Vleuten

Plaats
Dorp
Utrecht
Utrecht

vleuten_plaatsnaambord_kopie.jpg

Vleuten is een dorp in de provincie Utrecht, gemeente Utrecht. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1953. In 1954 over naar gemeente Vleuten-De Meern, in 2001 over naar gemeente Utrecht.

Vleuten is een dorp in de provincie Utrecht, gemeente Utrecht. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1953. In 1954 over naar gemeente Vleuten-De Meern, in 2001 over naar gemeente Utrecht.

gemeente_vleuten_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Vleuten in ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Vleuten in ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

vleuten_collage.jpg

Vleuten, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Vleuten, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Vleuten.JPG

De Torenpleinkerk in Vleuten

De Torenpleinkerk in Vleuten

Vleuten (2).JPG

De Broederschapshuisjes in Vleuten

De Broederschapshuisjes in Vleuten

Vleuten (3).JPG

De Sint Willebrordkerk in Vleuten.

De Sint Willebrordkerk in Vleuten

Vleuten (4).JPG

De Hamtoren in Vleuten

De Hamtoren in Vleuten

Vleuten (5).JPG

Poortgebouw bij de Hamtoren

Poortgebouw bij de Hamtoren

vleuten_ridderhofstad_den_engh_als_woonplaats_geboorteplaats_in_trouwakte_1769.jpg

Bijzonder is dat Ridderhofstad Den Engh, direct O van Vleuten, in ieder geval in de 18e eeuw kennelijk ook als 'woonplaats' beschouwd is geweest; in een trouwakte uit 1769 wordt iemand vermeld als 'geboortig van Den Engh'. (collectie Leonard van Kessel)

Bijzonder is dat Ridderhofstad Den Engh, direct O van Vleuten, in ieder geval in de 18e eeuw kennelijk ook als 'woonplaats' beschouwd is geweest; in een trouwakte uit 1769 wordt iemand vermeld als 'geboortig van Den Engh'. (collectie Leonard van Kessel)

Vleuten

Terug naar boven

Status

- Vleuten is een dorp in de provincie Utrecht, gemeente Utrecht. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1953. In 1954 over naar gemeente Vleuten-De Meern, in 2001 over naar gemeente Utrecht.

- Wapen van de voormalige gemeente Vleuten.

- Onder het dorp Vleuten valt ook het grootste deel van de buurtschap Alendorp en een - qua woonbebouwing - klein deel van de buurtschap Themaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1130-1161 kopie ca. 1420 Floeten ... in villa que vocatur Flothen, 1164 kopie 17e eeuw apud Flutene, 1174 vervalst kopie 17e eeuw in Fletene, ca. 1220 Vlotena, 1224 Floten, 1228 Flotenn, 1242 Floten, ca. 1307 Vloeten, 1400 Vloten, 1665 Vlueten, 1801 Vleuten.

Naamsverklaring
Ontstaan uit het Germaanse flôtina*, gevormd bij Indo-Europees pleud-* 'stromen', vergelijk het Nieuwnederlandse vloed 'waterstroom'. De huidige -eu- klank is ontstaan door umlaut, wat duidt op oostelijke invloed.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Vleuten ligt W van Utrecht, NW van De Meern.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Vleuten 191 huizen met 1.083 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 125/823 (= huizen/inwoners) en dorp De Meern 66/260. Tegenwoordig heeft het dorpsgebied ca. 26.000 inwoners, verdeeld in: ca. 7.000 inwoners in de oude dorpskern, ca. 18.000 inwoners in nieuwbouwwijk Vleuterweide en ca. 1.000 inwoners in het Máximapark en omgeving, waaronder buurtschap Alendorp.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- Historische Vereniging Vleuten / De Meern / Haarzuilens / Leidsche Rijn. "De in 1981 opgerichte historische vereniging is actief op de volgende terreinen: lokale historie, genealogie, archeologie en monumenten. Voor leden en geïnteresseerden organiseert de vereniging regelmatig activiteiten. De activiteiten zijn op de website te vinden. De vereniging heeft een kenniscentrum in Vleuten, gevestigd in een van de Broederschapshuisjes (Dorpsstraat 1). De vereniging geeft ieder kwartaal een tijdschrift uit, genaamd “Rond Leidsche Rijn en Vleutensche Wetering”, waarin historische artikelen worden gepubliceerd. De vereniging kan ook lezingen verzorgen, voor o.a. nieuwe bewoners, bewonersverenigingen, scholen, ouderen. Al deze activiteiten zijn alleen mogelijk door de inzet van een groot aantal vrijwilligers en betrokken leden. Hiervan hebben we er nooit genoeg. Ook jouw inzet is zeer welkom bij het medebeheer van het kenniscentrum, de redactie van ons tijdschrift, archiefwerkzaamheden of als rondleider op bijvoorbeeld De Hoge Woerd."

