Alendorp

Plaats
Buurtschap
Utrecht
Utrecht

alendorp_in_alendorp_aangekomen_kopie.jpg

Buurtschap Alendorp heeft geen plaatsnaamborden, maar gelukkig kun je aan de straatnaambordjes Alendorperweg wel zien dat je in de buurtschap bent aangekomen. (© Jan Dijkstra, Houten)

Buurtschap Alendorp heeft geen plaatsnaamborden, maar gelukkig kun je aan de straatnaambordjes Alendorperweg wel zien dat je in de buurtschap bent aangekomen. (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_landelijk_kopie.jpg

Buurtschap Alendorp is als landelijke enclave bewaard gebleven tussen de omringende nieuwbouwwijken van Vleuten, De Meern en Leidsche Rijn. (© Jan Dijkstra, Houten)

Buurtschap Alendorp is als landelijke enclave bewaard gebleven tussen de omringende nieuwbouwwijken van Vleuten, De Meern en Leidsche Rijn. (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_buurtschapsgezicht_kopie.jpg

Alendorp, buurtschapsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

Alendorp, buurtschapsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_buurtschapsgezicht_2_kopie.jpg

Alendorp, buurtschapsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

Alendorp, buurtschapsgezicht (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_boerderij_alendorp_kopie.jpg

De huidige boerderij Alendorp ligt op de vermoedelijke plaats van de gelijknamige middeleeuwse hofstede (© Jan Dijkstra, Houten)

De huidige boerderij Alendorp ligt op de vermoedelijke plaats van de gelijknamige middeleeuwse hofstede (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_jeremiebrug_over_de_alendorperwetering_kopie.jpg

Het gemeentelijke monument de Jeremiebrug is in 1912 gebouwd en lag tot 2011 over de Kruisvaart in Utrecht. In 2015 is hij opnieuw opgebouwd in buurtschap Alendorp. (© Jan Dijkstra, Houten)

Het gemeentelijke monument de Jeremiebrug is in 1912 gebouwd en lag tot 2011 over de Kruisvaart in Utrecht. In 2015 is hij opnieuw opgebouwd in buurtschap Alendorp. (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_oude_gereformeerde_kerk_vrijgemaakt_kopie.jpg

De voormalige Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt (GKV) in buurtschap Alendorp was te klein geworden. Daarom komt verderop aan dezelfde weg een nieuwe kerk. Het kerkje uit 1896 is in 2017 verkocht en heeft een woonbestemming gekregen. (© Jan Dijkstra, Houten)

De voormalige Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt (GKV) in buurtschap Alendorp was te klein geworden. Daarom komt verderop aan dezelfde weg een nieuwe kerk. Het kerkje uit 1896 is in 2017 verkocht en heeft een woonbestemming gekregen. (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_maximapark_met_op_de_achtergrond_enkele_huizen_van_alendorp_kopie.jpg

Na de gemeentelijke herindeling van 2001 is om de Alenderdoperweg heen, op de grond van de vroegere tuinderijen van buurtschap Alendorp, het stadspark Máximapark aangelegd, genoemd naar prinses, later koningin Máxima. (© Jan Dijkstra, Houten)

Na de gemeentelijke herindeling van 2001 is om de Alenderdoperweg heen, op de grond van de vroegere tuinderijen van buurtschap Alendorp, het stadspark Máximapark aangelegd, genoemd naar prinses, later koningin Máxima. (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_werkschuur_van_de_vrijwilligers_van_het_maximapark_kopie.jpg

Alendorp, werkschuur van de vrijwilligers van het Máximapark (© Jan Dijkstra, Houten)

Alendorp, werkschuur van de vrijwilligers van het Máximapark (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_vikingrijn_kopie.jpg

Bij de aanleg van het Máximapark op de vroegere tuindersgronden van Alendorp is door uitgraving een deel van de vroegere Rijn weer zichtbaar gemaakt. Hieraan is de naam Vikingrijn gegeven. (© Jan Dijkstra, Houten)

Bij de aanleg van het Máximapark op de vroegere tuindersgronden van Alendorp is door uitgraving een deel van de vroegere Rijn weer zichtbaar gemaakt. Hieraan is de naam Vikingrijn gegeven. (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_maximapark_parkrestaurant_anafora_kopie.jpg

Aan de Vikingrijn in het Máximapark in Alendorp ligt Parkrestaurant Anafora, met direct daarnaast de Bosspeeltuin. (© Jan Dijkstra, Houten)

