Rondom het dorp Offenbeek staan misleidende plaatsnaamborden, namelijk van buurdorp Reuver. Alleen vanuit Reuver Offenbeek binnenkomend, staat een miniscuul plaatsnaambord dat aangeeft dat je Offenbeek binnenkomt.
Offenbeek, de Fatimakerk uit 1964
In 2013 is aan de Panneoven in Offenbeek een informatiepaneel onthuld, over de klei-industrie die hier vroeger, zoals de straatnaam ook al aanduidt, van belang was. (© Kernoverleg Offenbeek)
De inwoners van Offenbeek zijn terecht trots op hun prachtige, nieuwe Sint Barbarakapel, die in 2012 is herbouwd dankzij de hulp van vele tientallen personen en instanties, die middelen en/of hun vakmanschap ter beschikking hebben gesteld. (© Kernoverleg)
- Offenbeek is een dorp* in de provincie Limburg, in de streken Noord-Limburg (bestuurlijk), Midden-Limburg (toeristisch) en Maas- en Swalmdal (geografisch), gemeente Beesel.
* Op Wikipedia en in sommige andere media wordt Offenbeek een buurtschap genoemd. Het is echter voor een buurtschap wel érg groot - het is inmiddels een forse kern met bijna 5.000 inwoners - en heeft bovendien, zij het 'pas' sinds 1964, een eigen kerk. Daarnaast ligt het, dankzij de spoorlijn, los van Reuver, en wordt het in de praktijk ook niet als wijk van Reuver gezien. Onze conclusie: deze kern is geen buurtschap of wijk maar zonder meer een dorp.
- Gezien het vorenstaande is het ons dan ook een raadsel waarom de gemeente Beesel in 1978, bij de totstandkoming van het huidige postcodesysteem, geen eigen postcode en postale plaatsnaam voor Offenbeek heeft aangevraagd, waardoor het dorp sinds dat jaar voor de postadressen - en daarmee voor de gemeentelijke basisregistratie BAG - zogenaamd 'in' Reuver ligt*.
* Verklaarbaar in het licht van die tijd kan zijn dat het dorp pas in 1974 een zelfstandige parochie is geworden. Voorheen was het een rectoraat van Reuver en zal daarmee tot dat jaar daarom wellicht ook als buurtschap van Reuver zijn beschouwd. En net rond 1974 moesten de gemeenten hun 'woonplaatsen' aan de PTT opgeven voor het postcodeboek-project. Zie verder bij Geschiedenis.
Offenbeek is van de ca. 200 dorpen die destijds dit lot hebben ondergaan, een van de grootste dorpen die formeel, dat wil zeggen in de zin van postcodeboek en BAG, niet bestaan (alleen Hoogkerk en Blerick zijn nog groter). Deze dorpen hebben wij opgenomen op de door ons ingestelde Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland, om aandacht te vragen voor de formele ontkenning van deze plaatsnamen en daarmee de ontkenning van de identiteit van deze plaatsen en die van hun inwoners (als inwoners van die plaatsen), en de problematieken die dat teweegbrengt (waar hieronder ook voorbeelden van aan de orde komen).
- Daarnaast heeft Offenbeek zelfs niet eens plaatsnaamborden met de plaatsnaam erop; op de borden ter plekke staat Reuver (terwijl het vele malen kleinere Beeselse buurtschapje Rijkel wél aan plaatsnaambordjes herkenbaar is). Het dorp ligt weliswaar tegen Reuver aan, maar er niet ín. Het heeft ook wel degelijk een eigen identiteit, getuige het feit dat ook de gemeente het een kern (en geen wijk) noemt, het dorp een eigen dorpsraad ('Kernoverleg', zie bij Links) heeft etc.
