Status

- Sneek is een stad in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2010. Het is de hoofdplaats van de gemeente.

- Behalve de stad omvatte de gemeente Sneek nog de dorpen Ysbrechtum, Offingawier en Loënga.

- Wapen van de voormalige gemeente Sneek.

Naam

In het Fries
Snits.

Oudere vermeldingen
13e eeuw Sneke, 1296 Snek, 1318 van Snake, 1320 Sneek, 1399 van der Sneeck, 1424 Snitze.

Naamsverklaring
Betekent wel 'spits toelopend(e) stuk land of landtong'. De naam zal slaan op de vooruitstekende stadskern rond de kerkterp. Vergelijk Snikzwaag. Soms ten onrechte verklaard als het Nieuwengelse snake 'slang'.(1) Een andere verklaring stelt: "De landtong in kwestie. lag in de voormalige Middelzee, een zeearm die was ontstaan in de 3e eeuw na Christus, toen het zeewater grip op de veengebieden kreeg. Omstreeks 500 maakte de Marne contact met de Middelzee en werd Westergo een eiland. Na het ontstaan van de Zuiderzee verlandden de Marne en de Middelzee en door diverse inpolderingen ontstonden tussen 1000 en de 1800 de Nieuwlanden en Het Bildt."

Dialect

Snekers is het dialect van de stad Sneek. Het is geen variant van het Fries, maar van het Hollands. Het dialect komt sterk overeen met dat van de steden Leeuwarden, Bolsward, Harlingen, Franeker, Stavoren, Dokkum en de dorpen Kollum en Heerenveen, die gezamenlijk als ‘Stadsfries’ bekend staan. Sterk hierop gelijkende dialecten zijn het Bildts, Midslands op Terschelling en het Amelands, die net als het Stadsfries terug te voeren zijn op Hollandse spreektalen van voor 1700, waarschijnlijk al van voor 1600.

Ligging

Sneek ligt ZO van Bolsward, NW van Heerenveen, en grenst in het W aan Ysbrechtum en Folsgare, in het NW aan Tirns, in het N aan Scharnegoutum, Loënga en Goënga, in het O aan Offingawier, in het ZO aan Oppenhuizen en Uitwellingerga, in het Z aan Jutrijp-Hommerts en in het ZW aan IJlst en Oosthem.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Sneek 1.250 huizen met 7.613 inwoners, verdeeld in de gelijknamige stad 1.059/6.358 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Buiten de voormalige Oosterpoort 45/310, Buiten het Hoogeind 112/673 en Buiten de voormalige Noorderpoort 34/272. Tegenwoordig heeft de stad ca. 13.000 huizen met ca. 33.000 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Sneek en omgeving, kun je terecht bij de volgende instanties:

- Het Fries Scheepvaart Museum is gevestigd in 4 monumentale grachtenpanden met daarachter gelegen galerijen en gebouwen die een fraaie binnentuin omsluiten. Specialismen van het museum zijn de geschiedenis van 1) de scheepvaart van Friesland, 2) de water- en ijssport en 3) de stad Sneek en de Friese Zuidwesthoek. De ruggegraat van de collectie wordt gevormd door zo'n 300 scheepsmodellen en enkele echte schepen. Behalve scheepsmodellen toont het museum in zijn afdeling Sneker Oudheidkamer de woon- en leefcultuur van kooplieden uit Sneek en de Friese Zuidwesthoek. In stijlkamers zijn diverse interieurs uit de 18e en 19e eeuw te zien: van chique eetkamer tot de opkamer van een boerderij (1783) uit Ypecolsga. Ook bijzonder is de ijszaal, waarin aandacht voor de vervaardiging van Friese schaatsen, de ijssport en de Elfstedentocht in het bijzonder. De originele wisselprijzen van de Elfstedentocht zijn er geëxposeerd.

- "Vereniging Historisch Sneek e.o. zetelt in De Waag, de kelder van de Openbare Bibliotheek (Wijde Noorderhorne). De Waag is geopend dinsdag t/m donderdag van 13.00-16.00 uur en vrijdag van 13.00-15.30 uur. Op zaterdag is er geen vaste openstelling, maar wie van buiten de stad komt en graag iets wil nazoeken, kan een mail sturen naar zaterdag@vhsneek.nl. Wij spreken dan met je af wanneer je op zaterdag kunt komen. Iedereen is van harte welkom om in het archief te komen sneupen. Buiten de genoemde openingstijden is bezoek alleen mogelijk na overleg via bezoek@vhsneek.nl."

