Terband is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Heerenveen. T/m 30-6-1934 gemeente Aengwirden. Het dorp is zo dunbebouwd dat het geen 'bebouwde kom' heeft en daarom witte plaatsnaamborden heeft in plaats van de voor een dorp gebruikelijke blauwe.
In het hoofdstuk Bezienswaardigheden kun je o.a. lezen waarom de markante Terbantstertsjerke in Terband voorheen Rotondekerk heeft geheten.
Een reuzenrad is wel het laatste wat je verwacht aan te treffen in een piepklein dorpje als Terband. Hoe dat zit, kun je lezen onder het kopje Bedrijvigheid. (© https://afanja.com)
- Terband is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Heerenveen. T/m 30-6-1934 gemeente Aengwirden.
- Terband heeft een dorpswapen.
- Het dorp Terband is zo dunbebouwd dat de gemeente het geen 'bebouwde kom' vindt. Het dorp heeft daarom witte plaatsnaamborden in plaats van de voor een dorp gebruikelijke blauwe.
- Onder het dorp Terband valt ook een deel van de buurtschap Spitsendijk.
Terug naar bovenIn het Fries
Terbant.
Oudere vermeldingen
1315 Bant, 1492 Terband, 1505 Katrynbant ofte Opperbant.
Naamsverklaring
Het Oudsaksische bant betekent 'streek, woongebied' en ter (een samentrekking van "te der") 'bij de'. Katryn is de heilige Catharina, patrones van de plaatselijke kerk.(1)
Het huidige dorpsgebied van Terband grenst in het Z aan de A7 en in het W deels aan de A32. Het dorp ligt N van Heerenveen, O van Nieuwebrug en Haskerdijken, Z van Aldeboarn en W van Luinjeberd.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp Terband 32 huizen met 228 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 110 huizen met ca. 275 inwoners.
Terug naar bovenGrenscorrectie en gedeeltelijke afbraak dorp
Ergens tussen 1954 en 1959 is een deel van het dorpsgebied door grenscorrectie overgegaan naar het dorpsgebied van Heerenveen, want in 1954 heeft het dorp nog 720 inwoners en in 1959 nog 320. Nadien heeft het inwonertal altijd rond de 300 geschommeld. In die tijd is ook de rotonde aangelegd op de kruising van de latere A32 en A7, nadien uitgebouwd tot het huidige Knooppunt Heerenveen als kruising van de genoemde snelwegen. Daardoor is een deel van het dorp afgebroken moeten worden. Met name de weg Schans Z daarvan, met directe omgeving, in het N van Heerenveen, is voormalig grondgebied van Terband.
- Het kleine dorp Terband is in zekere zin wereldberoemd. Dat wil zeggen niet zozeer als plaatsnaam, maar vanwege bijzondere producten die hier worden gemaakt en die wereldwijd aftrek vinden. Op Aengwirderweg 57 staat namelijk een grote fabriekshal van de firma Mondial Rides, die daar reuzenraden en andere soortgelijke apparaten maakt waarmee je heel hoog in de lucht zwiept en waar de hoofdredacteur van Plaatsengids.nl voor geen goud in gaat... Het bedrijf tekende onder meer voor de ‘Roue de Paris’ op de Place de la Concorde in Parijs, speciaal gebouwd voor de millenniumviering in Parijs en destijds met ca. 53 meter (destijds) het hoogste verplaatsbare reuzenrad ter wereld. Meestal merk je weinig of niets van wat ze aan het doen zijn als je er voorbij rijdt, maar als je geluk hebt zijn ze net met een eindproduct aan het proefdraaien (de reuzenraden worden namelijk eerst ter plekke opgebouwd en getest voor ze naar de klant gaan). Dat overkwam weblogger Afanja in februari en oktober 2019. Uiteraard een reden voor hem om te stoppen en er mooie fotoreportages van te maken. In oktober betrof het megareuzenrad City Star. Het reuzenrad is 70 meter hoog en heeft 48 gondels met verwarming, airco en geluid. Ze zijn wind- en waterdicht. De City Star is gebouwd voor de kerstmarkt in Hyde Park in Londen (die duurt van medio november tot begin januari). Dat is de grootste en bekendste kerstmarkt van Londen.
Terug naar bovenKerk
De kerkelijke geschiedenis van Terband begint in 1315. Dan wordt in de archieven voor het eerst gesproken over een kapel, gewijd aan de heilige Catharina, gelegen aan de Pastorielaan. De huidige kerk (Pastorielaan 12) dateert uit 1843, is ontworpen door Thomas Romein, en is tot 1965 gebruikt voor de eredienst. In 1975 komt de kerk in handen van Stichting Alde Fryske Tsjerken. Een interkerkelijke werkgroep besluit vervolgens, naar het voorbeeld van enkele andere plaatsen in Nederland, hier een Onderwegkerk te ontwikkelen. Toen is ook de naam Rotondekerk ontstaan. Het huidige Knooppunt Heerenveen, waar de kerk direct N van ligt, was in die tijd nog een rotonde. Vandaar de toenmalige naam van de kerk. Bij de aanleg van het Knooppunt Heerenveen is de markante kerk nog nét gespaard gebleven.