Aan de Vikingrijn in het Máximapark in Alendorp ligt Parkrestaurant Anafora, met direct daarnaast de Bosspeeltuin. (© Jan Dijkstra, Houten)

alendorp_bloemen_op_wegdek_alendorperweg_kopie.jpg

Op de Alendorperweg in buurtschap Alendorp zijn op diverse plekken bloemmotieven aangebracht. Deze bloem is het logo van (Stichting Vrienden van) het Máximapark. (© Jan Dijkstra, Houten)

Op de Alendorperweg in buurtschap Alendorp zijn op diverse plekken bloemmotieven aangebracht. Deze bloem is het logo van (Stichting Vrienden van) het Máximapark. (© Jan Dijkstra, Houten)

Alendorp

Terug naar boven

Status

- Alendorp is een buurtschap in de provincie Utrecht, gemeente Utrecht. T/m 1953 gemeente Vleuten. In 1954 over naar gemeente Vleuten-De Meern, in 2001 over naar gemeente Utrecht.

- De buurtschap Alendorp valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Vleuten, deels onder het dorp De Meern.

- De buurtschap Alendorp heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1238 Alendhorp, 1381-1383 Alendorp, 1498 Alenderp, circa 1696 Allen Dorp, 1839 Alendorp, Allendorp of Allerdorf.

Naamsverklaring
Betekent dorp 'hoeve, (dochter)nederzetting' van de persoon Ale.(1)

Familienaam
Er waren ook personen met de achternaam Van Alendorp (zie ook hier).-Tegenwoordig komt deze familienaam niet meer voor.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Alendorp ligt rond de Alendorperweg (het gedeelte van deze weg NW van het kruispunt met de Parkzichtlaan. Dat deel valt onder het dorp Vleuten) en rond de halverwege de Alendorperweg naar het Z lopende Esdoornlaan, die onder het dorp De Meern valt. De buurtschap ligt ZO en O van het dorp Vleuten, N van het dorp De Meern en W van het Utrechtse stadsdeel Leidsche Rijn en de stad Utrecht.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Alendorp omvat circa 100 huizen met circa 250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
Alendorp was een hofstede waarvan het eerste bekende bericht dateert van 1327. In dat jaar droegen Hendrik van Alendorp en zijn vrouw Elisabeth de helft van de korentiende op aan de proost van Oudmunster in Utrecht. Op oude topografische kaarten heet de Alendorperweg Alendorper Dijk. Rechts ervan lagen de hogere stroomruggronden van de rivier de Rijn en links ervan de lagere komgronden van Polder Het Weer.

Tuinbouwgebied
Rond 1900 wordt het grondgebied van Alendorp en de huidige woonbuurt Het Zand het centrum van het Vleutense tuinbouwgebied. De eerste kas verschijnt er in 1904. Dankzij het netwerk van vletsloten dat was ontstaan ten tijde van de kleiwinning, konden de tuinbouwproducten gemakkelijk in schepen worden geladen. Via de Alendorperwetering en de Vleutensevaart werden deze naar de groentenveiling in Utrecht vervoerd. Later gebeurde dit met kleine vrachtauto's. De opleving van de Alendorperwetering was hierdoor maar van korte duur.

Door het nieuwbouwproject Leidsche Rijn is het gebied van Vleuten en De Meern en het gebied tussen deze dorpen en het vroegere Utrecht verstedelijkt. Alle tuinbouw moest zich daarom verplaatsen naar andere delen van het land. Zo is overigens de Vleutense tuinbouw destijds ook ontstaan: door onder andere de uitbreiding van de stad Den Haag moesten tuinders uit een deel van het Westland vertrekken. Een deel van hen vestigde zich in de Vleutense buurtschap Alendorp. De straatnaam Westlandsetuin in de naastgelegen wijk Het Zand herinnert hier nog aan. Tot ergens in de jaren zestig was er in de buurtschap ook een lagere tuinbouwschool.

Vleutens Proeftuin
Tot in de jaren negentig was in Alendorp ook Vleutens Proeftuin gevestigd. Het verdwijnen daarvan was geen gevolg van de woningbouwplannen in het gebied, maar van een landelijke herstructuring van de proeftuinen. Van de tien proeftuinen in ons land beoogden er nog drie of vier over te blijven (met name in Aalsmeer, Naaldwijk, Horst en Klazienaveen). Toen Vleutens Proeftuin in 1926 werd opgericht, bestond er grote behoefte aan onderzoeksinstellingen in de onmiddellijke nabijheid van de tuinders. In de loop der jaren is al een groot aantal soortgelijke proeftuinen gesloten en is de noodzaak verdwenen om dicht bij de productiecentra te liggen. "Vroeger ging het vooral om de grond waarop het gewas werd verbouwd. Tegenwoordig speelt dat vaak geen rol meer. In principe kunnen we ons ook vestigen op de startbaan van Schiphol, bij wijze van spreken. Alle gewassen worden tegenwoordig immers op substraat, steenwolmatten en dergelijke geteeld", aldus toenmalig bedrijfsleider Mocking.

Desalniettemin hechtte Mocking nog aan de nabijheid van tuinderijen: "Twee- tot driewekelijks krijgen wij hier bezoek van tuinders die paprika's, tomaten, komkommers of snijbloemen telen. Zij komen kijken naar onze proeven met de gewassen en komen hier samen om hun ervaringen uit te wisselen. Dat is van een niet te onderschatten betekenis voor de glastuinbouw. Omdat de tuinders hun bevindingen uitwisselen, kunnen ze met een kwalitatief hoogstaand product dat niet te zeer per tuinder verschilt op de markt komen." (bron van het deel over Vleutens Proeftuin: De Brug, 20-10-1993)

Alendorperweg
Voor de annexatie van de gemeente Vleuten-De Meern door de gemeente Utrecht in 2001 was de Alendorperweg een verbindingsweg tussen de dorpen Vleuten en De Meern. Nadien is deze weg omgevormd tot een doorgaande weg alleen voor langzaam verkeer. Halverwege de Alendorperweg is daartoe een blokkade aangebracht, waardoor voor auto's de ZO helft van buurtschap Alendorp alleen vanuit De Meern bereikbaar is en de NW helft alleen vanuit Vleuten.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De voormalige kleine zaalkerk in buurtschap Alendorp (Alendorperweg 57) is een gemeentelijk monument. De kerk is in 1894-1896 gebouwd in opdracht van de toen net opgerichte Gereformeerde Kerk van Vleuten en De Meern. Het kerkje lag op ongeveer gelijke afstand van de beide dorpen. Na de verhuizing van de gereformeerden naar een nieuw kerkgebouw aan de Woerdlaan in De Meern, heeft in 1952 de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt Vleuten-De Meern het kerkje overgenomen. Na de millenniumwisseling groeit deze kerkgemeenschap zo sterk - met name vanuit de omringende nieuwbouw in Leidsche Rijn - dat ze besluiten tot de bouw van een nieuwe kerk (zie daarvoor verder de volgende alinea). Het zaalkerkje is in 2017 verkocht en heeft een woonbestemming gekregen.

- Zoals in de vorige alinea vermeld, gaat de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt (GKV) Leidsche Rijn, zoals de kerkelijke gemeente tegenwoordig heet, een nieuwe, grotere kerk bouwen, in het uiterste ZO van buurtschap Alendorp (Alendorperweg 103). Vermoedelijk zal de nieuwbouw, die circa 1,3 miljoen euro kost, in 2019 worden gerealiseerd. Zolang deze nog niet gereed is, kerkt men in het nabijgelegen Vereenigingsgebouw in De Meern (Zandweg 148). "Wij zijn al ruim 120 jaar een gemeenschap die momenteel bestaat uit ongeveer 160 mensen. Jonge gezinnen en ouderen zijn hierin het rijkst vertegenwoordigd. Wij komen uit Vleuten, De Meern, Leidsche Rijn en Maarssen. Op zondag komen wij om 09.30 en 16.30 uur bij elkaar", aldus de site van de GKV.

- De huidige boerderij Alendorp ligt op de vermoedelijke plaats van de gelijknamige middeleeuwse hofstede.

