Status

Nieuw-Buinen is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Borger-Odoorn. T/m 1997 gemeente Borger.

Naam

In het Drents
Nei-Bunen, Bunermond. Een inwoner van dit dorp is een Bunermondjer.

Oudere vermeldingen en naamsverklaring
De Drentse Monden zijn ontstaan ten tijde van de ontginning van het veen in Groningen en Drenthe. Door het graven van de zijkanalen die bijna loodrecht op het Stadskanaal lagen, ontstonden de zogenoemde monden die dienden ter afwatering van het veen en voor het vervoer daarvan. Langs deze monden ontstonden dorpen. Deze dorpen kregen allemaal de naam mee van het dorp dat ten westen lag, richting de Hondsrug. In dit geval aanvankelijk Buinermond, genoemd naar moederdorp Buinen. Buinermond is later hernoemd in Nieuw-Buinen. In de volksmond wordt de plaats nog altijd Buinermond (in het dialect: Bunermond) genoemd. Vreemd is dat de plaats in de Volkstelling van 1840 (1) al met de huidige plaatsnaam te boek staat, terwijl volgens archiefstukken van de PTT in 1867 nog een brievenbus wordt geplaatst in een plaats met de naam Buinermond. Aanvankelijk heette de waterloop haaks op het Stadskanaal hier dus ook Buinermond, later kennelijk hernoemd in Noorderdiep en Zuiderdiep.

Ligging

Het dorp Nieuw-Buinen ligt Z van het dorp Stadskanaal, WNW van het dorp Mussel, NW van de dorpen Musselkanaal en Zandberg, N van het dorp Valthermond, NO van de dorpen 1e Exloërmond, 2e Exloërmond, Buinerveen en Buinen, O van de dorpen Drouwenerveen en Drouwenermond en ZO van de dorpen Gasselternijveenschemond en Gasselternijveen.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Nieuw-Buinen 86 huizen met 367 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.000 huizen met ca. 5.000 inwoners.

Geschiedenis

Heemkunde
- "Historische Vereniging Nieuw-Buinen / Buinerveen heeft als doel om de geschiedenis van deze dorpen vast te leggen en te bewaren. Daarvoor wordt er onderzoek gedaan en worden er interviews gehouden. De vereniging beschikt over een museum in de bibliotheek in MFA Noorderbreedte. De vereniging richt zich met name op foto’s met een historische waarde en op historische documenten. De verzamelde informatie zal door de vereniging zo goed mogelijk toegankelijk worden gemaakt. Voor de leden wordt drie keer per jaar het tijdschrift “De Buuner Mond & Veen” uitgegeven. Het is een historisch tijdschrift voor het veengedeelte van de voormalige gemeente Borger.

Op de website staan verschillende foto’s zowel uit het verleden als uit de huidige tijd. Ook staan er foto’s waarvan de lokatie, waar de foto gemaakt is, niet bekend is of waarvan de personen (deels) onbekend zijn. Als u wel iets over een dergelijke foto weet dan zouden wij graag willen dat u een reactie stuurt naar een van de bestuursleden, of reageer op Facebook. Ook zijn verhalen uit het verleden welkom. Daarvoor wil er ook wel iemand bij u langs komen. Het bestuur verzoekt u ook om geen historische voorwerpen, foto’s of documenten weg te gooien. De Historische Vereniging wil ze graag komen ophalen. Wilt u er geen afstand van doen (bijv. van oude foto’s) dan wil de Historische Vereniging deze foto’s graag scannen en ze in het archief opnemen."

