Een mooi rijtje boerderijen aan de Thematerweg in buurtschap Themaat
De Thematerweg in buurtschap Themaat in de richting van Haarzuilens
Een van de rijksmonumenten in buurtschap Themaat is de Witte Boerderij (Thematerweg 18) met kern uit 1658, gelegen in de O hoek van het Haarzuilense deel van de buurtschap, op de hoek van de Thematerweg en de Maarssenseweg.
De weg Smalle Themaat - gelegen in het Vleutense deel van buurtschap Themaat - is een prachtig boomrijk pad langs de N rand van de kern Vleuten, met aan de Z kant uitzicht op Vleuten en aan de N kant uitzicht op de Haarrijnse Plas.
De Smalle Themaat is een niet zo lang pad maar wel zeer landelijk, met mooie, oude boerderijen.
Thematervelden is een nieuw natuurgebied tussen buurtschap Themaat en de Haarrijnse Plas. Op een informatiepaneel ter plekke kun je lezen wat er zo bijzonder aan is.
De prachtige Thematervelden N van buurtschap Themaat, een aanwinst bij plaatsen waar zo veel mensen wonen
- Themaat is een buurtschap in de provincie Utrecht, gemeente Utrecht. T/m 1953 gemeente Haarzuilens. In 1954 over naar gemeente Vleuten-De Meern, in 2001 over naar gemeente Utrecht.
- De buurtschap Themaat valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Haarzuilens, deels onder het dorp Vleuten.
- De buurtschap Themaat heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.
Terug naar bovenUitspraak
In de uitspraak van deze plaatsnaam ligt de klemtoon op de eerste lettergreep.
Oudere vermeldingen
1259 en 1381-1383 Themaet, ca. 1307 Op Themet.
Naamsverklaring
Het tweede deel betekent maat = made 'hooiland', met een onduidelijk eerste deel, misschien het voorzetsel te, met een betekenis 'op het hooiland'.(1)
Familienaam
Vandaag de dag is er nog een handvol mensen in ons land met de achternaam Verloren - dan wel VerLoren - van Themaat (waaronder de directeur van Uitgeverij Verloren). Zij stammen van het geslacht Verloren. Een van de leden van dat geslacht - mr. Pieter verLoren (1779-1860) - was o.a. heer van Themaat (waarna nazaten deze naam aan hun achternaam hebben toegevoegd).
De buurtschap ligt rond de Thematerweg (die onder het dorp Haarzuilens valt) en de O daarvan lopende weg Smalle Themaat (die onder het dorp Vleuten valt, vanouds ook onder Haarzuilens viel en vanouds ook Thematerweg heette). Vermoedelijk is t.g.v. de gemeentelijke herindeling van 2001 besloten om het deel O van de Maarssenseweg voor de postadressen te 'verhuizen' van Haarzuilens naar Vleuten - wat geografisch ook wel zo logisch is; het was nogal een afgelegen 'wormvormig aanhangsel' in het dorpsgebied van Haarzuilens, en sluit direct aan op het N deel van de dorpskern van Vleuten - en dat wegdeel te hernoemen in Smalle Themaat. Bij de 1e editie van het postcodeboek (1978) heette de hele weg namelijk nog Thematerweg en viel deze nog geheel onder het dorp Haarzuilens.
De buurtschap Themaat ligt direct N van het dorp Vleuten, direct OZO van het dorp Haarzuilens, ONO van kasteel De Haar, NO van het dorp Harmelen, Z van de Haarrijnseplas, de A2/E35 en het dorp Breukelen, NW van de stad Utrecht, ZW van de kern Maarssenbroek en het dorp Maarssen en ZO van het dorp Kockengen.
Terug naar bovenIn 1840 omvat buurtschap Themaat 17 huizen met 114 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.