- "Archeologisch Steunpunt ASP Sneek is een archeologische werkgroep, bestaande een groep enthousiaste amateurarcheologen uit de gemeente Súdwest-Fryslân. Wij zijn een aparte afdeling van de historische vereniging. Op onze site vind je onze foto's, vondsten en verhalen. We komen eens per maand bij elkaar om de vondsten aan elkaar te laten zien en te registreren. Op zo'n avond wordt er ook door iemand wat meer verteld over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld: munten, tinnen lepels, wapens, aardewerk, het schoonmaken en restaureren van vondsten en nog veel meer. Verder werken we samen met de gemeente Súdwest Fryslân. De werkgroep is verantwoordelijk voor de ondersteuning en het onderhoud van het Archeologisch Steunpunt in de Openbare Bibliotheek. Tijdens de jaarlijkse monumentendag wordt er in het steunpunt ook aandacht besteed aan het thema van dat jaar. Tevens is er dan de mogelijkheid om je eigen vondsten te laten determineren. Ben je bezig met een project, bijvoorbeeld op school? Dan kun je vragen om tentoonstellingsmateriaal en ook kan er iemand een gastles komen geven. Wordt er ergens gebouwd of gegraven dan houden we dit in de gaten."

Bezienswaardigheden

- Sneek heeft 103 rijksmonumenten.

- Sneek heeft 52 gemeentelijke monumenten.

- Stichting Oud Sneek stelt zich ten doel om monumentale panden in de stad aan te kopen, te restaureren en te herbestemmen.

- De RK St. Martinuskerk (Singel 62) is gebouwd in 1869-1871 ter vervanging van een waterstaatskerk uit 1834. De oorspronkelijk ontworpen westpartij met hoge toren en de achterste travee van het schip zijn wegens geldgebrek niet uitgevoerd. De kerk geldt als een belangrijk werk uit de eerste periode van de bekende architect Pierre Cuypers, en bevat een rijk aangekleed en gaaf bewaard interieur en inventaris uit atelier Cuypers & Stolzenberg te Roermond.

- Na de fusie van de lokale Hervormde en Gereformeerde kerken en gemeenten tot Protestantse Gemeente Sneek (PGS), is in 2007 de Ichtuskerk afgestoten (waarvoor zie verder het kopje Links > Zorg). Om op termijn financieel gezond te blijven, adviseert een adviesbureau eind 2016 in haar rapport 'Kerkgebouwen Sneek' dat één kerk genoeg is, dat de Oosterkerk (1955, Leeuwarderkade 18) en Zuiderkerk (1889, Rienck Bockemakade 7) het beste kunnen worden afgestoten, en dat dan alleen de Grote Kerk of Martinikerk (Grote Kerkstraat 5) nog overblijft.

De Oosterkerk en Zuiderkerk zijn beter verkoopbaar dan de Martinikerk, die weliswaar de hoogste verbruiks- en onderhoudskosten heeft maar ook de meeste kans op een exploitatie die positiever wordt. De Martinikerk heeft volgens het rapport bovendien de minste mogelijkheden voor herbestemming en geeft de laagst verwachte verkoopopbrengst, mede omdat het een rijksmonument is. De wensen/eisen van de PGS voor inpassing van de (eigen) activiteiten conform het programma van eisen, kunnen bouwkundig in de Martinikerk worden gerealiseerd, zonder dat de gebouwstructuur en functionaliteit wordt verstoord. En de Martinikerk biedt ruimtelijk nog flexibiliteit richting toekomst. Door de verwachte verkoopopbrengst van de Oosterkerk en Zuiderkerk kan de aanpassing van de iconische Martinikerk (grotendeels) worden bekostigd, zo is de bedoeling. Omdat de Martinikerk nog de enige kerk van de PGS is, gaat daar flink aan verbouwd en aangebouwd worden, zodat hij er ook weer vele jaren tegen kan. Wat er allemaal verbouwd gaat worden, kun je hier lezen. Als alles meezit (zowel qua procedures als qua financiering) kan de verbouwing eind 2020 beginnen.

