Wytgaard is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1943 gemeente Leeuwarderadeel.
Wytgaard, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)
Wytgaard, dorpsgezicht
Landschap bij Wytgaard
In Wytgaard is er jaarlijks in augustus het dorpsfeest Merke Wytgaard, waarvoor men altijd letterlijk en figuurlijk flink aan de weg timmert. Zo kon men in 2015 met dit object op de foto en zo op zijn eigen Facebookpagina het feest promoten.
- Wytgaard is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden. T/m 1943 gemeente Leeuwarderadeel.
- Onder het dorp Wytgaard valt ook de buurtschap Noardein.
Terug naar bovenSpelling
Bijzonder is dat Wytgaard als enige dorp in de gemeente Leeuwarden alleen de Friese spelling op de plaatsnaamborden heeft staan, wat tegenwoordig ook de formele spelling is (de Nederlandse spelling was Wijtgaard). Bij alle andere plaatsen in de gemeente Leeuwarden staat de Nederlandse spelling bovenaan en de Friese eronder, en is de Nederlandstalige naam ook de formele naam. In de Topografische atlas Friesland uit 2004(1) staat overigens nog wel de spelling Wijtgaard. Tot ver in de 20e eeuw was die spelling nog gangbaar. In het lokale dorpsblad It Havenpypke zien wij dat men daar vanaf 1980 de plaatsnaam als Wytgaard is gaan spellen. Wij vermoeden dat dat onder invloed van het in 1978 ingestelde postcodeboek is gebeurd, waar men namelijk in de eerste jaren - in de plaatsnamen en de straatnamen - alle ij´s als y´s schreef (omdat schijfruimte op computers in die tijd nog kostbaar was en de PTT daarom straatnamen maar ook plaatsnamen op alle mogelijke manieren inkortte; iedere letter en dus byte besparing was er één), en wat in dit geval toevallig overeenkomt met de Friese spelling (hoewel Wytgaerd als Friese spelling ook niet ongebruikelijk was). De gemeente stelt dat de huidige spelling tegenwoordig ook de Nederlandse is.
Oudere vermeldingen
1485 'op Wythgardera ny land', 1718 Wytgaard, 1840 en 1866 Wijtgaard.
Naamsverklaring
Betekent 'de witte gaarde', misschien een naam in relatie tot een klooster, of uit gawerd(?). Vergelijk Bilgaard.(2)
Wytgaard ligt Z van Leeuwarden. Het dorpsgebied grenst in het W aan de Sneekertrekvaart of Zwette, en in het O aan de A32. O van het dorp loopt de Wytgaardster Feart.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Wytgaard 36 huizen met 329 inwoners. Dat is gemiddeld 9 mensen in 1 huis, ook voor die tijd meer dan gemiddeld. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 250 huizen met ruim 600 inwoners.
Terug naar bovenWytgaard is een katholieke enclave in het overwegend protestantse Fryslân en naast het protestantse moederdorp Wirdum. Hoe dat zit kun je hier lezen. De pastorie (Buorren 11) uit 1928 is in 1961 ter beschikking gesteld aan de Zusters van Liefde, die er het klooster Mater Dei vestigden. In 2014 is It Kleaster verkocht aan de huisartsen van Weidum en Wirdum, die er sindsdien hun gezondheidscentrum (praktijk en apotheek) hebben. Voorheen was er het Dienstencentrum gevestigd, dat een ander onderkomen heeft gekregen. Het kleine dorpje werd in 1863 belangrijk genoeg bevonden voor de vestiging van een bestelhuis (= een eenvoudige variant van een postkantoor). Kennelijk werden er toch te weinig handelingen verricht, want in 1866 werd dat kantoortje alweer gesloten en moesten de dorpelingen het in het vervolg met alleen een brievenbus doen...
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- "Op deze site vind je overzichten van de bewoners (en het verloop hiervan) gedurende de laatste 200 jaar in het dorp Wytgaard. Het is slechts een eerste aanzet met als voornaamste bron dorpsblad 'it Havenpypke', waar de verhuisberichten al sinds de jaren 60 in worden vermeld. Daarnaast is er ook geput uit de vele bijdragen van Henk Nota over het grijze verleden van het dorp. Artikelen over (verdwenen) middenstand, en verhalen van oud dorpsbewoners waren hierbij erg nuttig. Uiteraard zijn de overzichten niet compleet en bevatten ze fouten en onduidelijkheden, zeker wanneer we verder terug gaan in de tijd. Mocht je opmerkingen en/of aanvullingen hebben dan kun je een reactie sturen (rechtsonderaan deze pagina). Ook vind je op de site een aantal links met betrekking tot de geschiedenis van het dorp voor wat betreft de bewoners, een database met krantenberichtjes door de jaren heen en de digitale collectie aan 'Havenpypkes' die digitaal kunnen worden doorzocht. Nieuw is de Facebookpagina van de Beeldbank, waar (oude) foto’s kunnen worden bekeken en gedeeld."
- Geschiedenis van Wytgaard op de site van Historisch Centrum Leeuwarden.
- Skûtsjehistorie Wytgaard. Het Wytgaardster skûtsje Jonge Rein is gebouwd in 1907 en vaart sinds 2007 mee in de Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen (IFKS). Stichting Skûtsje Jonge Rein kan dagtochten op de prachtige Friese wateren verzorgen voor gezelschappen tot maximaal 12 personen. Wanneer er sprake is van een groter gezelschap, kan men een beroep doen op collega-schippers (uiteraard ook met skûtsjes). Of men gaat in combinatie met een praam zeilen.
Terug naar bovenDorpsvisie
"In 1996 heeft het toenmalige Dorpsbelang een toekomstvisie opgesteld onder de titel 'Wytgaard fan lint nei kom, fan knop nei blom yn 2008'. Veel van de ideeën en plannen zijn daarvan inmiddels gerealiseerd. Andere plannen bleken niet haalbaar. Ruim tien jaar later heeft Dorpsbelang besloten om opnieuw de wensen en ideeën voor de toekomst uit te werken. Zowel naar dorp als naar de gemeente toe is dit een belangrijk instrument om te laten zien welke richting ons dorp het komende decennium uit wil en geldt als leidraad voor de komende dorpsbelangen. Uiteraard blijft er de ruimte om gaandeweg plannen en ideeën bij te sturen en nieuwe toe te voegen.
Samenvatting kernpunten. Infrastructuur / verkeer / bereikbaarheid. Het lintdorp Wytgaard ligt ongeveer 7 kilometer ten zuiden van Leeuwarden. Het dorp heeft een goede wegverbinding naar Leeuwarden en Heerenveen. Ook Sneek ligt slechts op 20 minuten autorijden van het dorp. Het openbaar vervoer was altijd goed. Helaas is dat per 1 januari 2007 veranderd. De bussen rijden nu minder frequent. Dit is zeker een aandachtspunt. Daarnaast moet er, met de komst van de 'Haak' om Leeuwarden, gelet worden op behoud van een goede wegverbinding naar Leeuwarden en Wirdum. Wonen / woonomgeving. De woningbouw in ons dorp staat volop in de belangstelling. Er is door de meerderheid van de bewoners aangegeven dat het gebied aan de noordkant van het dorp de meest geschikte locatie is voor nieuwbouw. Er is een brede vraag naar structurele maar gematigde uitbreiding van het dorp. Dit is vooral om toekomstige generaties de mogelijkheid te geven in het dorp te kunnen blijven wonen en het voorzieningenniveau op peil te houden of uit te kunnen breiden. Het is van belang dat de komende 10 jaar, er 40 tot 50 nieuwe woningen worden gebouwd.
Algemene beleving: De entree van het dorp en de “sfeer” van de Buorren kunnen worden opgewaardeerd door bijv. de wegversmallingen aan het begin van het dorp grondig aan te pakken en eventueel lage beplanting aan te brengen. Door het plaatsen van nostalgische lantarenpalen op de Buorren brengt dat zeker meer sfeer. De speeltuin in het dorp is totaal vernieuwd en er wordt veelvuldig gebruik van gemaakt. Ook het pleintje nabij de Buorren is opgeknapt. De omgeving van de speeltuin verdient nog de nodige aandacht. Hier moet zeker de inrichting van de Meekeshof genoemd worden. Op deze plek zou een opwaardering van de openbare ruimte plaats kunnen vinden. Daarnaast staat een fietspad door de groenstrook aan de noordkant van het sportveld hoog op het wensenlijstje. Een fietspad op deze locatie heeft meerdere voordelen, zoals verder in deze visie toegelicht. Zorg: Belangrijk is het behoud van It Kleaster / dienstencentrum, met daarin ruimte voor onder andere fysiotherapie, trombosedienst, kapper, pedicure en bibliotheek. Tevens biedt It Kleaster vele activiteiten voor ouderen o.a. bingo, schutjassen, gezamenlijk eten, kaarten maken et cetera. Gewenste voorziening: loket voor vragen en huisartsenspreekuur.
Sport en ontspanning: Door een doeltreffende en meer permanente voorziening voor opslag van materialen te creëren voor de sportclubs en -verenigingen kunnen deze effectiever en meer onafhankelijk te werk gaan. De meest ideale locatie hiervoor is west op het sport-/speelveld. Recreatie en toerisme: Het dorp ligt in een mooie omgeving met vele mogelijkheden tot wandelen en fietsen o.a. naar en langs de Zwette. Hoewel de Zwette, Elfstedenroute en veel gebruikte vaarroute op geringe afstand van het dorp ligt, wordt er nauwelijks van de recreatieve mogelijkheden die dit biedt gebruik gemaakt. Een directe vaar- en fietsverbinding met de Zwette zou een mogelijkheid kunnen zijn om Wytgaard nog aantrekkelijker te maken. Vroeger had het dorp wel een vaarverbinding met de Zwette, maar met de ruilverkaveling is deze verdwenen. Vanuit het dorp lijkt ook behoefte aan uitbreiding van het wandelpadennetwerk.
Jeugd: De jeugd heeft een club, J.C.W., in het dorpshuis, hierin vinden diverse activiteiten plaats. Ook kent het dorp een (niet-officiële) hangplek voor de jeugd op het sportterrein. Hiervan wordt voornamelijk gebruik gemaakt door de jeugd van 16-18 jaar. Voor de jeugd van 13 -16 jaar zijn er (buiten het jeugdsoos seizoen om) minder mogelijkheden. Dit heeft zeker aandacht nodig. Scholen: Het ontwikkelen van een brede school, een netwerk van voorzieningen met de school als spil is wenselijk. De functie van It Kleaster willen we uitbreiden met de komst van buitenschoolse opvang voor kinderen." Aldus enkele citaten uit de Dorpsvisie Wytgaard 2007-2017.
Terug naar bovenRijksmonument
- Wytgaard heeft 1 rijksmonument, nl. de stelpboerderij uit 1923 op Hegedyk nr. 3.
RK kerk
De oorspronkelijke RK kerk Maria Hemelvaart, in 1872 ontworpen door de bekende Roermondse architect Pierre Cuypers, is in 1966 wegens slechte bouwkundige staat gesloopt - restauratie werd te duur bevonden - en opgevolgd door de huidige moderne kerk Maria Hemelvaart.
- Pypskoft organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten voor jong en oud(er) in Wytgaard.
- De Twirreloop (augustus, in 2021 voor de 26e keer) is een hardloopwedstrijd met een prachtige route langs de Zwette en over rustige landwegen. Je kunt kiezen uit diverse afstanden. Er is ook een Jeugdloop van 2,5 km.
- Dorpsfeest Merke Wytgaard (weekend in augustus).
Terug naar bovenWandelen
- Wandelroute rond Wytgaard (10 km).
- Fotoreportage van een wandeling door het dorp, door Marja Hoefsmit.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Wytgaard, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Wytgaard.
- Nieuws: - Oudere nummers van Dorpsblad It Havenpypke (6x per jaar) zijn (vanaf het begin in 1969!) via de link ook online te lezen.
- Belangenorganisatie: - "Vereniging Dorpsbelang Wytgaard is opgericht in 1925. Onze doelstelling is het behartigen van belangen van de inwoners naar gemeente en provincie. Daarnaast organiseren en ondersteunen wij vele activiteiten om de leefbaarheid van het dorp te bevorderen. De meeste inwoners zijn lid van dorpsbelang. Zij worden vertegenwoordigd door een bestuur van vijf leden die ondersteund worden door de volgende werkgroepen: Sociaal / Wonen / Buorren / Redactie 't Havenpyke / Bezoeken van nieuwe bewoners / Onwikkeling van het dorp. Deze werkgroepen opereren zelfstandig en hebben regelmatig contact met het bestuur. We vergaderen meestal iedere 1e maandag van de maand in de Twirre. Tussen 19:30 en 20:00 is er vrije inloop voor inwoners om wensen en ideeën voor dorp, buurt of straat met ons te delen. Jaarlijks krijgen wij een bijdrage van de gemeente: het dorpenbudget. Hiermee worden lokale initiatieven ondersteund die bijdragen aan de leefbaarheid van het dorp. Aanvragen voor een bijdrage kunnen gemaild worden met een duidelijke onderbouwing en op verzoek toegelicht worden tijdens het inloophalfuur. Eenmaal per jaar wordt er een algemene ledenvergadering georganiseerd, waar we verantwoording afleggen aan onze leden."
- Onderwijs en kinderopvang: - Teake Jan Roordaschool. Alle groepsleerkrachten van de school zijn gediplomeerde Kanjertrainers, of volgen de opleiding. De kanjertraining richt zich op het vergroten van de sociale vaardigheden en oplossend vermogen van leerlingen. Ze blijken heel goed in staat conflicten zelf op een creatieve en rechtvaardige manier op te lossen. Met de Kanjertraining leren leerlingen elkaar aan te spreken op concreet gewenst gedrag. Ze leren om te gaan met hun gevoelens, voor zichzelf op te komen, te uisteren naar anderen, elkaar te respecteren en conflicten op een goede manier op te lossen. Alle betrokkenen werken samen aan een veilig pedagogisch klimaat waarin leerlingen hun eigen identiteit kunnen ontwikkelen. - Kinderopvang De Lytse Twirre. Basisschool en kinderopvang zijn in 2015 samengegaan in Kindcentrum Wytgaard. Tevens is er in 2015 een 'groen schoolplein' gerealiseerd.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Wytgaard RK.
Reactie toevoegen