Putte is een dorp in deels de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Woensdrecht. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.
Sinds de Vrede van Munster (1648) ligt Putte ook deels in het huidige België en is daar ook nog eens over 2 gemeenten verdeeld: het W deel is gemente Stabroek, het O deel is gemeente Kapellen.
Gemeente Putte anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
Op deze kaart is de driedeling van het dorp Putte goed te zien; binnen de oranje lijn is Nederlands grondgebied; Z ervan valt het W deel onder de Belgische gemeente Stabroek, en het O deel onder de Belgische gemeente Kapellen.
- Putte is een dorp in deels de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Woensdrecht. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.
Sinds de Vrede van Munster (1648) ligt het dorp Putte ook deels in het huidige België en is daar ook nog eens over 2 gemeenten verdeeld: het W deel, W van de hoofdstraat door het Belgische deel van het dorp (Ertbrandstraat/N11) valt onder de gemeente Stabroek; het O deel, O van de genoemde weg, valt onder de gemeente Kapellen.
Volgens dit artikel over de bijzondere ligging van Putte (in Reformatorisch Dagblad, 2005) zou ook nog een deel van het Belgische deel van het dorp onder de gemeente Kalmthout vallen, maar als wij op de kaart kijken, zou dat hooguit op een handvol panden aan de NO buitenrand van het dorp betrekking kunnen hebben. In het kader van het Belgische deel van het dorp wordt in andere bronnen alleen van de ligging in de eerste twee genoemde gemeenten gesproken (bijvoorbeeld op de onder Jaarlijkse evenementen gelinkte Belgische site van de Grensfeesten).
- Wapen van de voormalige gemeente Putte.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1277 kopie 16e eeuw Pitte, 14e eeuw Putte.
Naamsverklaring
- Het Middelnederlandse pitte, putte betekent 'waterput, kuil'.(1)
- De toelichting bij de wandelroute Bossenloop stelt: “Er bestaat zoals bij veel plaatsnamen ook in dit geval enige onduidelijkheid omtrent de afleiding van de naam. De meest simpele verklaring is hoogstwaarschijnlijk dat de plaats de naam heeft gekregen vanwege een waterput, die men hier vond. Dit geldt namelijk ook voor Putten (Gelderland) en andere gelijksoortige plaatsnamen in Nederlands en Belgisch Limburg en in Zuid-Holand. Een andere zeer reële mogelijkheid is, dat de naam betekent ‘gelegen in een laagte’. Wanneer men namelijk vanuit Hoogerheide, dat twintig meter boven NAP ligt, via de Putseweg en de Antwerpsestraat tussen de heuvels door, naar Putte rijdt, daalt men af tot een hoogte van één meter boven NAP.”
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Put en Buntland.
Putte ligt ZO van Woensdrecht, Hoogerheide en Ossendrecht. Het Nederlandse dorpsgebied grenst in het W, Z en O aan België en in het N aan het dorpsgebied van Ossendrecht.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Putte 116 huizen met 671 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 71/411 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Straat (Putsche Straat) 42/247 en Koudeheide 3/13. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.500 huizen met ca. 3.700 inwoners. De oppervlakte van het dorpsgebied bedraagt ruim 1.852 hectare. Ruim 1.300 hectare hiervan is bedekt met naaldbossen.
Terug naar bovenIn den beginne
De naam Putte wordt voor het eerst vernoemd in 1247, als ene Hendrik van Attenhoven het recht verkrijgt om in dit dan nog vrijwel onbewoonde gebied veen te ontginnen en er parochies te stichten. Deze omgeving behoorde in 1247 tot het Land van Breda, dat op zijn beurt een uitgestrekt leengoed vormde van de hertog van Brabant. Na het overlijden van de laatste leenheer verdeelde hertog Jan I van Brabant in 1287 het Land van Breda in tweeën; Breda en Bergen op Zoom. Het is onzeker of Putte toen al een dorp was, maar door de splitsing viel de streek onder het gezag van Bergen op Zoom. Nadat in 1533 de heer van Bergen op Zoom de titel van markies kreeg, behoorde het tot het markiezaat van Bergen op Zoom.
Veel van de dorpen binnen het markiezaat hadden een eigen schepenbank, die zich voornamelijk met de rechtspraak bezighield. Wanneer die te Putte werd opgericht is onbekend, al zijn er aanwijzingen dat er vanaf 1350 een eigen schepenbank fungeerde en in 1596 een keur (verzameling rechtsregels) voor het dorp werd opgesteld. Uit schriftelijke bronnen (cijnzen) blijkt dat de markies inkomsten uit het dorp had, afkomstig uit pacht en de heffing van tienden (tiendschuur) op alle opbrengsten van de oogst en het vee. Ook voor de jacht en het houden van bijen had men toestemming nodig en was men belasting verschuldigd. Midden 14e eeuw wordt een kasteel met bijbehorende hoeven gebouwd, dat zou uitgroeien tot het huidige Kasteel Ravenhof, dat tegenwoordig net aan de Belgische kant op Stabroeks grondgebied ligt.
Oorlogen, splitsing Putte, smokkelen en stropen
Als gevolg van de Tachtigjarige Oorlog vinden er in de gehele streek tussen Bergen op Zoom en Antwerpen veel verwoestingen plaats. Putte, gelegen aan de doorgaande weg van Bergen op Zoom naar Antwerpen, raakt daardoor tussen 1582-1593 geheel ontvolkt. Herbouw volgt ten zuiden van het oude dorp. Ter plaatse van de algemene begraafplaats aan de Putseweg stond een middeleeuwse kapel, ongeveer 1 km ten noorden van de huidige kerk. Deze was gewijd aan de Heilige Elisabeth. Na de verwoesting ervan werd een nieuwe kerk gebouwd.
