Gemeente Dodewaard anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Dodewaard is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Neder-Betuwe. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2001.
- De gemeente Dodewaard is per 1-7-1955 middels grenscorrectie vergroot met een klein stukje van de dan opgeheven gemeente Hemmen (het betreft 19 ha met 25 inwoners).
- Wapen van de voormalige gemeente Dodewaard.
- Onder het dorp Dodewaard vallen ook de buurtschap Wely en het voormalige dorpje (en huidige buurtschap) Hien.
Terug naar bovenIn het dialect
Doojeweerd.
Oudere vermeldingen
Eind 11e eeuw Dodeuuero, 1177 falsum Dudenwert, 1181 falsum Dondenwerhe, 1190 Dudenwerthe, 1600 Doodewaardt.
Naamsverklaring
Samenstelling van de persoonsnaam Dudo, Dodo en het Oudnederlandse werth 'eiland, land aan water'.(1)
Dodewaard ligt ZO van Kesteren en Opheusden, en grenst in het N aan de A15 en in het Z aan de Waal.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Dodewaard 217 huizen met 1.434 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 106/714 (= huizen/inwoners), het dorp Hien 98/637 en de buurtschap Gesperden 13/83. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.800 huizen met ca. 4.400 inwoners.
Terug naar boven- Het dorp was van 1969 tot 1997 landelijk bekend vanwege de hier gevestigde Kerncentrale Dodewaard. In laatstgenoemd jaar is de centrale gesloten, vanwege het in die tijd voor kernenergie ongunstige klimaat, het inmiddels - door de voortgeschreden technieken - relatief gering geworden vermogen, en omdat de centrale, die gemeenschappelijk eigendom was, niet meer in te passen was in de inmiddels geliberaliseerde energiemarkt. Een deel van het complex is reeds afgebroken. Volledige ontmanteling vindt pas plaats vanaf 2045, opdat tot die tijd de radioacvtiviteit van de isotopen nog substantieel kan afnemen. Tot die tijd wordt de centrale bewaakt door een beveiligingsbedrijf. Incidenteel heeft een politicus weleens geopperd om de kerncentrale opnieuw in gebruik te nemen. Volgens de beheerder is dit echter technisch onmogelijk omdat de elektrische installatie op meerdere punten is doorgeknipt en gedeeltelijk verwijderd, de koelwater aan- en afvoerleidingen zijn verwijderd, en het regelstaafaandrijfsysteem gedeeltelijk is ontmanteld. Bovendien is het vermogen van de centrale zo laag dat het commercieel niet interessant is deze weer in bedrijf te nemen.
Terug naar boven- Dodewaard heeft 10 rijksmonumenten.
- Dodewaard heeft 37 gemeenteljike monumenten.
- De Hervormde (PKN) kerk (Waalbandijk 58) ligt heel nederig aan de voet van de dijk, die in de loop der eeuwen zo ver is opgehoogd, dat oude ingangen bijna onder de grond zijn verdwenen. Het onderste deel van de toren is heel oud, uit ca. 1100. Het tufstenen schip heeft dwarspanden waarvan de zuidelijke in verband met een dijkverbreding moest worden ingekort. Tegelijk hiermee is de noordelijke verlengd. Het oude koor is in de 19e eeuw afgebroken en vervangen door een consistoriekamer. Doordat na een dreigende dijkdoorbraak in 1995 de Waalbandijk breder is gemaakt, zie je op oudere foto's de weg strak naast het koor lopen. Later is deze weg anderhalve meter verderop omgelegd.
- De in 1893 gebouwde pastorie op Waalbandijk 59 is: van architectuurhistorische waarde als een representatief en vrijwel gaaf voorbeeld van een Hervormde pastorie. Het pand valt op door esthetische kwaliteiten, gave verhoudingen en een bijzondere detaillering in vormgeving en materiaalgebruik. Deze pastorie bevat bijzondere en zeldzame onderdelen in het interieur, zoals genummerde stucplafonds en een haardpartij. Het pand is verder een goed voorbeeld van een door het neoclassicisme beïnvloed ontwerp; van stedenbouwkundige waarde als herkenbaar onderdeel van de historisch gegroeide bebouwing langs de dijk. Ook de situering ten opzichte van de, aan de rand van het dorp gelegen, Hervormde kerk speelt hierin een belangrijke rol; van cultuurhistorische waarde vanwege de verschijningsvorm en de bestemming als pastorie die in relatie met de ten westen van de pastorie gelegen kerk verbonden is met de religieuze ontwikkeling van Dodewaard door de tijd heen.