- In 2013 heeft Hirzo Schuurman het omvangrijke boek 'Nieuw-Buinen en Buinerveen historisch verbonden' gepubliceerd. Het boek van meer dan 700 pagina's omvat een uitgebreide documentatie over het ontstaan en de ontwikkeling van genoemde dorpen, met - dankzij uitgebreid archiefonderzoek van de auteur - veel gegevens die voorheen nog onbekend waren. Aan veel groeperingen en verenigingen wordt aandacht geschonken. Ook zijn alle boerderijen met alle vroegere en huidige bewoners er in opgenomen. De kleurrijke publicatie omvat meer dan 650 afbeeldingen met beschrijvingen. Schuurman is er in geslaagd de namen van nagenoeg alle afgebeelde personen te achterhalen. Het boek kost €40 en is zolang de voorraad strekt nog bij de auteur verkrijgbaar (via de link onder zijn naam hierboven).

Recente ontwikkelingen

- De brochure Het verhaal van Nieuw-Buinen verhaalt van de vele positieve ontwikkelingen die de laatste jaren in het dorp hebben plaatsgevonden.

- Mogelijk komt er in Nieuw-Buinen een nieuw winkelcentrum.

- Na jaren van plannen maken en voorbereiden, is in 2017 het herstructureringsproject Nije Daip in Nieuw-Buinen uitgevoerd. O.a. zijn woningen gesloopt, zijn er nieuwe woningen gebouwd en zijn bestaande woningen gerenoveerd. Het project Nije Daip sluit op diverse punten aan op de Cittaslow gedachte. Zo draagt het project bij aan duurzaam waterbeheer. Door de aanleg van een nieuw kanaal en het afkoppelen van ca. 30.000 m2 afwaterend verhard oppervlak gaat er op jaarbasis 2,4 miljoen liter schoon hemelwater minder naar de zuivering in Gieten. Deze hoeveelheid schoon water is direct beschikbaar voor het oppervlaktewater van het dorp, zoals Wijken voor Water, het Nije Daip en de watergangen in de bebouwing van het dorp.

Ook heeft het project positieve effecten op het milieu. Door het downgraden van de woonstraten van 50 km/uur naar 30 km/uur is er sprake van een vermindering van de CO2- uitstoot. En het ombouwen van 119 woningen tot ‘energieneutrale woningen’ door Lefier, draagt bij aan een forse energiebesparing. Daarnaast blijven de historische waarde en karakteristieke identiteit van het gebied behouden. Het Nije Daip komt op de plek van de voormalige veenkoloniale wijk (kanaal), parallel aan de Linnaeuslaan en de Chrysantstraat. Door de aantakking van de nieuwe watergang en de weg op het Noorderdiep sluit het plan Nije Daip aan bij de oorspronkelijke veenkoloniale structuur van Nieuw-Buinen.

Bezienswaardigheden

- Nieuw-Buinen heeft 3 rijksmonumenten.

- Keramisch Museum Goedewaagen doet sinds haar stichting in 1989 wetenschappelijk onderzoek naar gedecoreerd Nederlands aardewerk van na 1873. Buiten een schatkamer aan sieraardewerk, gebruiksgoed, tegels en tegeltableaus uit Art Nouveau en Art Deco presenteert het museum regelmatig baanbrekende exposities over zijn onderzoek. Het museum bouwt met zijn thesaurus aan de grootste databank ter wereld van digitaal bronmateriaal over Nederlands aardewerk. Ten behoeve van verzamelaars over de hele wereld worden permanent determinaties verricht en waar mogelijk vervalsingen gesignaleerd en op een internationale site gezet. Met diverse fabriekswerkgroepen wordt de productie van modellen en decors van Nederlandse bedrijven van weleer gereconstrueerd. Ook kennis over klei-, glazuur- en stookrecepten wordt systematisch verzameld.

- Als herinnering aan de glasindustrie van Nieuw-Buinen is in 1974 aan het Noorderdiep het beeld De Glasblazer van Onno de Ruijter geplaatst.

Evenementen en activiteiten

- 1823 wordt als ontstaansjaar van deze nederzetting beschouwd, want in 2023 gaat men het 200-jarig bestaan vieren.

- Feestweek (juni).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van schaatsvereniging SV Nieuw-Buinen.

Landschap natuur en recreatie

Zwembad
"Openluchtbad de Buiner Streng in Nieuw-Buinen bestaat uit een peuter-/kleuterbad, een ondiep en een diep bad. Voor de kinderen zijn er speelattributen en voor zonaanbidders zijn er speciale zonneheuvels om heerlijk te kunnen luieren. Het zwembad is niet erg groot maar het is er zeer knus en aangenaam om te vertoeven."

IJsbaan/Skeelerbaan
In 2018 is een prachtige multifunctionele ijsbaan/skeelerbaan met historisch park gerealiseerd op het terrein van het voormalige sportcomplex aan het Noorderdiep in Nieuw-Buinen. IJsclub, verenigingen, scholen, kerk en Dorpsbelangen staken de koppen bij elkaar en bedachten de plannen voor dit gezamenlijke burgerinitiatief. Het idee om het braakliggende terrein van het voormalige voetbalveld een nieuwe bestemming te geven, kon rekenen op veel bijval. Zowel gemeente Borger-Odoorn als de provincie Drenthe en de Rabobank hebben subsidie beschikbaar gesteld om de plannen te kunnen realiseren. Daarnaast hebben diverse sponsors er ook aan bijgedragen. De multifunctionele geasfalteerde baan van 333 meter lang en 10 meter breed kan het gehele jaar worden gebruikt. ’s Winters met een laagje water van 7 centimeter en een paar dagen vorst als ijsbaan, en in de zomer als skeelerbaan.

Het middendeel dient in de zomerperiode als extra parkeergelegenheid. Daar hebben bijvoorbeeld voetballiefhebbers baat bij die het lokale sportpark Buunerdrome bezoeken, en kerkgangers van de plaatselijke Baptistengemeente hebben via een voetpad vanaf de ijsbaan makkelijk toegang tot hun godshuis. Van bovenaf gezien heeft het terrein de vorm van de hoofdletter Q. Het staartje verbindt de baan met de kantine, zodat de schaatsers niet hoeven te kluunen om er te komen. Dat gebouw stond er al. Het was van de ter ziele gegane postduivenvereniging De Trouwe Duif. Het omringende terrein is ingericht als beleefpark met als thema de historische glasindustrie, een verwijzing naar de twee glasfabrieken die ooit op deze plek waren gevestigd. Het project is op de internationale Cittaslow Assembly beloond met de Urban Life Quality Award. (bron: gemeente Borger-Odoorn)

Buinerhornse Bos
Nieuw-Buinen heeft in Drenthe de primeur met een waterbergingsgebied met natuurlijke speelmogelijkheden voor de jeugd. Het Buinerhornse Bos is in 2013 volledig heringericht en verrijkt de vier aangrenzende woonwijken met een prachtig natuurlijk wandelgebied. Waterpartijen met natuurlijke oevers zijn onderling verbonden middels een stromingslabyrint. Een helofytenfilter gevormd door waterplanten en diverse rietsoorten zuivert het water op een natuurlijke manier wat bijdraagt tot een goed leefklimaat voor watervogels en andere organismen. Het 'nieuwe' heringerichte multifunctionele Buinerhornse Bos vervult vanaf 2013 de volgende functies: opvangen watertekorten, voorkomen wateroverlast, verbeteren waterkwaliteit, versterken natuurwaarden, recreatie, voorzien in energiebehoefte, en water- natuur- en milieueducatie.

Kringloop
"Berendsen Kringloop in Nieuw-Buinen (Noorderdiep 346) biedt een groot assortiment tweedehands goederen voor een aantrekkelijke prijs. Heeft u spullen staan die u niet meer gebruikt maar nog goed bruikbaar zijn? Neem gerust contact op! Bent u niet in de mogelijkheid de spullen te brengen? Geen probleem, wij halen het graag op afspraak bij u op.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Nieuw-Buinen (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Het laatste nummer van Dorpskrant Nieuw-Buinen (die 6x per jaar verschijnt) is via de link ook online te lezen.