- De voormalige Noorderkerk (Kerkgracht 10) uit 1881, van de Gereformeerde Kerken in Nederland, is in 2001 aan de eredienst onttrokken. Volgens de beschrijving onder de link zijn er vanaf eind 2004 12 appartementen in gerealiseerd, en zou het tevens in gebruik zijn als onderdeel van Theater Sneek.

- Het Witte Kerkje (Julianastraat 5) is in 1907 gebouwd door de Christelijke Gereformeerde Kerk (CGK). In 2007 zijn ze samengegaan met de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt (GKv) tot CGKv; één kerkgenootschap, maar met twee kerkverbanden. De GKv heeft haar pand op Kleinzand 22 verkocht aan buur het Fries Scheepvaartmuseum, die het als expositieruimte in gebruik heeft genomen.

- De voormalige Vredekerk van de baptisten (Oppenhuizerweg 7-9) uit 1883 is herbestemd tot winkel. In 1953 is dit gebouw namelijk te klein geworden. Als opvolger koopt Baptisten Gemeente Sneek in dat jaar het voormalige Harmoniegebouw op Willem Lodewijkstraat 4, een interessant complex uit de jaren twintig, dat zij verbouwt tot kerk. Het pand vergt echter veel onderhoud en zou voor veel geld verbouwd moeten worden om het weer aan de eisen des tijds te laten voldoen. De kerk stond voor een dilemma om hetzij ca. 5 ton in onderhoud te investeren, hetzij een ander pand te zoeken. Voor een soortgelijk bedrag heeft men nu in 2013 een voormalig postsorteercentrum gekocht van PostNLop Selfhelpweg 22, dat op dat moment pas 4 jaar oud was. Het pand is verbouwd tot o.a. een kerkzaal met 525 zitplaatsen.

- Doopsgezinde Kerk (Singel 26-28) uit 1842.

- Nieuw-Apostolische Kerk (Johan Willem Frisostraat 57) uit 1931. Wegens ruimtegebrek op die locatie is in 1974 tevens de Nieuw-Apostolische Kerk op Middelzeelaan 8 in gebruik genomen.

- RK begraafplaats.

- De 15e-eeuwse klokkenstoel op het Oude Kerkhof is in 2014 gerestaureerd.

- De gashouder uit 1905 (Korte Veemarktstraat) is in 2013 verbouwd en herbestemd tot hoofdkantoor voor de firma Snakeware.

- Een Elfstedentocht over het ijs is een steeds grotere zeldzaamheid geworden: de schaatstocht van ca. 200 km over natuurijs is voor het laatst in 1997 gereden. Praktisch als de Friezen zijn, maken ze dan gewoon een nieuwe Elfstedentocht. Je kunt hem tegenwoordig ook wandelen of rijden met een motor, auto, trike, Solex, step of fiets. En sinds 2018 zijn er in het kader van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018 ook de 11 fonteinen, gemaakt door internationale topkunstenaars uit 11 verschillende landen. Bij de VVV's en TIP's kun je voor 2 euro een routekaartje ervan kopen. In Sneek staat 'De Fontein van Fortuna' van de Duitse kunstenaar Stephan Balkenhol.

- Gevelstenen in Sneek.

- Nationaal Modelspoor Museum. Met modeltreinen kun je spelen, manoeuvreren, variëren. En: je kunt ze verzamelen. Sommige mensen gaan daar heel ver in. Zoals de Sneeker antiquair Piet Scheltema. Hij bouwde een unieke collectie op die na zijn dood door Het Nationaal Modelspoor Museum is uitgebouwd tot meer dan 1.000 locomotieven, personenrijtuigen en goederenwagens. De enorme verzameling Nederlandse modellen op schaal 1:87 is zelfs een vermelding in het Guinness Book of Records waard. In het museum vind je in model een compleet overzicht van de spoorwegen in Nederland. Van de allereerste stoomlocomotief tot het moderne hogesnelheidsmateriaal. Daarbij zitten unieke, door hobbyisten met veel liefde gebouwde exemplaren.