Bij het sluiten van de Vrede van Münster in 1648 komt de scheiding tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden tot stand. Dit heeft tot gevolg dat de grens dwars door het dorp Putte komt te liggen. Net ten zuiden van de grens wordt een RK grenskerk opgericht (zoals dat in die tijd ook elders nét buiten Brabant veel is gebeurd, in gebieden waar men nog wel de RK godsdienst mocht beoefenen, zie bijvoorbeeld ook een uitvoerig betoog hierover in tekst en beeld bij buurtschap De Hutten bij Someren). Het dorp kreeg een Hervormde kerk, maar die is in 1794 reeds afgebroken.
De Spaanse en Oostenrijkse successie-oorlogen in de 18e eeuw betekenden wederom dat de streek weer door allerlei troepen werd geteisterd. En ook tijdens de inval van de Franse troepen in 1747, waarbij Bergen op Zoom werd ingenomen, had Putte te lijden onder vernielingen. De bevolking was in die tijd arm. Toen in de tweede helft van de 18e eeuw het Moretusbos tot stand kwam vonden vele Puttenaren werk in de aanleg ervan (de beschrijving daarvan vind je in het hoofdstuk Landschap etc.). Wel was er landbouw, doch daarmee kon slechts een karig bestaan worden verkregen.
Na de Belgische afscheiding (1830) liep opnieuw de grens door Putte. In 1843 werd deze door grenspalen gemarkeerd. Deze leverde niet alleen reguliere werkgelegenheid door de grenskantoren en bijbehorende uitspanningen, maar ook wisten de bewoners door smokkel hun inkomen aan te vullen. Ook stroperij kwam veelvuldig voor. Over beide vind je aan het eind van dit hoofdstuk een apart artikeltje. Ook ontstond toen langs de Antwerpsestraat onder invloed van de grensactiviteiten een aangesloten bebouwing. Een uitvloeisel van de Belgische onafhankelijkheid was ook de aanleg van drie grote Joodse begraafplaatsen in Nederlands Putte. Aangezien de Belgische wetgeving geen garantie bood voor het te allen tijde ongestoord laten van de graven, heeft de Antwerpse Joodse gemeenschap hier haar doden begraven. Hierover vind je een artikel in het hoofdstuk Bezienswaardigheden.
Middelen van bestaan
Gedurende de 19e eeuw vond de bevolking van Putte haar bestaan in de land- en bosbouw. Later in die eeuw kwam daar ook het mattenvlechten bij. Dit werd gedaan als huisarbeid en bood enkele honderden mensen werk. In 1910 werkten er nog 86 volwassenen en 101 hulpkrachten in deze tak van nijverheid. Een modernere bron van werkgelegenheid werd de industrie: in 1929 was Van Niftrik een van de eerste bedrijven in Nederland waar bakeliet tot producten werd verwerkt. Dit kunststofverwerkende bedrijf bestaat nog altijd, al werkt men nu met modernere grondstoffen.
Gemeentehuis
Tot 1902 had Putte geen gemeentehuis; het gemeentebestuur vergaderde in verschillende herbergen (wat in de 19e eeuw overigens in veel kleine gemeenten in ons land het geval was). In latere jaren werd door huur en aankoop van een woning tot 1937 daar vergaderd. Pas in 1937 krijgt de gemeente een echt gemeentehuis.
Eerste en Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Eerste Wereldoorlog is de grens tussen België en Nederland geheel gesloten, omdat Nederland neutraal bleef. Berucht in die periode was de onder hoogspanning staande draadversperring langs de hele Belgisch-Nederlandse grens, dus ook tussen Nederlands en Belgisch Putte. Er zijn honderden mensen door omgekomen. De draadversperring stond dan ook bekend onder de namen Dodenhek, Dodendraad en Draad des Doods. In de Tweede Wereldoorlog is in deze omgeving hevig gevochten en veel vernield. (bronnen: (2) en West-Brabants Archief)
Smokkelen
“Zij bestaan meest door landbouw, houtteelt en mattenvlechten, terwijl de roep gaat dat velen zich aan den smokkelhandel overgeven”, schrijft Witkamp in zijn 'Aardrijkskundig woordenboek' uit 1877 over het dorp. Witkamp’s diplomatieke formulering zou weleens op waarheid kunnen berusten; in 1997 bestond Putte 750 jaar en ter gelegenheid hiervan heeft men een munt uitgegeven (waarmee in het dorp betaald kon worden, oplage 10.000 stuks) die ‘Smokkelaer’ was gedoopt… De munt had een waarde van vijf gulden (circa €2,30). Lieden die werden betrapt op smokkelen of ‘stroopen’, konden in de jaren dertig overigens rekenen op inhouding van de ‘steun’ of schorsing bij de werkverschaffing. De Commissaris der Koningin in Noord-Brabant, A. van Rijckevorsel, schrijft namelijk aan de ‘heeren burgemeesters’ in het bijvoegsel bij Staatsblad 130 van 1937:
“Zoals U bekend is, is het de wensch van den Minister van Sociale Zaken, dat strenge maatregelen worden genomen tegen steuntrekkers of tewerkgestelden bij de werkverschaffing, indien deze zich bezig houden met smokkelen en/of stroopen. In dit geval worden zij voor korteren of langeren tijd uitgesloten van steun of wel geschorst bij de werkverschaffing. Niet op allen, die zich aan bovenbedoelde feiten schuldig maken, kunnen echter voorschreven straffen worden toegepast. Dit geldt hen, die wegens smokkelen of stroopen worden geverbaliseerd in een andere gemeente dan waarin zij woonachtig zijn. Ik doe daarom een beroep op Uwe medewerking, opdat opgaven omtrent in Uwe gemeente geconstateerde overtredingen als bovenbedoeld, welke zijn begaan door personen, die elders wonen, worden ter kennis gebracht van de burgemeesters hunner woonplaats. Ten einde het hieraan verbonden werk tot een minimum te beperken, zijn de opgaven kort en zakelijk te verstrekken.”
