Status

- Zwijnsbergen is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Meierijstad. T/m 2016 gemeente Sint-Oedenrode.

- De buurtschap Zwijnsbergen valt onder het dorp Nijnsel. Voor de postadressen liggen beide 'in' Sint-Oedenrode.

- De buurtschap Zwijnsbergen heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Naam

Niet te verwarren met
De naam Zwijnsbergen is ook bekend vanwege het gelijknamige kasteel en landgoed in - het eveneens Brabantse - Helvoirt en het gelijknamige voormalige Mobilisatiecomplex in Elst (Utrecht).

Oudere vermeldingen
1498 en 1832 Zweensbergen, ca. 1850 Zwijnsbergen.

Naamsverklaring
Samenstelling van berg 'terreinverheffing, heuvel' en de persoonsnaam Sween, ontstaan uit het Germaanse swaina-* 'jongen, dienaar', een vroeger in vrijwel alle Germaanse talen voorkomende naam (vergelijk Zweins en de Scandinavische voornaam Sven). Een diernaam zwijn in genitief enkelvoud is op basis van de huidige spelling denkbaar, maar past niet bij de oudste vormen.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

De buurtschap ligt ZO van de dorpen Sint-Oedenrode en Nijnsel, rond het Z deel van de Vresselseweg en de W daarvan doodlopende weg Zwijnsbergen. De buurtschap grenst in het W aan de Dommel en in het Z aan het dorp Breugel.

Grensgeval

- Vanuit Sint-Oedenrode gezien ligt de buurtschap in de ZO uithoek van deze sinds 2017 voormalige gemeente, direct N van Breugel. De gemeente Son en Breugel heeft de afgelopen jaren (o.a. in 2015) al diverse keren geprobeerd om de buurtschap Zwijnsbergen en een deel van de aangrenzende buurtschap Wolfswinkel - een deel daarvan ligt al in de gemeente Son en Breugel - naar hun gemeente over te hevelen. Maar de Zwijnsbergers en de Rooise politiek hebben zich uitgesproken om de buurtschap bij Sint-Oedenrode en daarmee bij de nieuwe gemeente Meierijstad te laten blijven horen. Son en Breugel zou het daarom in 2017 bij de nieuwe gemeente opnieuw proberen. Eén der reageerders onder een krantenartikel (ED, 12-3-2015) stelt dat de buurtschap op Breugel georiënteerd is*, dus dat er wel iets te zeggen valt voor een grenscorrectie: "Wat doet Rooi moeilijk over een stuk grond waar de kinderen van bewoners in Breugel naar school gaan en helemaal niet op Rooi georiënteerd zijn." Anderzijds zitten de bewoners er niet op te wachten dat dit - nu nog - landelijke buitengebied zou worden getransformeerd tot een nieuwbouwwijk. Daarnaast vreesde men in geval van inlijving door Son en Breugel op den duur tot de gemeente en stad Eindhoven te gaan behoren. Inwoner Elly van den Heuvel verwoordt dat als volgt: "Het maakt eigenlijk niet zoveel uit of we bij Schijndel, Veghel of Rooi horen. Als we maar niet bij Son en Breugel komen, want dan zijn we over een paar jaar Eindhoven. Stel je voor dat wij nog stadsmensen worden."
* Dat blijkt ook uit het feit dat de inwoners in 2018 hebben verzocht om naast de huis-aan-huiskrant De MooiRooiKrant ook de MooiSonenBreugelKrant bezorgd te krijgen. Welk verzoek uiteraard is gehonoreerd.

Zwijnsbergen ligt zo dicht bij Breugel, dat de mensen die er wonen voor hun dagelijkse boodschappen, de school en de kerk helemaal op de zuidelijke buurgemeente Son en Breugel zijn georiënteerd. Ondanks dat Nijnsel dichter bij de buurtschap ligt dan Sint-Oedenrode, voelen de inwoners zich meer Rooienaar dan Nijnselnaar. Sterker nog, eigenlijk hebben de meesten helemaal niets met Nijnsel. “We voelen ons Rooienaar, maar ons sociale leven speelt zich af in Breugel en de dagelijkse boodschappen doen we in Son”, aldus inwoner Martien Verhagen. “Onze kinderen gaan ook in Breugel sporten, voetbal en korfbal gebeurt daar. We pakken onze pot bier bij de Zwaan in Son”. (bron: de onder Beeld gelinkte reportage)

Een dergelijke grensligging brengt nu eenmaal soms wat Baarle-Nassau-achtige situaties met zich mee. Nog een bijzonderheid in verband met de grensligging van de buurtschap is dat Zwijnsbergen, in tegenstelling tot de rest van Sint-Oedenrode, het kengetal 0499 heeft - wat verder nog van toepassing is voor de kernen Best, Lieshout, Mariahout, Oirschot en Son en Breugel - en dat brengt ook weer op zijn eigen manier hinder met zich mee. "Als je hier snel een ambulance nodig hebt, kun je beter in Breugel op een kruising gaan liggen, dan dat je 112 belt. Dat komt door het kengetal. Als we hier 112 bellen worden we met de meldkamer in Eindhoven verbonden, terwijl we als Rooise buurtschap eigenlijk in Den Bosch moeten zijn. Maar dat geldt alleen als je met de vaste lijn belt, want als je met een mobiele telefoon belt, dan kunnen ze schijnbaar wel precies zien dat we nog steeds in Rooi zijn", aldus inwoners Marie-Anne van den Heuvel en Adri Verhagen.

Statistische gegevens

De buurtschap Zwijnsbergen wordt in de Volkstelling van 1840 niet apart vermeld, hoewel het al een zeer oude buurtschap is. Vermoedelijk zat de buurtschap in dat jaar bij de buurtschap Vressel inbegrepen. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 10 panden aan de gelijknamige weg, plus naar schatting nog een 30-tal omliggende panden O hiervan, aan de Vresselseweg en Oude Vresselseweg. Totaal dus ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Beschrijving

Net als op zoveel plaatsen in het buitengebied zijn ook op Zwijnsbergen de laatste jaren veel burgers komen wonen. Toch is hier nog altijd een groot aantal boerenbedrijven actief. Aardbeien en prei doen het door beregening en met de hulp van kunstmest goed op de van oorsprong slechte landbouwgrond op de hoge gronden naast de Dommel.

Evenementen en activiteiten

- De buurtvereniging organiseert gedurende het jaar diverse activiteiten om het gevoel van saamhorigheid onder elkaar te versterken. Een van de hoogtepunten is de jaarvergadering, dan stroomt het clubhuis aan de Vresselseweg vol. De noodzakelijke dingen worden dan met elkaar besproken om daarna snel over te gaan naar een gezellige afronding van de vergadering. Natuurlijk weet tegen het einde van het jaar de Sint ook Zwijnsbergen te vinden. Maar ook voor de oudere jeugd organiseert de buurtvereniging activiteiten, zoals gourmetten. Naar een goede Brabantse gewoonte wordt er in de wintermaanden samen gekaart en in de zomer is er de fietstocht voor de buurt.

Beeld

- Videoreportage over buurtschap Zwijnsbergen, in de serie 'Mooi in de Buurt', door DeMooiRooiKrant, 2014. - Hier vind je de tekstreportage die bij de videoreportage hoort.

Links

- Buurtvereniging Zwijnsbergen is opgericht in 1976* en heeft natuurlijk sowieso de gelijknamige buurtschap als werkgebied, plus het gebied van buur-buurtschappen Vressel in het N en Mosbulten in het O. De buurtvereniging heeft een eigen clubhuis.
* En heeft dus in 2016 het 40-jarig bestaan gevierd, met een feest voor inwoners en oud-inwoners.

In de onder Beeld gelinkte reportage wordt gesteld: "Eigenlijk is deze buurtschap een straat op Vressel, maar de mensen die ten zuiden van de Vresselse Akkers wonen kunnen zich aansluiten bij Buurtvereniging Zwijnsbergen." Dat is een curieuze zin, want hier kloppen twee dingen niet aan. Oorspronkelijk klopte dit wel - blijkens het hoofdstuk Statistische gegevens was de huidige buurtschap in de Volkstelling van 1840 nog onderdeel van buurtschap Vressel - maar wij zien de plaatsnaam al zeker sinds ca. 1850 op kaarten vermeld worden als eigen buurtschap. Iets anders dat in deze zin niet klopt is het werkgebied van de buurtschap; want de buurtschap als zodanig ligt dan wel Z van de Vresselse Akkers (= Z van de splitsing Vresselseweg / Oude Vresselseweg), maar de buurtvereniging meldt zelf op haar site dat zij er ook is voor buurtschap Vressel, dus ook voor het gebied N van de Vresselse Akkers tot aan de grens met de dorpskern van Nijnsel.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)