- Het gemeentelijke monument de Jeremiebrug* is in 1912 gebouwd en lag tot 2011 over de Kruisvaart in Utrecht. De overgang was een belangrijke verbinding van Tolsteeg en Hoograven naar de binnenstad van Utrecht. De brug moest in 2011 echter wijken voor het nieuwe station Utrecht Vaartsche Rijn. In 2008 namen de Vrienden van het Máximapark al het initiatief om de bijzondere brug naar het Máximapark in Leidsche Rijn te halen. Dat is gelukt. De Jeremiebrug is in 2011 gedemonteerd en tijdelijk elders opgeslagen. In 2015 is de brug - na renovatie - weer in elkaar gezet in buurtschap Alendorp, waar deze is geplaatst in de Alendorperweg, over de Alendorperwetering. De brug is alleen toegankelijk voor langzaam verkeer en hulpdiensten. En kanovaarders kunnen eronderdoor.
* Deze brug verving een eerdere draaibrug, die dezelfde naam droeg. De naam komt van Herberg Jeremie van schipper Jeremias du Chemin, die zich hier in de 18e eeuw in de directe omgeving bevond. Ook was hier het Vaartsche Veerhuis.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Na de gemeentelijke herindeling van 2001 is om de Alenderdoperweg heen, op de grond van de vroegere tuinderijen van buurtschap Alendorp, het stadspark Máximapark aangelegd. Het park is genoemd naar prinses, later koningin Máxima. Aanvankelijk heette dit park het Leidsche Rijn Park. Op 17 mei 2011 kreeg het park zijn nieuwe naam ter ere van de 40e verjaardag van toen nog prinses Máxima. Op 5 juli 2013 heeft - inmiddels - koningin Máxima het park officieel geopend. Het Máximapark heeft een oppervlakte van 300 hectare en is daarmee een van de grootste stadsparken in Nederland. Het park vormt het groene centrale hart van de grote stadsuitbreiding van Utrecht ten westen van het Amsterdam-Rijnkanaal, die begon in de tweede helft van de jaren 1990. Het ligt centraal ten opzichte van de verstedelijkte dorpen Vleuten en De Meern. Het hele gebied rondom dit park telde in 1995 ongeveer 18.000 inwoners. Vandaag de dag is dit aantal gestegen naar ruim 84.000.

Door het park loopt een 8 km lange, gemiddeld 6 meter brede asfaltweg met de naam Het Lint. Hier kun je fietsen, skaten, hardlopen en wandelen. Voor gemotoriseerd verkeer is dit verboden terrein. Deze weg gaat het hele park rond en heeft geen begin of einde. Naast Het Lint ligt een ruiterpad. Op vier punten langs het parcours zijn permanente TimePoints aangebracht, waarmee je met een speciale chip rondetijden kunt aflezen, op displays langs de route of thuis, via het internet.

- Dichtbij het voormalige kerkje van Alendorp kruist de Alendorperweg de Alendorperwetering. Feitelijk is deze watergang een oude tak van de rivier de Rijn. Door verzanding is van de Rijn tussen Utrecht en Harmelen weinig overgebleven en de schamele resten van deze rivier zijn veel smaller dan in een ver verleden. De Alendorperwetering is ongeveer 10 meter breed, terwijl de breedte van de Rijn in deze omgeving omstreeks het jaar 1000 zo'n 70 meter moet zijn geweest.

- N van de Esdoornlaan, een W zijweg van de Alendorperweg, is recentelijk nog een waterloop gegraven in het vroegere tuindersgebied van Alendorp. Bij de aanleg van het Máximapark is namelijk door uitgraving een deel van de vroegere Rijn weer zichtbaar gemaakt. Hieraan is de naam Vikingrijn gegeven. Deze heeft een breedte van zo'n 70 meter. Men vermoedt namelijk dat de Rijn in de tijd van de Noormannen in deze omgeving ongeveer zo breed was, en heeft dat op deze manier weer zichtbaar willen maken. De breedte van het niet verdwenen deel van de Rijn, de nabijgelegen Alendorperwetering, is ongeveer 10 meter. De verklaring voor dit breedteverschil is de tijd: de Alendorperwetering geeft de situatie weer van een half millennium na de tijd van de Noormannen. Bij het graven van de Vikingrijn, in 2009-2010, zijn twee middeleeuwse schepen blootgelegd. Zie hiervoor het artikel 'Schepen van De Meern'.

- Met een zelfbedieningskabelveerpontje kun je de Alendorperwetering oversteken (vanaf de Alendorperweg te bereiken via het pad bij huisnr. 44). Het pontje heet - volgens de pagina onder de link - Vikingrijn. Dat is merkwaardig, want die waterloop ligt ergens anders, zoals in de alinea hierboven beschreven.

- De Vlinderhof is een bijzondere tuin in de Binnenhof van het Máximapark, in de 'achtertuin' van buurtschap Alendorp, zou je kunnen zeggen. Bijzonder, omdat hij ontworpen is door de wereldwijd vermaarde tuinarchitect Piet Oudolf, én bijzonder omdat het hier gaat om een bewonersinitiatief. De tuin is niet alleen ontworpen in samenspraak met omwonenden, maar wordt ook door hen beheerd. "Leidsche Rijner Marc Kikkert is begin 21e eeuw het type mens dat sommigen zich bij een Vinex-bewoner voorstellen: hardcorefan van (bak)steen. Zijn tuin? Een tegelparadijs met een tuinset erop. Het is een aandoening die je wel vaker ziet in "de Vinex": angst voor organisch afval die leidt tot tegeltuinen, met aan de bouwmarktschutting een regenbestendige poster van een plant. Dat je in de zomer op je steenvlakte een Guiness-Book-of-Recordswaardige omelet kunt bakken, realiseren velen zich dán pas. Aldus begint het in de loop der jaren toch te jeuken bij Marc. Tegels gaan eruit, planten komen erin. Voordat hij er erg in heeft, heeft hij een tuin en daarmee een hobby: tuinieren. Met kwekerijbezoek, plantjesliefde, alles erop en eraan.

