Een

Plaats
Dorp
Noordenveld
Drenthe

een_gereformeerde_kerk_1.jpg

Een, Gereformeerde kerk

Een, Gereformeerde kerk

een_gereformeerde_kerk_2.jpg

Een, Gereformeerde kerk

Een, Gereformeerde kerk

een_hervormde_kerk.jpg

Een, Hervormde kerk

Een, Hervormde kerk

een_rond_een_zijn_glooiende_essen_en_mooie_bossen_te_vinden_1.jpg

Een, rond Een zijn glooiende essen en mooie bossen te vinden

Een, rond Een zijn glooiende essen en mooie bossen te vinden

Een

Terug naar boven

Status

- Een is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Norg. Oorspronkelijk was het een lintdorp, tegenwoordig is het meer een komdorp.

- Onder het dorp Een vallen ook de buurtschappen Amerika en Een-West.

Terug naar boven

Naam

In het Drents
Ein, Eein. Een inwoner van dit dorp is een Einer.

Oudere vermeldingen
Ca. 1335 Ede, 1381-1383 Eden, 1511 Eede, Eeden, 1559 en 1781 Een, 1570 Eyen.

Naamsverklaring
Moeilijk te duiden. De naam heeft niets te maken met de hof van Eden of met het telwoord een. Men heeft aan de persoonsnaam Edo gedacht, maar ook dat is niet waarschijnlijk. Misschien betekent ede 'brandturf'*, vergelijk het Oudsaksische êd 'brandstapel'.(1)
* Dit is temeer plausibel gezien de ligging in een veengebied met veel heide.

Terug naar boven

Ligging

Een ligt W van Norg, O van Haulerwijk (FR), ZW van Steenbergen, NO van Veenhuizen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Een 19 huizen met 134 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met ruim 800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Reeds in de bronstijd werd het gebied bewoond en bewoning heeft zich eigenlijk altijd geconcentreerd op de zandrug waarop het dorp ligt. Dit vormde namelijk een zeer belangrijke verbinding tussen Friesland en Groningen (de handelsroute Stavoren-Groningen liep hier langs), omdat het een van de weinige plaatsen was waar men het eindeloze veenmoeras veilig kon passeren.

Ook de ligging nabij het samenkomen van de grenzen van de drie noordelijke povincies had een positief effect op het strategische belang. Dit werd met name onderkend in de Tachtigjarige Oorlog, toen twee schansen werden opgeworpen om de doorgang te verdedigen: de Zwartendijksterschans in het huidige Een-West (zie aldaar) en de Schans Portugal, aan de huidige Norgerweg. Van deze laatste is echter niets meer over en de herinnering leeft slechts voort als straatnaam in de Eener nieuwbouw.

Een ontwikkelde zich als een langvormig lintdorp, dat bestond uit drie delen: Noordeind(e) (Een-Noord), Middelboer en Zuideind(e) (Een-Zuid), die samen een ‘marke’ vormden, een soort vrijwillige coöperatie, waarbij alle deelgenoten een zogenoemd waardeel hadden in de gemeenschappelijke gronden en het gebruik hiervan. Een restant van deze gronden bevindt zich nog even ten westen van Een; dit kleine heide en bosgebied heet ook Marke van Een. In de 19e eeuw werden de gemeenschappelijke gronden echter verdeeld en nam de bevolking toe, waardoor de dorpsdelen aan elkaar groeiden. Ook de ontginning van het grote Eenerveld en het verderop gelegen Steenbergerveld in de 19e een 20e eeuw droegen bij aan de ontwikkeling; er verrezen hier grote boerderijen, met name tussen Een en Een-West en rond de buurtchap Amerika.

In de 20e eeuw vond komvorming plaats in het middelste gedeelte van het dorp, rond de school en kerken. De lintstructuur is daardoor eigenlijk alleen in Een-Noord nog goed te herkennen. Een rondweg ten zuiden van het dorp aan de doorgaande weg Norg-Haulerwijk heeft de rust vergroot. Het kruispunt was tot de aanleg van de rotonde in de jaren negentig van de 20e eeuw berucht. Er heeft bescheiden nieuwbouw plaatsgevonden en Een is nu al met al een lieflijk Drents dorpje, temidden van uitgestrekte natuur, waaronder het beekdal van het riviertje de Slokkert en de bossen van gevangenisdorp Veenhuizen.

In het midden van de 20e eeuw was het dorp, behalve om zijn typische naam (waarbij het plaatsnaambord dikwijls gestolen werd) vermaard om nog een attractie: de Kapper van Een. Een dorpsgenoot beweerde een wondermiddel uitgevonden te hebben tegen kaalheid en van heinde en verre kwamen mensen dit uitproberen. Toen na verloop van tijd succes uitbleef, moest de man vluchten. Ook zeer bekend was het restaurant De Herberg van Een aan de Haulerwijksterweg, dat enkele decennia terug gold als een van de toprestaurants in Noord-Nederland. Later volgde leegstand, thans is het weer een eetgelegenheid. Weliswaar zonder Michelinster, maar je kunt er uitstekend dineren. Even ten noorden van het dorp ligt aan de Hoofdstraat een recent gebouwde plaggenhut in originele stijl, die gehuurd kan worden voor een romantische nacht; populair bij jonggehuwden. (bron: Robert H.C. Kemkers)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Een heeft 1 rijksmonument, zijnde de voormalige lagere school uit 1877 op Hoofdstraat 62. Het andere rijksmonument onder de link klopt niet, in die zin dat dat niet onder Een valt maar onder buur-buurtschap (en formele woonplaats) Een-West.