- Dat dit alles - een dorp zonder postale plaatsnaam en met foutieve plaatsnaamborden - allerlei misverstanden geeft, moge duidelijk zijn. Bijvoorbeeld bezoekers, klanten, leveranciers en hulpdiensten die in de plaats Reuver naar een adres in Offenbeek gaan zoeken. En de Topografische Dienst die zich kennelijk op het verkeerde been laat zetten en in haar Topografische atlas Limburg(1) het dorp als wijknaam vermeldt (en geef ze eens ongelijk; de naam staat immers niet op de plaatsnaamborden... Vicieuze cirkel heet zoiets...).
Het lijkt ons derhalve logisch dat je op zijn minst aan de lokale bebording zou moeten kunnen zien dat je het dorp Offenbeek binnenkomt, dan wel verlaat. Bij voorkeur met eigen blauwe komborden, maar desnoods als wit bordje onder het blauwe bord Reuver, als er formele of pragmatische redenen zouden zijn om het dorp geen eigen bebouwde kom te kunnen geven. Overigens staat er tegenwoordig wel een bordje met de naam van het dorp als je vanuit Reuver het dorp binnenkomt (maar vanaf 'de buitenkant' is het dorp dus niet als zodanig herkenbaar).
Terug naar bovenIn het Limburgs
Óffebèk.
Oudere vermeldingen
1289 de Offenbeke, 1294-1295 de Offenbech, 1840 Offenbeek.
Naamsverklaring
Beek 'natuurlijke waterloop' van de persoon Offo.(2)
Offenbeek ligt ZW van Belfeld en Venlo, NO van Beesel en Roermond en O van Reuver, en ligt ingeklemd tussen de spoorlijn in het W en de A73 in het O. Via het buitengebied O van de A73 grenst het dorp aan Duitsland en de Duitse plaats Bracht.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Offenbeek 31 huizen met 195 inwoners. Ten tijde van de bouw van de kerk in 1964 heeft het dorp ca. 2.200 inwoners. Toen werd al een groei tot ca. 5.000 inwoners voorzien. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.000 huizen met ca. 5.000 inwoners.
Terug naar bovenEind 19e eeuw maakt de gemeenschap van Offenbeek een grote groei mee onder invloed van de kleiwarenindustrie (vooral dakpannen en gresbuizen). In 1899 wordt op Keulseweg 22 door J. Timmermans de Greswarenfabriek Gebr. P. en J. Teeuwen opgericht. In 2013 is de fabriek gesloopt. Op de plaats daarvan is de woonwijk Oppe Brik gebouwd. Enkele fabrieksgebouwen uit 1923-1927 zijn bewaard gebleven.
Begin jaren dertig van de 20e eeuw krijgen de inwoners van Offenbeek behoefte aan een eigen bidgelegenheid. De Sint Barbarakapel op de Offenbekermarkt komt er in 1934. Bouw en onderhoud zijn door de gezamenlijke buurtverenigingen bekostigd en geregeld. In 1955 komt er een noodkerk op Keulseweg 91.
Offenbeek wordt pas een 'echt dorp' - lange tijd werd het als 'fabriekswijk' van Reuver beschouwd - met de bouw van de Fatimakerk in 1964 (hoewel het dorp pas in 1974 formeel een zelfstandige parochie is geworden; voorheen was het een rectoraat van Reuver. De voormalige rectoraatsgrens, thans grens tussen de parochies en dorpen, loopt langs de spoorlijn).
De kapel is in hetzelfde jaar gesloopt, omdat zij niet goed paste in de reconstructie van de Markt die in dat jaar ook gaande was. Bovendien was de kapel door de bouw van de kerk niet strikt meer nodig. Desondanks werd de sloop van het markante kapelletje door velen betreurd. De kapel is onlangs herbouwd. Zie hierna.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 1980 opgerichte Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal. Voor- en nadien verdwenen namelijk historische gebouwen en landschapselementen, waarmee ook het dorpseigene verloren dreigde te gaan. De vereniging zet zich dan ook in voor behoud, herstel en bescherming van het cultureel erfgoed en het bestuderen en vastleggen van de eigen leefomgeving. Het werkgebied omvat de kernen Belfeld, Reuver, Offenbeek, Beesel, Swalmen, Asselt en Boukoul en omgeving.
Terug naar boven- In 2013 is het plantsoen aan de Panneoven heringericht en feestelijk heropend, waarbij tevens een informatiepaneel over de klei-industrie die hier vroeger belangrijk was, is geplaatst en onthuld.
- Sinds eind 2012 is Offenbeek middels een bus aangesloten op het openbaar vervoer. Ook hier speelde de problematiek dat dit dorp geen formele kern is voor het postcodeboek en de gemeentelijke basisregistratie, en daarmee formeel ook niet met openbaar vervoer ontsloten hoefde te worden. Dankzij het feit dat diverse politieke partijen er een speerpunt van hebben gemaakt, is het toch gerealiseerd.
Terug naar boven- Door het sinds 1978 in het leven geroepen misverstand dat Offenbeek geen 'woonplaats' zou zijn - zoals beschreven bij Status - staan ook de rijksmonumenten van Offenbeek te boek als zogenaamd gelegen 'in' Reuver. Onder de link betreft het met name het object Bergerhof en de panden aan de weg Ronkenstein.
- De Fatimakerk van voorheen de parochie van het Onbevlekt Hart van Maria, ook wel Mariakerk genoemd, is gebouwd in 1964, als opvolger van de in dat jaar afgebroken Sint Barbarakapel. In 1955 ging er eerst nog een noodkerk aan vooraf. De vroegere parochie is tegenwoordig onderdeel van het parochiecluster Beesel - Reuver - Offenbeek. De Fatimakerk is van grote cultuurhistorische waarde. Zij is een goed voorbeeld van de inplanning van een kerk- en pastoriecomplex in de planologie van de jaren zestig. Tevens weerspiegelt de 'tentvorm' de moderne theologische opvatting van 'het volk Gods onderweg'. Met de Christus Hemelvaartkerk te Maastricht neemt de Fatimakerk een unieke positie binnen Limburg in, vanwege het feit dat zij een zeshoekige centraalbouw is. De kerk bevat abstracte vensters van Max Weiss, binnen wiens oeuvre deze zeldzaam zijn. - Nadere informatie over de geschiedenis van kerk en parochie te Offenbeek.
De kerk is in 2015 aan de eredienst onttrokken. Op 12 juli van dat jaar is het decreet hiertoe betekend. In juli 2016 is bekend geworden dat in de kerk een indoor trampolinepark komt. Het was op dat moment nog niet duidelijk of de klokkentoren van de kerk gered kan worden van de slopershamer (is dat inmiddels wél bekend?, red.). De Werkgroep Herbestemming Fatimakerk heeft met initiatiefgroep Hertje Offenbeek en gemeente Beesel een ondernemer gevonden die van het monument een attractie met kleinschalige horeca gaat maken. "Het wordt een voorziening die snel op alle trends in deze sport kan inspelen. De inrichting van het park kan wanneer nodig worden veranderd. Het wordt heel flexibel. Verenigingen kunnen er oefenen en gezinnen met kinderen kunnen er terecht, evenals scholen", aldus wethouder Jan Smolenaars bij de presentatie van de plannen. Als alles volgens plan is verlopen, zou deze attractie reeds eind 2016 van start zijn gegaan.
- In 2007 neemt Offenbeker Cor van de Kerkhof het initiatief om de in 1964 gesloopte Sint Barbarakapel op de Offenbekermarkt te herbouwen. Na de nodige voorbereidingen i.v.m. ontwerp, vergunningen, fondsenwerving e.d., is de herbouw van de Sint Barbarakapel eind 2012 gereed gekomen. Het draagvlak voor het project bleek groot: onder de link vind je een lange lijst met vele tientallen personen, ondernemingen e.a. instanties uit Offenbeek e.o. die de herbouw van de kapel hebben gesteund door een donatie, door het sponsoren van bouwmaterialen of onderdelen van het interieur, en/of door de belangeloze inzet van hun mensuren en vakmanschap bij de daadwerkelijke herbouw. Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal draagt zorg voor het onderhoud van de kapel.
- In het N van het dorp ligt het gebiedje Ronckenstein (rond de weg Ronkenstein), dat vroeger als buurtschap werd gezien maar tegenwoordig kennelijk niet meer. Wij vinden daar althans geen enkele aanwijzing meer voor. Het meer dan 500 jaar oude gebiedje met karakteristieke boerderijtjes, een molen en een vijver is een beschermd dorpsgezicht (en dat is maar goed ook, want de bedrijventerreinen van Reuver en Offenbeek zijn al tot op een steenworp afstand genaderd...). De voormalige watermolen van Ronckenstein is tegenwoordig in gebruik als woonhuis.
Terug naar boven- Sinds 2012 kun je, naast buurgemeenten Leudal en Peel en Maas, ook in en rond de kernen van de gemeente Beesel 'Knopen Lopen'. Dit behelst, vergelijkbaar met het al langer bestaande fietsknooppuntennetwerk, een netwerk van genummerde punten via welke je zelf je wandelroutes kunt uitstippelen. Het wandelnetwerk in de gemeente Beesel heeft een totale lengte van 95 km, waarvan 40 km in en vooral rond Offenbeek. Onder de link vind je er meer informatie over.
- Meerlebroek is het ca. 1.000 ha grote buitengebied tussen de A73 en de Duitse grens, van Offenbeek in het N tot aan Swalmen in het Z. Het was hier ooit een ideale leefomgeving voor een soort valk, Smelleken of Meerle genaamd. Waarschijnlijk verklaart dit de naam van het gebied. Als gevolg van de aanleg van de in 2008 gereed gekomen A73-Zuid, is hier sinds eind jaren negentig een 'natuurcompensatiegebied' aangelegd / heringericht, waardoor een aantrekkelijk landschap is ontstaan, waar de natuur haar gang kan gaan. Water en natte ruigten zijn aantrekkelijk voor veel vogelsoorten. Naast het landschap met zijn flora en fauna zijn er ook nog cultuurhistorische objecten te zien, namelijk een monument dat herinnert aan een galg die hier vroeger is geweest, historische grafheuvels en een bunker uit de Tweede Wereldoorlog.
In het kader van de Ruilverkaveling Beesel - Swalmen is in 1998 reeds een klein deel (28 ha) van het Meerlebroek heringericht. Het betreft een strook grond ZO van Offenbeek, Z van de Muiterdijk, langs de Prinsendijk (= de grens met Duitsland). Dit heeft positieve consequenties gehad voor onder andere de herpetofauna in het gebied. In het - helaas niet meer online te lezen - artikel De nieuwe inrichting van het Meerlebroek (door Y.K. Damstra, in het Natuurhistorisch Maandblad, mei 2004) wordt ingegaan op de kolonisatie door amfibieën van de nieuw gegraven poelen, waarbij een vergelijking wordt gemaakt met de situatie in de jaren tachtig van de vorige eeuw, die is af te leiden uit inventarisaties van individuele leden van de Herpetologische Studiegroep. Ook op de betekenis van het natuurgebied voor reptielen wordt ingegaan.
Het Meerlebroek profiteert als natuurgebied volop van de uitzonderlijke landschappelijke ligging: aan de voet van een steilrand. Het regenwater dat op het hoogterras valt, sijpelt langzaam door de verschillende bodemlagen om vervolgens gefilterd en verrijkt met mineralen als kwelwater uit te treden in het Meerlebroek. Zo zijn in de loop der jaren vennen ontstaan die een ideaal leefgebied vormen voor zowel flora als fauna. Je komt er heel veel bijzondere en soms zeldzaam geworden planten- en diersoorten tegen. Daarover kun je alles lezen in dit artikel (in tekst en beeld) over het Meerlebroek door IVN afdeling De Steilrand.
- Naar het voorbeeld van BillyBird Park Hemelrijk in Volkel, wordt de komende jaren ZO van Offenbeek het nieuwe BillyBird Park Drakenrijk gerealiseerd. Het park biedt bezoekers een complete strandervaring zonder daar kilometers voor te rijden. Het park bestaat uit een recreatieplas met daar omheen een zandstrand en een gezellige ligweide. Speciaal voor de kleine gasten tot 12 jaar is er een springkussenglijbaan. Verder is er een airtrampoline geplaatst. Deze is niet alleen geschikt voor kinderen, maar ook voor hun ouders en voor jeugd. Voor de aanleg van het recreatiepark moet veel grond worden verwijderd met een ontgrondingsinstallatie. Er wordt ongeveer 7 miljoen m3 grond ontgraven en na sortering elders hergebruikt. De ontgrondingen duren tot 2025. In 2013 is de eerste fase van recreatiepark Drakenrijk (= het strandbad) geopend voor het publiek. Op termijn komen er nog een binnenspeeltuin en diverse buitenattracties bij. - Actuele ontwikkellingen m.b.t. Drakenrijk Beesel.
- De Schelkensbeek ontspringt Z van Offenbeek, loopt O om het dorp heen naar het N, loopt daar langs het rijksbeschermd gezicht Ronkenstein en de Schelkensberg en komt N van Reuver uit in de Maas. De Schelkensbeek vormt een belangrijk deel van de natte ecologische verbindingszone tussen de Maas en het Duitse Reichswald. Doel van de in 2015 uitgevoerde herinrichting van de Schelkensbeek was om meer natuur in en langs het water te ontwikkelen zonder de waterpeilen voor de omgeving nadelig te beïnvloeden. Ca. 1000 meter beek ten zuiden van Reuver, tussen de Keulselaan en de A73, is aangepast. Ook de waterkwaliteit is hierdoor verbeterd. Verder zijn 3 duikers vispasseerbaar gemaakt.
"De aanleg van de A73 en de herinrichting van de beektrajecten waren in juni 2016 de oorzaak van wateroverlast rond de Schelkensbeek na langdurige hevige regenval. Deze overlast is geen incident meer, maar een uiting van een steeds verder veranderend klimaat. Dit vraagt om een heroverweging van de werking van het watersysteem. De Schelkensbeek bij Offenbeek is daarom in het actieprogramma van Water in Balans opgenomen als gebiedspilot. Hierin gaan we samen met onze partners wateroverlast zoveel mogelijk proberen te voorkomen door het treffen van inrichtingsmaatregelen en door te zorgen dat op de locatie bij extreme neerslag snel en adequaat wordt gehandeld. We hebben hierbij ingezet op de volgende onderwerpen: controle bestaande infrastructuur; controle bestaande kunstwerken; maairegime: kan o.a. inhouden extra maaien, dynamisch onderhoud en bezien werking maaikalender. Samen met agrariërs, de gemeenten Beesel en Venlo, Rijkswaterstaat, LLTB en andere betrokkenen heeft het waterschap in 2019 en 2020 een aantal knelpunten opgelost. Het pakket maatregelen betreft het herprofileren van watergangen, het gericht vergroten en verminderen van duikers en het scheiden van watergangen tot aparte systemen in het kassengebied. Het doel is dat de Schelkensbeek daarmee een 'klimaatrobuuste' beek wordt.
Met de afronding van de eerste fase van dit gebiedsproject in voorjaar 2020 is een klimaatbestendig watersysteem rondom de Schelkensbeek bij Offenbeek weer een stap dichterbij. De uitgevoerde werkzaamheden behoren tot een maatregelenpakket waar omwonenden actief over hebben meegedacht. Ook in de volgende fase werken we weer nauw samen met de omgeving. Dan zorgen we ervoor dat ook in het gebied rondom de Vuilbeek en de Gansbeek ons watersysteem beter bestand is tegen heftige buien en treffen we maatregelen om in tijden van droogte water langer vast te kunnen houden. Denk bijvoorbeeld aan maatregelen als het herprofileren van watergangen, het verleggen en verwijderen van duikers, het aanbrengen van stuwen en waterscheidingen en het verbeteren van het bestaande retentiegebied. Naar verwachting worden de plannen daarvoor in najaar 2020 ter inzage gelegd. Voor die tijd bespreken we de plannen natuurlijk met de direct betrokkenen. De uitvoering van de tweede fase van gebiedsproject Schelkensbeek is voorzien voor maart 2021. Schelkensbeek is een van de gebiedsprojecten van het programma Water in Balans. Dit programma van Waterschap Limburg is opgezet om samen met partners en inwoners gerichte maatregelen te bedenken en te nemen om wateroverlast als gevolg van klimaatverandering te verminderen. Maatregelen worden gezocht in vier gebieden, oftewel ‘knoppen om aan te draaien’: het landelijke/buitengebied, het stedelijke/bebouwde gebied, het watersysteem (beken/beekdalen) en schadebeperking aan de eigen woning." (bron: Waterschap Limburg)
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - Stichting Kernoverleg Offenbeek zet zich als onafhankelijke belangenorganisatie in voor behoud en bevordering van de leefbaarheid in het dorp en van de maatschappelijke betrokkenheid van de inwoners.
- Nieuws: - Nieuws uit Offenbeek. - Sinds 23 augustus 2017 verschijnt wekelijks op woensdag het digitale magazine Puik, met nieuws uit de kernen Beesel, Offenbeek en Reuver. Puik is een initiatief van inwoners Mieke Hees, Rob Hillekens en Leon Smolenaars. "Het medialandschap is de laatste jaren enorm veranderd. Nieuws komt en gaat snel; door sociale media en nieuwssites weet je op elk moment van de dag wat er overal in de wereld gebeurt. Maar lokaal nieuws is steeds verder naar de achtergrond verdwenen. Bovendien bieden nieuwe media ook nieuwe mogelijkheden voor communicatie: bijvoorbeeld door veel meer met foto’s en video’s te werken. Die ontwikkelingen hebben we gebundeld in Puik." Aldus de oprichters. Voor nadere toelichting over dit initiatief zie bij Beesel > Links > Nieuws.
- Onderwijs: - Jenaplan basisschool De Triolier huisvest ook peuterspeelzaal De Boemeltrein. - Basisschool Meander.
- Jeugd: - Jong Nederland Reuver - Offenbeek.
- Muziek: - Joekskèpel de Gresbuus is opgericht in 1984 en heeft in 2017 dus het 33-jarig bestaan gevierd (in de carnavalswereld rekent men voor jubilea in eenheden van 11 jaar, in dit geval dus 3x11)..
- Zorg: - Zorgboerderij De Huiberg (= dialect voor hooiberg) van familie Dewinden en haar team ligt in het buitengebied van Offenbeek in een uitgestrekte rustige omgeving nabij de Duitse grens, en biedt een zinvolle dagbesteding midden in de natuur. Dagbesteding op Zorgboerderij De Huiberg is bedoeld voor iedereen die een dagje ouder wordt en behoefte heeft aan het invullen van de dag of aan wat extra zorg. Maar u kunt ook de dagbesteding bezoeken om uw partner / mantelzorger te ontlasten zodat die even tijd voor zichzelf heeft. De boerderij heeft voorheen gediend als melkveehouderij, maar is in 2008 als zorgboerderij verder gegaan.
Er verblijven o.a. paarden, ezels, koeien, kippen, konijnen, honden en katten die graag verzorgd willen worden. Verder is er een moestuin waar ook altijd het nodige aan te onderhouden valt. Met de eigen geteelde producten uit de moestuin kookt men samen met de bezoekers die dat willen, dagelijks een lekkere driegangen maaltijd. De mooie omgeving nodigt uit tot het maken van groepswandelingen onder leiding van een vrijwilliger, waarbij men in alle jaargetijden de natuur in zijn volle pracht kan aanschouwen. Vrijwilligers zijn altijd welkom om mee te helpen met dit dankbare werk.
Reactie toevoegen