Naast de statische modellen is er een aantal modelbanen. In verschillende schalen kan de bezoeker hier zelf met treinen rijden. Een van de topstukken is een bekolingsmodel. Hier wordt in het klein gedemonstreerd hoe in het groot de stoomlocomotieven van kolen en water werden voorzien. Het gaat goed met het Modelspoor Museum; het trekt ca. 20.000 bezoekers per jaar, en manager Jan Willem van Beek en zijn ca. 75 vrijwilligers zien wel mogelijkheden om dat minstens te verdubbelen. Maar daar hebben ze ook meer ruimte voor nodig. Daar worden anno 2018 de mogelijkheden voor uitgewerkt. Of dat op de huidige locatie mogelijk is, of dat men dan naar elders gaat verhuizen, is nog onzeker. De gemeente gaat zich ervoor inzetten dat het museum in Sneek kan blijven.

Jaarlijkse evenementen

- De Fietsavondvierdaagse Sneek (eind juni) wordt georganiseerd door de Fietsersbond afdeling Súdwest-Fryslân. In 2015 vond deze voor de eerste keer plaats. De primaire doelgroepen van de vierdaagse zijn kinderen van groep 6-7-8/klas 1-2 en senioren. Bij deze groepen brengen ze de vierdaagse extra onder de aandacht. Dit vanuit de ideologie van de Fietsersbond: namelijk het promoten van en zorgen voor veilig en snel fietsen. Maar de deelname staat open voor iedereen, jong en ouder.

- "De Sneekweek (in 2021 voor de 85e keer) is het grootste en gezelligste binnenwater zeilevenement van Europa: de perfecte combinatie van gezelligheid en sportiviteit. Of, zoals ze hier zeggen: "Overdag om de eer, 's avonds voor de sfeer." Gedurende de dag wordt er fanatiek gezeild op het Sneekermeer, daarna is er gezelligheid op het eiland en in de stad. De Sneekweek is ontstaan vanuit de beroemde Hardzeildag. Deze Hardzeildag wordt al vanaf 1814 jaarlijks op een woensdag in augustus georganiseerd. Alles wat sindsdien in Sneek over een zeil beschikte ging naar het meer toe om deze dag te vieren. In 1934 werd voor de eerste keer de Sneekweek georganiseerd. De Sneekweek start altijd op de 1e zaterdag in augustus. De traditionele opening door middel van een zogeheten Vlootschouw is op vrijdagavond vanaf 21.30 uur in de Kolk voor de Waterpoort in het centrum van de stad."

Natuur en recreatie

- Fietsen in Sneek is een Facebook community voor alle mensen die fietsen in en rond deze stad. Uitwisselen van fietsroutes, algemene fietstips maar ook melden van problemen. De community is een initiatief van Fietsersbond Súdwest-Fryslân.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Sneek, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Sneek (online te bestellen).

Links

- Algemeen: - Toeristische site van en over Sneek.

- Muziek: - "Blaaskapel De Útlopers is sinds de oprichting in 2009 een begrip. Met een ongelimiteerd enthousiasme brengen ze talloze nummers van toen en van nu, veelal gearrangeerd door de muzikanten zelf en áltijd voorzien van een Útlopers-sausje. Ze treden meer dan veertig keer per jaar op in binnen- en buitenland en zijn bijvoorbeeld een graag geziene gast in Thialf en tijdens het carnaval in Zuid Nederland. De Útlopers bestaan uit vijftien leden en hebben in hun korte bestaan hun naam meer dan gevestigd. Zo mogen de heren zich al twee jaar op rij Nederlands kampioen noemen door het winnen van de Bemmelse Dweildag in Bemmel en werd onder andere ook de Sneeker Dweildag in hun eigen Sneek gewonnen."

- Zorg: - De voormalige Hervormde (PKN) Ichtuskerk (Jan van Nassaustraat 49) dateert uit 1960 en is in 2006 benoemd tot gemeentelijk monument. De Ichthuskerk kwam bij een inventarisatie van naoorlogse gebouwen naar voren als bijzonder gebouw met een waardevolle architectuur. Het gebouw was in de periode van de wederopbouw vernieuwend van vorm en constructie. Bovendien heeft de kerktoren een beeldbepalend karakter. De kerk is in 2007 aan de eredienst onttrokken. In 2013 is het pand verbouwd en herbestemd tot Thomashuis, een kleinschalige woonvorm voor 8 volwassenen met een verstandelijke beperking. Hiertoe is een tussenverdieping ingebouwd. Het exterieur is in 2013 gerestaureerd en grotendeels intact gebleven.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Sneek algemeen en - idem RK.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)