Bocholtz, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)
Bocholtz, pastorie
Bocholtz, 18e eeuws huis uit kalkbreuksteen
Bocholtz, modern kantoorpand
Gemeente Bocholtz in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Bocholtz is een dorp in de provincie Limburg, in de regio's Parkstad en Heuvelland, gemeente Simpelveld. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981.
- Onder het dorp Bocholtz vallen ook de buurtschappen Baneheide (deels), Bocholtzerheide, Broek, Prickart, Vlengendaal en Zandberg. Dit zijn 6 buurtschappen in totaal.
- Wapen van de voormalige gemeente Bocholtz.
Terug naar bovenIn het Limburgs
Bóches. Het dialect dat in Bocholtz (het Bocholtzer, limburgs Bòcheser) gesproken wordt, ligt ten oosten van de Benrather linie. Het behoort daardoor tot het Middelduits of Ripuarisch. Voor meer informatie over de Benrather Linie zie onderaan de pagina Zuid-Limburg.
Oudere vermeldingen
Bucholz, Bocholz, 1215 in Bugholte, 1253 Bukehout, 1378 Bouchout, Boukehout, 1487 Bucholtz, 1840 Bockholtz.
Naamsverklaring
Betekent letterlijk ‘beukenbos’.(1)
Het dorp Bocholtz ligt ZO van het dorp Simpelveld en grenst in het Z aan Duitsland, in het O aan Duitsland en de A76 en in het N aan de N281. Het dorp ligt verder Z van bedrijventerrein Trilandis en de stad Heerlen, ZW van het internationale bedrijventerrein Avantis, de Duitse plaats Horbach en de stad Kerkrade, WNW van de Duitse plaatsen Vetschau en Richterich, NW van de Duitse plaats Laurensberg en de Duitse stad Aken, N van het dorp Vaals, NNO van het dorp Lemiers, NO van het dorp Vijlen, ONO van het dorp Nijswiller en OZO van het dorp Eys.
Terug naar boven- In 1817 is, na een grenscorrectie, een deel van het Duitse Richterich bij Bocholtz gevoegd.
- In 1840 heeft de gemeente Bocholtz 209 huizen met 1.008 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 168/832 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Bockholtzerheide 35/140 en Baneheide (deels) 6/36. De gemeente omvatte verder de buurtschappen Stein of Steinstrasse, Broek en Prickart.
- Per 1 januari 1982 is de gemeente opgeheven en als volgt verdeeld:
naar Simpelveld: 728 hectare met 5.427 inwoners;
naar Heerlen: 123 hectare met 3 inwoners.
- Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.100 huizen met ca. 5.200 inwoners.
Terug naar bovenIn den beginne
Bocholtz was in de tijd van de Romeinen al bewoond, getuige de machtige Romeinse Villa die in 1911 aan de Vlengendalerweg is opgegraven, en de opgraving op de akker van een boer van een Romeinse sarcofaag in 2003. Deze sarcofaag is nu te bewonderen in het Thermenmuseum in Heerlen. Artikel over de opgraving van de Romeinse sarcofaag in 2003.
19e eeuw
Van 1830 tot 1839 was een groot deel van het huidige Nederlands Limburg, waaronder Bocholtz, Belgisch. In 1838 richtte de burgemeester zich namens alle inwoners van de gemeente tot de Koning der Belgen met een verzoekschrift om bij België ingelijfd te blijven, echter zonder succes.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en sites:
- Heemkundevereniging De Bongard, opgericht in 1987, is de heemkundevereniging van Simpelveld en Bocholtz. De vereniging houdt zich bezig met de cultuurgeschiedenis van hun werkgebied en is op dit gebied het lokale geheugen / informele archief. De vereniging onderneemt in dit kader tal van activiteiten, waaonder lezingen en excursies, beheren van een bibliotheek en archief met Limburgensia, en het uitgeven van een tijdschrift en boeken. Leden ontvangen het kwartaaltijdschrift De Bongard en hebben gratis toegang tot lezingen en de bibliotheek. Het lidmaatschap kost slechts € 14,- per jaar. Op de site van de verenging is veel lokale cultuurhistorische informatie te vinden, waaronder - onder het menu Publicaties - online te lezen oudere jaargangen van het tijdschrift De Bongard, van de eerste jaargang (1987) tot en met jaargang 2016.