- Postgeschiedenis van Vleuten door Jan Sangers.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Vleuten krijgt er in de komende jaren een groene ruime woonwijk bij met in totaal ca. 500 huur- en koopwoningen. Het betreft de wijk Haarzicht, die wordt gerealiseerd aan de noordwestkant van het dorp, grenzend aan het Wielrevelt en de Thematervelden. Een woonwijk met veel recreatiemogelijkheden en goede aansluitingen op het aangrenzende landelijk gebied. De woonwijk heeft zelf ook veel groen. Zo loopt diagonaal door Haarzicht het centraal gelegen Dorpspark en wordt het Bosje van Goes behouden. Haarzicht is verdeeld in 5 buurten: de Dorpsrand, het Centrale deel, de Erven, de Lanen en de Parkzoom. Elke buurt heeft zijn eigen sfeer. Er komen veel verschillende soorten woningen: rijwoningen, twee-onder-een-kapwoningen en vrijstaande woningen. Maar ook vrije kavels waar mensen hun eigen 'kasteel' kunnen ontwerpen en bouwen. Ook de Kees Valkensteinschool krijgt een plek in Haarzicht.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Vleuten heeft 25 rijksmonumenten.

- De oudste vermelding van een kerk in Vleuten stamt uit 1224. De kerk moet dus daarvoor al enige tijd hebben bestaan. Kerk en parochie waren gewijd aan de heilige Willibrord, de eerste bisschop van Utrecht, levend in de 7e en 8e eeuw, die uitgezonden was naar Nederland om daar de christelijke godsdienst te vestigen. Rond 1300 werd een stenen kerk gebouwd. Het was een driebeukige kerk met een drievoudig koor in gotische stijl. De zijbeuken waren naar het westen doorgetrokken zodat ze de toren flankeerden. In 1580 werd de kerk geconfisqueerd door de overheid om als protestantse kerk in gebruik te worden genomen. Katholieke erediensten werden officieel verboden en konden daarom alleen op onopvallende plaatsen buiten de bebouwde kom worden gehouden. De Vleutense rooms-katholieke statie (een soort schuilkerk) bevond zich op het Hoog, ongeveer een kilometer ten westen van het dorp.

Pas in de tweede helft van de 19e eeuw konden de rooms-katholieken (die een aanzienlijke meerderheid van de Vleutense bevolking vormden) weer kerkdiensten binnen de bebouwde kom houden. Aan de oostelijke rand ervan bouwden zij een nieuw kerkgebouw met spitse toren, de Sint-Willibrorduskerk. In 1831 werd de oude (Nederlandse-hervormde) Willibrordkerk ingrijpend verbouwd. Een tweetal traveeën werd afgebroken, waardoor de toren los kwam te staan van de kerk. De rest van de kerk werd verbouwd tot een vierkante zaalkerk met koepeldak. Het oude priesterkoor was al eerder afgebroken. Hierna komt de naam Torenplein in zwang voor het dorpsplein met losse toren, hoewel die naam nooit officieel werd. In 1866 werd een orgel gekocht dat was gebouwd door Gideon Thomas Bätz in 1809 en afkomstig was uit de remonstrantse kerk aan de Kromme Nieuwegracht in Utrecht.