- Belangenorganisaties: - Dorpsbelangen Nieuw-Buinen heeft ca. 550 leden. "Wij zijn een enthousiast bestuur dat als doel heeft om de leefbaarheid in ons dorp te behouden en waar mogelijk te verbeteren. Daarnaast willen wij ons dorp op een positieve manier op de kaart zetten. Wij behartigen dan ook de belangen van het dorp en zijn inwoners en zijn daarbij een constructieve gesprekspartner van de gemeente Borger-Odoorn en andere instanties. Als vereniging houden wij ons bezig met onderwerpen als leefbaarheid, zorg, duurzaamheid, krimpaanpak en dorpsvisies. Daarnaast organiseren wij zelf diverse wijkschouwen, een gezellig feest tijdens Landelijke Burendag, erfgoedwinkeldag en een oudejaarsbijeenkomst. Vergaderingen van het bestuur vinden maandelijks plaats en regelmatig schuiven hier vertegenwoordigers van andere instanties bij aan, zo ook B&W van de gemeente Borger Odoorn. In het laatste kwartaal van 2019 start in samenwerking met BOKD en gemeente Borger-Odoorn een dorpsbelevingsonderzoek. Wij verwachten veel van dit onderzoek en hopen daarmee te kunnen bepalen wat belangrijk is voor ons prachtige dorp en hier plannen en doelen voor te kunnen ontwikkelen."

- "Plaatselijk Belang Buinerveen / Nieuw-Buinen West heeft als doel het behartigen van de algemene belangen van de inwoners en het verbeteren van de leefbaarheid. Hierbij kunt u denken aan: - het opzetten van projecten; - overleg met de gemeente; - het initiatief nemen in het opzetten van voorzieningen; - ondersteuning bieden bij het opzetten van voorzieningen. Daarnaast zetten wij ons op actieve wijze in voor de leefbaarheid in ons dorp. Verenigingen kunnen bij het opzetten en uitvoeren van plannen of projecten op onze steun rekenen."

- Dorpshuis: - Dorpshuis Nieuw-Buinen is gevestigd in MFA Noorderbreedte. Het dorpshuis is in 2010 in gebruik genomen en wordt beheerd door de gelijknamige stichting. De stichting heeft als doel de sociale leefbaarheid in het dorp te behouden, te stimuleren en waar mogelijk te vergroten. De stichting beoogt haar doel o.a. te verwezenlijken door het organiseren en faciliteren van sociale en culturele activiteiten voor alle leeftijdsgroepen in het dorp. Daarnaast wordt het dorpshuis ingezet om bedrijven en instellingen een geschikte locatie te bieden voor vergaderingen, cursussen e.d.

- Onderwijs: - "O.B.S. 75 is een openbare basisschool in Nieuw-Buinen. Kinderen uit dit dorp en de buurdorpen Buinerveen, Buinen, Drouwenerveen en Drouwenermond bezoeken onze school. Wij vinden het belangrijk dat uw kind veel leert, maar vinden het ook belangrijk dat uw kind elke dag met plezier naar school gaat. In de groepen wordt daarom een prettige sfeer gecreëerd, waardoor de kinderen van onze school een positief zelfbeeld kunnen opbouwen en goede leerprestaties kunnen behalen. Wij houden rekening met verschillen in ontwikkeling en geven daarom uitleg op maat, werken veel in kleine kringen en met groepjes. Wij leren kinderen op een positieve manier met elkaar om te gaan en respect te hebben voor elkaars verschillen. Via onze website kunt u de school al digitaal bezoeken, maar uiteraard bent u ook van harte welkom op onze school voor informatie, om een kijkje te nemen in de groepen of om uw kind bij ons op school in te schrijven. U kunt telefonisch of per e-mail contact met ons opnemen."

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Nieuw-Buinen is opgericht in 1918 en heeft dus in 2018 het 100-jarig bestaan gevierd, met allerlei activiteiten en de uitgave van een jubileumboek.