- Het monumentale gemeentehuis van de voormalige gemeente Dodewaard is in 2013 gerestaureerd en verbouwd. Er is nu een zorginstantie in gevestigd.
- Station Hemmen-Dodewaard ligt aan de Betuwelijn. Het rijksmonumentale, karakteristieke stationsgebouw uit 1882 is een ontwerp van M.A. van Wadenoyen. Het stationsgebouw wordt gebruikt als woning. Kaartverkoop vindt sinds 1986 plaats via de automaat buiten het gebouw. De 17 treinstations van het Standaardtype Hemmen zijn naar dit station vernoemd, omdat dit het eerste station van dit type was. Tot 2007 was het pand in gebruik als dienstwoning van de Nederlandse Spoorwegen. In 2004 is het pand aan de buitenzijde gerenoveerd en is het volledige dak vernieuwd. In 2007 is het pand verkocht aan Stichting Lijndensch Fonds.
Grenspaal
"De grenspaal Andelst-Dodewaard is aan de landzijde in het dijktalud geplaatst. De grenspaal is een witgepleisterde, naar boven toe zich verjongende zuil (ca. 60 cm hoog) op een lage sokkel. In grondvorm is het een vierkant met afgesneden hoeken. De zuil is boven afgeplat. De vier zijden bezitten een trapeziumvormig, verdiept veld met uitgelegde hoeken waarin alleen aan de twee zijden die haaks op het dijklichaam zijn gericht de sjabloon geschilderde namen 'ANDELST' en 'DODEWAARD' voorkomen. De grenspaal is van cultuurhistorische waarde als goed bewaard gebleven grensaanduiding, in ijzer uitgevoerd en als zodanig zeldzaam. Tevens van belang als zichtbare herinnering aan de plaatselijke geschiedenis markeren zij de dorpspoldergrenzen tussen de diverse kernen binnen de gemeente Valburg." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
- 1x in de 5 jaar (in jaren die op een 0 en 5 eindigen) organiseert de lokale Oranjevereniging naast uiteraard de jaarlijkse Koningsdag-feestelijkheden ook nog de Bogenbouwfeesten, waarbij de inwoners verspreid over het dorp ca. 16 feestbogen oprichten. Iedere keer aan de hand van een bepaald thema. De eerste ereboog in het dorp is opgericht in 1898, ter gelegenheid van een kennismakingsbezoek van koningin-regentes Emma en haar dochter Wilhelmina aan de Betuwe. Het festival loopt van Koningsdag tot en met 5 mei. Op Koningsdag bekroont een jury de mooiste boog. In verband met deze traditie is Dodewaard in 2010 benoemd tot Bogendorp, wat sindsdien ook middels bordjes bij de toegangen tot het dorp wordt aangegeven.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Dodewaard, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Dodewaard (online te bestellen).
Terug naar boven- Buurtverenigingen: - Buurtvereniging De Kersenbongerd.