In 1971 was de kerk aan restauratie toe. Men besloot de kerk zijn middeleeuwse uiterlijk terug te geven. Het koepeldak werd verwijderd en de gesloopte traveeën werden herbouwd, zodat toren en kerk nu weer één geheel vormen. Het interieur is eigentijds, echter met behoud van de preekstoel en het Bätz-orgel uit het vorige kerkgebouw. In 1974 zijn de middeleeuwse delen van de kerk (de toren en de naast de toren gelegen delen van de kerk) opgenomen in de lijst van rijksmonumenten. Ook het orgel uit 1809 is een rijksmonument. Gelijktijdig met de kerkrestauratie in de jaren 1970 is dit orgel gerestaureerd. In 2017 is wederom besloten tot restauratie van dit orgel, waarbij het de bedoeling is dat de makelij en de klank van dit orgel zo dicht mogelijk komen bij die van 1809. De restauratie van het orgel is in 2019 uitgevoerd door orgelmaker Van Rossum uit Wijk en Aalburg. In 2001, bij de fusie van de hervormden en gereformeerden in het dorp en buurdorp De Meern, kreeg deze kerk, die vanwege zijn rooms-katholieke verleden ook wel Oude Sint-Willibrordkerk wordt genoemd, de naam Torenpleinkerk (Schoolstraat 5). De kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Vleuten-De Meern. - Site van de Protestantse Wijkgemeente.

- De eerste Sint-Willibrordkerk in Vleuten werd - zoals hierboven beschreven - al rond 1300 gebouwd, maar ging tijdens de reformatie over naar de protestanten. De katholieken maakten daarna gebruik van schuilkerken. In 1855 is de Sint-Willibrordparochie opgericht. In 1884 is gestart met de bouw van een nieuwe kerk. Op 3 november 1885 is de RK Sint-Willibrorduskerk (Pastoor Ohllaan 34) ingewijd. Architect Nicolaas Molenaar sr. ontwierp een driebeukige kruisbasiliek in neogotische stijl. Ook de pastorie is door Molenaar ontworpen. In 1935 is de kerk verbouwd door Nicolaas Molenaar jr., zoon van de oorspronkelijke architect. Onder meer zijn de zijbeuken vergroot, zodat kerkbanken konden worden bijgeplaatst. De houten heiligenbeelden zijn in 1900 gefabriceerd door de firma F.W. Mengelberg. Het beeld van de heilige Willibrord is in 1951 door Leo Jungblut gemaakt. De gebrandschilderde ramen zijn gemaakt door Max Weiss, behalve de ramen in het transept, die door Heinrich Geuer zijn gemaakt. Het kerkorgel is door de firma Meulenberg gebouwd en in 1962 in de kerk geplaatst. De voormalige doopkapel is in 2001 omgebouwd tot Mariakapel. Het kerkgebouw, de pastorie, de processietuin en het hekwerk zijn rijksmonumenten. De kerk valt tegenwoordig onder de Parochie Licht van Christus.

- De 13e-eeuwse Hamtoren is het restant van het vroegere kasteel Den Ham.

- Kasteel / Ridderhofstad Den Engh lag in het N van de Enghlaan, voor de herindelingen van 1954 lag het op of bij de grens van de toenmalige gemeenten Haarzuilens, Vleuten en Utrecht (wat op de gemeentekaart elders op deze pagina goed te zien is). Tegenwoordig ligt de locatie direct O van Veuten, formeel op grondgebied van de Utrechtse wijk Leidsche Rijn. De oudste vermelding van Den Engh dateert uit 1259. Helaas is het kasteel in 1896 gesloopt; in een krant uit mei 1896 staat een advertentie, waarin "50.000 oude Steenen, beste kwaliteit, afkomstig van de afbraak der Ridderhofstad Den Engh nabij Vleuten" te koop worden aangeboden.

De oorspronkelijke hoofdburcht is nu een omgracht eiland, dat in gebruik is als weiland en boomgaard. Op het terrein van de voorburcht staat een dwarshuisboerderij uit de 19e eeuw, met delen van een 17e-eeuwse voorganger en een langgerekt koetshuis. De boerderij en het eiland zijn toegankelijk wanneer restaurant Dengh! geopend is. Bijzonder is dat Den Engh in ieder geval in de 18e eeuw kennelijk ook als 'woonplaats' beschouwd is geweest; in een trouwakte uit 1769 wordt iemand vermeld als zijnde 'geboortig van Den Engh'. Zie de afbeelding elders op deze pagina. Op de locatie is in 2014 woon-werkgemeenschap Ridderhofstad Den Engh gerealiseerd, waarvoor zie Links > Zorg.

