Lange Weide, buurtschapsgezicht ter hoogte van Hoogeind 17
Buurtschap Lange Weide, boerderij op Hoogeind 24
Deze boerderij op Laageind 11 is een van de drie rijksmonumentale boerderijen in buurtschap Lage Weide. Het is een 17e-eeuwse boerderij met woonhuis en stal onder een rieten wolfsdak.
- Lange Weide is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, gemeente Bodegraven-Reeuwijk. T/m 31-1-1964 gemeente Lange Ruige Weide. Per 1-2-1964 over naar gemeente Driebruggen, in 1989 over naar gemeente Reeuwijk, in 2011 over naar gemeente Bodegraven-Reeuwijk.
- De buurtschap Lange Weide valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Driebruggen.
- De buurtschap Lange Weide heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
Langeweide, 1509 Langeweyde, 1598 (datering kopie onzeker) d'Lange Weyde, 1639 Lange Weyde, 1840 Lange Weide.
Naamsverklaring
Genoemd naar de ligging in de gelijknamige polder. Samenstelling van lang 'lang' en weide 'grasland voor het weiden van vee'.(1)
De buurtschap Lange Weide ligt rond de wegen Laageind (direct NW van de dorpskern van Driebruggen) en Hoogeind (direct ZW van de dorpskern van Driebruggen). De buurtschap ligt tussen de waterlopen Enkele Wiericke en Dubbele Wiericke (respectievelijk W en O van de buurtschap) en O van de Reeuwijkse Plassen, W van het dorp Papekop, NW van de stad Oudewater, N van het dorp Hekendorp, NO van de stad Gouda, ZO van het dorp Bodegraven en ZW van de stad Woerden.
Terug naar bovenIn 1840 omvat buurtschap Lange Weide 48 huizen met 279 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.
Terug naar bovenOntginning polder
De polder Lange Weide was tot 1975 een zelfstandige polder binnen het Groot-Waterschap van Woerden. De polder lag in de vroegere gemeenten Lange Ruige Weide (later Driebruggen) en Bodegraven. De polder had een oppervlakte van circa 680 hectare. De ontginning, die zich later ontwikkelde tot de polder, is relatief laat, namelijk in het derde kwart van de 13e eeuw begonnen. Het gebied behoorde, met de nabijgelegen en ongeveer in dezelfde tijd ontgonnen polders Ruige Weide en Cortenhoeve, tot het rechtsgebied van de bisschop van Utrecht.
Het moerassig gebied stond aanvankelijk bekend als de “Bisschopsweyde”. Wellicht om ontginners naar deze streek te lokken werden er toendertijd aantrekkelijke namen aan gegeven zoals Custwijc (uitverkoren buurt) en Ondacht (buiten verwachting). Rond 1300 moet de ontginning al grotendeels uitgevoerd zijn. In 1308 legde bisschop Gwijde van Avesnes de overeenkomst, die zijn voorgangers met de ontginners van de “Bisschopsweyde” had gesloten, officieel vast. Uit die akte weten we, dat er in Lange Weide, Ruige Weide en Cortenhoeve tesamen bijna 60 kleine boerenbedrijfjes van elk 20 morgen (ongeveer 17 hectare) waren. De ontginners hadden die in langdurige erfpacht van de bisschop.
De ontginning ging op de in het Stichts-Hollands grensgebied gebruikelijke manier. Eerst werden bossen en rietbegroeiing gekapt en verbrand, waarna de ontginners sloten groeven om het overtollig water naar een hoofdwatergang af te laten vloeien. Voor Lange Weide was die hoofdwatergang vanaf het begin de Hollandse IJssel; de rivier lag lager dan het ontgonnen land, waardoor het polderwater vanzelf zijn weg vond.
Afwatering / molens
In de 16e eeuw werd het voor de polders tussen de Oude Rijn en Hollandse IJssel, waarvan de meeste via de Hollandse IJssel afwaterden, steeds moeilijker om het water in die Hollandse IJssel te lozen. Steeds meer polders gingen (opnieuw) hun overtollig water afvoeren naar de Oude Rijn. Als laatste verlegden ook de polders Lange Weide en Ruige Weide hun afwatering naar de Rijn; dat gebeurde bij contract van 18 augustus 1612. Door inklinking en intensief gebruik waren de polders inmiddels een stuk lager komen te liggen en was het niet meer mogelijk om overtollig water vanzelf “omlaag” de Oude Rijn in te laten stromen. Om het water omhoog te brengen werden vanaf de zestiende eeuw in veel polders windmolens in gebruik genomen.
Voor Lange Weide bood de nieuwe uitwatering een goede gelegenheid om ook voor windbemaling te kiezen. In 1613 werd er in elk geval een eerste windmolen gebouwd voor het noordelijk deel van de polder, het Laageind. Die molen stond niet in de polder zelf, maar in de naburige polder Weijpoort, zo’n 200 meter van de molen van die polder. Misschien tegelijkertijd, maar niet veel later werd er een tweede molen gebouwd voor het zuidelijk deel. Deze Hoogeindse molen werd gebouwd bij de Langeweidse boezem, een watertje dat voorheen de verschillende poldersloten uit dat deel van de polder met de Hollandse IJssel verbond. De Laageindse molen bracht het overtollig water via een lange molenvliet naar de Oude Rijn, terwijl de Hoogeindse molen het water via het kanaal de Dubbele Wiericke naar de Rijn afvoerde. (bron en voor nadere informatie over de bestuurlijke geschiedenis van dit gebied en de geschiedenis van de molens en de gemalen, zie de pagina over Polder Lange Weide op de site van Regionaal Historisch Centrum RHC Rijnstreek en Lopikerwaard)
Terug naar boven- Buurtschap Lange Weide heeft 3 rijksmonumentale panden, namelijk de boerderijen op Hoogeind 34, Laageind 11 en Laageind 41.
Terug naar boven- In 2018 heeft Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden het Peilbesluit voor het gebied Lange Weide herzien. Het gaat om alle percelen in de gelijknamige polder, de Weijpoortse polder en de Negenviertel, tussen de Enkele en Dubbele Wiericke. In een Peilbesluit wordt juridisch vastgelegd wat de slootpeilen in een gebied zijn, welk peilbeheer er wordt gevoerd en op welke wijze de peilen worden gehandhaafd. Het waterschap herziet de peilbesluiten regelmatig, omdat er veel kan veranderen in een gebied. Het waterschap houdt hierbij rekening met alle gebruiksfuncties, zoals landbouw, natuur en bebouwing.
- In 2018 en 2019 is in dit gebied het project Toekomstbestendige Veenweidepolder Lange Weide uitgevoerd. Doel is om in het peilgebied de veenbodemdaling te verminderen en de biodiversiteit te vergroten. Het verminderen van de bodemdaling is gerealiseerd door onderwaterdrainage, ook wel infiltratiebuizen genoemd. Met behulp van onderwaterdrainage wordt water in een droge periode in de ondergrond geïnfiltreerd. Hierdoor neemt de oxidatie van het veen af. In totaal doen er 28 landeigenaren mee met het project en is er op ruim 300 ha 450 km onderwaterdrainage aangelegd. Door de omvang is het project uniek in zijn soort en staat het in de nationale en internationale belangstelling.
De proef met onderwaterdrainage heeft meerdere doelen. Het remt actief de bodemdaling, beperkt de uitstoot van CO2 en verbetert mogelijk de waterkwaliteit. Ook zorgt het dat de beheerkosten van het waterschap minder stijgen ten opzichte van de autonome ontwikkeling. En mogelijk ontstaan er effectievere productieomstandigheden voor de agrariër. Dit kan bereikt worden door de veenbodem continue vochtig te houden met onderwaterdrainage. Niet te nat en niet te droog.
"Eind 2019 is de aanleg van maar liefst 310 hectare waterinfiltratiesysteem (onderwaterdrainage) in de polder Lange Weide nabij Driebruggen afgerond. In 2017 is het waterschap begonnen met het meten van de situatie vóór de aanleg van het waterinfiltratiesysteem. Inmiddels zijn de eerste tussentijdse bevindingen en inzichten 2017-2019 beschikbaar. Uit de metingen is zichtbaar dat in de percelen met een waterinfiltratiesysteem de grondwaterstand in de zomer hoger is dan in percelen zonder waterinfiltratiesysteem. Bij percelen met waterinfiltratie bleef de grondwaterstand in droge perioden stabiel en ongeveer gelijk als het slootpeil. Het slootpeil staat gemiddeld ongeveer 45 cm onder het maaiveld. In percelen zonder waterinfiltratiesysteem zakte de grondwaterstand zo’n 80 centimeter onder het maaiveld. Een effect waar de deelnemers en het waterschap op hadden gehoopt! Ben je nieuwsgierig naar de bevindingen en inzichten? Je kunt ze in deze folder lezen.
Advies van de Raad hier in praktijk gebracht. Uit de metingen blijkt dat het lukt om het grondwaterpeil hoger te houden. Dit sluit aan op het onlangs gegeven advies van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) ‘Stop bodemdaling in veenweidegebied: Het Groene Hart als voorbeeld’. Lange Weide heeft ook al andere polders geïnspireerd om samen de bodemdaling te remmen. Polders bij Vlist, Nieuwkoop en Kockengen zijn ook volop samen aan de gang met waterinfiltratie. Ons waterschap is trots en blij met deze ondernemende boeren in de polders.
Dynamisch oppervlaktewaterpeil. Om de werking van het waterinfiltratiesysteem te vergroten is in Lange Weide dynamisch peilbeheer van het slootpeil toegepast. Vanuit het peilbesluit is er ruimte om het peil aan te passen tot 13 centimeter boven en onder het gemiddelde slootpeil. Een aantal deelnemers heeft, samen met het waterschap, voorzichtig in kleine stappen het peilbeheer afgestemd op de weersverwachting en waarnemingen in de polder. Als werd besloten het slootpeil aan te passen, werd dit door het waterschap in de gebiedsregeling, die de automatische sturing van het polderpeil regelt, aangepast.
Meten waterverbruik blijkt een uitdaging. Het is belangrijk om te weten hoeveel water het kost om het veen vochtig te houden met een waterinfiltratiesysteem. In Lange Weide is polderbreed onderwaterdrainage aangelegd en zou het verbruik meetbaar kunnen zijn. In de praktijk blijkt het hier door de vele verschillende waterinlaten lastig om nauwkeurig te meten. Met modelberekeningen proberen we meer zicht te krijgen op het waterverbruik in deze polder. We gaan proberen het waterverbruik te meten bij de nieuwe pilot met waterinfiltratie bij Kockengen. Dat is een overzichtelijke polder met minder inlaten en van die inlaten zijn al langjarige metingen.
Andere metingen in Lange Weide, zoals de waterkwaliteit en ecologie, hebben een langere meetperiode nodig om mogelijke trends en effecten van het waterinfiltratiesysteem zichtbaar te maken. Wel is er nu inzicht in de huidige verschillen hiervan binnen deze polder. Samenwerken. Het project is een initiatief van stichting Rijn & Gouwe Wiericke, in samenwerking met het waterschap. Het doel is onder meer om de bodemdaling te remmen en de broeikasgasuitstoot te verminderen om zo een toekomstbestendige polder te realiseren." (bron: Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, september 2020)
Veehouder Martin van den Hoeven, Heemraad Bert de Groot en projectleider Annette van Schie (beiden van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden / HDSR) vertellen hier over hun ervaringen met de onderwaterdrainage in polder Lange Weide. Vol enthousiasme zetten gebiedspartijen zich in om het effect van onderwaterdrainage te verbeteren. Door samen ‘op maat’ het peil te regelen via een App-groep dynamisch peilbeheer. Een revolutionaire gedachte voor veel waterschappen. Voor HDSR sinds kort de nieuwe werkelijkheid.
Reactie toevoegen