Status

- Hoogelande is een buurtschap in de provincie Zeeland, in de streek Walcheren, gemeente Veere. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1815. In 1816 over naar gemeente Grijpskerke, per 1-7-1966 over naar gemeente Mariekerke, in 1997 over naar gemeente Veere.

- Wapen van de voormalige gemeente Hoogelande. Curieus is dat toen het gemeentewapen in 1817 werd bevestigd, de gemeente inmiddels al was opgeheven.

- De buurtschap Hoogelande valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Grijpskerke.

Naam

Oudere vermeldingen
Hoogeland, Hogeland.

Ligging

De buurtschap Hoogelande ligt Z van Grijpskerke, ZW van Buttinge, rond de kruising van de Hogelandseweg (inderdaad met 1 o, conform het postcodeboek. Op Google Maps heeft het foutief gestaan, met 2 o's, maar daar staat het inmiddels goed) met de Zwagermanweg en de Meinersweg.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Hoogelande 8 huizen met 47 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap nog altijd niet meer dan een handvol panden (plus een kapel).

Geschiedenis

Kerkelijk
Hoogelande behoort aanvankelijk kerkelijk tot de parochie van de Westmonster in Middelburg, die weer tot het bisdom Utrecht behoort. In 1189 geeft de bisschop van Utrecht, Boudewijn van Holland, de inwoners van de buurtschap toestemming een eigen kapel te bouwen. De oorkonde die de toestemming bevat, het Charter van Hoogelande, is bewaard gebleven en is het oudste archiefstuk in het Zeeuws Archief. De kapel is gewijd aan Sint-Maarten en wordt in de 15e eeuw vervangen door een grotere kerk. Tijdens het Beleg van Middelburg (1572-1574) wordt deze grotendeels verwoest, alleen de muren van het koor blijven staan.

Economisch
De bewoners van Walcheren doen in de late middeleeuwen hun best om wateroverlast te voorkomen. Toch zijn zij gedwongen het landschap af te graven om in hun levensonderhoud te voorzien. Een belangrijke bron van inkomsten in die tijd is namelijk de 'selnering' of 'zoutwinning'. Reeds in de Romeinse tijd wordt het veen (ook wel moer, darink of derrie geheten) uit de ondergrond opgedolven om zout te winnen. Later wordt het veen voornamelijk gebruikt als brandstof: 'turf'. De bovenste kleilagen worden afgegraven en opzij gezet, het veen wordt gedolven, gedroogd en tot turfblokken verwerkt en de kleilagen worden weer teruggestort.

Een chaotisch doorwoeld landschap is het resultaat. De overheid probeert de afgravingen te voorkomen door bomenaanplant voor brandstof en door het instellen van straffen. Helaas heeft het geen effect; na 1571 wordt per jaar gemiddeld nog altijd 6 hectare Walcherse poelgrond vergraven. Een gevolg is dat het land overstroomt, vooral rondom het laaggelegen Hoogelande.

Behalve veen wordt vanaf de 14e eeuw ook klei afgegraven. Deze wordt gebruikt om stenen te bakken. Voor de Hoogelanders is dit een zeer aantrekkelijke bron van inkomsten. In eenvoudige veldovens worden in de 16e eeuw in een jaar 66.000 stenen gebakken in de omgeving van Hoogelande. Deze stenen worden 'Zeeuwse moppen' genoemd, en worden per wagen naar de Domburgse watergang getransporteerd en per schuit naar Middelburg.

Uiteindelijk blijkt dat het land op sommige plaatsen maar liefst 2 meter is gedaald. Pas aan het einde van de 17e eeuw wordt het afgraven van de grond een halt toegeroepen. Daarnaast hebben de bewoners van Hoogelande ook nog inkomsten door de opbrengsten van de vlasteelt (linnen en touw) en het verbouwen van meekrap (verfstof). (bron: Stichting Kapel van Sint Maarten)

Bezienswaardigheden

- In 1912 koopt Petrus Willem Marie Hoegen de heerlijkheid Hoogelande, waarmee hij zowel de ruïne van de kerk als de daarbij behorende ambachtsheerlijke rechten verkrijgt. Hij noemt zich voortaan Hoegen van Hoogelande. In 1965 laat de familie de kerkruïne restaureren tot kapel en wordt deze in gebruik genomen voor kerkdiensten en culturele evenementen. Een stichting voert nu het beheer over deze Kapel van Sint Maarten, die te huur is voor bijeenkomsten zoals huwelijken, lezingen, expo's en concerten. Tevens is het een besloten begraafplaats voor familie en inwoners van de buurtschap.