Terug naar bovenHeerlijkheid/-heden
Themaat is vroeger een heerlijkheid geweest, die later op enig moment in drie heerlijkheden gesplitst is geweest. Hierna volgt een samenvatting hiervan uit(2): Themaat is een voormalige heerlijkheid. Deze heerlijkheid grensde in het N aan de heerlijkheid Breukelen-Nijenrode,in het O aan Maarssenbroek, in het Z aan Vleuten, en in het W aan Haarzuilens. De heerlijkheid bevatte dorp nocht gehucht, maar alleen verstrooid liggende huizen. De oppervlakte was ca. 485 bunders. Rond 1840 telde de heerlijkheid 15 huizen (bewoond door 16 gezinnen) met ca. 160 inwoners, die doorgaans de kost verdienden in de landbouw. De inwoners, die in dat jaar op 6 na allen katholiek waren, vielen onder de parochie Vleuten. De 6 Hervomden vielen onder de kerkelijke gemeente Kockengen-en-de-Haar of Vleuten. De kinderen gingen naar school in Vleuten. Deze heerlijkheid is later in drieën gesplitst, en wel als volgt:
Themaat op den Hegge, grensde in het W en N aan de heerlijkheid de Haar, in het O aan Themaat-Westrenen, in het Z aan Vleuten. Deze heerlijkheid bevatte geen huizen, was ca. 4 bunders groot en was vroeger leenroerig aan 'den huize van Vianen'.
Themaat uten Engh, grensde in het N aan Maarssenbroek, in het O aan de Lageweide, in het Z aan Vleuten, en in het W aan Themaat-Westrenen. Deze heerlijkheid was ca. 27 bunders groot en telde rond 1840 1 huis, met 7 inwoners.
Themaat Westrenen, grensde in het N aan Gieltjesdorp, in het O aan Maarssenbroek, in het Z aan Vleuten, in het W aan de Haar. Deze heerlijkheid was ca. 455 bunders groot, en telde rond 1840 14 huizen, bewoond door 15 gezinnen, met in totaal 150 inwoners.
Molen
De Thematermolen was een poldermolen met scheprad, een wipmolen van het Utrechtse type. De molen bemaalde de polders Themaat en Ockhuizen en is in 1877 afgebroken. De bemaling van de polders is overgenomen door gemaal Vleuterweide.
Archeologische vondsten
Begin 21e eeuw is O van de kern Haarzuilens, N van buurtschap Themaat, in de gelijknamige polder, de Haarrijnse Plas gegraven, voor de winning van klei, veen en zand voor onder andere infrastructurele werken t.b.v. de aanleg van het nieuwe Utrechtse stadsdeel Leidsche Rijn. Voorafgaand aan deze werkzaamheden is door stichting RAAP in 1998 in opdracht van de gemeente Utrecht een booronderzoek gedaan. Dit onderzoek toonde diverse puinconcentraties in een verlaten boomgaard aan, die als subrecente puinstort werden geïnterpreteerd. De vondst van een landmeterkaartje uit 1639 in Het Utrechts Archief leidde echter tot het inzicht dat de locatie wel degelijk bewoond was geweest.
Vervolgens werd besloten de locatie op te laten graven door de AWN-afdeling Utrecht e.o. in samenwerking met de Historische Vereniging Vleuten, De Meern en Haarzuilens. Vrijwilligers van beide organisaties voerden het onderzoek (THE) uit gedurende de zomers van 2000 tot en met 2002. Hierbij werden muurresten, puinbanen, een greppelstructuur, een kelder, veel aardewerk uit de 14e en 15e eeuw, munten en diverse andere metalen voorwerpen, zoals tinnen lepels, aangetroffen. Op basis van de archiefvondst en het archeologisch onderzoek is de locatie geïnterpreteerd als een begraven hofstede (dit is een verdedigbare woning met een gracht), die gedurende 500 jaar bewoond is geweest en in 1805 moet zijn verlaten. Voor nadere details zie het rapport 'Terug naar Themaat. Het archeologisch onderzoek LR50 en LR52 naar drie huisplaatsen aan de Thematerweg' (2009).
Terug naar boven- Rijksmonumenten in buurtschap Themaat zijn: - boerderij Slotzicht uit 1896 (deze boerderij verving een boerderij die moest wijken voor het kasteelpark), ontworpen door architect J.A. van Straaten jr., op Thematerweg 2; - de 18e-eeuwse kooikerswoning op huisnr. 4, met bijbehorende eendenkooi uit ca. 1800 en tuinpaviljoen uit 1e kwart van de 19e eeuw, en; - langhuisboerderij de Witte Boerderij met kern uit 1658 op nr. 18.