- Gevelstenen in Vleuten.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Oranjestichting Vleuten bestaat al meer al 90 jaar en organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten in het dorp en in buurdorp Haarzuilens.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het oudste nog bestaande kanaal is vermoedelijk de Vleutense Wetering, aangelegd rond het jaar 700.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Vleuten, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Vleuten (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Jeugd en jongeren: - "Scouting Rhenova is een scoutinggroep met een accomodatie in Vleuten voor kinderen in de leeftijd vanaf 5 jaar en voor 18+ leden bij de Rhenostam. Wekelijks wordt aan kinderen in diverse leeftijdsgroepen, speltakken genaamd, een plezierige vrijetijdsbesteding geboden. Daarbij wordt rekening gehouden met de diverse leeftijden, voor elke leeftijd is er een eigen spelaanbod. Naast de opkomsten op vaste dagen van de week worden er op groepsniveau ook diverse grotere activiteiten georganiseerd. Elke twee jaar is daar het groepsweekend waarbij de gehele groep met alle speltakken er een weekend op uit gaat. In het tussenliggende jaar is er een stafweekend voor alle kaderleden, leiding en bestuursleden. Het hoogtepunt van elke speltak is het zomerkamp, voor de bevers een weekend en voor de andere speltakken een week. Hierbij wordt voor de jongere speltakken een blokhut ergens in Nederland gehuurd, de oudere speltakken reserveren een plaats op een scouting kampeerterrein. Dit kan zijn in Nederland maar ook daarbuiten. Zo zijn er speltakken in Duitsland, België, Luxemburg en Engeland op kamp geweest. Ook komt het voor dat de oudste speltak een trekkend zomerkamp organiseert waarbij van de ene plaats naar de andere getrokken wordt en waarbij in lichtgewicht tenten wordt overnacht.

Activiteiten en trainingen. Naast activiteiten op locaal niveau biedt Scouting de mogelijkheid om deel te nemen aan activiteiten op regionaal, landelijk en zelfs internationaal niveau. Scouting is immers een wereldorganisatie. Scouting Rhenova te Vleuten neemt af en toe deel aan deze activiteiten en komt daar in contact met andere scoutingleden uit de hele wereld. Dit verruimt de blik op de wereld enorm en levert ook weer vaak leuke nieuwe ideeën op voor het spelaanbod bij Scouting Rhenova. Van alle kaderleden van Scouting Rhenova wordt verwacht dat zij in het eerste jaar dat zij leiding van een speltak zijn een training volgen voor nieuwe kaderleden. Deze training, de zogeheten Scouting Academy, wordt op regionaal niveau georganiseerd en vormt de basis om gekwalificeerd leidinggevende bij onze groep te worden. Daarnaast beschikt minimaal een leiding per speltak over een kampeerkwalificatie, deze kwalificatie kan behaald worden na het volgen van een training op regionaal niveau waarbij specifiek aandacht wordt besteed aan het organiseren van een kamp."

- Sport: - RTC (Racefiets Tour Club) Het Kasteel Vleuten Haarzuilens is sinds de oprichting in 2004 uitgegroeid tot een sportieve en gezellige wielerclub. Gedurende de zomertijd wordt er iedere woensdagavond een rit georganiseerd waarbij telkens een andere route wordt gekozen. Het zaterdagseizoen start medio maart.

- (Woon)Zorg en welzijn: - In mei 2014 is woon-werkgemeenschap Ridderhofstad Den Engh, direct O van Vleuten en formeel net in Leidsche Rijn gelegen, feestelijk geopend. Woningcorporaties GroenWest en Portaal en Stichting Umah-hai zijn de initiatiefnemers. In 2007 won het project een prijsvraag van de gemeente Utrecht die werd uitgeschreven om deze plek een goede invulling te geven. Stichting Umah-hai is opgericht om beschermde woonplekken, betaald werk en dagbesteding te creëren voor voornamelijk mensen met een verleden in de psychiatrie en/of verslavingszorg. De wooninitiatieven van Umah-hai hebben een vlakke organisatiestructuur, zijn familiair van opzet en staan dicht bij de maatschappij. Umah-hai maakt zich sterk voor de emancipatie en zelfredzaamheid van haar deelnemers. Stichting Umah-hai was reeds actief met wooninitiatieven in Doorn en Driebergen.