- Dorpshuis: - Hoe het verder gaat met Ons Dorpshuis is nog onzeker. Het bestaande pand is veel te groot voor de paar instanties die er nog gebruik van maken (de bibliotheek, muziekvereniging Kunst Na Arbeid en het Hervormd Kerkkoor) en de energielasten zijn hoog; wat de genoemde gebruikers jaarlijks aan huur betalen is eigenaar Stichting Ons Dorpsleven maandelijks al aan energielasten kwijt. Dat kan niet zo doorgaan. De gemeente stelt in juli 2017 daarom voor Ons Dorpshuis onder te brengen bij sportcomplex De Eng. Anno 2019 is het plan om bij de sporthal een nieuw pand te bouwen voor zowel het dorpshuis als de voetbalvereniging en de bibliotheek. Ter financiering van een deel hiervan wordt het oude dorpshuis door Stichting Ons Dorpsleven verkocht. De sportkantine wordt hiervoor gesloopt. Er komen nieuwe kleedkamers, een nieuw onderkomen voor de muziek, de bibliotheek en een ontmoetingsruimte. De sporters kunnen straks vanaf het veld hun ruimte in, de overige bezoekers kunnen naar binnen via de sporthal. Inmiddels zijn er 25 verenigingen die de plannen voor de nieuwbouw aan de Dalwagen steunen en in de toekomst ook gebruik willen maken van het dorpshuis. Op de Facebookpagina 'Vrienden van Ons Dorpshuis Dodewaard' kun je de actuele ontwikkelingen volgen.
- Onderwijs: - "Basisschool De Hien in Dodewaard staat o.a. voor: Samen spelen. Samen spelen is niet alleen leuk, maar ook leerzaam! We spelen samen in de klas en op het schoolplein. Maar ook buiten de school zijn we samen actief. Denk aan de straatspeeldag, de avondvierdaagse en sporttoernooien. En als gezonde school stimuleren we buitenschoolse sportactiviteiten. Samen leren. We hebben allemaal onze eigen kwaliteiten en interesses. Dat maakt iedereen bijzonder! Leren mag op je eigen tempo en op je eigen manier. De leerkrachten helpen je hierbij. Ook zij blijven zichzelf ontwikkelen en zorgen ervoor dat de lessen leuk, leerzaam en relevant blijven. Of we nou alleen werken of in een groepje: Samen worden we iedere dag een beetje wijzer! Samen leven. Op school zorgen we goed voor elkaar. Onze school is een vertrouwde en veilige plek, waar iedereen zichzelf mag zijn. We respecteren elkaar en respecteren de zeven regels/afspraken/verwachtingen voor kinderen, leerkrachten en ouders. En wat we binnen de school leren, passen we ook buiten de school toe. Met zorg en aandacht voor anderen dragen wij ons steentje bij aan de samenleving."
- Muziek: - "Muziekvereniging Kunst na Arbeid (KNA) in Dodewaard is opgericht in 1902 en staat sinds 2003 onder leiding van dirigent Christiaan Koppers. De leerlingen van de Blazersbende klas 2016 maken nu ook deel uit van het grote orkest. Ook in schooljaar 2018/2019 hebben op OBS de Bellefleur weer 11 kinderen muziekles gehad via de Blazersbende. Voor de Bugel, Hoorn, Trombone en de Es Bas partijen zijn wij naarstig op zoek naar nieuwe muzikanten voor aanvulling van ons orkest. Aanvulling op andere instrumenten is natuurlijk ook altijd van harte welkom. Heb je interesse, kom dan eens langs tijdens onze repetitie. Of neem contact op met een van onze bestuursleden. De donderdagavond is onze repetitieavond. Deze vindt plaats in 'Ons Dorpshuis'. Aanvang 19.30 uur. Voor jeugdleden worden andere tijden afgesproken."
- "Christelijke muziekvereniging Amicitia is opgericht in 1903. Doordat in 1954 het repetitielokaal door brand verwoest werd, zocht men een nieuw onderkomen. Het Polderdistrict werd benaderd of de vereniging gebruik mocht maken van het voormalige dijkmagazijn, in Dodewaard beter bekend als de Noodschuur, een gemeentelijk monument uit 1868 (Waalbandijk 82). Zo geschiedde. En daar repeteren ze nog altijd. In 1960 werd door de gemeente een poging gedaan een fusie tot stand te brengen tussen de beide Dodewaardse muziekverenigingen Kunst na Arbeid en Amicitia. Dit liep echter op niets uit. In 1985 heeft Amicitia het dijkmagazijn aangekocht. Het clubgebouw is na een grondige restauratie in 1991/1992 nu een mooi en goed te gebruiken onderkomen, waar de vereniging met recht trots op is." Aldus enkele citaten van de pagina Geschiedenis van muziekvereniging Amicitia. "In het dorp en de regio vervult Amicitia een sociale functie. Traditiegetrouw is de vereniging van de partij bij tal van evenementen. Daarnaast wordt de blaas- en ritmische muziek op moderne wijze ingevuld tijdens de themaconcerten die worden gegeven. Film, zang en dans maken bijvoorbeeld deel uit van een dergelijk concert. Verder neemt Amicitia periodiek deel aan concoursen om ook de kwaliteit ten aanzien van serieuze muziek te kunnen waarborgen."
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Dodewaard is opgericht in 1932. De geschiedenis van de vereniging vind je hier.
- "De Dodewaardse Gymnastiekvereniging (DGV) is een gezellige club van circa 140 leden. Onze lessen worden gegeven in Verenigingshal de Eng. Iedereen van jong tot oud is bij ons welkom. We hebben gym- en streetdancegroepen vanaf groep 2 van de basisschool en de oudste leden houden hun conditie op peil bij de Dames Sportfit les. Daartussen hebben we groepen van alle leeftijden om te gymmen en dansen in recreatieve en ontspannen sfeer. Voor de talenten is er de turnselectie. Zij turnen op wedstrijdniveau en komen uit in verschillende divisies van de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie (KNGU). Bijzonder zijn ook onze streetdancegroepen waar jongeren vanaf 5 jaar, ook van ver buiten ons dorp, zich komen uitleven in te gave moves op coole beats. Ook voor de freerunning lessen komen sportieve durfallen niet alleen uit Dodewaard maar ook uit de omringende plaatsen om flips, salto’s en vaults over obstakels te springen. DGV zoekt steeds aansluiting bij nieuwe vormen van bewegen. Zo is in 2017 Samen is Leuker gestart: een beweeggroep voor kinderen die iets meer tijd, aandacht, structuur en sturing nodig hebben tijdens het sporten."
- Veiligheid: - "Brandweer Dodewaard is een van de vijf kazernes in het cluster Neder-Betuwe/Tiel. Dit cluster valt onder Veiligheidsregio Gelderland-Zuid. Extra vrijwilligers zijn van harte welkom. Help jij ons uit de brand? Ben jij of ken jij iemand die: 18 jaar of ouder is; woonachtig of werkzaam is in het dorp; interesse heeft in een leuke uitdagende hobby? Neem dan contact met ons op!"
- Waterzuivering: - "Vanaf medio 2021 wordt het afvalwater van een aantal in 2020 te sluiten rioolwaterzuiveringen (Eck en Wiel, Lienden, Zetten en Valburg) verwerkt op de rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) in Dodewaard. De capaciteit van deze rwzi wordt daartoe uitgebreid van circa 27.000 naar circa 70.000 inwonerequivalent (= de gemiddelde hoeveelheid vervuiling in het afvalwater, die een persoon in huis veroorzaakt). Hiervoor wordt een beperkt deel van de bestaande onderdelen gerenoveerd en worden er onderdelen nieuw bijgebouwd. De heringerichte rwzi beoogt begin 2021 gereed te zijn.
Het waterschap heeft de doelstelling om in 2020 voor 40% energieneutraal te zijn. In 2030 wil het waterschap 100% van de energie die voor de bedrijfsvoering nodig is, duurzaam opwekken. Deze opgaven komen voort uit de energie- en klimaatdoelstellingen zoals vastgelegd in het VN Klimaatakkoord van 2015. Om aan deze doelstelling te voldoen wordt er op het rwzi-terrein een zonnepark aangelegd. De recente visie van de gemeente Neder-Betuwe m.b.t. energieneutraliteit ondersteunt dit soort initiatieven." (bron: Waterschap Rivierenland) Heleco heeft voor Waterschap Rivierenland de vraagspecificatie (UAV-GC) opgesteld voor de uitbreiding van de RWZI en de Europese aanbesteding opgezet op basis van de Best Value Aanpak. Ontwerp en bouw van de uitbreiding en nieuwbouw van RWZI Dodewaard zijn gegund aan en gerealiseerd door de firma Eliquo.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Dodewaard alg..
Reactie toevoegen