- De eerste Hervormde kerk ('evangelisatie') van het dorp dateert uit 1858, beslaat de helft van het huidige kerkgebouw, en was een (verkleinde) kopie van de hervormde kerk te Jubbega. De huidige Hervormde (PKN) kerk (Haulerwijksterweg 1) is gebouwd in 1915, en in 1922 vergroot tot de huidige omvang en voorzien van een toren met een luidklok. Deze klok is in de Tweede Wereldoorlog door de bezetters afgevoerd naar Duitsland voor de oorlogsindustrie. De huidige klok is in 1948 vervaardigd. Sinds 1996 heeft de kerk een opvallende plek: pal naast de Eener rotonde. Het interieur is in 2009 grotendeels gerenoveerd. In 2010 is er een nieuw digitaal orgel gekomen. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Een, en viel geografisch gezien onder de vroegere kern Een-Zuid.

- Protestantse (PKN) kerk De Edenhof (Hoofdstraat 16) met pastorie. Expressionistische bouwstijl, zeer kenmerkend exemplaar voor de gereformeerde kerkbouw. Zaalkerk uit 1928 met steunberen, glas-in-lood en decoratief metselwerk. Van 1845-1869 heette deze kerkelijke gemeente 'Christelijke afgescheiden gemeente', daarna tot 1892 'Christelijk Gereformeerde Kerk', daarna Gereformeerde Kerk. In 1974 kerkelijk gefuseerd met Veenhuizen en Norg. Sinds december 2003 onderdeel van de dan opgerichte Protestantse Gemeente van Een-Norg-Veenhuizen.

In 1962 is de kerk met een aantal zalen uitgebreid: het zogeheten 'Jeugdgebouw'. In 2000 is het verbouwd en uitgebreid met keuken en jeugdhonk en kreeg het, evenals de kerk zelf, de naam De Edenhof. De kerk is in 2008/2009 geheel gerenoveerd. De houten vloer is vervangen door een betonnen vloer waarin tevens verwarming is aangebracht en bedekt met hard gebakken tegels. De banken hebben plaats gemaakt voor stoelen. Het liturgisch centrum/podium is vergroot en de nieuwe preekstoel is verplaatsbaar. Opmerkelijk is de boekrol gemaakt van hout die hangt aan de linkerzijde van het liturgisch centrum. Hierop worden de namen geschreven van de kinderen die in het afgelopen jaar zijn gedoopt of de namen van de kerkleden die zijn overleden. De kerk biedt plaats aan ca. 200 personen. In 1983 is een geheel nieuw orgel geplaatst door B.A.G orgelmakers (Gebr. Hoogendoorn) te Enschede.

- De Lindelaan is een bezienswaardige straat, met authentieke beplanting. Niet zozeer vanwege de bebouwing, des te meer vanwege de serene rust.

- Fraai temidden van het bos gelegen begraafplaats, aan de Vennootsweg, even ten westen van het dorp.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Rond Een is het goed wandelen en fietsen. Een leuke wandeling loopt over de westelijk gelegen Eener Es, die licht glooit en afgewisseld wordt met kleine bossen. Ook loopt hier een Knapzakroute langs. Nabij zijn ook de uitgestrekte bossen van Veenhuizen en het beekdal van de Slokkert; even buiten Een richting Veenhuizen ligt bij de Zesde Wijk een stuw, waar het fietspad overheen gaat. In de volksmond wordt deze wel de ‘Waterval van Veenhuizen’ genoemd. Verder lopen er diverse fietspaden naar Norg, Veenhuizen, Westervelde en richting de NAM-gaslocatie aan de rand van Langelo.

Een nieuw fietspad loopt vanaf het noordelijk gedeelte van de Hoofdstraat richting Steenbergen (overigens een leuke route met de auto) naar links door een klein bos naar buurtschap Amerika. Even verderop over de Hoofdstraat, halverwege Steenbergen, ligt aan de linkerhand natuurreservaat de Zuurse Duinen, met veel heide en andere plantensoorten. Het is doorgaans gesloten voor publiek, slechts af en toe vinden excursies o.l.v. een natuuropzichter plaats. Ten slotte zijn er diverse recreatiemogelijkheden rond het RoNo-strand in buurtschap Amerika (zie verder aldaar).

- Knapzakroute Een is een deel in de serie knapzakroutes (wandelroutes) door Drenthe.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Een, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoserie van Een van fotograaf Martin Stevens.

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - Basisscholen OBS De Lindehof en CBS De Regenboog zijn sinds schooljaar 2016-2017 samen verder gegaan als samenwerkingsschool SWS De Schans. De school heeft ruim 100 leerlingen. Beide scholen werden ieder voor zich te klein om nog veel langer zelfstandig te kunnen blijven. De nieuwe school heeft een plek gekregen in de nieuwe multifunctionele accommodatie, die recent gereed is gekomen. De school staat open voor alle kinderen ongeacht hun sociale, politieke en religieuze achtergrond. De school schenkt bewust aandacht aan verschillen tussen kinderen. Kinderen leren van jongs af aan respect te hebben voor verschillende gewoontes, opvattingen en overtuigingen. De kinderen leren met, van en over elkaar. Dit als voorbereiding op hun latere deelname aan de samenleving, die zij als leerling van deze Daltonschool met zelfverantwoordelijkheid en een open blik tegemoet zullen kunnen treden.

- Zorg: - Zorgboerderij Drentheland is een familiebedrijf, dat zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld tot een breed bedrijf met veehouderij, bereiding en verkoop van eigen producten, en begeleiding van mensen met een beperking.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Een.

Reactie toevoegen