De Ridderhofstad biedt een mooie aanvulling op de al bestaande wooninitiatieven van Umah-hai. Op de locatie, vlak naast de historisch belangrijke ridderhofstad, huurt Umah-hai van de woningcorporatie 12 eenpersoons woonunits, een multifunctionele onmoetingsruimte met kantine, een professionele keuken en een hooischuur die verbouwd is tot atelier/werkplaats. Boven de hooischuur is een overdekt dakterras waar heerlijk gerecreëerd kan worden. De gemeente Utrecht en GroenWest hebben een publieke tuin met moestuin en boomgaard aan Umah-hai in beheer gegeven. Mevrouw Verdooren van woningcorporatie GroenWest: “Umah-hai werkt vanuit een mooie visie op wonen, werken en zorg verlenen. Wij zijn trots op dit mooie project.”

Naast het beschermd wonen ontwikkelt Umah-hai op deze plek dagbestedingsprojecten en wijkgerichte activiteiten, onder andere om de acceptatie van de doelgroep te bevorderen. Wethouder Jansen: “Het is goed dat mensen uit de buurt bij het gebruik van dit mooie complex betrokken worden.” - Het complex is ontworpen door Feddes/Olthof Landschapsarchitecten en maakt deel uit van het Máximapark, een bijzonder park ter grootte van de Utrechtse binnenstad, gelegen aan de westkant van Utrecht, tussen Vleuten, De Meern en Leidsche Rijn. Een oase waar iedereen naar hartelust kan sporten, spelen, wandelen, fietsen, luieren, picknicken en bootje varen.

- "Het Gastenhuis biedt liefdevolle, huiselijke woonzorg voor mensen met dementie. Bijzonder is dat ieder Gastenhuis, dus ook Het Gastenhuis Vleuten, wordt geleid door een zorgechtpaar, dat naast het huis woont. Daardoor leven we een beetje als een grote familie samen. Het zorgt voor korte lijntjes, een vertrouwde sfeer en binding met de buurt. Een vast team van ruim 20 medewerkers levert de dagelijkse zorg en begeleiding: van verpleegkundigen, woonzorgbegeleiders en verzorgenden IG tot en met gastvrouwen en koks die dagelijks vers koken. Wij zijn gevestigd middenin de maatschappij: in stads- en dorpskernen of woonwijken. Zodat we aanloop hebben en je er makkelijker op uit gaat. Uw autonomie en eigenheid staan voorop. U bepaalt zelf hoe u leeft, met wie u omgaat en hoe laat u thuis komt of naar bed gaat. Uw sociale contacten en liefhebberijen helpen wij u voortzetten. Uw appartement richt u in naar eigen smaak. Door onze huiselijke insteek en vaste teams kennen we elkaar goed en voelen mensen zich snel fijn en geborgen bij ons. Contact, humor, warmte, beweging en gezelligheid vinden we belangrijker dan op tijd aan tafel of in bed. Uiteraard werken we nauw samen met uw familie, huisarts, specialist en therapeuten."

- "Johannes Hospitium Vleuten, opgericht in 1991, is een huis dat mensen in hun laatste levensfase een gastvrij verblijf biedt met deskundige en liefdevolle verzorging en begeleiding. Het hospitium biedt daarmee een ‘thuis’ voor acht gasten. Professionals en vrijwilligers werken er nauw met elkaar samen om de zorgen in de laatste fase te verlichten en het leven zo aangenaam mogelijk te maken, zowel voor de gast als voor de naasten. Iedereen is welkom, ongeacht religieuze of culturele achtergrond. Hier mag je zijn wie je bent. Het gebouw is speciaal ontworpen als hospitium en dateert uit 2004. Het is gelegen op een rustige locatie nabij de dorpskern. Het hospitium is goed bereikbaar voor bezoekers, ook met het openbaar vervoer."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Vleuten NH, - idem NH kerk en - idem RK kerk.

Reacties

(2)

Dit zijn weer mooie herinneringen van toen.

Dank voor uw compliment! Maar deze pagina is nog 'maar' een beginnetje. Regelmatig vul ik bij alle plaatsen wetenswaardigheden aan die ik hier en daar tegenkom. Ik heb de pagina zojuist ook nog wat aangevuld, maar in de loop van het komende jaar gaat de inhoud van deze pagina zeker nog verdubbelen, dus komt u hier over een paar maanden nog eens kijken. In de loop van 2022 wil ik alle pagina's inhoudelijk helemaal afmaken.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen