de blubber. Daarnaast bevat de route flink wat sloten waar men doorheen of overheen moet. De klassiekers van de mudrun zijn ook aanwezig: cat-crawlen, monkeybars, walls en nog vele andere obstakels.

Koningsdag
Koningsnacht en Koningsdag. - Vereniging Oranje Nationaal Berlikum is opgericht in 1946 en heeft als doel het organiseren van activiteiten op nationale feestdagen en het driejaarlijkse Dorpsfeest.

Dorpsfeest
Het Dorpsfeest (gedurende 4 dagen eind augustus / begin september) is 1 x in de 3 jaar. De eerstvolgende keer is in 2020.

Kermis
- Kermis (eind juni).

Kuiertocht
"Op een zaterdag eind september (in 2020 voor de 6e keer) organiseert Muzykferiening OpMaat te Berltsum jaarlijks een Kuiertocht. Startpunt: Kantine kaatsvereniging. Er zijn prachtige routes uitgezet in en rond het dorp. Er zijn wandelroutes van 5 km tot 30 km. Er kan gestart worden vanaf 9.00 uur, om 17.00 uur verwachten we alle wandelaars weer terug. Kosten: € 10,00 voor volwassenen / € 5,00 voor kinderen t/m groep 8, inclusief kop koffie/thee/limonade met wat lekkers. Een deel van de opbrengst komt ten goede aan het instrumentarium van onze jeugdleden. Dus twijfel niet langer en wandel mee met Muzykferiening OpMaat! Je kunt je opgeven via de mail: kuiertocht@opmaatberltsum.nl of bij de start!."

Schaatsen
Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je in Berltsum schaatsen op de ijsbaan van de in 1864(!) opgerichte IJsclub Berlikum. "Voor het kunnen schaatsen op de ijsbaan is lidmaatschap verplicht. Het tarief is € 9,00 per adres, ongeacht de samenstelling van de bewoners. In de zomerperiode kun je genieten op ons mooie recreatieterrein aan de Oostindische Opvaart, als fietser, wandelaar of hengelsporter."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Wandelen en fietsen
- Fiets- en wandelmogelijkheden door en rond Berltsum.

Vogels kijken
Door het vogelkijkscherm bij de plas bij het Wierzylster Rak kun je heel veel vogelsoorten bekijken zonder ze te storen. Welke soorten dat zoal zijn kun je zien onder de link.

Bloemen, bijen en vlinders
Bloeiende bloemen, zoemende bijen, fladderende vlinders: iedereen is enthousiast over een kleurrijke omgeving met een uitbundig planten- en dierenleven. Het is mooi om te zien, aantrekkelijk om in te wandelen én nuttig bovendien, want bijen en insecten zijn onmisbare schakels in de voedselketen. Daarom hebben de Nederlandse Bijenhoudersvereniging en de Friese Milieu Federatie onder het motto 'Berltsum laat Fryslân zoemen' in 2014 op nieuwbouwlocatie De Pôlle in het dorp een proefproject ingezaaid. Met dit proefproject doet men ervaring op met aanleg, beheer en kosten en met het betrekken van omwonenden. Ook voor andere gemeenten wil men zo zichtbaar maken wat de mogelijkheden zijn.

Trailerhelling en Passantenhaven
De keus van de locatie voor de in 2005 aangelegde trailerhelling in Berltsum was destijds mede ingegeven door de ligging aan de Elfstedenschaatsroute. Via de trailerhelling kan men gemakkelijk een baanveger op het ijs brengen en er is voldoende ruimte voor schaatsers om hun auto te parkeren. De trailerhelling is zeer gebruiksvriendelijk en wordt intensief gebruikt en is gelegen aan de Noordelijke Kleiroute en aan het begin van de Noordelijke Elfstedenvaarroute. In 2010 is bij de bietenopslagplaats door de gemeente een passantensteiger aangebracht. Deze steiger wordt al druk bezocht door vaarrecreanten die hier voor een of meerdere nachten afmeren. U betaalt € 7,50 per nacht per boot, onafhankelijk van de lengte van de boot. Voor deze prijs kunt u gebruik maken van walstroom, het toilet en het watertappunt. Na 17.00 uur is havengeld verschuldigd aan een van de havenmeesters. Bij de herinrichting heeft de recreatie en de landbouw ieder zijn eigen plek gekregen. Door deze duidelijke functiescheiding, de ruime en overzichtelijke inrichting en voldoende parkeerruimte is een fraai geheel ontstaan dat aan alle gebruikers recht doet en kan er met recht worden gesproken van een fraai visitekaartje voor de watersporter.