- Motoren: - "Motorclub Nieuw-Buinen is opgericht in 2021 met als doel het organiseren van gezellige dag- of middagtochten met motorliefhebbers. We hebben ruim 40 leden (m/v) van alle leeftijden. Koffie/thee en motorpraat zijn het ingrediënt op het terras van onze thuisbasis dorpshuis De Viersprong in Buinerveen en uiteraard een mooie motorrit. Samen af en toe een toerrit maken dat vinden we fijn (rustige "mooiweerrieders"). Deze routes worden door de leden uitgezet in de noordelijke en oostelijke provincies, maar ook zal de grens met Duitsland wel eens overgestoken worden."

- Welzijn: - Ruilgoederenbank Borger-Odoorn (Parklaan 26).

- Duurzaamheid: - "In Nieuw-Buinen is in mei 2021 een uniek zonnepark gereedgekomen: Zonnepark Vloeivelden Hollandia van Solarfields. Bij de opening door Koning Willem Alexander was het park het grootste zonnepark van Nederland. Het park heeft een bijzondere dubbelfunctie; stroom opwekken en water bergen. Met zo’n 300.000 zonnepanelen is Zonnepark Vloeivelden Hollandia goed voor een vermogen van 120 megawattpiek. Dat is genoeg om een stad als Assen van stroom te voorzien. Het park heeft een dubbele functie, legt Jelmer Pijlman, directeur bij Solarfields, uit. "De zonnepanelen liggen boven de voormalige vloeivelden van aardappelzetmeelfabriek Avebe. Naast het opwekken van stroom, wordt het gebied ook gebruikt als waterberging voor spoelwater." Panelen vallen weg in het landschap. "Het spoelwater dat door Avebe wordt gebruikt om de aardappelen te spoelen kan hier in de bodem bezinken. Het gebied bestaat uit grote bassins met dijken eromheen. De zonnepanelen vallen daardoor mooi weg in het landschap." Samen met het lokale grondverzetbedrijf Avitec zijn de bassins geschikt gemaakt voor de zonnepanelen. "Die staan als een soort dakjes boven de grond. Als de vloeivelden worden gebruikt, staat er zo’n 2 meter water onder de panelen."

Bijzonder project. Naast de dubbele functie is ook bijzonder dat het zonnepark gerealiseerd is zonder bezwaren vanuit de omgeving. "Iedereen vond het volstrekt logisch om zulke vloeivelden te gebruiken om energie op te wekken." Ook uniek is dat het zonnepark gebruik maakt van de bestaande elektriciteitsaansluiting van Avebe. "Wij gebruiken dus dezelfde kabel op het hoogspanningsnet, en dat is nog niet heel vaak gedaan." Bijna geen straling. Het zonnepark bevindt zich in het beschermingsgebied van radiotelescoop Lofar. "Dit is een supergevoelige, astronomische antenne die elektromagnetische straling opvangt. Een zonnepark straalt ook straling uit. Om storingen te voorkomen hebben we daarom met verschillende technieken de uitstoot van straling naar bijna nul gebracht. Als je met een mobiele telefoon naast de Lofar gaat staan, ben je een grotere storingsbron dan het hele zonnepark van 100 hectare. Dat is een prestatie waar we trots op zijn!" Omslag hard nodig. Het motto van Solarfields is: de wereld verbeteren met duurzame energie. "Die omslag is heel hard nodig. Er zijn veel ambities, maar in de praktijk gebeurt er nog te weinig. Wat we nodig hebben zijn systemen waar echt duurzame energie wordt gemaakt." De subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) hielp Solarfields bij de realisatie van het zonnepark in Nieuw-Buinen. "Zonder subsidie is het helaas nog onmogelijk om deze projecten te realiseren."" (bron: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)) - In deze video lichten betrokkenen de bijzonderheden van dit project toe.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nieuw-Buinen nieuw en - idem oud.

• 1. Alphabetisch register van alle bewoonde oorden des rijks (gebaseerd op de Volkstelling 1840, red.),
  Doorman, De erven
  , p.448, (1850)