Hoewel oorspronkelijk bedoeld voor vakantiegangers die onderweg zijn naar hun bestemming, werden de diensten steeds vaker bezocht door kerkgangers uit de omgeving, die zich juist door de laagdrempeligheid tot deze diensten aangetrokken voelden. In de maanden juni, juli en augustus is er op zondag om 10.00 uur een halfuursdienst, geleid door vrijwilligers. In de kerk bevindt zich een Van Dam-orgel uit 1887, dat in 2002 is gerestaureerd onder leiding van Jan Jongepier. In 2015, tijdens een feestelijke bijeenkomst t.g.v. '700 jaar kerkelijke aanwezigheid in het dorp', is de naam van de kerk gewijzigd in Terbantster Tsjerke.
"Orgel. In 2002 is het Van Dam-orgel (1887) gerestaureerd opgeleverd door de firma Bakker & Timmenga te Leeuwarden. Het prachtige instrument is de opvolger van het door Tobias Bader vervaardigde orgel (1640), dat nog afkomstig was uit de voormalige kerk en na de bouw van het huidige kerkgebouw van Terband in 1843 nog ruim veertig jaar heeft dienst gedaan. Het door de firma Van Dam gemaakte orgel wordt gekenmerkt door een heldere, robuuste klank. Dat de firma garant stond voor een degelijk instrument, mag blijken uit het feit dat er in de ruim 130 jaar van haar bestaan niet of nauwelijks reparaties hebben plaatsgevonden. Het orgel is dan ook nog in volledig authentieke staat.
De firma Van Dam gebruikte bij de bouw van het Terbandster orgel een fronttype, dat men in totaal ongeveer achttien maal toepaste bij kleinere instrumenten. Kenmerkend hierbij is de indeling in drie halfronde torens, met daartussen vlakke, ongedeelde velden, die bekroond worden met een boogvorm. Ook in de Doopsgezinde kerken van Tjalleberd (1888) en Wolvega (1902) is dit fronttype gebruikt. Bij de restauratie is niet alleen het bestaande bestek opgeknapt, maar er is tevens een trompet 8' aan de dispositie toegevoegd. De bouw van dit nieuwe trompetregister is een enorme verrijking van dit orgel, dat tot de belangrijkste van de regio gerekend dient te worden. Bij dit alles moet tenslotte nog worden opgemerkt, dat de oorspronkelijke kleur van de kas is hersteld." (bron: de onder Evenementen gelinkte site van de Terbandster Tsjerke)
Terbandsterschans kunstwerk
De Terbandsterschans bij het dorp Terband is ooit aangelegd door een gracht te graven en de afgegraven grond op te werpen als een dijkachtige aarden wal, die ondersteund en omringd werd met houten palen. Een primitieve vesting, waar nooit een slag is geleverd. Er is helaas niets van deze schans bewaard gebleven. Omdat het toch een cultuurhistorisch belangrijke plek is als onderdeel van de Friese waterlinie, is in 2018 een kunstwerk gepaatst van kunstenaar Albert Oost, op het punt waar de wegen Fok en Schans in Heerenveen-Noord in elkaar overgaan. Het kunstwerk en haar omgeving verwijzen naar de vroegere historische aanwezigheid van de Schans en sluit aan bij eerder gerealiseerde projecten langs de Friese Waterlinie. Het overgangsgebied Fok/Schans wordt door de straat verdeeld en is gescheiden in twee delen. Met het positioneren van een kunstwerk bestaande uit twee delen aan weerzijde van deze weg heeft kunstenaar Albert Oost geprobeerd de dualiteit te benadrukken.
- De Terbantster Tsjerke in Terband is een officiële trouwlocatie van de gemeente Heerenveen. Naast rouw- en trouwdiensten, zowel kerkelijk als burgerlijk, worden er door de Plaatselijke Commissie concerten georganiseerd. De goede akoestiek leent zich hier bijzonder voor. Verder kun je het sfeervolle kerkje ook huren voor het geven van een concert in familie- of vriendenkring. Er is ruimte voor ca. 110 gasten, er is een podium van 7x3 meter, en er is een keuken en toilet. Er zijn 50 parkeerplaatsen.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Terband en de buurdorpen in het streekje Aengwirden.
- Nieuws: - Nieuws uit Terband in de Heerenveense Courant.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Terband.
Reactie toevoegen