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Putte, kun je terecht bij de volgende instanties en site:
- Heemkundekring Het Zuidkwartier (zie de beschrijving van deze vereniging aan het eind van het hoofdstuk onder de link).
- Verhalen over de geschiedenis van Putte op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
- Digitale bronnen m.b.t. Putte in het West-Babants Archief.
Terug naar boven- Van 2015 t/m 2018 is het Tervoplein in Putte rigoreus geherstructureerd (die wens werd overigens reeds in 2006 door de ondernemers geuit, maar de voorbereidingen hebben 'even' geduurd). Het herontwikkelingsplan (hier vind je het Bestemmingsplan ervan) omvatte de sloop van de bestaande winkels en de nieuwbouw van een nieuw winkelblok, met 25 bovenwoningen, waarbij de sloop en bouw zodanig gefaseerd waren dat de winkels open konden blijven. Voor de winkels is een nieuw parkeerterrein aangelegd, dat te samen met het terrein aan de Dionysiustraat circa 150 parkeerplaatsen telt. In september 2018 is het Tervoplein feestelijk heropend.
Bij de heropening onthulden wethouder Hans de Waal en Wim Jaegers (van de firma Tervo) het bronzen borstbeeld van Rients Terpstra (1896-1978). Mocht je je ook weleens hebben afgevraagd waar de naam van het Tervoplein eigenlijk vandaan komt; de naam is een samenvoeging van de achternamen van Terpstra en zijn echtgenote Julia Vos. Volgens de inscriptie bij het borstbeeld was Terpstra in de jaren vijftig, zestig en zeventig in Putte actief als een passioneel en gedreven ondernemer met een uitermate vooruitziende blik. Het beeld is een kunstwerk van beeldhouder Hans Hermes en aan de gemeente aangeboden door Tervo Gezondheidswinkels (destijds opgericht door en eveneens genoemd naar dhr. Terpstra en zijn vrouw, en nog altijd aan het Tervoplein gevestigd), Steenhouwerij Denisse, Bogor Projectontwikkeling en Green Real Estate.
Tevens is een een specifiek regenwaterriool aangelegd vanaf het Tervoplein naar de retentievijver Beukendreef (in de volksmond de Eendenvijver). De retentievijver is met een regelbare stuw verbonden met het slotenstelsel in het Moretusbos. Niet alleen het regenwater dat op het Tervoplein valt, een gebied ter grootte van twee voetbalvelden, wordt hierheen geleid. Naast het Tervoplein (bebouwing en parkeerterrein) zijn ook de Bradfordstraat, plus de hieraan gelegen appartementen en de straatkolken van de Prinses Irenelaan, Prinses Margrietlaan en Prinses Christinalaan losgekoppeld van het bestaande rioolstelsel. Hiermee ontstaat meer ruimte in het gewone rioolstelsel in dit deel van Putte, waardoor wateroverlast wordt voorkomen/tegengegaan. Het is een mooie win-winsituatie: door deze constructie wordt én wateroverlast in het centrum voorkomen én tegelijkertijd is er nu voldoende wateropvang om de verdroging van het Moretusbos tegen te gaan.
Aanvankelijk was het plan om regenwater van het pein en de bebouwing aldaar te laten infiltreren in een grindbak onder de parkeerplaatsen. De provincie had daar ook al subsidie voor toegezegd. "Maar later ontstond een nog beter idee; alle regen van de daken en de parking via een apart riool naar de Eendenvijver sluizen. Van daaruit stroomt het via een bestaand stelsel van sloten en stuwtjes het Moretusbos in, dat last heeft van verdroging", aldus projectleider Kees Nieuwenhuizen van de gemeente Woensdrecht. Oftewel, zoals Bn/De Stem zo mooi kopte in februari 2018: "Speciaal riool zorgt in Putte voor droge voeten en natte bossen."
Terug naar boven- Putte heeft 17 rijksmonumenten, waarvan er 12 betrekking hebben op de hieronder beschreven begraafplaatsen. De overige 5 zijn het gedenkteken voor Jacob Jordaens, de pastorie op Antwerpsestraat 33, theehuis De Gloriëtte bij Canadalaan 27, Villa Bieduinenhof uit 1883 op Putseweg 44 (waarvoor zie het hoofdstuk Links > Zorg), en de toren van de RK Dionysiuskerk uit 1865.