Terug naar boven- Het Historisch Pad op landgoed Haarzuilens (3 km) is een korte wandeling door het Wielrevelt. Ontdek het rijke verleden van deze plek op landgoed Haarzuilens. Al meer dan 2000 jaar leven er mensen op het Wielrevelt. Voor wie goed kijkt zijn er nog sporen uit het verleden te vinden. Tijdens deze wandeling over het Historisch Pad ontdek je ze.
- Thematervelden is een recentelijk aangelegd 35 ha groot natuurgebied N van buurtschap Themaat*, als ecologische verbindingszone tussen het Leidsche Rijn park in het O en Haarzuilens en het Groene Hart in het W, met rietoevers, hooilanden, struwelen en bos. Zie verder de presentatie over de flora en fauna op Thematervelden.
* Tegenwoordig valt dit gebied grotendeels onder de stad Utrecht. Voor de herindelingen van 1954 viel het geheel onder het dorpsgebied van Haarzuilens en daarbinnen onder de buurtschap Themaat.
- Kinderopvang: - Kinderdagverblijf Haarlekijn is naar eigen zeggen het leukste en gezelligste kinderdagverblijf van Nederland. Het ligt midden in de natuur, in de Haarzuilense buurtschap Themaat, waar ze dagelijks naar buiten gaan en vaak een bezoekje brengen aan de koeien. Wat is er mooier dan knuffelen met dieren in de gezonde buitenlucht. Kenmerken: kleinschalige opvang; 1 babygroep 0-2jaar (max 9 kindjes); 1 peutergroep 2-4jaar (max 14 kindjes); gelegen op een boerderij; vaste pedagogische medewerksters op de groepen; persoonlijk contact; vast en vertrouwd dagritme voor de kinderen; maandag t/m vrijdag geopend van 07.30 tot 18.00 uur. Alleen gesloten op nationale feestdagen. Eten, drinken en luiers zijn inbegrepen (m.u.v. flesvoeding).
De leidsters Haarlekijn beogen te kinderen zo goed mogelijk voor te bereiden op de basisschool. Naast de tijd voor spelen wordt er ook tijd besteed aan gerichte activiteiten. De belangrijkste aandachtspunten zijn zelfredzaamheid, zelfregulering, weerbaarheid, grove en fijne motoriek en de relaties met andere kinderen. Ze leren de kinderen vanaf 3 jaar het onderscheiden van kleuren en vormen en tellen. Ook de verschillende jaargetijden komen aan bod. Elke dag bespreken ze met de kinderen in groepsverband bijvoorbeeld de belevenissen van thuis, om ze zo alvast vertrouwd te laten raken met de kringgesprekken op de basisschool.
- Zorg: - Hoeve Wielrevelt (Thematerweg 10) is een plek met horeca, winkeltje, groepsactiviteiten en -workshops en moestuin. Ook is de hoeve in gebruik als zorgboerderij. De moestuin, boomgaard, de konijnen en kippen en de catering voor evenementen en groepsbijeenkomsten van Natuurmonumenten leveren het dagelijks werk voor de cliënten. Het is een mooie locatie met veel groen en allerlei klussen. Op de boerderij is plaats voor acht volwassenen. Zij zijn een tot vijf dagen per week op de boerderij. Soms doet de cliënt een klus alleen en soms samen met anderen. De boerderij is voor volwassenen die houden van een landelijke omgeving en natuur. De cliënten hebben geen verpleegkundige zorg nodig. Ze zijn niet bang voor bezoekers/dagjesmensen. Want er komen op de boerderij mensen een hapje eten en koffie drinken in het theehuis. Er komen ook vrijwilligers voor het landgoedbehoud en soms een groep van Natuurmonumenten. Daarnaast vinden de cliënten het leuk om producten te verwerken of te maken voor verkoop op de boerderij.
Reactie toevoegen