In 2011 verhuist Marc Kikkert van Langerak naar Het Zand, aan de rand van het Máximapark. Al snel valt zijn groene oog op een nog onbestemde lap grond in het park. Wat als Piet Oudolf hier een tuin zou maken? "De Vinex" is een paradijs voor dromers, juist omdat er nog plekken zijn om ze waar te maken. Niemand zal het in de stad in zijn hoofd halen om de Dom om te trekken omdat-ie een mooier, grootser plan heeft voor die plek. Maar waar nog niks is, kan alles. Kikkert gaat met zijn idee naar de gemeente, alwaar de ambtenaren hem vol ongeloof ontvangen. ‘Maar als jij Piet Oudolf, de Rembrandt van de tuinen, echt zover krijgt een tuin te ontwerpen voor het Máximapark en zelf genoeg mensen en enkele tuinduizenden euro’s voor het ontwerp regelt, krijg je onze steun.’

En dat is allemaal gelukt. In maart 2013 draagt de gemeente Utrecht ruim 5.000 m2 parkgrond officieel over aan de Aanleg- en Beheergroep van de Vlinderhof in het Máximapark. Een groep van ongeveer 25 vrijwilligers heeft er de rest van 2013 keihard aan gewerkt, zodat voorjaar 2014 de Vlinderhof feestelijk is geopend. Daarmee is Utrecht in een klap op de wereldtuinkaart komen te staan en is Leidsche Rijn met nog meer schoonheid uit de pop gekomen. Via de Facebookpagina van de Vlinderhof hebben in 2013 Oudolffans vanuit Argentinië, de VS en Japan al geïnformeerd naar de openingstijden." De ruim honderd soorten bijzondere planten die in de tuin staan kun je in dit overzicht vinden, inclusief de locatie (border) waar ze staan. Je vindt onder de link ook een plattegrond van de tuin.

In de Vlinderhof staan veel planten die aantrekkelijk zijn voor vlinders. Een groot deel hiervan is ook aantrekkelijk voor hommels, bijen en andere insecten. Dat is mooi, want ieder van deze insecten heeft zijn rol bij de bestuiving van planten, én ook als voedsel voor weer andere dieren. Zo levert de Vlinderhof een mooie bijdrage aan de biodiversiteit. De Vlinderhof is dagelijks tussen zonsopgang en zonsondergang toegankelijk. "Voor groepen organiseren we ook rondleidingen. Tijdens de rondleiding vertellen we over het ontstaan van de tuin, ontwerper Piet Oudolf, de Dutch Wave, het beplantingsplan en het bollenplan van de Vlinderhof. Wij vragen een donatie per persoon voor een rondleiding. Dankzij onder andere deze donaties zijn wij in staat om de tuin het gehele jaar door vrijwilligers te laten onderhouden en blijven onze vrijwilligers het ook leuk vinden om groepen tuinliefhebbers rond te leiden. Wij zijn trots op onze tuin en vertellen er graag over!" De parkeerplaats ter hoogte van Alendorperweg 44 in buurtschap Alendorp is het dichtst bij de tuin. Je moet daarvandaan wel met een trekpontje over de Alendorperwetering. Een alternatief is parkeren ter hoogte van Parkzichtlaan 128. Het is dan nog ongeveer 10 minuten lopen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Alendorp, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Paula Swieringa heeft in AD editie Utrecht wekelijks twee foto’s naast elkaar gezet van een locatie in de stad: een van lang geleden en een recente foto. Wat is er in de tussentijd veranderd? In oktober 2018 vertelt ze over de kassen die vroeger in Alendorp stonden, met een foto van een kas die wordt afgebroken, terwijl de gepensioneerde en anno 2018 85-jarige oud-tuinder Jan de Groot - die zich tot het laatst tegen de annexatie van zijn grond verzet heeft - toekijkt, en een foto van de daarna aangelegde Vikingrijn, die nu onder andere op deze locatie te zien is.

Reactie toevoegen