Hemmemapark
"De naam van het Hemmemapark, gelegen ten noorden van de dorpskern van Berltsum, herinnert aan de vroegere buurtschap Hemmemabuurt in deze omgeving (waarvoor zie verder het hoofdstuk Status). Het zuidelijk deel van het park ligt op en rondom het historische terrein van Hemmemastate (waar de latere buurtschap Hemmemabuurt naar is genoemd). Hier kun je nog zien en ervaren hoe de terreininrichting van een stateterrein uit de middeleeuwen er uit zag. De state is helaas omstreeks 1750 afgebroken. "In alle seizoenen van het jaar ben je van harte welkom in het Hemmemapark. De ingangen van het park kun je vinden aan de Wiersterdyk, aan het einde van de Bildtdyk en je kunt het park ook binnenkomen vanuit de Singel.

Het Hemmemapark in Berltsum is in 2003 en 2004 aangelegd. De planonderdelen zijn uitgevoerd al naar gelang er geld bij elkaar kon worden gesprokkeld. Het park is 7 ha groot. Het wordt geheel onderhouden door en op kosten van de dorpsgemeenschap. In 2002 is begonnen om de eerste plannen in het Hemmemapark uit te voeren; een grote vijver; in de winter te gebruiken als ijsbaan, veel bomen zijn geplant, grond verzet, brug geplaatst en 2 kilometer aan paden aangelegd. In 2007 zijn opnieuw schelpenpaden aangelegd en de grote wens van de uitkijktoren is in dat jaar ook gerealiseerd. In 2009 is opnieuw begonnen om het Hemmemapark uit te breiden richting de Bildtdyk. Je treft daar groepen van bomen van oude fruitrassen aan, die een mooi aanzien geven in dit gedeelte. Ook is er een picknicktafel neergezet in het oude fruitboomgedeelte. De oude teelt van zachtfruit (bessensoorten) onder hoogstam vruchtbomen is in ere hersteld. De oude rassen zijn hier te proeven van de vroege zomer tot in de late herfst.

In het Hemmemapark kun je uitstekend wandelen, fietsen en even pauzeren in de mooie natuur. Het is niet voor niks dat de Cultuurhistorische fietsroute door de thans voormalige gemeente Menameradiel door dit park loopt. Je kunt in de vijver ook vissen. In de afgelopen jaren zijn er al veel activiteiten geweest in het Hemmemapark; de waterspelen van het dorpsfeest, de loopgroep oefent regelmatig in het Hemmemapark, excursies van de scholen, wandelingen van inwoners van Berltsum met gasten van elders, de Avondvierdaagse en nog veel meer. Door Stichting Berlikumer Belangen en de vele vrijwilligers is veel werk verzet om vernieuwingen in het Hemmemapark te realiseren en onderhoudswerkzaamheden te verrichten." (bron: dorpssite)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Berltsum, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Berltsum.

- Nieuws: - Nieuws uit Berltsum op Facebook. - Nieuws uit het dorp op Facebook, door Stichting Berlikumer Belangen (SBB). - De maandelijkse dorpskrant van en voor het dorp en buurdorp Wier, Op 'e Roaster, is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers, vanaf 2009).

- Belangenorganisatie: - Stichting Berlikumer Belangen (SBB) (voor andere pagina's betreffende SBB zie het menu SBB onder de link) behartigt de belangen van de inwoners van Berltsum. Het gaat hierbij voornamelijk om aangelegenheden in het belang van de leefbaarheid. Hierbij kun je denken aan: wonen, het dorpsaanzicht, groenvoorzieningen, verkeer en vervoer, werkgelegenheid, veiligheid etc. SBB treedt veelal op als schakel tussen onze dorpsgemeenschap en allerhande (overheids) instanties.

- Dorpshuis / MFC: - Doarpshûs 't Heechhout in Berltsum wordt medio 2021 vervangen door het nieuwe multifunctioneel centrum MFC It Stedhûs. De Kruiskerk wordt omgebouwd tot een multifunctioneel gebouw om alle voorzieningen te huisvesten. In het nieuwe dorpscentrum worden zowel dorps- als regionale voorzieningen bij elkaar gebracht. Deze regionale voorzieningen zijn nu gevestigd in het Groene Kruisgebouw. Deze verouderde huisvesting voldoet niet meer aan de huidige eisen. Daarom gaan ook zij graag over naar het nieuwe MFC. Deze voorzieningen zijn het consultatiebureau van de GGD, de Trombosedienst, de praktijken voor verloskunde en fysiotherapie, welzijnsorganisatie De Skûle (voorheen Middelsee) en het regiokantoor van Thuiszorg Het Friese Land. Ook veel dorpsbelangen uit omliggende dorpen ondersteunen deze regionale functie, want zo blijven veel voorzieningen in de buurt.

Het huidige dorpshuis 't Heechhout is nodig aan groot onderhoud toe. Deze kosten worden uitgespaard door alle activiteiten onder te brengen in het nieuwe MFC. Ook Muziekvereniging Opmaat en jeugdsoos It Piipskoft, die nu een eigen gebouw hebben, krijgen een plek in het nieuwe gebouw. De protestantse gemeente brengt haar doordeweekse activiteiten en de helft van de kerkdiensten onder in het MFC. De overige helft blijft in de Koepelkerk en 't Centrum. Met het nieuwe MFC wordt een besparing bereikt van ca. 40% op de exploitatiekosten van de deelnemende organisaties. Dit is de belangrijkste pijler onder de haalbaarheid van het MFC. Het samenbrengen van al deze voorzieningen zorgt ook voor een enorme versterking van de leefbaarheid in Berltsum en omgeving, en het vormt daarmee de tweede pijler onder de haalbaarheid. Zie ook bij Bezienswaardigheden.

Maar zoals vaak bij een - zeker voor een dergelijk klein dorp - megaproject, is het een kwestie van lange adem voor alle voorbereidingen, vergunningen en de financiering geregeld zijn. We laten hierover graag Johan van der Graaf aan het woord: "Vanuit de Kerkenraad kwam in 2012 het verzoek om te kijken naar een bredere inzet van de Kruiskerk voor de toekomst. Met groot enthousiasme is dit initiatief door SBB opgepakt, mede doordat al bekend was dat veel verenigingen en stichtingen problemen hadden met huisvesting in het algemeen, en de kosten voor onderhoud en gebruik in het bijzonder. Na een korte inventarisatie onder alle verenigingen in Berltsum is al vrij snel een aanzet gemaakt voor een breder bestuurlijk platform, de huidige stuurgroep MFC. Vanwege het brede belang en breed gedragen initiatief namen vanuit iedere geleding een aantal mensen zitting in dit algemeen bestuur. Ieder met zijn eigen belang en motivatie. Erik Jansen was en is daarbij voorzitter. Mijn rol zag en zie ik als een soort olie binnen het geheel. Ik ben rekenkundig aanwezig voor de juiste prognoses, ik correspondeer waar dat nodig is. Ik spreek met gemeente, met dorp en buren en geef daarbij aan wat voor ons belangrijk is. Maar ook belangrijk: dat doe ik nooit alleen, dat doe ik samen met een fantastisch bestuur.

Je bent al sinds het begin (2012) vrijwilliger binnen de stuurgroep van het MFC. Heb je nooit gedacht om er mee te stoppen? Wat drijft je om je hiervoor in te zetten? Nee, nooit gedacht om te stoppen. Maar ik heb wel gemerkt dat je een lange adem moet hebben. In 2013 hadden we veel plannen klaar en waren we als bestuur al veel verder dan ieder die er ook maar op wat voor manier bij betrokken moest zijn. Denk hierbij aan de gemeente voor een subsidietoekenning, denk aan de leden van de diverse verenigingen en stichtingen, denk hierbij aan de buurt en de overige subsidieverstrekkers. Iedere in en bij Berltsum betrokkene verdiende een goede motivatie van het door ons bedachte plan en een goede verantwoording van de onderliggende stukken. En dat kost tijd, veel tijd, zo heb ik nu al wel begrepen. Maar dat geeft niet, want als stuurgroep zijn we overtuigd van dat plan, een plan dat voorziet in een gecombineerde huisvesting van kerk, muziek, dorpshuis en toneel, jeugd en zorg. Al met al een zelfvoorzienend geheel. In tegenstelling tot de huidige situatie, waarbij er steeds veel geld van de lokale overheid wordt gevraagd voor onderhoud en huisvesting. En waarbij de huisvestingslasten nu steeds per vereniging/stichting zelf betaald moet worden. In een nieuw MFC zal je op minder vierkante meters met een betere isolatie en efficiëntere bezetting veel lager gaan uitkomen. Daarnaast zal een concentratie mensen gaan verbinden, is onze visie.

Kun je in het kort vertellen wat er het afgelopen half jaar allemaal is gebeurd ? Welke ontwikkelingen zijn er geweest en wat kun je hier over vertellen? We hebben gesprekken gevoerd met de wethouder en verschillende ambtenaren van de gemeente Waadhoeke, de dorpencoördinator, met de Poiesz. Elke maand een vergadering met de stuurgroep. Tussentijdse correspondentie en gesprekken over bouwsom, over financiering, over aankoop, over mogelijkheden en onmogelijkheden. Wanneer denk je dat de verbouw van de Kruiskerk tot MFC kan beginnen? Wanneer er geen steekhoudende bezwaren worden ingediend verwacht ik dat wij eind 2020, begin 2021 kunnen gaan bouwen. Kun je nog iets vertellen over de financiering? Hoeveel certificaten zijn er inmiddels uitgegeven? Wat heeft dit qua bedrag opgeleverd? Alle 400 certificaten waren in no time 'verkocht'. Dit geeft ook aan hoe het MFC leeft binnen Berltsum. Ontzettend bedankt daarvoor, een speciale dank daarbij nogmaals voor firma Zeinstra die een aanzienlijk deel van de uitgave zeker heeft gesteld. De uitgifte van certificaten heeft in totaal € 100.000 opgebracht. Een fantastisch resultaat! Voor de overige financiering zijn wij op basis van de oorspronkelijke geprognosticeerde bouwsom sluitend. Echter de tijd heeft ons ingehaald, de prijzen zijn gestegen dus de bouwsom valt nu hoger uit. Het bouwteam is momenteel met man en macht bezig te kijken door welke aanpassingen we de bouwsom kunnen verlagen. De werkgroep Financieel is druk bezig te kijken naar het daardoor ontstane gat in de financieringsbegroting. Al met al zaken waar wij op korte termijn verwachten uit te komen.

Wat zou je graag willen zien in het MFC (qua activiteiten, voorstellingen, bijeenkomsten e.d.)? Een van de doelen van SBB is het in stand houden en verbeteren van de leefbaarheid in en rond ons mooie dorp Berltsum. Het MFC staat midden in die leefbaarheid. Persoonlijk zie ik dat de zorg zijn unieke centrale plek krijgt. Net als de muziek die er kan oefenen en voorstellingen kan geven. Zo ook het toneel. Dat mensen kunnen kerken op een mooie manier en waar (zo mogelijk) een ander soort van diensten een plek kunnen krijgen. Waar jeugd en ouderen bij elkaar komen. Waar het dorp zich verzamelt tijdens feesten, en waar ruimte is voor mooie optredens. Dit alles natuurlijk binnen de mogelijkheden.

Kun je nog iets vertellen over het Groene Kruis gebouw (verkoop, nieuwbouw, Poiesz)? De directie van de Poiesz heeft aangegeven binnen 2 jaar een nieuwe grote supermarkt te willen bouwen op een A-locatie binnen het dorp, waar o.a. parkeren geen problemen gaat opleveren. Na een interne studie en een rondgang door het dorp (samen met SBB) heeft de Poiesz aangegeven het liefst nieuwbouw te plegen op het huidige Heechhout en Groene Kruis terrein aan de Sportleane. Voor het dorp Berltsum, voor de gemeente én voor de realisatie van een MFC een fantastische opsteker! Daarmee wordt oud namelijk weer nieuw, en is er geen sprake van nieuwe open plekken of 'rotte kiezen' binnen het dorp. Binnen dit geheel zou het ook zomaar kunnen zijn dat er weer een nieuwe representatieve invulling komt voor het huidige Poiesz gebouw.

Zijn er al plannen voor de overige gebouwen die leeg komen te staan? Voor het Piipskoft zal naar verluidt een koper worden gezocht. Een prachtige locatie wat mij betreft voor wonen/werken in de Buorren. De overige open locaties liggen onder het beheer van SBB. Wel is daar al breed over gesproken samen met SBB, gemeente, woningstichting, stuurgroep MFC e.d. Plannen daarvoor zijn in ontwikkeling. Tot slot wil ik iedereen in welke hoedanigheid ook betrokken bij het MFC bedanken voor hun geduld en unieke rol in dit geheel. Er zijn meer dan 50 vrijwilligers actief voor het MFC. Nog efkes wachtsje en dan kinne wy genietsje van us eigen MFC foar Berltsum troch Berltsum!" Aldus het op de Facebookpagina van het MFC i.o. geplaatste interview met Johan van der Graaf in december 2019. Wij hebben dit interview hier bewust vrijwel integraal geciteerd, gezien enerzijds het grote belang van dit onderwerp voor het dorp en anderzijds opdat iedereen kan lezen hoeveel - tijd, energie, organisatietalent en doorzettingsvermogen van alle betrokken vrijwilligers - er bij dergelijke projecten in het algemeen en bij dit project in het bijzonder komt kijken.

- Onderwijs en kinderopvang: - In 2013 is Brede School De Foarútgong gerealiseerd, op de locatie van basisschool De Fûgelsang, aan de Ds. van Eyck van Heslingastrjitte. In het nieuwe gebouw zitten naast de beide basisscholen van Berltsum - De Fûgelsang en OBS Lyts Libben - de kinderopvang en de lytse bieb onder één dak.

- Jeugd: - Jeugdsoos It Piipskoft.

- Muziek: - "De wortels van Muzykferiening OpMaat in Berltsum liggen in het jaar 1895. In dat jaar wordt muziekvereniging CMD De Bazuin opgericht. Een jaar later 'concurrent' muziekvereniging Klimop. Door een fusie in 2013 is de nieuwe vereniging OpMaat ontstaan. De fusie heeft de nodige jaren aan voorbereiding gevergd. De twee verenigingen hadden overeenkomsten maar zeker ook verschillen. Het grootste verschil was de identiteit. De Bazuin was een Christelijke vereniging en Klimop een algemene vereniging. Dit brengt niet alleen verschil in muziekstijl met zich mee maar ook een andere ledenpopulatie. Door gesprekken over en weer bleek dat de leden toe waren aan een fusie en bereid waren om stappen naar elkaar te zetten. Wat een prachtige ontwikkeling! Muziek is wat ons tegenwoordig bindt. En de leden gaan harmonieus om met de optredens van diverse aard; denk aan een optreden in een eredienst van de PKN-gemeente of een muzikale opluistering bij de zondagse kaatspartij tijdens de Merke.

Elke maandagavond van 19.30-21.30 uur komen de leden van fanfare OpMaat in Berltsum bij elkaar om te repeteren, onder leiding van dirigent Gatse Hylkema. We komen uit in de 4e divisie en hebben als doel om in de toekomst door te stromen naar de 3e divisie. We doen daarom regelmatig mee aan festivals en muziekconcoursen. We verzorgen ook minimaal drie concerten per jaar. Het Donateursconcert en het 'Dank-je-wel concert' komen ieder jaar op de agenda. We zijn erg trots op onze jeugdleden. Zij krijgen dan ook voldoende kansen om via een gedegen muzikale opleiding een plekje binnen OpMaat te verkrijgen. Om het spelen bij OpMaat voor hen aantrekkelijk te houden wordt er ook geluisterd naar de ideeën van de jongere leden; denk aan muziekkeus en activiteiten.

De drumband van OpMaat ging eerst door het leven als Klimop en was bekend binnen en buiten Berltsum. Zo verzorgden ze een aantal optredens zoals de jaarlijkse uitvoering, de intocht van Sinterklaas in het dorp en in Engelum en de rondgangen door het dorp tijdens Koningsdag, het Dorpsfeest, de Avondvierdaagse en de Anjercollecte. Door de verschrikkelijke brand van 15 juli 2017 - waarover je hier meer kunt lezen - waardoor ons clubhuis met alle inventaris die zich daarin bevond is afgebrand, is de drumband al haar instrumenten kwijt geraakt. Dankzij Vancore hebben de leden van de drumband weer gloednieuwe instrumenten, waar ze sinds november 2018 op spelen. Nieuwe leden voor de drumband zijn van harte welkom. De groep bestaat momenteel uit een gezellige groep van 15 leden. Heb je al eerder bij een drumband gezeten of wil je graag muziek leren spelen, dan ben je van harte welkom om eens een kijkje te nemen tijdens onze repetitie op donderdagavond om acht uur, of neem contact met ons op via de contactpagina van onze site."

- Lied 'Berltsum' (de Friese vertaling van het nummer 'Jackson') van de band Highway 54 met Anneke Douma.

- "De Schola Cantorum Mistúra in Berltsum is opgericht in 2000. We zingen gregoriaanse gezangen en meerstemmige koorwerken die een relatie met het gregoriaans hebben. Ons repertoire is breed en veelzijdig. Er is een algemeen deel dat over het kerkelijk jaar gaat en een deel dat zich toespitst op de feestdagen of liturgisch sterke tijden als Advent en Veertigdagentijd. Een aantal leden erbij, vooral mannen, zou ons zeer welkom zijn. Naast al onze serieuzere koorzang is er ook zeker plaats voor een vrolijke noot. Wie wil mee zingen kan een folder aanvragen, onze repetitie bezoeken of contact opnemen met dirigent Piet Vessies, tel. 06-22650824 of een e-mail naar info@dezangbodem.nl. Koorervaring is wél een vereiste. Onze repetities zijn iedere dinsdag van 19.45-22.00 uur."

- Vrouwenkwartet Femm'tet is opgericht in 2010. Het repertoire loopt sterk uiteen van klassiek tot modern, en is ook zowel religieus als wereldlijk. Ze zingen in diverse talen. Dit gezelschap en de hiervoor vermelde Schola staan onder (bege)leiding en coaching van dirigent Piet Vessies.

- "De Bliid Boadskip Sjongers uit Berltsum is een enthousiast koor en wij proberen onze naam waar te maken tijdens onze optredens in kerkdiensten, bejaardentehuizen, concerten of andere bijeenkomsten. Tijdens de kerkdiensten zijn wij onderdeel van de liturgie, maar wij verzorgen ook complete kerkdiensten. Ons koor heeft ca. 30 leden. Wij worden op de piano begeleid. Af en toe wordt de begeleiding uitgebreid met een basgitarist, drummer of fluitist. Het repertoire is breed, van gebed tot opzwepende gospel, en wij zingen voornamelijk in het Engels, Nederlands en Fries. Iedereen die goed kan zingen en zich kan vinden in onze doelstelling is welkom als lid van de Bliid Boadskip Sjongers. Als je belangstelling hebt, kom dan eens vrijblijvend een repetitie bijwonen. Wij repeteren op maandagavond van 19.50-22.00 uur in een van de zalen onder de Gereformeerde kerk."

- Sport: - Voetbalvereniging s.c. Berlikum heeft ongeveer 300 spelende leden en daarnaast ongeveer 50 niet-spelende leden en donateurs. Op Sportcomplex De Koekoek heeft de club de beschikking over twee wedstrijdvelden, waaronder een kunstgrasveld, plus een pupillenveld.

- Het oude clubgebouw van Tennisvereniging en Jeu de Boulesvereniging De Vierslag voldeed niet meer aan de huidige eisen. Renovatie was geen optie en na overleg tussen kaatsvereniging en tennisvereniging is besloten om in 2014 aan het clubgebouw van de kaatsvereniging het nieuwe clubgebouw van de tennisvereniging te bouwen. Voordeel hiervan is dat beide verenigingen van elkaars faciliteiten gebruik kunnen maken en dat de eigen identiteiten blijven bestaan.

- Volleybal Vereniging Berlikum (VVB).

- "Na de fusie van de Christelijke Bond voor de Friese Kaatssport (CFK) en de Koninklijke Nederlandse Kaatsbond (KNKB) in 1994 besloten ook de toenmalige kaatsverenigingen die Berltsum op dat moment rijk was (Wardy, opgericht in 1934 en V.v.V., opgericht in 1888) zich op te heffen en onder de vlag van een nieuwe vereniging als één club verder te gaan: kaatsvereniging KV Berlikum. Onze belangrijkste wedstrijd is eigenllijk wel de hoofdklasse vrijeformatie wedstrijd, jaarlijks op de 4e zondag in juni. Daarnaast worden er in bijna elke categorie KNKB-wedstrijden door ons georganiseerd. Ook voor de leden en dorpsbewoners staan er een aantal partijen op het programma, want het straatkaatsen, nachtkeatsen, pearkekeatsen en de kaatsweek zijn zo langzamerhand niet meer uit het Berlikumer leven weg te denken. Verder worden er voor de leden, zowel klein als groot, diverse ledenpartijen en competitiewedstrijden georganiseerd."

- "Gymnastiekvereniging GV Berlikum is opgericht in 1934 en heeft haar sportaanbod in de loop der jaren uitgebreid met conditietraining en yogalessen. Sporten en bewegen in het algemeen is belangrijk. Omdat het leuk en gezond is en je fit houdt, maar vooral omdat het mensen dichter bij elkaar brengt. Hoe jong of oud ze ook zijn, en wat ze in het dagelijks leven ook doen: de sociale invloed van sporten is groot. Alle lessen bij GV Berlikum worden gegeven door gediplomeerde instructrices, waarbij de veiligheid voorop staat en plezier de belangrijkste factor is. Voor gymnastiek geldt overigens dat dit (als men dat leuk vindt) ook in wedstrijdverband kan worden gedaan. Voor de gymnastiekgroepen zijn er wedstrijden op recreatieniveau en op selectieniveau."

- Bekende Berltsumer: - In 2017 is in het Hemmemapark het theaterspektakel BAUCK! opgevoerd. BAUCK! is een coproductie van Sybe Joostema en Durk Dijkstra. BAUCK! speelt zich af in de laat-middeleeuwen, in een tijd dat Fryslân ten onder leek te gaan aan onderlinge twisten en verdeeldheid. In dat decor staat de moedige jonge vrouw Bauck van Popma (Hemmema) op. Eerst als jonge vrouw op het nog zelfstandige eiland Skylge (Terschelling). Later neemt ze tijdens de verdediging van het slot Hemmema bij afwezigheid van haar man Doecke ook koelbloedig het voortouw. Dat was op zijn zachtst gezegd ongebruikelijk voor de laat-middeleeuwen. En zo ontstond de legende van Berltsum. BAUCK! staat ook voor de strijd om zelfstandigheid en eenheid van Fryslân. BAUCK! wordt ook wel de Fryske Jeanne d’Arc genoemd. Jeanne d’Arc voerde als meisje het Franse leger aan.

De locatie van het theaterspektakel is bijzonder, op de plek waar een groot deel van deze geschiedenis zich heeft afgespeeld. Vlakbij de locatie waar het Hemmema-slot heeft gestaan, omgeven door water. Op een historische plek zo weer historie schrijven is dan een eer, aldus de producenten. Ze zijn dan ook blij dat Stichting Hemmemapark Berltsum toestemming heeft gegeven om het theaterstuk juist op die plek te spelen, met respect voor de prachtige natuur in het huidige Hemmemapark.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Berltsum.

Reacties

(4)

Ik kom de naam Hemmemabuurt tegen als buurtschap, maar niet meer bij jou en op de website van Waadhoeke. Is deze buurtschap opgeslokt door Berlikum/Berltsum? Zo ja kan je daar melding van maken?
Groetjes
Hans

Dank voor je opmerkzaamheid Hans! Want ook als een buurtschap er niet meer is - althans in naam, zoals hier, de bebouwing is er nog wel - moet men op Plaatsengids.nl kunnen vinden sinds wanneer en waarom de plaats(naam) er niet meer is. Ik heb het uitgezocht en er een alinea aan gewijd onder Status. Vervolgens dacht ik: dat Hemmemapark verwijst er natuurlijk in naam nog naar, waar ik in het laatste hoofdstuk al een stukje over had, maar dat ging niet zozeer over dat park zelf. Dus ook een stukje over dat park opgezocht en toegevoegd in het hoofdstuk Landschap etc. Tevens nog een mooi verhaal gevonden over de muziekvereniging en over het MFC i.o., waar al sinds 2012 plannen voor worden gemaakt en dat er dan in 2021 toch eindelijk beoogt te komen, wat een flinke boost aan het toch al bruisende dorpsleven alhier zal geven (en een kaartje toegevoegd, wat ik geleidelijk bij alle plaatsen doe waar geen Kuijperkaart van is). Al met al is de pagina hierdoor bijna verdubbeld, van ca. 3.000 naar ca. 5.500 woorden.
Gegroet,
Frank

Onder de kop evenementen staat dat het lidmaatschapsgeld van de ijsbaanvereniging €7,50 is.
Dit klopt niet meer, dit moet zijn € 9,00

Dank voor uw melding! ik heb het aangepast.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen