Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland

Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland®

‘Ben jij ook een Rode Lijster?’

Rode Lijster, zn, m/v
1 vogelsoort (Rode Rotslijster).
2 plaats die voorkomt op de Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland.
3 inwoner van plaats die voorkomt op de onder 2 genoemde Rode Lijst.

Fysieke bedreigingen
De redactie van Plaatsengids.nl constateert tijdens haar research naar wetenswaardigheden over de steden, dorpen en buurtschappen in ons land, dat nogal wat plaatsen, als 'topografische eenheid', in bepaalde opzichten worden ´bedreigd´. Het betreft vooral kleinere dorpen en buurtschappen. De bedreigingen kunnen fysiek van aard zijn; de plaats of haar buitengebied komt bijvoorbeeld in de knel door verstedelijking of dreigt - deels - te worden afgebroken voor allerlei infrastructuur.

Bedreiging van de identiteit van een plaats en haar inwoners
Maar wat nog veel vaker voorkomt, is dat veel kleine kernen qua identiteit niet accuraat worden behandeld. Dat bepaalde plaatsnamen in een aantal opzichten worden ´verwaarloosd´, is voor die plaatsen en hun inwoners net zozeer een bedreiging. Het bestaan van de plaats wordt er immers mee ontkend, én daarmee het bestaan van de inwoners als inwoners van die plaats.

Bijvoorbeeld, een plaats:
a) komt niet (meer) in atlassen voor;
b) heeft geen of te weinig plaatsnaamborden (nog niet, dan wel niet meer);
c) bestaat niet als plaatsnaam in adresbestanden (zoals het postcodeboek) en/of komt niet als 'woonplaats' voor in de gemeentelijke Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG), en ligt daarmee voor de postadressen zogenaamd 'in' een buurdorp of -stad;
d) ligt voor de postadressen zogenaamd deels 'in' een buurdorp;
e) heeft foutieve plaatsnaamborden (qua kleur of naamgeving);
f) wordt foutief of inconsequent gespeld op plaatsnaamborden en richtingwijzers;
(en evt. combinaties van deze factoren)

Wij vinden al deze - zij het deels vermoedelijk onbewuste en onbedoelde en daarmee impliciete - ontkenningen van het bestaan van bepaalde plaatsen, dan wel fouten en oneenduidigheden in naamgeving, spelling en afbakening van een plaats, getuigen van een gebrek aan respect voor de eigen identiteit van de kleine kernen in kwestie. Daarmee zijn deze laksheden en ontkenningen een bedreiging voor de identiteit van die kernen én daarmee die van hun inwoners. Uiteraard zal de één daar meer waarde aan hechten, een ander minder. En wij beseffen dat er vaak, soms niet onaanzienlijke, administratieve en financiële consequenties gemoeid zijn met het wijzigen van de naamgeving of afbakening van een woonplaats. Wij verwachten dan ook niet dat alle geconstateerde problemen gelijk 'morgen' worden opgelost. Vooralsnog constateren en beschrijven wij slechts bepaalde feiten, en beogen daarmee meer bewustwording en een maatschappelijke discussie in gang te zetten bij burgers en lokale overheden.

Om al deze problematieken te inventariseren en ´op de kaart´ te zetten, hebben wij de ´Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland´ samengesteld. De Rode Lijst is op 19 april 2012 ´gelanceerd' in wat je als de meest bedreigde plaats van ons land kunt beschouwen; de buurtschap Kruisweg bij Zoetermeer, die namelijk door maar liefst 13 infrastructurele ontwikkelingen wordt ingesloten. Nadere details vind je onder de link.

De Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland vind je helemaal onderaan deze pagina in de bijlage (pdf-bestand). Daar vind je ook de presentatie van de Rode Lijst te Kruisweg door hoofdredacteur Frank van den Hoven.

Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland in de pers
De redactie van Plaatsengids.nl heeft middels een persbericht in april 2012 de lancering van de door haar ingestelde Rode Lijst van Bedreigde Plaatsen in Nederland aangekondigd. De lancering heeft plaatsgevonden op 19 april 2012 in de - door Plaatsengids.nl als zodanig uitgeroepen - Meest Bedreigde Plaats van Nederland: de buurtschap Kruisweg bij Bleiswijk. Dit heeft geleid tot interviews en publicaties in onder meer de volgende media (op 19-4-2012, tenzij anders vermeld):

Televisie en radio (en de site-versies daarvan) landelijk
- SBS Radio Australië, omroep voor o.a. geëmigreerde Nederlanders, 6-6-2012.

- GIEL op 3FM, 4-5-2012.

- SBS6 Hart van Nederland (met een special over het dorpje West-Souburg bij Vlissingen).

- NOS Radio 1 Journaal, 7 items van ieder ca. 3 minuten (7 mp3-bestanden, stuk voor stuk even aanklikken om ze te beluisteren).

- WNL, Vandaag de Dag, Ned. 1, 4 items van ieder ca. 2 minuten: item 1 v.a. 4 min. 10 sec., item 2 v.a. 3 min. 55 sec., item 3 v.a. 4 min. 5 sec., item 4 v.a. 3 min. 50 sec.

- VARA 'Spijkers met Koppen', Radio 2, met Dolf Jansen en Felix Meurders, 21-4-2012.

- NOS op 3, pagina met een aantal tekst, beeld- en audiovisuele items. In de rechterkant van het scherm kunt u een leuk, informatief en zeer creatief animatiefilmpje afspelen van NOS op 3, waarin men per provincie een kenmerkend voorbeeld uit de lijst pakt en die in woord, beeld en geluid toelicht. Met het icoontje helemaal rechts naast de voortgangsmeter kunt u het filmpje tot schermvullend vergroten. Ludiek met serieuze ondertoon. Geeft goed de kern weer van wat wij met de Rode Lijst beogen. Aanbevolen!

- NOS Met het Oog op Morgen, 18-4-2012 (met een special over het dorp Hooglanderveen).

- Wereldomroep artikel op de site n.a.v. nieuwsitem Rode Lijst (11-04 uitgezonden).

Televisie en radio (en de site-versies daarvan) regionaal
- Omroep Gelderland TV, special over buurtschap De Veluwe in de Betuwe(!). Buurtschap De Veluwe ligt in de gemeente Tiel. Veel Tielenaren hebben er nog nooit van gehoord, ondanks de fraaie plaatsnaamborden en het feit dat het letterlijk bij de stad 'om de hoek' ligt...

- Omroep Brabant, 20-4-2012. & Omroep Brabant, tv-reportage over de buurtschap ´t Oventje en het dorp Heeswijk-Dinther (of de dorpen Heeswijk en Dinther...) (de reportage start op 12 min. 30 sec.), 2-5-2012.

- RTV Rijnmond (let op, het zijn 2 items; een video-fragment over Kruisweg en daaronder een audio-fragment met een special over de buurtschap Schuring).

- RTV Noord-Holland (met een special over de buurtschap Bobeldijk, start op ca. 2/3 van de uitzending).

- RTV Oost (met een special over de buurtschap Nutter) (let op, het zijn 2 items: het linkerplaatje is een video-fragment van 2 min., het rechterplaatje is een audio-fragment van 9 min.). Overigens is hier sprake van een misverstand; de redactie dacht kennelijk dat alle plaatsen op de Rode Lijst dreigen te verdwijnen. Dat is niet zo. Dat is slechts 1 van de 6 categorieën. Het gaat vooral óók om bedreiging van de identiteit van juist springlevende gemeenschappen, waar wij voor opkomen en wat wij in de lijst zelf per categorie en per plaats toelichten. In Overijssel gaat het met name om die categorieën. Zo dreigt het idyllische Nutter geenszins te verdwijnen, maar staat het op de lijst omdat het wél een formele woonplaats is voor postcodeboek en gemeentelijke basisregistratie BAG, en tegelijkertijd geen plaatsnaamborden heeft. Dat vinden wij paradoxaal; het lijkt óns logisch dat een formele woonplaats ook formele plaatsnaamborden heeft, om haar bestaan ter plekke te visualiseren. Nutter is één van de handvol formele woonplaatsen in ons land waar dit níet het geval is. Zie verder onze toelichting m.b.t. de 'Nutter-case'.

Kranten (en de site-versies daarvan) landelijk
- Volkskrant, Trouw, AD. Alle 20-4-2012. Parool, 2-5-2012.

- Nederlands Dagblad, 21-5-2012.

Kranten (en de site-versies daarvan) en nieuwssites regionaal
- De Heraut, weekblad voor de gemeente Lansingerland e.o., 25-4-2012.

- 3B Krant, weekblad voor de gemeente Lansingerland, 1-5-2012.

- AD editie Groene Hart, 1-5-2012, 2 pagina's, met specials over de buurtschappen Barwoutswaarder, Stolwijkersluis en Vrijhoeven.

- De Gelderlander ed. Arnhem e.o., over de buurtschap Worth-Rheden, 20-4-2012.

- De Gelderlander ed. Achterhoek (in de papieren versie staat een uitgebreider stuk), 21-4-2012. De Gelderlander ed. Achterhoek over Nieuw Wehl, 24-4-2012.

- Het Kontakt ed. Land van Heusden en Altena, 20-4-2012.

- De Stentor, Salland, 23-4-2012.

- Twentsche Courant Tubantia ed. Reggestreek, over de buurtschappen in de gem. Hellendoorn I, 24-4-2012. Twentsche Courant Tubantia ed. Reggestreek, over de buurtschappen in de gem. Hellendoorn II, 30-4-2012 (site) en 1-5-2012 (papieren versie).

- Salland Centraal, 22-4-2012.

- Dichtbij / Haaglanden Noord, 23-4-2012.

- De Weekkrant, Winterswijk, 24-4-2012.

- Dagblad van het Noorden, editie Groningen, 25-4-2012 (in de papieren versie van die dag is een uitvoeriger artikel verschenen, met o.a. een special over de buurtschap Bokhörn).

- Provinciale Zeeuwsche Courant PZC, 30-4-2012, special over de buurtschap Snabbeldorp.

- BN/De Stem, over het dorp Waspik-Boven dan wel -Zuid, 3-5-2012. In de papieren versie staat een uitgebreider artikel. Plus BN/De Stem, 5-5-2012.

Overige sites, forums, weblogs e.d.
- Oost, weblog over de schoonheid van oostelijk Nederland, 24-4-2012.

- Transisalania (Overijssel).

- Cobouw.

Lezing GIS-Conferentie 2012
Hoofdredacteur Frank van den Hoven heeft op 26 september 2012 een keynote-lezing gegeven op de ESRI GIS Conferentie 2012 / 'De kracht van de kaart', getiteld 'Plaatsnamen op de kaart (of niet)'. Vooral over welke plaats(nam)en in ons land níet (goed) 'op de kaart' staan, letterlijk en figuurlijk, dus ook in het postcodeboek, in de BAG, op plaatsnaamborden en richtingwijzers. Over plaatsen en plaatsnamen die op allerlei manieren onlogisch, inconsequent en stiefmoederlijk worden behandeld. O.a. de Rode Lijst-plaatsen die overal vergeten worden... En vooral ook over wat voor impact dat in de praktijk heeft op de betrokken inwoners en instanties. Nieuwsgierig? De lezing in tekst en beeld vindt u als bijlage helemaal onderaan deze pagina. Zie ook de aankondiging van de lezing in GIS-Magazine, juni 2012.