- De huidige, basilicale RK Sint-Dionysiuskerk in het Nederlandse deel van Putte (Antwerpsestraat 35) (in het Belgische deel staat namelijk ook een Sint-Dionysiuskerk!) dateert uit 1952 en is een ontwerp van de Roosendaalse architect Jac. Hurks. De vorige kerk, die uit 1865 dateerde, is in mei 1940 verwoest door terugtrekkende Franse troepen, die de Nederlanders te hulp waren gekomen tegen het Duitse geweld (in sommige bronnen staat dat de kerk in 1944 door de Duitsers is opgeblazen, maar dat is dus niet correct). Het neogotische orgel dateert uit 1905, is gemaakt door Maarschalkerweerd & Zoon (Utrecht) en is afkomstig uit de kapel van de Zusters Franciscanessen aan de Nieuwstraat in Breda. In 1999 is orgel het door Loek van Nes (Bergen op Zoom) vernieuwd en in de St. Dionysiuskerk geplaatst. Uit 1905 dateren nog de bovenkas en een gedeelte van het pijpwerk.
De kerktoren uit 1865 is wel bewaard gebleven en staat los van de huidige kerk. De toren is rond 1950 gerestaureerd naar de oorspronkelijke situatie. Aan de westelijke zijde zijn nieuwe ramen ingepast. Alleen de toren, die thans herdenkingsmonument is ter herinnering aan de gevallenen in de Tweede Wereldoorlog, heeft de status van rijksmonument, de kerk zelf dus niet. De kerktoren is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de kerktoren in de 19e eeuw. Het gebouw is van architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering en is tevens van belang als voorbeeld van het oeuvre van de in het Bredase bisdom actieve architect Soffers. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling van het wegdorp Putte. Het is een zeldzaam voorbeeld van het werk van de architect.
- De RK pastorie bij de Dionysiuskerk van het Nederlandse Putte (Antwerpsestraat 33) is een classicistisch herenhuis met een gepleisterde gevel en een driehoekig vlak, dat de gevel bekroont. Het fronton boven ramen en deuren gold eertijds als een versiering en ook als een statussymbool voor de welgestelde klasse.
- “In Putte bevinden drie begraafplaatsen waar overwegend Belgische joden uit de regio Antwerpen begraven liggen. Een begraafplaats uit 1908, een uit 1914 en een uit 1923, in gebruik bij drie verschillende joodse begrafenisverenigingen. De reden waarom al deze joodse mensen niet in België begraven wilden worden, ligt meer voor de hand dan men in eerste instantie zou vermoeden. De joodse wetten bepalen dat een graf nooit opgeruimd mag worden (de joden baseren zich daarbij op Genesis 23, waarin Abraham voor zijn overleden vrouw Sara ‘een eigen grafstede voor de volle prijs’ koopt van de Hethieten, voor vierhonderd sikkelen zilver, red.). Omdat de Belgische begraafwet eist dat een graf na 25 jaar wordt overgraven en de Nederlandse wetgeving toelaat dat een graf blijft liggen, kocht de Antwerpse joodse gemeenschap in de 19e eeuw, vlak over de Nederlandse grens, grond die als begraafplaats werd ingericht. Zo vond een aantal Belgen in Nederland een laatste rustplaats” (26).
Van de begraafplaatsen ligt er een aan de Putseweg (Shomre Hadas) en twee aan de Noordweg (Machsike Hadass en Frechie Stichting). De namen van de begraafplaatsen zijn die van de begrafenisverenigingen van de Joodse gemeenschappen in Antwerpen. Mocht je ooit een joodse begraafplaats willen bezoeken, hou er dan rekening mee dat voor mannen een hoofddeksel verplicht is. Putte vormde nooit een zelfstandige Joodse gemeenschap, maar viel onder Bergen op Zoom. Het totaal aantal begravenen op deze drie begraafplaatsen is niet bekend, maar het zijn er tienduizenden. De begraafplaatsen zijn tezamen wel een hele straat lang en staan helemaal vol. Ze zijn zo groot dat ze vanuit een vliegtuig op volle hoogte (ca. 10 km) nog goed te zien zijn.
- Vanaf het rijksmonumentale theehuisje De Gloriëtte (bij Canadalaan 27) heb je een schitterend uitzicht op Kasteel Ravenhof, dat op Belgisch grondgebied staat, en bij welk landgoed het theehuisje hoort, en in de andere richting heb je uitzicht op de bossen, de mooie dreven en tussen de bomen door op de uitgestrekte landerijen.
- Het barokke borstbeeld van de beroemde schilder Jacobus Jordaens staat midden in het dorp, vlak voor de grens. Het is bij gelegenheid van de 300e verjaardag van de schilder Rubens in 1877 gemaakt door Jef Lambeaux. Jordaens, geboren in 1593 te Antwerpen, stierf in 1678 eveneens te Antwerpen, maar mocht daar niet begraven worden omdat hij in 1650 protestant was geworden. Daarom is hij - evenals zijn vrouw Catharina al eerder, in 1659 - begraven op de begraafplaats van de hervormde gemeente te Putte. Het dorp lag immers net over de grens en in die tijd dus in protestants gebied. Zoals omgekeerd katholieken die in Noord-Brabant woonden, zich net over de grens in de Zuidelijke Nederlanden (‘Zuid’-Brabant) op een katholieke begraafplaats lieten begraven.
- Oorlogsmonument aan de Zes Oktoberlaan.
- In het voormalige gemeentehuis van Putte is sinds 1998 de Kredietbank Nederland gevestigd.
- Landhuis Le Pavillon (2e Verdelingsweg 10-12, in het NO buitengebied van het dorp, direct NO van bungalowpark Hazenduinen) is in 1858 door een rijke Antwerpenaar gebouwd. Het heeft vensters in empirestijl.