- Inventaris van de archieven van de gemeente Bocholtz 1794-1940. - Inventaris van de archieven van de gemeente 1941-1981.
Terug naar boven- "Bocholtz is een hechte gemeenschap met een bruisend verenigingsleven. Het dorp is een volwaardige dorpskern met zowel commerciële als maatschappelijke voorzieningen zoals een school, supermarkt en een gezondheidscentrum. Sterke familiebanden en nabuurschap dragen in belangrijke mate bij aan de hechte gemeenschap. De mensen kennen elkaar en zorgen voor elkaar. Om de kern levendig en aantrekkelijk te houden gaat de gemeente met verschillende onderwerpen aan de slag: dorps wonen; behouden en versterken van basisvoorzieningen; benutten van de toeristisch-recreatieve potentie; levendige netwerken en burgerparticipatie. In gesprekken met inwoners, ondernemers en andere partners zijn deze onderwerpen aan de orde gesteld. De centrale vraag daarbij was: hoe zou het dorp er over 10 jaar uit moeten zien, gelet op de vier thema’s? De uitkomst van die gesprekken is samengevat in het Integraal Dorpsontwikkelingsplan Bocholtz.
Nu het plan klaar is, gaat de fase van uitwerking en uitvoering in. Het ligt voor de hand om te beginnen met die onderdelen uit het plan die: op korte termijn een stevige impuls kunnen geven aan de leefbaarheid in Bocholtz; versterkend werken naar de andere thema’s; op korte termijn te realiseren zijn; op draagvlak kunnen rekenen; waarvoor op korte termijn concreet middelen kunnen worden ingezet. De gemeente start met het fysiek opwaarderen van het centrum van het dorp, om de aantrekkelijkheid te vergroten en de verblijfskwaliteit te verbeteren." (bron en voor nadere informatie zie de pagina over dit project op de site van de gemeente Simpelveld)
Terug naar boven- Bocholtz heeft 12 rijksmonumenten.
- De kerk van Jacobus de Meerdere is in 1873 opgezet door Pierre Cuypers als traditionele kruisbasiliek met één toren. In vermoedelijk de jaren dertig van de 20e eeuw heeft men ten oosten van het bestaande transept een nieuwe oostpartij gebouwd met veel verder uitstekend transept. (3324) De kerk valt onder de Parochiefederatie Simpelveld - Ubachsberg - Bocholtz.
- De pastorie (Pastoor Neujeanstraat) is in 1796 voor zeer weinig geld door Servatius Orschel gebouwd. Parochianen sprongen met materiaal bij omdat het kerkbestuur geen geld had.
- Kasteel Overhuizen, in het zuidoosten van het dorp (Overhuizerstraat), wordt al vermeld in 1330. Van het oorspronkelijke kasteel zijn de fraai gerestaureerde poortboog, de capella domestica (huiskapel), de grote boerderij en een kelder overgebleven. Van 1774 tot 1794 was het de zetel van de heerlijkheid Simpelveld. Het machtige kasteel is bij de inval van de Fransen verwoest. Een ondergrondse gang verbond kasteel Overhuizen met kasteel/boerderij Bongard.
- Kasteel Bongard dateert uit 1373, verbouwd in 1523. Oorspronkelijk bedoeld met drie ronde hoektorens en een vierkante donjon. Ooit gebouwd met twee ronde torens, waarvan er slechts één is behouden. Was vroeger in het bezit van de Heeren van Bongart. De typisch Maaslandse renaissancestijl is nog van het kasteel af te lezen.
- Mariakapel.
- De kern Bocholtz met direct omliggende kleine buurtschappen (dus excl. Baneheide, Bocholtzerheide en Bosschenhuizen) heeft ca. 25 wegkruisen (onder de link even naar onderen scrollen omdat daar eerst de wegkruisen in Baneheide staan).
- In het dorp zijn nog stenen blokken en bunkers te vinden als restant van de Siegfriedlinie, een verdedigingslinie van de Duitsers tegen de Fransen.
Terug naar boven- Carnaval. - BVV Kalk aan de Books k.e.. Wij hadden geen idee waar die toevoeging voor staat, dus dat hebben wij even nagevraagd: "k.e. staat voor Koninklijk Erkend. Wij zijn de enige vasteloavendsvereniging in Nederland met dit predikaat", aldus de vereniging. - CV De Zoefülle.
- Toneel- en Operettegezelschap Bocholtz geeft in maart een aantal uitvoeringen in de Harmoniezaal.
- Wandelsportvereniging NOAD organiseert vele wandelingen door het jaar heen (zie de agenda en het agenda-menu op hun site), met als topper de Mergellandroute (eind april, was in 2016 voor de 50e keer) van maar liefst 135 km, voor de echte langeafstandsbikkels.
- De Drielandenomloop (wielrennen, sinds 1981, met start en finish in Bocholtz, op een zondag in mei) is een wedstrijd waarvan het parcours door Nederland, Duitsland en België voert. De afstand bedraagt veelal rond de 190 km. De wedstrijd staat als zeer zwaar en uitdagend bekend. Alleen de allerbeste teams en renners in de categorie Elite / Beloften kunnen een gooi doen naar de overwinning. De imposante erelijst spreekt boekdelen.
- Sempervivetum is het 2-jaarlijkse festival (weekend in juli in de oneven jaren, in 2019 voor de 4e keer) rond Romeinen en Eburonen, met o.a. re-enactment, kidsparcours en infotainment.
- Oogstdankfeest Mei i vaare (eind augustus). Het Mei i vaare is een in 1957 door de lokale Katholieke Plattelands Jongeren (KPJ) in ere hersteld oogstdankfeest. Tot ca. 1900 behoorde het nog tot de jaarlijks terugkerende belangrijke evenementen op elke hoeve in de Zuid-Limburgse contreien. Men vertrekt met de versierde oogstwagen, getrokken door vier Belgische koudbloedpaarden, naar het veld van een uitgekozen hoeve. Hier worden de laatste schoven van het land gehaald. Het jongste KPJ-lid mag de laatste schoof, de ‘Hoakebuut’, opsteken.
Vervolgens gaat de optocht door Bocholtz, onder begeleiding van de muziek en de rijvereniging. Terug op de hoeve worden er kamerschoten gelost en wordt de ‘meitak’ op het dak geplaatst. Vervolgens schuiven de genodigden aan voor een boerenkoffietafel. ‘s Avonds oogstbal op de hoeve. Op zondag wordt het oogstdankfeest afgesloten met een mis in de parochiekerk.
- Bocheser Schlaager Arena (carnavalsliedjesconcours, november).
- Adventsmarkt (op een zondag in november).
- In Bocholtz, Simpelveld en het Duitse buurdorpje Orsbach stellen inwoners van vlak voor de Kerst tot begin januari ca. 300 kribkes en kerststalletjes tentoon op en in hun eigen vensterbanken, nisjes, open huiskamers, portieken en tuinen of naast de voordeuren. Die kun je bekijken met verschillende Kribkeswandelingen (routes), die je kunt lopen wanneer het jou uitkomt. Het is aan te bevelen de routes in de avonduren te lopen. De vele kerstlichtjes in en rond de kribben en de huizen zorgen dan voor een schitterende kerstsfeer.
Terug naar boven- Bocholtz heeft een station aan het traject tussen Simpelveld en het Duitse Vetschau. Op dit traject rijdt de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij met een Railbus. Het traject is een deel van de oudste internationale spoorwegverbinding van Nederland (Maastricht) met Duitsland (Aken).
- Hengelsportvereniging Bocholtz-Simpelveld.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Bocholtz, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Recente foto's van Bocholtz op Facebook.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Bocholtz (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Weekblad Troef wordt tweewekelijks gratis huis-aan-huis bezorgd in o.a. Bocholtz. Via de link is het blad ook online te lezen (ook oudere nummers).
- Dialect: - Woorden en gezegden in het Bocholtzer dialect.
- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Um Jen Sjting is opgericht in 1948 en heeft als doel door middel van het organiseren van diverse activiteiten door het jaar heen het “wij-gevoel" in de buurt te bevorderen. De buurtvereniging heeft als werkgebied de bebouwing aan de wegen Steenberg, Prins Hendrikstraat, Steenbergervoetpad, Stevensweg, Zandberg en Prickart.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Bocholtz. - Kinderdagverblijf Jij & Ik.
- Verenigingen algemeen: - Verenigingsraad Bocholtz coördineert de evenementen van de tientallen verenigingen in het dorp. Op de site vindt u een activiteitenkalender m.b.t. de aangesloten verenigingen.
- Muziek: - Koninklijke Philharmonie Bocholtz is opgericht in 1886 en is al vele decennia een van de meest toonaangevende muziekverenigingen van Limburg, met leden uit de gehele Euregio. De Philharmonie (in de volksmond ook wel 'de Phil' genoemd) wordt in het jaar 1954, na het winnen van de 1e wereldtitel op het Wereld Muziek Concours (WMC) te Kerkrade, door Hare Majesteit Koningin Juliana vereerd met het predicaat 'Koninklijk' vanwege haar bijzondere verdiensten op muzikaal gebied. Bij de introductie van de concertafdeling in 1985, op het 10e WMC, behaalt het orkest het hoogste aantal punten en daarmee is de tweede wereldtitel een feit. Sindsdien en na nog een Wereldtitel in 1989, speelt 'de Phil' onafgebroken in deze hoogste afdeling voor amateur blaasmuziek. Heden ten dage is de Phil nog altijd springlevend en heeft zij een prominente positie weten in te nemen binnen de dorpsgemeenschap, maar zeker ook in de wereld van de blaasmuziek.
- Ook Kerkelijk Zangkoor St. Joseph is een zeer oude vereniging. In 1865 is zij opgericht, toen nog onder de naam Société Chorale St.Joseph. In 2015 is het 150-jarig bestaan gevierd.
- Fanfare St. Cecilia is opgericht in 1903. Naast de fanfare hebben ze nog een jeugdfanfare en een drumband.
- Sport: - Tennisvereniging.
- De BBC (Bocholtzer Badminton Club) is opgericht in 1977.
- De naam van de in 1969 opgerichte Wandelsportvereniging NOAD staat voor Nooit Ophouden Altijd Doorgaan. De vereniging heeft ca. 150 leden en is de opvolger van de twee jaar eerder in het leven geroepen Supportersclub Math. Hodiamont. Bocholtz raakte in de jaren zestig in de ban van de wandelsport toen Math Hodiamont in binnen- en buitenland naam maakte als prestatiewandelaar. Elke zondag zijn vele NOAD-leden in kleine groepjes op pad tijdens wandelingen in het Zuidlimburgse, en in de Belgische of Duitse grensstreek. De leden komen niet alleen uit het dorp maar ook uit andere plaatsen in Limburg en zelfs ver daarbuiten. De vereniging is regionaal bekend vanwege de jaarlijkse Mergellandroute, waarvoor zie het kopje Jaarlijkse evenementen.
- Veiligheid: - Brandweer Bocholtz.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Bocholtz RK.
Reactie toevoegen