Terug naar boven- Stichting Sociale Culturele Evenementen Putte organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten in het dorp. Ze houden je daarvan op de hoogte met hun Facebookpagina onder de link.
- Op de laatste zondag van juni zijn er jaarlijks de Putse Grensfeesten, met Braderie, Markt en Rommelmarkt. "Langsheen de drie gemeenten Kapellen, Stabroek en Woensdrecht heeft van 9 tot 19 uur een grensoverschrijdende braderie plaats. Een braderie waar de plaatselijke middenstand samen met marktkramers, rommelmarkters en kermisattracties hun waren aanbieden. Maar ook muziek en zang ontbreken die dag niet; op straat zorgt een Jazzband voor de vrolijke noten. Om 10 uur vertrekken de genodigden begeleid door de vrolijke klanken van de Jazzband voor een gezamenlijke marktwandeling. Rond 11 uur worden zij op de grens verwelkomd door de voorzitter. Vervolgens verklaart de Burgemeester na een korte toespraak de Putse Grensfeesten voor geopend."
- Wandelsportvereniging De Wandelende Krabben organiseert jaarlijks op een zondag eind november (in 2019 voor de 22e keer) wandeltocht de Sint Nicolaastocht door Putte en omgeving. Je kunt kiezen uit de afstanden 7, 14, 21 en 28 km. De route gaat grotendeels over onverharde bospaden, door prachtige natuurgebieden als De Zoom / Kalmthoutse Heide, Stoppelbergen, Ravenhof / Moretusbos. Onderweg kom je bezienswaardigheden tegen zoals kasteel Ravenhof en theehuis De Gloriëtte. Onderweg zijn er rustposten en word je verrast - wat we eigenlijk niet moeten vermelden, anders is het immers geen verrassing meer ;-) - door een bezoek en tractatie van Sinterklaas.
Terug naar boven- "Spullen die je niet meer gebruikt, die overbodig zijn of in de weg staan. Weggooien is zonde! Maar wat dan? Jouw oude spullen zijn nieuw voor een ander. Breng het daarom naar Kringloopwinkel Putte (of wij komen het halen), zodat wij een ander er weer een plezier mee kunnen doen. Hier wordt veel materiaal dat anders weggegooid zou worden weer hergebruikt. Wat kunnen wij gebruiken? In principe al je overtollige spullen. Goederen moeten wel herbruikbaar zijn, dat wil zeggen: schoon of redelijk eenvoudig schoon te maken; in goede staat of redelijk eenvoudig te repareren; compleet dat wil zeggen functioneel; verkoopbaar en in ons assortiment passen. Op afspraak haalt de kringloopwinkel gratis meubels, witgoed, fietsen, televisies, stereo-apparatuur, huisraad, boeken, kleding en allerlei andere bruikbare goederen op in de omgeving van Bergen op Zoom. De kringloopwinkel steunt diverse goede doelen zoals Stichting Dierenlot, IFAW, Stichting Voedselbank en Stichting Titurel (waarvoor zie het hoofdstuk Links > Zorg, red.)."
- De winkels zijn in Putte elke zondag geopend.
- Het grondgebied van Putte ligt op de Brabantse Wal, die in het westen overgaat in het poldergebied van Zandvliet en de Haven van Antwerpen. Het gebied bestond oorspronkelijk voornamelijk uit stuifzanden en heidevelden, waarop later vooral naaldhout is aangeplant. Naast een aantal landbouwenclaves zijn in dit gebied veel landgoederen te vinden. In het N bevindt zich een militair oefenterrein, dat deels ook onder Ossendrecht valt. Het hoogste punt van het reliëfrijke terrein is de Hoogenberg - gelegen op het hierna vermelde landgoed het Putse Moer - die 39,1 meter hoog is. Een van de oudste landgoederen is het Moretusbos, dat in de alinea hierna wordt beschreven. Het gebied ten noordoosten van het dorp is deels particulier gebied en niet toegankelijk. Het Putse Moer is een particulier landgoed - gelegen NO van het dorp, aan het eind van de Kastanjedreef (fietspad) - dat zowel naaldbos als een moerassig gebied omvat en deels op Belgisch grondgebied ligt.
- Het 77 ha grote Moretusbos, gelegen W van de dorpskern van Putte en gedeeltelijk op Belgisch grondgebied gelegen, is genoemd naar jonkheer Johannes Josephus Moretus, een telg van de rijke Antwerpse drukkersfamilie Plantin, wiens geslacht van 1679 tot 1980 het in dit bos gelegen landgoed Ravenhof bezat. In 1980 is het verkocht aan de gemeente, die het op haar beurt overdroeg aan Staatsbosbeheer. De weg Oud Broek vormt de landsgrens en snijdt het kasteelpark doormidden. Het gebied maakt onderdeel uit van De Brabantse Wal. Het bos is in de jaren 1760-1780 aangelegd op initiatief van de hiervoor genoemde hr. Moretus.
De kale heidevlakte werd door de inwoners van Putte omgetoverd in een parkbos, naar voorbeeld van de paleistuinen van Versailles. Tegenwoordig zouden wij zoiets een werkgelegenheidsproject noemen. Er werd in die tijd in het dorp namelijk bittere armoe geleden. De jonkheer zag dat ook en aangezien hij een voor zijn tijd sociaal voelend mens was, besloot hij er wat aan te doen. De mensen gewoon geld geven om brood te kopen, ging hem te ver. Dat paste niet in zijn arbeidsmoraal. Zij moesten er wel wat voor doen. Daarom bood hij ze de gelegenheid tegen betaling te helpen bij de aanleg van een bos rond zijn kasteel Ravenhof. De Putse bevolking, die nota bene had geholpen bij de aanleg van het bos, mocht er eeuwenlang alleen naar kijken en niet inkomen. Na 1980, toen het landgoed werd overgedragen aan Staatsbosbeheer, is het opengesteld en zijn er fiets- en wandelpaden aangelegd en bankjes geplaatst.
“Niets is natuurlijk in het Moretusbos. Zelfs de hoogteverschillen zijn kunstmatig. Als leek denk je in eerste instantie nog van doen te hebben met een verdwaalde uitloper van de Brabantse Wal, maar de werkelijkheid is een stuk trivialer, vertelt Frans van Gils (die hier tot 1999 opzichter en boswachter was, red.): ‘Het zijn gewoon dijkjes. Met schop en kruiwagen aangelegd tot meerdere eer en glorie van de familie Moretus, want die gebruikte de dijkjes om er met haar gasten te flaneren” (783). Kasteel Ravenhof staat op Belgisch grondgebied. Een paar honderd meter verderop staat theehuis De Gloriëtte (1768) op Nederlands grondgebied op een terp. Ook de kenmerken van de neoromantiek uit de 19e eeuw zijn er nog terug te vinden. Dan gaat het met name om de aanwezigheid van rododendronstruiken, die in het midden van de 19e eeuw door de familie Moretus uit Amerika werden geïmporteerd, een voorbeeld dat door andere landgoedeigenaren uit de omgeving wordt nagevolgd, met als resultaat dat bijna de hele Zuidwesthoek vol staat met rododendrons, die overigens bloeien in mei en juni.
- Bosgebied De Stoppelbergen, NW van Putte, is 190 hectare groot en wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Voormalig zeeduinengebied, dat beplant is met naaldbos om verstuiven tegen te gaan. De zeeden is hier een kenmerkende boomsoort. Opvallend is dat er in dit bos vrij veel natuurlijke verjonging plaatsvindt. Het bos behoort tot het gebied van De Brabantse Wal en ligt op geaccidenteerde stuifzandgronden. Het gebied heeft meerdere functies, zoals recreatie, natuur en duurzame houtproductie. In 2019 heeft Staatsbosbeheer hier bomen gekapt om het bos te verjongen. Het doel is om licht en ruimte te creëren in het bos. Bestaande bomen worden dan dikker en er komt ruimte voor nieuwe bomen. Zo verjongt het bos en wordt het gevarieerder. Omgezaagde bomen worden onder het label Hollands hout gebruikt in de bouw, voor papier of als biomassa.
- De Zoom / Kalmthoutse Heide is een grensoverschrijdend Nationaal Park. Het Nederlandse deel (De Zoom) ligt in de gemeente Woensdrecht. Het Belgische deel (Kalmthoutse Heide) valt onder de gemeenten Essen en Kalmthout. Het gebied heeft in 2000 de status van ‘grensoverschrijdend Nationaal Park’ gekregen. Het gebied heeft een omvang van 3.750 hectare en bestaat uit grote delen heide (zowel droge als natte) en vele vennen, een centraal gelegen stuifzandgebied en grote stukken naaldbos. Er komt een grote verscheidenheid aan planten en dieren voor. Met name het insectenleven is zeer rijk: vlinders, hommels, zweefvliegen, bijen, maar ook de aan het zand gebonden insecten zoals mierenleeuw, zandloopkever en dergelijke. Als je dit gebied wilt gaan bekijke is het handig om eerst Bezoekerscentrum en Natuureducatiecentrum De Vroente in Kalmthout te bezoeken.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Putte, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Fotoreportage van Putte door Kees Wittenbols uit Breda.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Putte (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Putte op Facebook. - Facebookgroep voor Puttenaren om nieuwtjes uit te wisselen of iets te vragen aan dorpsgenoten.
- Belangenorganisatie: - "De taak van Dorpsplatform Putte bestaat uit het gevraagd en ongevraagd adviseren van het college van burgemeester en wethouders op de beleidsvelden verkeer en vervoer, veiligheid en openbare ruimte en het initiëren van initiatieven op deze gebieden. Burgerparticipatie gaat ook een steeds grotere rol spelen in onze samenleving. Het dorpssplatform vervult ook hierin een belangrijke rol."
- MFC: - "Multifunctioneel centrum MFC De Biezen is voorzien van een café, 4 zalen en een sporthal. Aanvankelijk is De Biezen in 1987 gebouwd als sporthal met café. Begin jaren negentig is het zalengedeelte aangebouwd en is ook het café uitgebreid, waardoor het een multifunctioneel centrum is geworden. De Biezen is sinds 2016 ook voorzien van een groot terras en een speeltuin. Ook is er een jeu de boule baan aangelegd, zodat De Biezen voor jong en ouder iets te bieden heeft. Vele verenigingen en stichtingen uit Putte houden hier hun activiteiten of beoefenen hier hun sport. Bedrijven kunnen bij ons terecht voor bijvoorbeeld een teambuilding of andere bedrijfsactiviteiten. Wij verzorgen ook (kinder)feesten en partijen en diverse evenementen."
- Onderwijs en kinderopvang: - "Basisschool Op Dreef te Putte ligt aan een vrij rustige straat, vlakbij het bos. Recent heeft er er een verbouwing plaats gevonden en is de school zowel van binnen als van buiten aangepast aan de eisen van deze tijd. De school heeft ca. 140 leerlingen en biedt ook onderdak aan Peuterspaalzaal Duimelotje en Buitenschoolse Opvang Ratjetoe. De kleuters krijgen bewegingsonderwijs in het speellokaal en de andere groepen in sporthal De Biezen. De belangrijkste taak van de school is uiteraard de zorg voor goed onderwijs, maar onze school is meer dan een instituut dat alleen kennisoverdracht tot doel heeft. Ons onderwijs staat midden in de samenleving die gekleurd wordt door verschillende culturen, godsdiensten en levensbeschouwingen. De kinderen dienen met respect en tolerantie om te gaan met anderen, ook met mensen die zich onderscheiden door een handicap, andere huidskleur, geloof of sekse. Hierbij maken wij onder andere gebruik van de Kanjermethode, dit is een gerichte methode voor sociaal-emotionele ontwikkeling."
- Muziek: - Het is een mooi verhaal hoe het gekomen is tot de oprichting van Fanfare De Volharding. We laten ze hierover graag zelf aan het woord: "Fanfare De Volharding is opgericht in 1937. Voorheen kende de gemeenschap Putte één fanfare voor het hele dorp, inclusief het Belgische deel, genaamd Vebroedering. Deze vereniging bestaat overigens nog altijd. Aangezien de leden uit België in 1937 geen vrij konden krijgen om een muziekuitvoering te geven ter ere van het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernhard, werd besloten dat er in het Nederlandse deel van Putte een eigen fanfare zou moeten worden opgericht. Dat werd dus Fanfare De Volharding. Het korps kende in de beginjaren zo'n 15 leden en speelde in de 3e afdeling Fanfare. Door de jaren heen werd er hard gewerkt aan het niveau van de vereniging en werd er veel geïnvesteerd in opleidingen. Zo kon de fanfare groeien van 15 leden naar 85 leden.
Ook de prestaties groeiden mee. De fanfare promoveerde geregeld. Ook in de wedstrijden bleven de resultaten niet uit. Tweemaal behaalde De Volharding de titel Brabants Kampioen. In 1997 en 2002 behaalde Fanfare De Volharding tijdens het Kampioenschap van Nederland de titel Nationaal Kampioen in de afdeling Uitmuntendheid Fanfare. Ook werd tijdens het streekconcours van de muziekverenigingen uit de gemeente Woensdrecht (Hoogerheide, Huijbergen, Ossendrecht, Woensdrecht en Putte) door De Volharding regelmatig de hoogste puntenscore behaald. De afgelopen jaren heeft De Volharding veelvuldig tijdens diverse evenementen op diverse locaties kwalitatief hoogstaande concerten ten gehore gebracht. Momenteel komt Fanfare De Volharding uit in de 2e Divisie Fanfare (de vroegere ere-afdeling)."
- Sport: - "Voetbalvereniging v.v. Grenswachters in Putte is opgericht in 1921 en telt ca. 150 leden. De voetballende leden komen uit in 3 senioren- en 6 jeugdelftallen. Om alles in goede banen te leiden zijn er vrijwilligers actief; onder andere in de jeugdcommissie of als leider, trainer, bestuurslid, op en rond het veld, en natuurlijk niet te vergeten de jongens die verantwoordelijk zijn voor de prachtige website. Onze club kenmerkt zich door de grote betrokkenheid van de leden bij de club. Dit komt mede tot uiting tijdens de vele activiteiten die gedurende het seizoen voor jong en ouder worden georganiseerd. Ook ontbreekt de supergezellige kantine niet op het sportpark. Het is een kantine waarin het goed toeven is tijdens de wedstrijden en na de wedstrijden, en bij verschillende activiteiten." - Facebookpagina Grenswachters Dames 1.
- "VDH Kringgroep Putte e.o. is een plaatselijke Duitse Herder vereniging die is aangesloten bij de VDH (Vereniging voor fokkers en liefhebbers van Duitse Herdershonden). De VDH staat voor handhaving en verbetering van de rasstandaard en is met ongeveer 8.000 leden de grootste rasvereniging in Nederland, op haar beurt aangesloten bij de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied (een orgaan dat de regels vaststelt) en de WUSV, de Wereld Unie voor Duitse Herdershonden (een belangenorganisatie). Wij zijn een kringgroep waar de omgang met honden en plezier in hondensport centraal staan. Veel, weinig of geen ervaring - het maakt niet uit! Iedereen krijgt op elk onderdeel van deze mooie sport begeleiding van ervaren en vooral gemotiveerde instructeurs. Voor de jonge hondjes is er een apart trainingsprogramma, waar het accent ligt op de goede samenwerking tussen geleider en hond. Dat vormt een goede basis voor de verdere training. Wij leiden op voor VZH, IGP I tot en met IGP III en speurhond I en II. Je bent van harte welkom om eens vrijblijvend een van onze trainingen te bezoeken."
- Senioren: - KBO Putte. Vroeger stond dat voor 'Katholieke Bond van Ouderen', en voor een aantal lokale afdelingen in den lande nog altijd, maar omdat veel seniorenverenigingen evolueren tot clubs voor alle senioren in hun dorp, vinden veel naamsveranderingen plaats om dat tot uiting te brengen. In dit dorp hebben ze de afkorting veranderd in Krachtige Bond van Ouderen. :-)
- Zorg: - "Zorgcoöperatie Putte is in 2015 ontstaan uit het Burgerinitiatief ‘Zorg-om-Zorg’ dat medio 2014 in het dorp is gestart. De zorgcoöperatie is een organisatie van en voor de inwoners, gericht op (onderlinge) ondersteuning en zorg. Wij geven invulling aan ‘eigen regie’ en samenredzaamheid en benutten elkaars talenten en netwerken. Burgers uit het dorp zetten zich in om (de behoeften in) het dorp te leren kennen, te weten wat er speelt en daarop in te spelen. Het effect van onze zorgcoöperatie beoogt te zijn dat er een groeiende groep burgers in het dorp ontstaat - jong en oud(er) - die zich voor elkaar wil inzetten. De zorgcoöperatie werkt vraaggericht en levert diensten die ‘aanvullend’ zijn op wat familie, vrienden en buren in eigen kring kunnen doen. We leggen daarmee de verbinding tussen informele en formele zorg. De leden zijn gezamenlijk eigenaar en hebben zeggenschap over de koers; ze nemen daarmee gezamenlijk verantwoordelijkheid voor de aansturing van de wijze van dienstverlening.
In eerste instantie richt de zorgcoöperatie zich op ouderen en zorgbehoeftigen, omdat uit het 'Eindrapport Zorg-om-Zorg in Putte' blijkt dat daar de meeste behoefte aan is. Daar willen we het echter niet bij laten: indien daar behoefte aan is zullen we in de toekomst ook gezinnen en jongeren faciliteren. Bijvoorbeeld door het inrichten van een ‘meergeneratiehuis’. De zorgcoöperatie streeft naar een goed voorzieningenniveau op het gebied van zorg en welzijn in het dorp, door te proberen bestaande goede voorzieningen te behouden en omissies op te (laten) vullen. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling om alle benodigde voorzieningen zelf te leveren, maar om ervoor te zorgen dat bestaande dienstverleners een passend en compleet pakket aan diensten leveren. Alleen als noodzakelijke voorzieningen niet door anderen kunnen worden geleverd, bijvoorbeeld omdat ze economisch niet haalbaar zijn, dan zal de zorgcoöperatie proberen ze met vrijwilligers in te vullen.
De activiteiten van de zorgcoöperatie bestaan op dit moment uit “het aanbieden van informatie, faciliteiten en diensten aan de leden, zodat die zo lang mogelijk in hun woonomgeving kunnen blijven wonen”. En: “het behartigen van de belangen van de inwoners van Putte bij instanties en organisaties op het gebied van zorg en welzijn”. Dat doen we door de leden te informeren over de faciliteiten en diensten die door de vele zelfstandigen, bedrijven, organisaties en instanties worden aangeboden; door leden te begeleiden bij die diensten; door ontbrekende diensten, zoals klusjes, zelf uit te voeren en ten slotte: door regulier overleg met de beslissers van de gemeente en de (zorg)aanbieders."
- De rijksmonumentale Villa Bieduinenhof in Putte (Putseweg 44) dateert uit 1883, maakt onderdeel uit van Landgoed Bieduinen, en was oorspronkelijk eigendom van de Antwerpse houtvester Servais. Daarom stond het pand aanvankelijk ook bekend als de Villa van Servais. De Franciscanessen van Asten hadden er van 1948 tot 1952 een bejaardenhuis. In 1956 koopt de familie Van Mierlo uit Essen (België) de villa, waarna de Franciscanessen van Oudenbosch er vanaf 1958 bejaarden uit de omgeving gaan verzorgen. In 1962 begon de bouw van kleinschalige, barakachtige gebouwen voor het retraite- en vakantiehuis Cluse ter Dunen. In 1964 is het rusthuis uitgebreid met een kapel en sacristie. Tussen 1967 en 1970 komt er naast de oude villa een nieuw gedeelte voor handenarbeid en recreatie. Tot 1978 bleef de leiding bij de zusters, die al wel leken inschakelden.
De familie Van Mierlo, nog altijd eigenaar van de villa, vond een echtpaar bereid geestelijk minder begaafde kinderen in de villa een tehuis te geven. Sinds 1993 biedt de villa onderdak aan Stichting Titurel, een woon- en leefgemeenschap op antroposofische grondslag. "Stichting Titurel biedt waardegestuurde langdurige zorg en dagbesteding aan mensen met autisme, psychische problematiek en/of een verstandelijke beperking. We willen onze bewoners hierbij helpen en bijdragen aan hun ontwikkeling. Samen kijken we op welke manier zij gelukkig kunnen worden. Hoe we hen de beste kansen kunnen geven op een goed leven als volwaardige mensen. Mensen die gezien worden, mensen die hun talenten benutten en onderdeel zijn van een groter geheel. Door het bieden van zulke waardevolle en zinvolle zorg groeien we zelf ook."
- In 2013 is in de Bradfordstraat in Putte een appartementencomplex voor begeleid wonen opgeleverd, tot stand gekomen in nauwe samenwerking van Woningstichting Woensdrecht met Amarant Groep Tilburg. Hier wonen vooral jonge mensen met een beperking die, dankzij de aanwezige (zorg)begeleiding, toch grotendeels zelfstandig kunnen wonen.
- Veiligheid: - Buurtpreventie Team Putte.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Putte (algemene begraafplaats aan de Acacialaan), met foto's van de grafzerken.
Reactie toevoegen